KAFATASININ KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ KAFATASININ KARAKTERİSTİK ÖZELLİKLERİ
Kafatası (cranium), beyin kutusu (neurocranium), yüz kutusu (splanchnocranium) ve mandibula kısımlarından oluşan yapıya verilen genel isimdir. Calvarium yüz kısmı olmadan kafatasına verilen isimdir. Calva ise yüz ve kaide kısmı olmadan kafatasının kubbe kısmıdır.
İnsan kafatası, evrimsel açıdan bakıldığı zaman son derece etkileyici bir yapı
sergiler. Ethimoid, koklama sistemini ve sinirleri çevreler; sphenoid, optik
sinirleri çevreler; temporaller işitme sistemini çevreler; occipital ise omuriliği
çevreler.
Şekil: İnsan iskeletinin önden ve arkadan görünümü
Kafatası doğumda 4–5 ayrı parçadan meydana gelmektedir ve vücudun diğer kısımlarına göre oldukça büyüktür. Yeni doğmuş bir bebeğin yüz kısmı kafaya göre küçüktür. Bu durum fetusun olgunlaşma aşamasında beyin gelişiminin baskınlığını yansıtmaktadır. Yüz, bebeğin gelişimi sırasında özellikle maxilla ve mandibula’daki ilerlemeler sayesinde neurocranium’u yakalar.
Doğumda kafatasında kemik levhalar arasındaki yoğun bağlantı dokuları yani fonticulus (fontanella= bıngıldak)’lar bulunmaktadır. Bunlar sonunda sertleşerek kemiğe dönüşen kıkırdağımsı ince zarlardır. Bebek kafataslarında iki çeşit fonticulus bulunur. Bunlar fonticulus frontalis ve fonticulus occipitalis’tir.
Erişkinlerde kafatası kemikleri sutur adı verilen ve bir fermuar artikülasyonunu
andıran yapılarla birbirlerine eklem yapar. Kafatasındaki suturların çoğu
karşılıklı olarak eklem yapan iki kemikten adını almaktadır.
1- Zygomaticomaxillar sutur, zygomatic ve maxilla arasındaki suturdur.
2- Frontonasal sutur frontal ve nasal arasındaki kısa suturdur. Kafatasındaki bazı suturlar ise özel isimlerle anılmaktadır. Örneğin;
3- Sagittal sutur, parietal kemikler arasında uzanmaktadır.
4- Metopic sutur henüz kaynaşmamış frontal yarımları arasında bulunmakta ve nadiren erişkinlikte de görülebilmektedir.
5- Coronal sutur frontal ve parietaller arasında yer almaktadır.
6- Lambdoid sutur ise iki parietal ve occipital arasında bulunmaktadır.
7- Squamosal sutur temporal ve parietal kemikler arasındaki suturlardır.
8- Sphenooccipital ya da basilar sutur ise occipital ve sphenoid kemikleri arasında görülmektedir.
9- Parietomastoid sutur, parietal ve temporal arasında uzanmakta ve squamosal sutur’un arkasına ilave oluşturmaktadır.
10- Occipitomastoid sutur’lar da kubbenin her iki yanındaki temporal’ler ve occipital
arasında bulunur.
Kafatası sinusları, yüz büyümesiyle genişleyen kafatası kemiklerindeki boş odacıklardır. Kafatasında, maxilla, frontal, ethimoid ve sphenoid’de olmak üzere belli başlı dört büyük sinus vardır. Bu sinuslar burun boşluğuna bağlanmıştır ve yaşamda bunların ince mukoza zarlarının tahriş olması, şişme, akıntı ve baş ağrısıyla ilişkili rahatsızlıklara neden olabilmektedir.
Kafanın 5 farklı yönden görünümü kafatasındaki morfolojik karakterlerin tanımlanmasında önemlidir. Bu yönler normae verticalis (üstten), normae occipitalis (arkadan), normae basalis (alttan), normae frontalis (önden) ve normae lateralis (yandan) olarak isimlendirilir.
Kafatası kemikleri genel olarak beyin kutusu (neurocranium) ve yüz kutusu (splanchnocranium) olmak üzere iki kısımda incelenmektedir.
Kafatasları üzerinde çalışmalar yapan birçok araştırmacı, daha detaylı çalışmalar
yapmak ve kafanın genel yapısını daha iyi belirlemek amacıyla kafatası üzerinde
osteometrik ya da kemik ölçüm noktaları belirlemişlerdir. Bu noktalar kafatası
üzerindeki ölçülerin karşılaştırılmasına olanak sağlamıştır.
Kafatası tanımlamalarında kullanılan bazı terimler:
Brachy Kısa Eury Geniş
Dolicho Uzun Platy Yassı
Chamae Alçak Eu Orta, Normal
Acro Yüksek Ortho Normal
Mega Büyük Steno Dar
Micro Küçük Lepto Dar
Vücutta; Sagittal, Coronal ve Transvers olmak üzere 3 plan vardır:
1- Sagittal Plan: Standart anatomik pozisyondaki bireyin vücudunu dikey olarak sağ ve sol şeklinde tam ortadan ikiye ayırdığı varsayılan plandır.
2- Coronal (frontal) Plan: Standart anatomik pozisyondaki bireyin vücudunu dikey olarak ön ve arka şeklinde tam ortadan ikiye ayırdığı varsayılan plandır.
