EBH120 BILGISAYAR BÜRO PROGRAMLARI

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

EBH120

BILGISAYAR BÜRO PROGRAMLARI

7. EŞZAMANLI İLETIŞIM ARAÇLARI

İçerik

1. İletişim Süreci

2. Eşzamanlı İletişim Süreci

3. Eşzamanlı İletişim Araçları

4. Eşzamanlı İletişim Araçlarının Etkili Ve Etik Kullanımı

ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 2

1.İletişim Süreci

İletişim daha önce belirtildiği gibi karşılıklı ileti alış-verişi şeklinde gerçekleşen ve anlamlarda ortaklaşmayı amaçlayan bir süreçtir. Bu sürecin temel unsurları, kaynak, mesaj ya da ileti, alıcı, kanal, geribildirim ve iletişim engelleridir.

1.İletişim Süreci

Kanal kaynaktan gelen mesajı alıcıya iletme görevini üstlenir. İletişim süreci alıcının tepkisinin kaynağa iletilmesiyle son bulmaz, aslında döngüsel bir süreçtir. Kaynak belirli bir kişi olabileceği gibi kitap, gazete, dergi radyo gibi araçlar da olabilir. Kaynağın temel işlevi karşıya aktarılmak istenen iletilerin kolayca alınmasını ve anlaşılmasını sağlayacak biçimde kodlanarak kanal aracılığıyla gönderilmesidir. Kanal genel olarak iletim yöntem ve ortamını (medya) içerir. İletileri sözlü, sözsüz, durağan ya da hareketli görseller

biçimlerinde ve farklı yakın ya da uzaktan iletişim ortamları kullanılarak aktarabiliriz.

ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 4

1.İletişim Süreci

Mesaj ya da ileti kaynaktan belirli bir kanal üzerinden gelen ve karşıya iletilmesi amaçlanan fikri anlatan yazı, ses, obje, resim ya da çizim olabilir.

Geribildirim ise kaynaktan alıcıya ulaşan mesaja alıcı tarafından verilen tepkidir.

Geribildirim kaynağın sonraki süreçlerdeki davranışlarını yönlendirebilmek adına önemli bir öğedir ve iletişim süreci tasarlanırken mutlaka önemle üzerinde durulması

gerekmektedir.

İletişim engelleri, iletişim sürecinin sağlıklı biçimde işlemesini güçleştiren her tür engeldir. Bu engeller, fiziksel (örneğin dışarıdan gelen duymayı engelleyen sesler,

İnternet bağlantısının zayıf olması, vb.) olabileceği gibi psikolojik de (örneğin, kaynak ya da alıcının hasta olması, stres altında olması, vb.) olabilir.

1.İletişim Süreci

İletişim süreci tasarımlanırken Kanal yapısı doğrudan iletişim teknolojilerine göre çeşitlenmektedir. Burada kullanılacak iletişim teknolojileri aynı zamanda kaynak ile

alıcının iletişimini sağlayabileceği gibi farklı zamanlarda da kaynağın gönderdiği mesajı alıcıya iletebilir ve yine farklı zamanda alıcının tepkisini kaynağa geri ulaştırabilir. Bu çeşitlilik iletişim araçlarını ikiye ayırmaktadır. Bunlar eşzamanlı iletişim araçları ve eşzamansız iletişim araçları şeklinde isimlendirilmektedir.

ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 6

2. Eşzamanlı İletişim Süreci

Eşzamanlı iletişim

Eşzamansız iletişimde

Eşzamansız iletişime en güzel örnek mektupla mesajlaşmaktır.

Bilgi teknolojilerinin yaygınlaşması ile uzaktan iletişimin önem kazanması, eşzamanlı ve eşzamansız iletişim sınıflamasıyla daha sık karşılaşmamıza neden olmuştur. Uzaktan eşzamanlı iletişime senkron iletişim olarak da adlandırılmaktadır- örnek olarak cep

telefonları, Skype, Google Hangout, Messanger gibi Web konferans sistemleri aracılığıyla gerçekleştirilen iletişim süreçleri verilebilir. Benzer biçimde uzaktan eşzamansız iletişime asenkron iletişim olarak da adlandırılmaktadır- elektronik posta ya da kısaca e-posta (e- mail) ve Web günlükleri (Blog) araçlarını kullanarak gerçekleştirilen iletişim örnek olarak verilebilir.

2. Eşzamanlı İletişim Süreci

Eşzamanlı Ve Eşzamansız Uzaktan İletişimin Üstünlükleri

ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 8

2. Eşzamanlı İletişim Süreci

Eşzamanlı ve Eşzamansız Uzaktan İletişimin Sınırlılıkları

3. Eşzamanlı İletişim Araçları

Eşzamanlı iletişim araçları, kaynak ve alıcının aynı zaman diliminde bulunduğu iletişim sürecinde karşılıklı etkileşimi sağlayan, mesaj ve geribildirimlerin anında değişimine yardımcı olan ortamlar şeklinde tanımlanabilir. Teknolojinin odak noktasında yer aldığı bu araçlar, geleneksel ve bilgisayar temelli araçlar olmak üzere iki grupta toplanabilir.

Geleneksel eşzamanlı uzaktan iletişim araçlarına en güzel örnek telefondur.

Telefon

Telefon bireylerin anında sözlü, yazılı ya da görsel-işitsel iletişim kurmasını sağlayan bir cihazdır. Uzun yıllar telefonun mucidi olarak Graham Bell tanıtılmıştır.

Bir eşzamanlı iletişim aracı olarak telefonun günümüzün temel iletişim araçlarından biri olduğu daha önce belirtilmişti. Telefonları farklı amaçlar için kullanmaktayız.

Haberleşmek, bilgi almak ya da vermek, rezervasyon yaptırmak, mal ya da hizmet satın almak, konferans gerçekleştirmek bu amaçlardan bazılarıdır.

ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 10

3. Eşzamanlı İletişim Araçları

Telefonlardaki iletişim genelde kişilerarası iletişim şeklinde gerçekleşmektedir. Bir başka deyişle genelde bir kaynak bir alıcı ile iletişim kurar; ancak, özellikle telefonlara eklenen ses sistemleri aracılığıyla bir kişiden bir gruba ya da kitleye veya bir gruptan bir başka gruba iletişim sağlanabilmektedir.

Örneğin,

•telefon konferansı ile firmalar yönetim kurulu üyeleri arasında ya da müşterileriyle toplantılar yapabilmek,

• iki ya da dahafazla öğrenci grubu bir araya getirilerek aynı anda öğretim elemanını dinleyerek, sorular sorarak ders işleyebilmek,

• kişiselolarak haberleşmek istediğimiz yakınlarımızla anında iletişim kurabilmek, • sınav günleri, e-seminer saatleri, büroların yeri vb. konularda bilgi alabilmek,

• uçak ya da otobüs bileti satın alabilmek vb. birçok amaç için telefondan yararlanıyoruz.

3. Eşzamanlı İletişim Araçları

Anlık Sohbet

Anlık sohbet (Instant Messaging, IM) ve sohbet odaları (chat rooms) sık karıştırılan iletişim araçlarıdır. Özde birbirlerinden farklı özelliklere sahiptirler. Sohbet odaları, grup iletişimi için geliştirilmiş araçlardır. Sohbet odasına giren kişilerin yayınladıkları mesajlar tüm üyeler tarafından görülür. Anlık sohbet büyük ölçüde metin tabanlı gerçekleşir; ancak görsel-işitsel mesaj gönderimine de izin vermektedir.

Anlık sohbeti gerçekleştirebilmek için öncelikle anlık sohbet istemcisini (client) seçmeliyiz.

İstemci, bir bilgisayar ve ağ sunucusu arasında bağlantıyı sağlayan bir yazılımdır. Farklı türde anlık sohbet istemcisi bulunmaktadır:

• tekli-protokol,

• çoklu-protokol,

• webtabanlı,

• kurumsal,

• mobil uygulama.

ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 12

3. Eşzamanlı İletişim Araçları

Tekli-protokol istemcileri en popülerdendir. Özellikle anlık sohbet uygulamalarına yeni başlayanlar için idealdir. Bu türdeki istemciler, kendilerine üye olanlarla iletişim kurmaya izin verirler.

Çoklu-protokol istemciler ise birden fazla anlık sohbet hesabı olanlar için idealdir. Bu istemciler farklı anlık sohbet hizmetlerini tek uygulamada bir araya getirirler. İstemcide oluşturulan Kişiler (Contacts) listesinden iletişim kurulmak istenen ve çevrimiçi durumda olanların adı üzerine tıklanarak anlık sohbet başlatılabilir. Karşıdaki kişinin hangi istemcide olduğu önemli değildir.

Web tabanlı istemciler daha çok kişisel bilgisayarın olmadığı, halka açık bilgisayarların kullanıldığı durumlarda tercih edilmelidir. Tekli ve çoklu protokol destekleyen web tabanlı istemci yazılımları bulunmaktadır ve aslında birçok istemcinin Web tabanlı sürümleri de bulunmaktadır. Böylece kullanıcılarına erişim kolaylığı sağlarlar.

Benzer bir durum mobil istemciler için de geçerlidir. Anlaşılabileceği gibi mobil istemciler,

3. Eşzamanlı İletişim Araçları

MSN Messenger, Yahoo Messenger ve AIM bir dönem yoğun biçimde kullanılan anlık sohbet araçlarıydı. Özellikle 2000’li yıllarda çok popüler olan anlık sohbet araçları zamanla başta Web konferans yazılımları olmak üzere farklı ortamların içine gömülmüştür. Günümüzde, özellikle Türkiye’de en yaygın kullanılan anlık sohbet araçları arasında ‘Facebook Messenger’, ‘Skype’ ve ‘Google Hangout’ sıralanabilir.

Skype, anlık görsel-işitsel ya da metin tabanlı iletişim kurmamıza izin veren bir eşzamanlı iletişim aracıdır. Başta Türkiye’de olmak üzere tüm dünyada çok yaygın biçimde kişilerarası iletişim ya da küçük grup toplantıları için kullanılmaktadır. Örneğin, bir İnternet kaynağına göre Türkiye’de Mayıs 2013 tarihinde Skype kullanıcıların sayısı 8 milyondu. Aradan geçen iki yılda bu sayının katlanarak arttığı ileri sürülebilir. Hem mobil uygulama hem de Web-tabanlı kullanılabilen Skype, İnternet üzerinden (İnternette bağlantı maliyeti dışında) hiçbir ek ücret ödemeden konuşma imkanı sunmaktadır. Bu imkandan hem günlük hayatta tanıdıklarımızla ya da akrabalarımızla kişisel görüşmeler yapabilir, iş arkadaşlarımızla, müşterilerimizle, ortaklarımızla, öğretmenlerimizle, öğrencilerimizle iş ya da okul ile ilgili konularda görüşebiliriz. Özetle, hem günlük hem de iş görüşmelerimiz Skype ile neredeyse hiçbir ücret ödemeden gerçekleştirebilir.

ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 14

3. Eşzamanlı İletişim Araçları

Web Konferans Sistemleri

Eşzamanlı iletişimin bir başka boyutu ise web konferans sistemleridir. Web konferans sistemleri internet teknolojilerini kullanarak çevrim içi eş-zamanlı olarak bire bir ya da bir merkezden birçok alıcıya metin tabanlı mesajlar, görseller, ses ya da videoların gönderilebildiği ve paylaşılabildiği sistemlerdir. Web konferans sistemleri sohbet, toplantı, eğitim ve sunum gibi amaçlar için kullanılmaktadır. Özellikle iş yaşamında çok yaygın biçimde kullanılmaktadır. Frost & Sullivan firması tarafında gerçekleştirilen bir çalışma sonucunda;

•üst düzey firmaların %55’inin Web konferans sistemleri kullandığını,

• bir firmanın performansının %36’sının o firmanın işbirliği yeteneği ile ilişkilendirildiğini,

• Web konferans sistemlerinin;

- Kar üzerinde %28

- Büyüme üzerinde %26

- Satışlar üzerinde %27 olumlu etkisi olduğu saptanmıştır.

•üst düzey firmaların %55’inin Web konferans sistemleri kullandığını,

• bir firmanın performansının %36’sının o firmanın işbirliği yeteneği ile ilişkilendirildiğini,

• Web konferans sistemlerinin;

- Kar üzerinde %28

- Büyüme üzerinde %26

- Satışlar üzerinde %27 olumlu etkisi olduğu saptanmıştır.

3. Eşzamanlı İletişim Araçları

ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 16

4. Eşzamanlı İletişim Araçlarının Etkili ve Etik Kullanımı

Web konferans sistemlerinin sağladıkları genel servislerden bazılarından kısaca bahsedelim.

Beyaz tahta kullanılarak sunudaki görseller üzerinde işaretlemeler yapılabilir ya da sunumu yapan ekranda notlarını paylaşabilir.

Web konferans kaydedilerek sonraki tarihlerde tekrar izlenebilir.

Canlı ya da akan video kullanılarak web kamerası, dijital kameralar ya da bilgisayardaki kayıtlı videolar katılımcılarla paylaşılabilir. Eşzamanlı sesli görüşme yapılabilir.

Öncelikle sunum esnasında PowerPoint ve benzeri yazılımlarla hazırlanmış sunular katılımcılarla paylaşılarak üzerinde tartışılabilir, görseller üzerinde işaretlemeler

yapılabilir.

4. Eşzamanlı İletişim Araçlarının Etkili ve Etik Kullanımı

ÖĞR. GÖR. NIMET ÖZGÜL ÜNSAL KÖSE 18

Telefon, anlık sohbet ve Web konferans sistemleri hem günlük hayatımızda hem de iş ve eğitim hayatımızda önemli katkılar sağlayan araçlardır. Ancak bu araçlar özellikle son yıllarda sıkça dolandırıcılık amacıyla da kullanılmaktadır.

Emniyet Genel Müdürlüğü farklı mecralarla dolandırıcılıklardan kaçınmak için uyarmakta ve aşağıda sıralanan konularda dikkat etmemizi önermektedir:

•Adli mercilerimiz ve kolluk kuvvetlerimiz (Savcı, Polis veya

Jandarma) hiçbir şekilde vatandaştan para talep etmez.

• Dolandırıcıların sıklıkla kullanmış olduğu yöntemler olan; “hediye kazandınız”, “hesabınızda bloke

var” ve “sigorta veya vergi borcunuz var” gibi beyanlara

vatandaşlarımız asla itibar etmemelidir.

• Hiç kimseye banka kartı veya kimlik bilgilerini vermemelidirler.

• Sigorta şirketlerinin adını kullanarak, sağlık sigortasını

yeniletmek amacı ile para talebinde bulunan şahıslara

inanmamalıdırlar.

• Dolandırıcılık maksadıyla kendilerine Polis veya Savcı süsü vererek yapılan aramalarda telsiz

sesi duysalar bile itibar etmemelidirler.

• Vatandaşlarımızın bu şekilde yaklaşım içerisinde bulunanlar hakkında Polis veya Jandarmaya

bilgi vermeleri gerekmektedir

Kaynakça

BU DERS MATERYALİ

• EBY, G. ve OKUR, M.R. (Der.), (2015). Temel Bilgi Teknolojileri-II. Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.

KAYNAĞINDAN YARARLANILARAK HAZIRLANILMIŞTIR

Bozkaya, M. (2014). Etkili iletişim. İçinde, Evran, Ö et al. (eds). Öğrenme ve Kişisel Gelişim. Ankara: EDOK.

Mutlu, E. (2004). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.;

Taylor, R. W. (2002). Pros and cons of online learning – a faculty perspective. Journal of European Industrial Training, 26(1), 24-37.

Zıllıoğlu, M. (2007). İletişim Nedir? İstanbul: Cem Yayınevi.