Ünite: 1
Yeni Kamu Yönetimi
Ünite İçeriği
• Yeni kamu yönetiminin ortaya çıkış nedenlerini anlamak
• Yeni kamu yönetiminin temel özelliklerini öğrenmek
• Yeni kamu yönetiminde temel kavramları kavramak
Geleneksel Kamu Yönetimi
• Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğü, kamu yönetimini “Devletin yönetim faaliyetlerinin yararlı ve verimli bir biçimde düzenlenmesiyle uğraşan bilim dalı, kamu idaresi, amme idaresi” şeklinde tanımlamaktadır.
• Bazı yazarlar, kamu yönetiminin yürütmenin bir parçası olduğu ve hükümetin günlük işlerini yerine getirmekle yükümlü olduğu görüşündedir. Hükümet siyasal iradeyi temsil ederek siyasal karar alırken, kamu yönetimi bu kararları uygulamakla görevlidir.
• Bazı yazarlara göre ise kamu yönetimi sadece yürütmenin değil yasama, yürütme ve yargıyı kapsayan bir yapılanma ve işlev olarak değerlendirir. Bu bütüncül bakış açısına göre kamu yönetimi sadece siyasal iradenin belirlediği kararları uygulamakla görevli değil aynı zamanda o siyasaların oluşum sürecinde de önemli rol oynamaktadır.
Geleneksel Kamu Yönetiminin Temelleri
• Geleneksel veya klasik kamu yönetimi anlayışının felsefi temelleri Woodrow Wilson, Frederick Taylor ve Max Weber tarafından oluşturulmuştur.
• Wilson, siyasetle devlet yönetiminin ayrılması gerektiğini bu sayede yönetimin, yeteneğini en iyi biçimde kullanarak yasaları yürütebileceğini ve siyasal etkilenmenin dışında kalabileceğini ifade etmektedir.
• Taylor hem özel sektör için hem de kamu yönetimi geçerli, verimlilik esasına, işbölümüne dayalı, sistematik bir süreç olarak yönetimi ortaya koymuştur.
• Weber, Bürokratik Yönetim olarak adlandırdığı katı, merkezi, hiyerarşik bir yapı ve kurallara bağlı bir yönetim anlayışı geliştirmiştir.
Yeni Kamu Yönetimi
• YKY, yüksek enflasyon işsizlik gibi ekonomik sorunlar, kamu hizmetlerinin nitelik ve etkinliğine yönelik eleştirileri ortadan kaldırmayı hedeflemiştir.
• Geleneksel kamu yönetimi anlayışında kamu yönetimi yönetimin özel bir şeklidir ve özel sektör yönetiminden farklıdır. Yeni kamu yönetimi anlayışıyla sevk ve idare etme anlamına gelen yönetim (administration) anlayışından, performans ölçme, sorumluluk alma, kaynakları etkin ve verimli kullanma, hedef, strateji kavramlarını barındıran işletme (management) anlayışına bir kayma olmuştur.
Profesyonel yönetim biçimine geçilmesi
• Geleneksel kamu yönetiminde memurluk, devletin sürekli hizmetlerini yürüten ve liyakata göre seçilmiş, idare hukukuna göre istihdam edilmiş kişilerden oluşmaktadır bu sayede, siyasetçiler karşısında kamu yönetiminin tarafsızlığı ve devamlılığı sağlanmaktadır. YKY ise geleneksel memurluk anlayışını terketme ve yerine kamu görevlisi olarak adlandırılan bir personel yapısı önermektedir. Bu sistemde memurlar sözleşmeli statüde çalışmakta ve bürokratlar birer profesyonel yönetici olarak siyasilerle birlikte göreve gelip görevden ayrılması ilkesini içermektedir.
Önceliğin kamu yönetiminden siyasete kayması
• Siyaset-kamu yönetimi ayrılığı geleneksel kamu yönetiminin dayandığı bir ilke olmasına rağmen demokrasiye dayalı bir yönetim modelinde kamu yöneticilerinin halkın temsilcisi olarak seçilen siyasetçilerden pek çok durumda üstün görülmesi, halkın beklenti ve taleplerini dışlamak anlamına gelmektedir. Bu anlayış doğrultusunda YKY seçkinler grubu olarak değerlendirdiği kamu yöneticilerinin rollerinin değişmesi gerektiğini ifade etmektedir. YKY, siyasilerin bürokratlar üzerinde egemen olması, halkın temsilcisi olma rollerinin yanında birer profesyonel yönetici olmaları düşüncesi bulunmaktadır.
Süreç odaklı bir yapıdan sonuç odaklı yapıya geçilmesi
• Sonuca yönelme, hedeflerin net olması, ölçülebilmesi, başarı standartlarının oluşturulması gibi konularda düzenleme yapmayı öngörmektedir. YKY kamu kuruluşlarının ve kamu hizmetlerinin performanslarının ekonomiklik, etkinlik ve etkililik yoluyla ölçülmesi gerekliliğine inanmaktadır.
Esnek, yatay, küçük kamu yönetimi
• Geleneksel kamu yönetiminin bürokratik örgüt yapısı, dikey hiyerarşi ve merkezi örgütlenmesi yerine daha yönetilebilir, küçük esnek örgütlenmeler önerilmektedir. Dikey örgüt modelinden yatay örgüt modeline geçilmesi düşünülmektedir. Ayrıca merkezi yönetimin ağırlığının azaltılarak onun yerine yerelin ağırlığının arttırılması ve bu sayede etkinliğin arttırılacağı düşüncesi bulunmaktadır.
Özelleştirme ve rekabetin desteklenmesi
• Özelleştirme yeni sağ düşüncesinin temellerinden biridir. Devletin olabildiğince ekonomik hayattan çekilmesine dayanmaktadır. Bu yöntem sayesinde hizmet sağlayıcılar arasında rekabet teşvik edilmektedir. Bu kapsamda kamu yönetimindeki mali ve hiyerarşik denetime dayanan geleneksel ilişkilerin yerine, hizmeti sağlayan iç veya dış yüklenici firma ile hizmeti satın alan kamu kuruluşu arasında sözleşmeye dayalı bir ilişki kurmak amaçlanmaktadır.
Özel sektör yönetim anlayışının kamuda uygulanması
• Bu çerçevede istihdam biçiminin değiştirilmesi, toplam kalite yönetimi düşüncesi, geleneksel planlama yerine stratejik planlama, müşteri odaklılık anlayışının kabul edilmesi gibi özel sektörün uygulamakta olduğu yöntemleri kamu yönetimine entegre etme anlayışı bulunmaktadır.
