• Sonuç bulunamadı

E. Güç ve Yetki Kavramı

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "E. Güç ve Yetki Kavramı"

Copied!
15
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Bölüm 1: Temel Kavramlar

Yönetim ve Organizasyon

E.

Güç ve Yetki Kavramı

Yönetim ve Organizasyon, Melih Topaloğlu – Hakan Koç, Seçkin Yayıncılık

(2)

İçindekiler

Güç nedir?

Güç kaynakları ve türleri nelerdir?

Yasal güç

Zorlayıcı güç

Ödüllendirme gücü

Karizmatik güç

Bilgi ve Uzmanlık gücü

Geleneksel güç

Yetki nedir?

Yetki çeşitleri nelerdir?

Yetki devri nedir?

Yetki devri süreci

(3)

Güç Nedir?

Genel bir kavram olarak güç, istenilen sonuçlara ulaşabilmek için olaylar ve kişiler karşısında haklıya hak ettiğini verebilme yeteneğidir. Bireysel anlamda güç, düşüncelerinizi amaçlarınıza uygun olacak şekilde yönlendirebilmek için hayatımızı değiştirebilme yeteneğidir. Gerçek güç paylaşılır ve mutlak hakimiyet gerektirmez.

Örgütsel anlamda GÜÇ bireylerin istenilen bir davranışı sergilemeleri için ihtiyaç duyulan zaruri bir faktördür.

(4)

Güç Kaynakları ve Türleri nelerdir?

Örgütlerde üstler takım üyelerini etkileyebilmek için gücün farklı türlerini

kullanabilirler. Bu nedenle gücün kaynaklarını açıklamak, örgütlerde kullanılan farklı güç türlerini ortaya koyabilmek açısından oldukça önemlidir.

Söz konusu örgütsel güç kaynakları veya türleri 6 başlıkta açıklanabilir.

Yasal Güç – Yetki Zorlayıcı Güç

Ödüllendirme Gücü Karizmatik Güç

Bilgi ve Uzmanlık Gücü

Geleneksel Güç

(5)

Yasal Güç

Bu güç kaynağı, izleyicilerin liderin veya yöneticinin kendi davranışlarını etkileme hakkına sahip olduğunu kabul etmeleri ile ilgilidir. Yasal güç esasında otoriteyi ifade etmektedir. Dolayısıyla eğer organizasyondaki belirli kademelerin belirli otoritesi olduğu kabul ediliyorsa, o kademelerde bulunan yöneticilerin astlardan belirli isteklerde bulunma hakkı kabul ediliyor demektir.

Diğer yandan Yasal Güç, YETKİ olarak da ifade edilebilir.

Çünkü yasal güç, yasaların, yönetmeliklerin ya da organizasyonun formal yapısının kişiye verdiği gücü ifade eder.

(6)

Zorlayıcı Güç

Zorlayıcı güç temelde korkutmaya dayanmaktadır. Korku yaratan faktörler oldukça çeşitlidir.

Örgütlerde ise bu güç daha çok cezalandırmaya dayalı olarak kullanılan güç olarak algılanmalıdır.

Belli bir bireyi cezalandırma hakkı önemli bir güç kaynağı olarak düşünülebilir.

Zorlayıcı güç, bir örgüt hiyerarşisinde astların başarısızlıkları halinde baskı ve korku gibi olumsuz etkiler yapmaya dayanan cezalandırıcı niteliğe sahiptir.

Zorlayıcı güç grup üyelerini belirli yönde bir davranışa yöneltmek için

başvurulan maddi ve manevi zorlamaları ifade eder.

(7)

Ödüllendirme Gücü

Bireyin başkalarını bir ödül ya da teşvik edici eylemler ile davranışa yönlendirmesi için kullanılan güçtür. Bu güç türünde, yönetici veya lider konumundaki kişinin grup üyelerini ödüllendirmesi söz konusudur.

Olumlu motivasyonun en etkili yoludur.

Ücret artışı sağlama, terfi ettirme, daha fazla sorumluluk verme, daha iyi iş verme, statüyü değiştirme, övme gibi ödüllerin hepsi bu gücün kaynağıdır.

(8)

Karizmatik Güç

Karizma kelimesi köken olarak yunanca tanrı vergisi olan, olağan üstü çekiciliği bulunan ve başkalarını etkileme ve büyüleme yeteneği olarak ifade edilir.

Bireyin görünüşü, konuşması, hal, hareket ve davranışları ile başkalarını etkileyebilme ve peşinden sürükleyebilme durumu karizmatik gücün bir göstergesidir.

Bu güç kaynağı doğrudan yönetici veya liderin kişiliği ile ilgilidir. Liderin kişiliğinin izleyicilere ilham verebilmesi, onların arzu ve ümitlerini dile getirebilmesi bu kaynağın temelidir. Bu da daha çok liderin kişisel özellikleri ve davranışları ile ilgilidir. Bilindiği üzere karizma çekiciliği ifade etmektedir. Grup içinde bazı kişiler, kendi kişilik özellikleri nedeniyle diğer kişiler üzerinde bir çeşit çekici etki yapabilecektir. Dolayısıyla grup üyelerini etkileme imkanına kavuşacaktır. Yönetici veya liderin astlar için çekici olması, astların lidere benzemeye itecektir. Bu da onları, lider tarafından daha kolaylıkla etkilenebilir hale getirecektir.

(9)

Bilgi ve Uzmanlık Gücü

Bilgi güçtür. Bazı kişiler sahip oldukları bilgi veya özel yetenekleri nedeniyle güç sahibi olarak görülmektedirler.

Uzmanlık gücü ise, örgütsel hiyerarşiden bağımsız olması nedeniyle oldukça önemlidir. Hiyerarşik düzeyi düşük olan bireyler de örgüt içinde sahip oldukları uzmanlık gücünü kullanarak daha üst kademelerde yer alan bireylere karşı bir güç uygulayabilirler.

Bu güç kaynağı lider veya yöneticinin sahip olduğu bilgi ve tecrübe ile ilgilidir.

Eğer bir yönetici bilgili veya tecrübeli olarak algılanıyorsa, o yönetici astlarını

kolaylıkla etkileyebilecektir.

(10)

Geleneksel Güç

Geleneksel güç, geleneklerin kutsallığına ve bu geleneklere göre gücü elinde bulunduranların meşruluğuna olan inanca dayalıdır.

Max Weber’e göre, geleneksel güç sahibi, üst

amir değil; bireysel anlamda efendi’dir.

Geleneksel güç sahibi kişiler güçlerini, geleneklere dayalı olarak işgal ettikleri statülerinden alırlar.

Geleneksel gücün egemen olduğu durumlarda kişiler, geleneksel sadakat hissiyatından dolayı emirlere itaat ederler.

Gelenek, bize yararı olan şeyleri emrettiğinden dolayı değil, bize emrettiğinden dolayı itaat ettiğimiz yüksek bir otoritedir.

Friedrich Nietzsche

Geleneksel gücü kaynağı, gücü elinde bulunduran kişinin sahip oldukları kişisel

özelliklerden değil, geleneklerin o kişiye yükledikleri misyon ve vizyondan

kaynaklanmaktadır.

(11)

Yetki Nedir?

Yetki, yönetim konusunun en önemli kavramlarından birisidir. Yetki, “yöneticinin belirlenen amaçlara ulaşması için, gerekenin yapılmasını başkalarından isteme hakkıdır” şeklinde tanımlanabilir. Bunun yanında yetki “karar alma ve bu kararların uygulanmasını sağlama” anlamına da gelir.

Yetki = Yasal Güç = Otorite

Yetki, yönetsel bir mevkisi olmayan bireyler için de söz konusudur. Bu yetkiye iş yapma ya da iş görme yetkisi denilir. Dolayısıyla operasyonel işgörenlerin de herhangi bir iş veya görevi yerine getirirken, o göreve ilişkin sorumlulukları ölçüsünde yetkisinin de bulunması gerekir.

(12)

Yetki Çeşitleri

Üstün ast üzerinde bir işin yapılması veya yapılaması

konusunda, doğrudan doğruya emir verebilme

gücüne komuta yetkisi denir.

Kurmay yetki adından anlaşıldığı üzere, danışmaya veya fikir beyan

etmeye dayalı bir yetki türüdür.

Bir yöneticinin uzmanlık alanı ile ilgili çalıştığı bölümün dışında bir başka

bölüme kendi bölümünün işleri ile ilgili neleri, ne zaman ve nasıl yapacakları konusunda karar verme ve bu kararları diğer bölümün

yöneticisine iletme yetkisini ifade eder.

Kamuta Yetki

Kurmay

Yetki Fonksiyonel

Yetki

(13)

Yetki Devri

Yetki devri, yöneticinin sahip olduğu karar verme hakkını kendisine bağlı olarak astlara devretmesidir. Yetkinin bir kısmını devretmek ondan vazgeçmek anlamına gelmez.

Temel yetkiler yine yöneticidedir.

Astların sahip olduğu şey belirli sınırlar içinde davranma özgürlü- ğüdür.

Yetki devri sonucunda üstlerle astlar bir uyum içinde çalışabilir.

Ayrıca astların yönetsel becerile-

rinin gelişmesine ve onların

yetişmesine fırsat tanınmış

olunur.

(14)

Yetki Devri Süreci

Yetki devri organizasyonun başarısı için gerekli bir faaliyettir. Ancak başarılı bir yetki devri uygulaması için bazı noktalara dikkat edilmesi gerekir.

Amaçların Açıkça Belirlenmes

i

Astların İyi Seçilmesi

Yeterli Yetkinin Devredilmesi

Denetim Sisteminin

Kurulması

(15)

 Can, Halil; Ö.A. Azizoğlu, E.M. Aydın; Organizasyon ve Yönetim, Siyasal Kitabevi, 8. Baskı, 2011 AnkaraEşya Hukuku, Jale G. Akipek, Turgut Akıntürk, Beta Yayınları, İstanbul, 2009.

 Koçel, Tamer; İşletme Yöneticiliği, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., 12.baskı, İstanbul, 2010

 Topaloğlu, Melih; Koç, Hakan; Yönetim ve Organizasyon, Seçkin Akademi ve Mesleki Yayınları, Ankara, 2017.

Kaynaklar

Referanslar

Benzer Belgeler

İlköğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin okulda algıladıkları güç mesafesi ve örgütsel bağlılık puanları, okulun bulunduğu yerleşim yerine göre

Kendileri ile savaştı.. Derviş gönüllü

Nicel araştırma yöntemleri kullanılarak tamamlanan analizler sonucunda; işletmeye duyulan güven ve yöneticiye duyulan güven faktörlerinin, algılanan güç ile

Çalışmada ayrıca, epi- lepsi hastalarının ve kontrol katılımcılarının epilepsiye dair sahip oldukları bilgi miktarını yeterli bulup bulmadıkları ve epilepsiye dair sahip

Bununla birlikte; engelli bireylerin bağımsız bir şekilde toplumsal yaşamın tüm alanlarına tam ve etkin katılımlarını sağlamak üzere, engellilik konusunun

Bu görev işlevsel çevrenin diğer bir ifade ile bulunduğu örgütün amaçları doğrultusunda yerine getirmek zorunda olduğu faaliyetlerin tümünü ifade eder....

Biz bu ünitede sırasıyla yetki kavramı ve önemi, yetki kaynağı/teorileri, yetki türleri, güç kavramı, güç alanı, güç konusu, güç kaynakları, yetki ve güç

Bu tartışma, genel olarak, güçsüzlüğün bireysel aktörlerin örgütsel amaçların gerçekleştirilmesi sürecindeki rolleri içinde yaratacağı kimliksel çatışmalara merkezi