Türkiye de Termik Santraller*

(1)

TMMOB MAKNA MÜHENDSLERODASI

Türkiye’ de Termik Santraller*

Koray TUNCER Makina Yüksek Mühendisi TMMOB MAK NA MÜHEND SLER ODASI Enerji Birimi / Teknik Görevli

* Bu sunum çal malar devam eden MMO Termik Santraller Raporu referans al narak haz rlanm r.

(2)

Mevcut enerji kaynaklar na petrol için 40, do al gaz için 60 ve kömür için 200 y l ömür biçilmi olsa da, mevcut

kaynaklar Dünya için oldukça yeterlidir.

Sera gazlar n en etkini olan CO₂emisyonu konusu do al gaz, kombine çevrim santrallerine k yasla oldukça

dezavantajl konumda olan kömürü zorlayacakt r.

Son be lda Türkiye’ nin elektrik enerjisi tüketimi art

%43’ dür.

Kömür rezervlerinin büyüklü ü

Dünya genelinde geni ve dengeli da Çevresel endi eler

Yüksek maliyetli yat mlar

(3)

TÜRK YE’ DE ÖNÜMÜZDEK SÜREÇTE BEKLENEN ANA ENERJ POL KALARI VE STRATEJ LER

Dünya kömür kaynaklar bugünkü tüketim de erlerine göre rezervlerinin büyüklü ü aç ndan di er fosil kaynaklardan 4-5 kat daha uzun ömürlüdür.

Stratejik petrol ve do al gaz depolama kapasitesinin artt lmas

Kaynak ve ülke çe itlendirilmesi

Yerli kaynaklar n kullan ve geli tirilmesine öncelik verilmesi Farkl teknolojilerin kullan , geli tirilmesi ve yerli üretimin art lmas

Yak t esnekli inin art lmas (üretimde alternatif enerji kayna kullan na olanak sa lanmas )

Her a amada çevresel etkileri göz önünde bulundurmak

(4)

a Ba ml k

• Do al gaz tüketimimizin yakla k % 3’ ü yerli kaynaklardan kar lanabiliyor.

• 2007 y nda tüm ithalat n %21,4’ ü petrol ve do al gaz ithalat na ayr lm r.

• Toplam enerji arz nda petrole %31, do al

gaza %31,6 ba ml z.

(5)

Termik santrallerin kurulu güç ve üretimlerindeki geli imlerin analizini yapacak olursak bugünkü gelinen yüksek maliyetli elektri in nedeni de ortaya ç kacakt r. 2007 y de erlerine göre do al gaz santrallerinin üretimi 95.530,74 GWh olup toplam üretimin yakla k %50 sini

olu turmaktad r. Bu de eriyle do algaz santralar n üretimi 2000 y na göre %106 artarken toplam elektrik üretimimiz ise % 53 artm r. Ayn zaman aral nda linyit santrallerinin elektrik üretimi ise ancak %11 artm r.

0 10 20 30 40 50 60 70 80

1970 1971

1972 1973 1974 1975

1976 1977 1978 1979

1980 1981 1982 1983

1984 1985 1986 1987 1988

1989 1990 1991 199

2 1993

1994 1995 1996 1997

1998 1999 200 0

2001

2002 2003 2004 2005 20062007

*

NY T MOTOR N LPG TA KÖMÜRÜ + THAL KÖMÜR FUEL-O L NAFTA DO AL GAZ

TÜRK YE ELEKTR K ÜRET N KAYNAKLAR VE YILLAR BARI LE DE

(6)

Türkiye Kurulu gücü 1970’de 2.234 MW iken, 2000 y nda

27,264 MW, 2008 sonunda 41.747,8 MW olmu tur. Son 30 y lda lda ortalama % 8’in üzerinde artan elektrik tüketimi 2008’de 198,330 milyar kWh olmu tur.

Türkiye’de kurulu gücün %57,5 ve üretimin %49,34’ü kamu kurulu u olan EÜA ’a aittir.

2003 y na kadar % 8’ in üzerinde bir büyüme sa lanm ken son y llarda bir duraklama oldu u görülmektedir.

TÜRK YE’ DE ELEKTR K ENERJ KURULU GÜÇ VE ÜRET

(7)

Türkiye Kurulu Güç Geli imi

2.234 4.186 5.116 9.122 16.318 17.209 18.716 20.338 20.860 20.954 21.249 21.892 23.354 26.119 27.264 28.332 31.846 35.587 36.824 38.843 40.565 40.836 41.748

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 45.000

1970 1975 1980 1985 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

(8)

141,3 ADÜA

262,7 Mobil Santral

2008 Y l Türkiye Kurulu Gücünün Kurulu lara Göre Da (MW ve %)

EÜAEÜA 23.980,8

650,1 letme Hak. D.

3.525,2

Otoprodüktörler

4.637,3

Serbest Üretim

6.101,8

Yap- let Yap- let-Devret 2.449,0

0,3 ADÜA

0,6 Mobil

1,6 HD

5,9 D

8,4 Otop.

11,1 Serb. Üret.

14,6 57,5 EÜA

% Kurulu

(9)

Kömür

%25,06 Yak tlar

%4,95

Hidrolik

%32,86 Di er

%5,54 Do al Gaz

%31,59

TÜRK YE TÜRK YE 41.748 MW 41.748 MW

2008 Y Türkiye Kurulu Gücünün Kaynaklara Göre Da (MW ve %)

Linyit-Ta Kömürü : 8.445,9

Do al Gaz : 13.178,8

thal Kömür : 1.651,0 Jeotermal : 29,8

Rüzgar : 354,7

Yak tlar : 1.951,7

Di er : 2.664,1

Hidrolik : 13.828,7

%24,2

%31,6

%4,7

%33,1

%6,4

(10)

2008 Y Türkiye Elektrik Üretimi (GWh)

ÖZEL SEKTÖR ÖZEL SEKTÖR

100.471

%50,66

EÜA (KAMU) EÜA (KAMU)

97.859

%49,34

198.330

(11)

Mobil Santral 293

Ankara Do al Elk. 323

2008 Y Türkiye Elektrik Üretiminin Kurulu lara Göre Da (GWh ve %)

EÜAEÜA 97.859

4.315 letme Hak. D.

15.327

Otoprodüktörler

23.615

Serbest Üretim

43.437

Yap- let Yap- let-Devret 13.162

0,15 Mobil

0,16 ADÜA

2,18 HD

6,64 D

7,73 Otop.

11,91 Serb. Üretici

21,90 49,34 EÜA

% Kurulu

(12)

2008 Türkiye Elektrik Üretiminin Kaynaklara Göre Da

100,00 198.329.838

Toplam

0,67 1.334.833

Di er

0,08 161.671

Jeotermal

0,40 797.296

Rüzgar

4,93 9.772.296

Yak t

6,33 12.551.466

thal Kömür

16,77 33.264.464

Hidrolik

22,65 44.917.071

Yerli Kömür

48,17 95.530.741

Do al Gaz

% Üretim

Kaynak

(13)

EÜA Kurulu Gücü

103

DROELEKTR K SANTRAL

23.981 MW

18

TERM K SANTRAL

Türkiye Kurulu Gücünün %57,5’ini EÜA i letmektedir.

(14)

EÜA Kurulu Gücünün Kaynaklara Göre Da (2008)

100,0 23.980,8

Toplam

2,84 680,0

Yak t

17,03 4.083,9

Do al Gaz

32,36 7.761,0

Kömür

47,77 11.455,9

Hidrolik

% MW

Kaynaklar

Türkiye’nin Hidrolik santrallar n %82,84’ ünü, Yerli kömüre dayal santrallar n %91,89’ unu

EÜA i letmektedir.

(15)

EÜA TERM K SANTRALLER

MW AF N-ELB STAN - A TERM K SANTRALI 1.355,0 AF N-ELB STAN - B TERM K SANTRALI 1.440,0

SEY TÖMER TERM K SANTRALI 600,0

KANGAL TERM K SANTRALI 457,0

TUNÇB LEK TERM K SANTRALI 365,0

ÇATALA ZI TERM K SANTRALI 300,0

ORHANEL TERM K SANTRALI 210,0

18 MART ÇAN TERM K SANTRALI 320,0

BURSA DO AL GAZ KOMB NE ÇEVR M SANT. 1.432,0 AMBARLI DO AL GAZ KOM. ÇEVR M SANT. 1.350,9

AMBARLI FUEL-OIL SANTRALI 630,0

HOPA FUEL-OIL SANTRALI 50,0

AL A 181,0

EÜA 8.690,9

BA LI ORTAKLIKLAR

HAM TABAT DO AL GAZ KOM. ÇEVR M SANT. 1.120,0

SOMA A-B TERM K SANTRALI 1.034,0

YATA AN TERM K SANTRALI 630,0

YEN KÖY TERM K SANTRALI 420,0

KEMERKÖY TERM K SANTRALI 630,0

TOPLAM 12.524,9

(16)

5. Kömür Santrallerinin Kapasitelerinde Çal amamalar n n Nedenleri:

Termik santrallerin kazan karakteristiklerinin belirlenmesine yönelik kömür sahas ndan al nan ve analize tabi tutulan kömür numunelerinin kömür rezervini tam olarak temsil etmemesi,

Son 20 y ld r uygulanan özelle tirme politikalar , siyasi ve politik atamalar, kamu santrallerinde çal an personelin motivasyonunu bozmas , i gücü kay plar na neden olmas , santrallerde gerekli say da nitelikli personel istihdam n n yap lamamas ,

Santral stok sahas nda, kömürün kalori, nem, kül ve kükürt içeri i ile tane boyu da l m ndaki dalgalanmalar en aza indirebilmek için harmanlama ve stoklama faaliyetinin yeterli ekilde yap lamamas ,

Kömür üreticisi taraf ndan belirlenmi kömür özelliklerine uygun kömürün teslim edilememesi, Yine bu süre içerisinde özelle tirilecek gerekçesi ile gerekli bak m, onar m, idame ve yenileme yat r mlar tam olarak yap lamamas ,

Çevre ve hava kalitesi aç s ndan çok önemli olan santrallerdeki baca gaz ar tma sistemlerinin istenen düzeyde çal t r lamamas ,

(17)

SONUÇ VE ÖNER LER

(18)

Ülkemizde enerji sektöründe 20 y ld r

uygulanan politikalarla toplumsal ihtiyaçlar ve bunlar n kar lanabilirlili i aras ndaki aç k her geçen gün daha da artmaktad r. Enerji

politikalar üretimden tüketime bir bütündür, bütüncül bir yakla m esas olmal r.

(19)

Türkiye'nin bir enerji envanteri

kar lmal r. Kamusal planlama, kamusal üretim ve yerli kaynak kullan

reddeden özelle tirme politikalar ndan vazgeçilmeli, kamunun eli kolu

ba lanmamal ve kamu eliyle de yat mlar yap lmal r. Yeti mi ve nitelikli insan

gücümüz özelle tirme uygulamalar ve

politik müdahalerle tasfiye edilmemelidir.

(20)

ETKB Enerji leri Genel Müdürlü ünün, Uluslararas Enerji Ajans modelini esas alarak haz rl k çal malar sürdürdü ü yeni Ulusal Enerji Talep Tahmin Modeli, taslak olarak, kamuoyunun bilgi ve

görü üne sunulmal , mesleki kurulu lar, uzmanlar ve akademisyenlerin kat laca tart malar sürecinde olu an görü ve öneriler dikkate al narak modele son biçimi verilmelidir.

(21)

EPDK, lisans verirken, ulusal ve kamusal

karlar gözeten ve toplumsal yarar esas alarak haz rlanm olan Enerji Talep ve Yat m

Tahminlerini esas almal , ithal kömüre dayal yeni santral projelerine lisans vermemelidir.

Do al gaz yak tl yeni projeler, elektrik enerjisi üretimi içinde do al gaz n pay n dü ürülmesini öngören hedef ve politikalara uygun olmal r.

(22)

EPDK verdi i lisanslar takip etmeli, yat mlar gerçekle tirmeyen

kurulu lar n lisanslar iptal etmelidir.

Ayr ca, özel sektör taraf ndan yap lan

enerji yat mlar kamusal ç karlar

gözeten bir anlay la denetlenmesine

imkan veren düzenlemeler bir an önce

yürürlü e konmal r.

(23)

Ba ta ABD olmak üzere, baz bat ülkelerinde görülen ve elektrik üretimi alan nda serbest piyasa artlar n getirdi i en büyük risk olan, planlama hatalar ndan ve/veya piyasa

manipülasyonlar ndan kaynaklanabilecek, arz aç klar na ve ba lant krizlere sebebiyet

vermemek amac yla; halen sektörde elektrik üretim faaliyeti gösteren kamu kurulu lar n varl n, piyasalardaki toplam kurulu güç

kapasitesinin, önceden belirlenmi bir yüzdesine denk gelecek bir üretim kapasitesini idame

ettirecek ekilde, devam ettirilmesi, yerinde bir karar olacakt r.

(24)

Enerji üretiminde a rl k yerli, yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklar na

verilmelidir. Enerji planlamalar ulusal ve kamusal ç karlar n korunmas ve

toplumsal yarar n artt lmas

hedeflemelidir.

(25)

Enerji üretiminde yerli teknoloji, makine

ekipman üretim çal malar desteklenmelidir.

Rüzgar türbinlerinin, hidrolik türbinlerin,

jeotermal enerji ekipman ve cihazlar n, termik santral kazan ve ekipmanlar n Türkiye'de

üretimine yönelik çal malar bir Master Plan dahilinde ele al nmal , yerli üretim

desteklenmelidir. Bu amaçla üniversitelere destek sa lanmal konuyla ilgili lisans sonras çal malar (Yüksek Lisans, doktora vb.) te vik edilmelidir.

(26)

Genel olarak enerji yat mlarda, özel olarak elektrik enerjisi üretim

yat mlar nda çevreye zarar verilmemesi temel bir ilke olmal r. Kömür yak tl

santrallerde ak kan yatakl teknolojiler kullan lmal , mevcut santrallerin tümünde baca gaz ar tma tesisleri kurulmal ,

elektro filtreler düzenli çal r hale

getirilmelidir.

(27)

LET M

Her türlü sorunuz ve öneriniz için;

0 (312) 444 8 666 / 1707 MMO ENERJ B

koray.tuncer@mmo.org.tr mmo.enerji@mmo.org.tr

Beni Dinledi iniz çin Te ekkür Ederim