Önsözü
E
vlilik çatışmasının, çocuklar üzerindeki etkilerini çok yönlü olarak ele alan bu kitap, okuyucuya konuyla ilgili birçok bilimsel çalışma sonucu da sunuyor. Cummings ve Davies, bir yandan çatışmaya maruz kalan çocukların göster- diği çeşitli problem davranışlara odaklanırken diğer yandan da çocukların bu durumla nasıl başa çıktığına dair açıklama- lar getiriyorlar. Çatışmanın sanıldığı gibi her zaman yıkıcı ol- mayabileceğine değinen yazarlar, başarılı çatışma biçimlerine yönelik öneriler de sunuyor; benzer bir şekilde çocukların ça- tışmalardan her zaman olumsuz etkilenmeyeceklerini, hatta bazı durumlarda yarar bile sağlayabileceklerini vurguluyor- lar. Bu noktada, kitap boyunca, ebeveynler arasında yaşanan çatışmanın çocuklar tarafından nasıl algılandığı; çatışma çö- zümünün ve farklı çözüm biçimlerinin çocukları nasıl etki- lediği; çocukların çatışmaya müdahil olmalarının sonuçları ve çocukların tepkilerinde yaş ve cinsiyete göre bir değişiklik olup olmadığı gibi birçok konunun detaylı açıklaması sunu- luyor. Önemli bir katkı da, bu konuda yapılan araştırmalar için yöntem bilim açısından yapılan değerlendirmeler ve ge- lecek çalışmalara yön verecek önerilerdir.İlgili alanda çalışan uzmanlar ve öğrenciler kadar ebe- veynlerin de ilgiyle okuyacağını umduğum bu eserin, herkes için yararlı olmasını dilerim.
Çocuklar ve Evlilik Çatışması
iv
Bu kitabın çeviri ekibi, aynı zamanda doktora tez danış- manlıklarını üstlendiğim genç meslekdaşlarımdır. Birlikte keyifl i ve titiz bir çalışma yürüttük, hepsine gönülden teşek- kür ederim. Kitabın tüm teknik düzenlemesinde katkısı olan öğrenci asistanım Nurcan Turan da özel bir teşekkürü hak edenlerden…
Son olarak, bu kitabı çevirmek istediğimizi ilettiğim an- dan itibaren, gerekli izinleri alarak ve bu konuda bizi destekle- yerek yardımcı olan Nobel Yayıncılık Genel Yayın Yönetmeni Sayın Nevzat Argun’a da çok teşekkür ederim.
Gül ŞENDİL
v
M
ark Cummings ve Patrick Davies’in bu harikulade kitabı, evlilik çatışması ve çocuklarla ilgili bir dizi araştır- ma bulgusunu bir araya getirmektedir. Yazarlar, bu çalış- malardan oluşan labirentte okuyucuya rehberlik ederler.Ortaya çıkan sonuç: yetkin, okunabilir ve pratik bir eser- dir. Kitap özellikle, evlilik çatışmasının iyi niyetlerle ya da boşanma ile çözümlenemeyeceğini fark edene kadar, çocukların evlilik anlaşmazlıklarında gerçek kaybedenler olabileceği temasını vurgular. Ebeveynler kavga edecek ve öyle ya da böyle çocuklar bu anlaşmazlıklarla karşılaşacak- lardır. Ancak Cummings ve Davies iyimserdirler. İyi yöne- tilen evlilik anlaşmazlıklarının, her zaman olumsuz olma- yabilen sonuçlara yol açabildiğini öne sürerler. Gerçekte, Cummings ve Davies çatışmanın bazen olumlu sonuçları olabileceğini savunur.
Cummings ve Davies’in bu detaylı iyimser görüşü, bana, kendimi neden sürekli birçok insanın irkileceği bir duruma soktuğumu hatırlattı. Sert bir velayet tartışmasının ortasındaki ebeveynlerimle oturur ve boşanmadan sonra çocuklarını yetiştirme konusunda bir anlaşmaya varma- larına yardım etmeye çalışırım. Neden bunu yapıyorum?
Neden gittikçe daha fazla boşanan ebeveyn, velayet anlaş- mazlıkları için ara bulmaya çalışıyor? Çünkü Cummings ve Davies’in çalışmalar boyunca elde edilen kanıtlarla ortaya koyduğu gibi ebeveynler arasında yanlış yönetilmiş çatış- malar, çocuklara zarar verir. Bunlar, yetişkinler arasındaki, yetişkin anlaşmazlıklarıdır. Bunların üstesinden gelmenin daha iyi bir yolu olmalıdır.
Çocuklar ve Evlilik Çatışması
vi
Yazarlar, olumsuz sonuçlara ilişkin azımsanmayacak sayıda araştırmaya karşın, doğası gereği çatışmanın “kötü”
olmadığını hatırlatırlar. Açıkça, boşanmanın ortasında- ki ebeveynler, karı-kocaların günlük hayatlarında yaptığı gibi gerçek ve meşru birçok anlaşmazlık yaşarlar. Ailelerde çatışma kaçınılmazdır ve kavga genellikle uyumsaldır.
Problemler, çatışma olmadan çözülemez yani hedef kavga- dan kaçınmak değil, daha ziyade, yapıcı olarak kavga et- mektir.
Son on ya da yirmi yıla kadar, psikologlar, araştırma- larının birçoğunda evlilik çatışması konusuna odaklan- mamışlardır. Evlilik, birey odaklı çalışan bir disiplinde, çalışma için uygun bir konu başlığı olarak görülmüyordu.
İlişkilerin ihmal edilmesi, geri tepmeye başladı ve bunun- la birlikte psikologlar, evlilik ve aile ilişkilerini incelemek için daha fazla enerji harcadılar. Cummings ve Davies, yı- kıcı çatışma örüntülerini belgelemek ve evli çiftlerin, ço- cukları ile kendilerini koruyacak şekilde kavga etmeyi nasıl öğrenebileceği konusunda tavsiyeler vermek için bu literatür dizisinden kanıtlar ortaya koymuştur.
Bu kitabın özü, evlilik çatışması ve çocukların iyi oluşu- na dair detaylı bir değerlendirmeye odaklanır. Cummings, bu araştırmalar dizisine önemli ve etkili katkı sağlayan ki- şidir. Basit ve güçlü bir araştırma paradigması geliştirmiş- tir. Cummings, çocukları, simüle edilmiş yetişkinler arası tartışmalara maruz bırakmış ve bu “geri plan öfke”ye nasıl tepki verdiklerini sistematik olarak incelemiştir. Bu çalış- maların bazılarında geri plan öfkesi, çocukların tanımadı- ğı iki aktör arasındaki canlı, “spontane” bir kavgayı içeri- yordu. Birçok araştırmada ise hem daha az maliyetli hem de daha iyi kontrol koşullarında olan bir prosedür olarak, çocuklar video kasetten iki aktörün birbiriyle kavgasını iz- liyorlardı. Benim en favori paradigmalarımdan biri çocuk- ların, hatta bağlı olmayan bir telefonda, annelerinin simüle ettiği bir tartışma olarak “kavgalarını” izlemesidir.
Cummings araştırmasında ne bulmuştur? Benim fi krime göre, onun en önemli bulgusu en basit olanıdır.
Çocuklar, kendileri doğrudan içinde olmadığında ya da on- ları ilgilendirmediğinde bile kavgaya tepki verirler. Bu bul-
gu, Cummings ve Davies’in bu kitapta dikkatle incelediği, çocuklar ve evlilik çatışması konusundaki geniş araştırma dizisi için oldukça önemlidir. Cummings’in deneyleri, ça- tışmanın çocuklar arasında huzursuzluk sebebi olabileceği- ni net bir biçimde belgeler. Çatışmanın etkileri, sadece ger- çek hayattaki evlilik çatışması ile ilişkili olan, ebeveynlik, depresyon ya da diğer faktörlere aracılık etmez. Cummings ve Davies, aynı zamanda, evlilik çatışmasının, ebeveynlik uygulamalarını ve her bir eşin kendilik değeri duyguları- nı sarstığı için, çocukları nasıl olumsuz yönde etkilediğini gösteren araştırmaları tartışır.
Çocukların evlilik çatışmasıyla başa çıkmaları konu- sundaki araştırmaların en önemli katkısı, geleneksel psiko- loji teorilerine meydan okumasıdır. Temel psikoloji teori- lerimizin büyük bir kısmı, çocukların diğer insanlar arasın- daki çatışmayla neden alt üst olmaları gerektiğine dair bir açıklama sunmaz. Bu teoriler, bireysel ya da ikili süreçlere odaklanır ancak Cummings ve Davies tarafından tartışılan aile etkileşimleri üçlü süreçlerdir. Bu çalışma bizi, çocuk- ları ilişkilerin daha büyük bir sisteminin parçası olarak görmeye ve bu ilişkilerin kalitesinin çocukların öznel iyi oluşunu etkilediğini görmeye iter.
Tüm evlilik anlaşmazlıkları çocukları etkiler ancak çocuklar gözlemledikleri çatışmaya ve kızgınlığa ilginç ve farklı şekillerde tepki verirler. Bazı çocukların bu kavga- ları gözlemledikten sonra akranlarına karşı daha saldırgan olmaya başlamasına rağmen, diğerleri (bir yaş kadar küçük çocuklar), çatışmaya yönelik tepkilerinde duygusal olarak alt üst olabilirler. Buna rağmen bazı çocuklar da, anlaşmaz- lıklara müdahale eder ya da en azından müdahale etmek istediklerini bildirirler. Bana göre, çocuklarda şahit oldu- ğumuz şey, teorik olarak zengin ve karmaşık bir süreç olan, çocukların duygusal düzenleme girişimleridir. Çatışma doğrudan kendilerine yönelik olmadığında bile onları sı- kıntıya sokar. Bu onları, çok öfkelendirir, üzer ya da korku- tur. Sonuç olarak çocuklar, kavgaya müdahale ederek, duy- gulanımlarını düzenlemeye çalışırlar. Duygular, kişilerara- sı işlevlere hizmet eder, kişilerarası tepkiler de çocukların duygularını düzenlemelerine yardım eder.
Çocuklar ve Evlilik Çatışması
viii
Ebeveynler, terapistler ve sosyal bilimciler, aleni olma- dığında bile çocukların çatışmaya yönelik duygusal tepkile- rine dikkat etmelidir. Birçok çocuk, sessiz ve faydalı arabu- luculardır. Bu çocuklar, ebeveynlerinin ilişkilerini yönet- mek için çok fazla sorumluluk alırlar ve pek çok ebeveyn çocukların bu rolü oynamasına müsaade eder (ya da onları cesaretlendirir). Aracılık eden çocukların, ilişkileri, aşırı so- rumluluk alarak sürdüren yetişkinlere dönüşeceklerinden kuşkulanıyorum. Onlar, kendi duygularını, diğer insanla- rın duygularının hizmetine sunan “kolaylaştırıcı”lardır.
Hedef, böyle uzun vadeli ya da acil olan sonuçları de- ğiştirmek olsa da olmasa da, bu kitabın son derece önemli –ve iyimser- bir mesajı vardır, o da, çocukların çatışmaya yönelik tepkilerinin, yetişkinlerin birbiriyle nasıl kav- ga ettiğinden azımsanmayacak derecede etkilendiğidir.
Çocukların, öfkeli ya da fi ziksel çatışmalar karşısında daha fazla sıkıntı yaşadığı, açıkça önemli bir sonuçtur. Bununla birlikte, çocukların çatışmaya yönelik tepkileri konusunda daha az açık olan şey, bu tepkilerin çatışmanın çözülüp çö- zülmediğinden fazlasıyla etkilendiğidir.
Aslında, “yönetilen” in çözümlenenden daha iyi bir tabir olduğunu düşünüyorum çünkü müzakere edilen ça- tışma, devam eden bir süreçtir. Kitabın da vurguladığı gibi çatışmalar sadece çözümlenmiş ya da çözümlenmemiş de- ğildir. Çatışma çözümünde aşamalar vardır. Yönetim terimi bu ana fi kri taşır. Çatışmayı ele almak, iki seçenekli değil, sürekli bir görevdir. Gerçekte, benim fi krim, evlilik ve aile ilişkilerinde çatışmaların büyük bir kısmının, belki de daha fazlasının, çözülmemiş olarak kaldığıdır. İyi geçinmek için belki de aile üyelerinin bazen nasıl farklı fi kirde olacakları konusunda anlaşmaya ihtiyaçları vardır.
Çözümün bazı aşamaları önemlidir çünkü Cummings ve Davies’in belgelediği gibi, tamamlanmamış olsa bile, çatışma çözüldüğü zaman, çocukları daha az sıkıntıya so- kar. Muhtemelen, yetişkinler çatışmaları çözdüğünde ya da kısmen çözdüğünde çocuklar için esas mesaj, çatışmanın
“bitmiş” olması değildir; yetişkinlerin çatışmalarını kendi başlarına yöneteceği mesajı daha da önemli olabilir.
Her durumda, ebeveynler biraz çözüme ulaşmakla il-
gilidir. Eğer ebeveynler çatışmalarını iyi yönetirse, çocuk- lar, ebeveynlerinin anlaşmazlıklarla etkili başa çıkmalarını görerek, gerçekten de olumlu dersler çıkarabilirler.
Çocukların iyi oluşunu korumak ve desteklemek için ebeveynlerin çatışmaları yönetebileceği–yönetmesi gerek- tiği- fi kri bu kitabın ana fi kridir. Araştırmacılar için kitap, literatüre ilişkin sanatsal bir inceleme ve yöntem bilimsel detaylarla ilgili özenli bir değerlendirme sunar. Terapistler ve siyaset yapanlar için ise, bulgular, çatışmalı ailelere mü- dahalelerin tasarlanması ve uygulanmasına yönelik hedef- ler için güçlü bir destek sağlar. Ayrıca araştırma bulguları- nın pratik çıkarımlarından ebeveynler gibi, terapistler de çok fazla şey alabileceklerdir. Uzun zamandır, bilim adam- larının, işi profesyonel yazarlara bırakmaktansa, kendi araştırmalarını halkın anlayacağı dile çevirmesi gerektiği duygusunu yaşıyordum. Cummings ve Davies, bu kitapta, araştırmayı çok basite indirgememişler ancak profesyonel okuyucular kadar meslekten olmayanlara da erişecek şekil- de, bir dizi karmaşık bulguyu sunmak için büyük bir özen göstermişlerdir.
ROBERT E. EMERY Virginia Üniversitesi
