Bireysel Gelişimi Farklı Olan Çocuklar

(1)

Bireysel Gelişimi Farklı Olan

Çocuklar

HKZ

Halise Kader ZENGİN

(2)

Bireysel Gelişimi Farklı Olan Çocuklar

 1.Dikkat eksikliği

 2. Hiperaktivite

 3. Özel Öğrenme Güçlükleri

 4. Doğuştan Yetenekli ve Yetenekli Çocuklar

 5. Yaygın Gelişimsel Bozukluklar

 6. Kronik Hastalıklar

 7. İletişim ve Konuşma Bozuklukları

 8. Duygusal ve Davranışsal Güçlükler

(3)

Farklı gelişimsel özellikler

 Öğrenme problemleri olan çocuklar bireysel olarak ele alınmalıdır.

Farklılıklar;

 Zeka ile ilgili olabilir.

 Geç ya da güç öğrenen çocuklar olabilir.

 Dil problemi yaşıyor olabilir.

 Gelişimsel bir sorun olabilir.

 Duygusal bir problemden kaynaklanıyor olabilir.

 İşitme sorunundan olabilir.

 Epilepsi ya da travmatik beyin hasarı yaşamış olabilir.

(4)

Farklı gelişimsel özellikler

Bu farklılıklar çocuklarda;

 Dili etkili kullanamayabilir.

 Akademik beceri alanında yetersizlikler.

 Eğitimsel ve yaşamsal deneyim eksiklikleri.

 Bilginin işlenme performansındaki yetersizlikler.

 Eğitimsel ve yaşamsal deneyim eksiklikleri.

 Bilginin işlenme performansındaki yetersizlikler.

 Entelektüel donanım eksiklikleri oluşturabilir.

(5)

Dikkat eksikliği

 Gelişmiş batı ülkeleri, Amerika ve ülkemizde de daha fazla çocuk dikkat eksikliği ve öğrenme güçlüğü nedeniyle akademik hayatta zorlanmaktadır.

 Nöropsikolojik kaynaklı olmayıp, çağdaş dünyanın yaşam biçimiyle ilgili görülmektedir.

 Aşırı uyaran yüklü ve tüketim odaklı yaşam biçimi.

 Televizyon ve bilgisayardan aşırı derecede uyaran alan çocukların tüm bunları işleyemedikleri ve bunun neticesinde aşırı hareketlilik ve çeşitli davranış sorunları ortaya çıkmaktadır.

(6)

Dikkat eksikliği

 Dikkat eksikliği olan öğrencilerin davranışları ve öğretmenin yapabilecekleri: (s.267-268)

Öğrenci:

1. Dikkatteki devamlılık

2. Organizasyon eksikliği

3. Çalışmaların düzensiz ve belirsiz olması

4. Ortamı bozucu davranışlar

(7)

hiperaktivite

 Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun temel özelliği, kalıcı ve sürekli olan dikkat süresinin kısalığı, engellemeye

yönelik denetim eksikliği nedeniyle davranışlarda ya da bilişte ortaya çıkan ataklık ve huzursuzluktur.

 Başlangıcı genellikle 3 yaş dolayında olmakla birlikte tanı ilkokul yıllarında konulmaktadır.

 Bu sebeple çocuk ruh sağlığı servislerine başvuru birinci sıradadır.

 Erkeklerde kızlara oranla 4-8 kat daha fazla DEHB olma olasılığı bulunmaktadır.

 Yaygın olarak kabul edilen görüşe göre DEHB genetik ve çevresel etmenlerle beliren biyolojik temele dayanan işlevsel bozukluktur.

(8)

hiperaktivite

 Öğrencilerin gelişimsel özellikleri ve öğretmenlere tavsiyeler.

(s.269-270) Öğrenci:

1. Aşırı hareketlilik, dürtüsellik ve tepkisellik

2. Bekleme, sebat, sıra bekleme, kurallara uyma ile ilgili problemler

(9)

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ 1. DİSLEKSİ (okuma güçlüğü)

 İki tip yetersiz okumadan söz edilmektedir:

 1. Disleksi

 2. Garden variety

Eğer çocuk okumakta zorlanıyorsa anlamakta da zorlanacaktır. Aynı çocuk söylenileni ya da yazılanı okumakta zorluk yaşıyor olabilir.

Okuduğunu anlamada ciddi zorluk yaşayan çocuklar ve dinlediğini anlamada az ya da hiç zorluk yaşamayan çocuk, sınıftaki diğer

öğrencilerle karşılaştırıldığında gerçek disleksik olarak tanımlanabilir.

Disleksili çocuk IQ’suna göre okumada daha düşük performans gösteren çocuktur.

(10)

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ 1. DİSLEKSİ (okuma güçlüğü)

 Öğrenme güçlüğü olarak tanımlanan garden variety diğer problem türlerinden herhangi biri görülen çoğu çocukta, okuma güçlüğü de vardır.

 Okuma bozukluğunun genetik temelli ve genetik risk faktörlü çoklu kromozomlar sebebi ile oluştuğu yönünde deliller olsa da fonolojik sebeplerle de olabilmektedir. Biyolojik ve çevresel faktörler de sayılabilir.

 Okumak ve ne okuduğunu anlamak iki farklı süreç gerektirir.

 Okuyan fakat okuduğunu anlamayan çocuklar olduğu gibi konuşma problemleri olduğundan okuyamayan ama içinden okuduğunda ne okuduğunu anlayan çocuklar da olabilir.

 Öğretmenlere öneriler bk. (s.272)

(11)

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ

2. Garden variety (uyaran yoksunluğuna bağlı öğrenme güçlüğü)

 Bu tip okuma güçlüğünde iç içe geçmiş karmaşık bilgiler bir bütünlük oluşturmadığı gibi beyinde dağınık bahçe görüntüsü ile sembolize edilmektedir.

 Bilişsel alanda bu karmaşık durum bilgilerin hatırlanmasında, organize edilmesinde ve kullanılmasında yaşanılan güçlüklerle karakterize

olmaktadır.

 Bu çocuklar özellikle yetersiz uyarılmaya bağlı olarak günlük yaşam içinde sıklıkla kullandıkları nesnelerin isimlerini dahi hatırlamada güçlük çekerler.

 Epizodik hafıza olarak tanımlanan bu bilişsel işlem performansının

yetersizliği durumunda öğrenciler okudukları metindeki kahramanın adını, hikayede geçen olayın tarihini ya da hikayenin geçtiği yeri hatırlamakta güçlük çekerler.

 Öğrenci özellikleri ve öneriler için bk. (s. 275)

(12)

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ 3. DİSGRAFİ (yazma güçlüğü)

 Yazı dili, hafızayı kullanırken girdi sistemine, geribildirim verirken de çıktı sistemine bağlıdır, ama diğerlerinden daha fazla beynin ön kısmı (frontal) ile ilgili bir beceridir, çünkü fikirleri formüle etmeyi, paragraflar ve cümleler içinde organize etmeyi, fikirleri birbirine bağlamayı ve anlamı vermek için kelimeleri kullanmayı, kelimeleri hecelemek ve yazmak için grafomotor becerileri

kullanmayı, ürünün doğruluğunu değerlendirmeyi ve gerekliyse düzeltmeyi gerektirir. Fakat yazı dili bozukluğu olan çocuklar tarafından nadiren kullanılır.

 Öğrenci özellikleri ve öneriler için bk. (s. 277)

(13)

ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ

4. DİSKALKULİ (MATEMATİK öğr. güçlüğü)

 Bir öğrencinin matematiksel performansı başka alanlardaki genel yetenekleri ya da performansları dolayısıyla beklenen düzeylere ulaşmaz veya beklentileri karşılamazsa matematiksel zayıflıktan söz edilebilir.

 Bunun nedenleri; eğitim yöntemleri, çocuğun gelişme düzeyi, zihni yetenek yoksunluğu ve merkezi sinir sisteminin çalışmasındaki

aksaklıklar olabilir.

 Özellikle nöropsikolojik aksaklığa diskalkuli denir.

 Öğrencinin matematiksel sembollerle, işlem süresindeki

basamaklarda, soyut kavramlarla, formül hatırlamada ve benzeri durumlarda büyük sorunlar yaşaması diskalkuli için örnektir.

 Öğr. özellikleri ve öneriler için bk. (s.279)

(14)

HAFIZA

 Öğrenme yeni edindiğimiz bilgi ve becerilerin, bellek ise akılda tuttuğumuz bilgi ve becerilerin sürecidir.

 Hafıza güçlükleri önemli detaylarda ve işleyişin akılda tutulmasında kısa süreli, işleyen ve uzun süreli hafıza problemlerini içerir.

 Öğrencilerin özellikleri ve öneriler için bk. (s. 281)

(15)

ÜSTÜN YETENEKLİ ÇOCUKLAR

 Başlangıçta en kolay gözlenebilir sınırlı sayıda özelliğin basit sınıflaması olarak tanımlanan üstün yetenek giderek daha çok sayıda boyutu içeren, daha geniş bir kapsama yayılan ve zamanı da bir değişken olarak içeren esnek ve dinamik bir tanıma

dönüşmüştür.

 Artık sadece üstün zekaya sahip olmak yeterli değildir. Genel ve özel yüksek yetenek düzeyine sahip olmalı, yaratıcılığa,

güdülenme yani üstün iş, görev yüklenme yeteneğine sahip olmalı.

(16)

YAYGIN GELİŞİMSEL BOZUKLUKLAR

 OTİZM: İletişim becerilerinde bozulma, zayıf sosyal beceriler, ilgi ve aktivitelerin dağılımındaki sınırlılık genel özellikleridir. Dikkat eksikliği, duyusal motor problemler, somut düşünce yapısı,

ekolali, duygusal körlük, zayıf iç görü ve uykusuzluk problemleri görülür.

 ASPERGER SENDROMU: Otizmden farkı dil bilgisi

performanslarıdır ve çok konuşmalarıdır. Dili kullanırken sosyal ve duygusal ifadelendirmelerde problemler yaşadıkları

gözlemlenmektedir.

(17)

KRONİK HASTALIKLAR

 Astım

 Kanser

 Kronik yorgunluk

 Diyabet

 Epilepsi

 Romatizma

(18)

İLETİŞİM VE KONUŞMA BOZUKLUKLARI

 Pelteklik

 Kekeleme

 Dispraksi : konuşmanın üretim ve ekleminde bir motor koordinasyon bozukluğu

 Apraksi: Ses, hece ve kelimelerin tekrarlarında zorluklar

(19)

DUYGUSAL VE DAVRANIŞSAL GÜÇLÜKLER

 Öfke kontrolü sağlamada zorluk

 Dürtüsel hareketlilik

 Uyum ve davranış sorunları

 Dikkat dağınıklığı

 Faaliyet sürdürmede başarısızlık

 Güven eksikliği

 Düşük motivasyon

 Duygusal patlamalar yaşama

 Sosyal becerilerde eksiklik

 Düşük benlik saygısı

 Depresyon

 Kaygı

 Duygu durumun değişkenliği

 Aile ilişkilerinde sorunlar

(20)

kaynakça

 Hatice Ergin, S. Armağan Yıldız (ed.), Gelişim Psikolojisi, Nobel Yay. Ankara 2010