Resim Yapmayı Öğreten
BOYAMA KİTABI
Cahit Çelik
cahitcelik@yandex.com
Resim Yapmayı Öğreten
BOYAMA KİTABI
Cahit Çelik
Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 5’inci maddesinin “g” fıkrasına göre bandrol taşıması zorunlu değildir.
Anaokulu ve ilköğretim çağı çocukları için yararlı olabilir.
Copyright © Cahit Çelik
Bu kitapçık telif hakları yasalarıyla koruma altındadır. Yazılı izin alınmadan kısmen veya tamamen kopyalanması basılması yasaktır.
Her türlü istek için doğrudan bağlantı kurulması gereklidir.
cahitcelik@yandex.com +90 542 216 1357
1. Baskı : 1996 – Arıkan Yayınları 2. Baskı : 2000 – a1 Yayıncılık 3. Baskı : 2010 – Cahit Çelik 4. Baskı : 2016 – Cahit Çelik
ISBN : 978-605-61065-4-5
Baskı : Oluşur Basım
Tel: +90 212 629 06 06 Matbaacılar Sitesi, No: 53 Bağcılar – İstanbul / TR
ÖNCE ÖĞRETMENE BİR MERHABA
Her ailenin en değerli varlığı, toplumun geleceği, çiçeklerin en güzeli, ellerindedir öğretmenim. Dikeni var diye, bakımı zor diye, “bu kadar paraya, bu
kadar olur” diye, ya da başka düşüncelerle, sana emanet edilmiş olan o en güzel çiçeği çirkinleştirme öğretmenim. Sana yapılmasını istemediğin hiçbir şeyi, sen de öğrencilerine yapma. Çocuğu azarlama,
çocuğu aşağılama, çocuğu korkutma, çocuğun canını yakma öğretmenim. Mini minnacık da olsa çocuk, her şeyi merak eder, dünyayı ve olayları öğrenmek ister.
Çocuğun işini zorlaştırma, kolaylaştır öğretmenim.
Resim yapmak, çocuğun özgürlüğüne özgürlük katar. Resim yaparken çocuk, daha güzel bir dünya düşler, insanı ve doğayı sevmeyi öğrenir, hesaplama kıyaslama gücü kazanır, daha bilgili becerikli yapıcı yaratıcı akılcı ve paylaşımcı olur. Öyle ise, çocuğa çokça resim yaptır öğretmenim. El yordamıyla güzel resim yapılmaz. Çocuğun resim bilgilerini artır,
güzellik duygularını geliştir, arada bir çocuğu değil, çocuğun yaptığı işi eleştir öğretmenim. Okulda mutlu olan çocuk, evde durmaz. Öğretmen iyi olursa,
öğrenci kötü olmaz. Aklımın erdiği, gözümün gördüğü, dilimin döndüğü, bu kadardı, bu kadar yazdım, ötesini sen anla öğretmenim!..
ANNE BABA ABLA ABİ AMCA DAYI HALA TEYZE, İLGİLENECEK KİM VARSA HERKESE MERHABA Okulda yapılan çalışmalar yeterli olmaz. Öğrenilen bilgilerin evde bir daha gözden geçirilmesi gerekir.
Hesaplama kıyaslama sorgulama algılama anlama anlatma zorluğu çeken çocuk, resim yapmaktan hoşlanmaz. Elini kullanmayan beynini kullanamaz.
Yetenek yatkınlıktır, tek başına hiçbir işe yaramaz.
Resim yaparken çocuğun ne kadar mutlu olduğunu, el becerilerinin arttığını, kendine güven duygularının geliştiğini göreceksiniz. Yeter ki, çocuğunuzdaki
güzellikleri görmeye istekli ve hazırlıklı olun.
Çocuğunuzu başka çocuklarla yarıştırmayın. Çocuk okumayı yazmayı çizmeyi bilmiyor ise, bu bilgileri çocuğa okumak ve açıklamak büyüklerin görevi
olarak ortaya çıkıyor. Hiç değilse bu bilgileri çocukla birlikte okuyun. Boyanın nasıl tutulacağını çocuğa açıklayın. Şöyle veya böyle resim yap diye çocuğu zorlamayın. Bırakın, çocuk isterse yapsın. İstediği yerden başlasın. İstediği gibi boyasın. Özgürce üretim yapmanın keyfini yaşasın. Daha güzel bir dünya düşlesin. Yurdunu yurttaşını çağını çağdaşını doğayı doğallığı insanı insanlığı edebiyatı sanatı sevsin. Yaptığı resimler evimizi okulumuzu süslesin.
İşimiz çok zor, hepimize kolay gelsin!..
RENK BİLGİSİ
İçinde yaşadığı mağaranın duvarına ilk çizgiyi çizen insan dünyayı değiştirdi. İlkellikten uygarlığa doğru görkemli bir yolculuk başladı. Çizgi ile yapılan
anlatım işin içine renk girdikçe daha etkili oldu.
Renkler çizginin etkisini azaltmadı, artırdı. Renk ile anlatım gün geçtikçe ağır bastı. Artık diyebiliriz ki, resim renkle anlatımdır. Allı yeşilli mavili morlu sarılı giysi giydirilmiş karga korkuluğu bile güzel gözükür.
Öyle ise, resimde çizgi, belkemiği değerindedir.
Fizikçi matematikçi Isaac Newton, 1666’da kendi evinde gökkuşağı denilen doğa olayının benzerini gerçekleştirdi. Koyu karanlık bir oda hazırladı ve güneş ışığının incecik demet halinde içeriye sızmasını sağladı. Sonra bu güneş ışığı demetini prizmadan geçirdi. Böylece ışık renklerini ayırmayı başardı.
Güneş ışığının, magenta, koyu mavi, cyan mavisi, yeşil, sarı ve kırmızı renkten oluştuğunu gördü.
magenta mavi cyan yeşil sarı kırmızı
Isaac Newton’dan 135 yıl sonra, 1801’de yine bir fizikçi, Thomas Young bu ışığı ayrıştırma deneyinin tam tersini yaptı. Kırmızı yeşil ve mavi filtre takılı üç projektör yardımıyla kırmızı ışığın üzerine yeşil ışık getirdi. Kırmızı ışığın yeşil ışıkla çakıştığı yerde parlak sarı renk ortaya çıktığını gördü.
Kırmızı ve yeşil ışık demetinin üst üste gelerek oluşturduğu parlak sarı rengin buluştuğu noktanın üzerine koyu mavi ışık düşürdüğünde daha ilginç bir bilgi elde etti. Kırmızı yeşil ve koyu mavi ışığın üst üste geldiği yerde bir beyazlık oluştu. Koyu mavi ile yeşilin çakıştığı bölgede cyan mavisi, kırmızı ile koyu mavinin çakıştığı bölgede magenta renk ortaya çıktı.
Magenta denilen renk, bildiğimiz koyu pembedir.
Kırmızı yeşil ve koyu mavi, üç ışık demeti üst üste gelirse, beyaz renk oluşur.
Magenta sarı ve cyan mavisi üç ışık demeti üst üste gelirse siyah oluşur. Magenta ve sarı ışık demetinin çakıştığı yerde kırmızı renk ortaya çıkar. Magenta ve cyan mavisinin örtüştüğü yerde koyu mavi oluşur.
Cyan mavisi ve sarı ışık çakışırsa yeşil renk oluşur.
ÖZETLERSEK:
1) Kırmızı, yeşil ve koyu mavi üç ışık demeti
birleştirildiğinde, beyaz ışık elde edilir. Beyaz ışığı oluşturan renklere, ana renk denir.
2) Magenta sarı ve cyan mavisi üç ışık demeti birleştirildiğinde, siyah elde edilir. Birleştirilince siyah elde edilen renklere, ikincil renk denir.
3) İşte bu altı renk ışık yardımıyla, siyah ve beyaz dahil, bütün renkleri elde edilir. Renkli televizyon yayınları buna örnektir.
4) Kırmızı ve yeşil ışık birleştirildiğinde sarı renk oluştuğu halde, kırmızı ve yeşil boya karıştırıldığında sarı renk elde edilmez, kahve renk elde edilir.
5) Böylece, ışık renkleri ve boya renkleri diye bir ayırımın eşiğine geldik. Burada biraz durmak ve renk bilgilerimizi gözden geçirmek gerekir.
MATBAACILIKTA RENKLER
Magenta üzerine sarı basılırsa kırmızı renk oluşur.
Cyan mavisi üzerine sarı basılırsa yeşil renk oluşur.
Cyan üzerine magenta basılırsa koyu mavi oluşur.
Matbaacılıkta magenta, sarı ve cyan mavisi ana
renktir. Diğer bütün renkler, işte bu üç ana renkten elde edilir. Kaliteyi artırmak için siyah gereklidir.
RESİM BOYALARI
Her şeyin yolu yordamı vardır. Resim yapmanın da bazı temel kuralları vardır. Bu kurallardan biri de boyaları tanımaktır. Resim yapmak için kullandığımız boyalar, 1) sulu boya, 2) yağlı boya, 3) guaş boya, 4) akrilik boya, 5) pastel boya, 6) mum boya’dır.
Bu boyaların renk verici maddesi aynıdır. Farklı olan, renk verici maddelerin nasıl taşındığıdır.
SULU BOYA
İncecik toz haline getirilmiş boya maddeleri, arap zamkı adı verilen bir tutkal içine katılır. Arap zamkı, su ile çözülen ve sürüldüğü yere çok iyi yapışan
saydam bir tutkaldır. Suluboya ile resim yapabilmek için, su ve fırça gerekir. Uygun çalışma ortamı
gerekir. Kullanımı zordur. Yapılan yanlışı düzeltme olanağı yoktur.
YAĞLI BOYA
Toz haline getirilmiş boya maddeleri, arap zamkı içinde değil de, yağ içinde taşınırsa bu bir yağlı boya olur. Özel çalışma ortamı ister. Geç kurur. Yağlı
boya ile yapılan çalışmaların bitiminde fırça temizliği gereklidir. Çocuklar için uygun değildir.
PASTEL BOYA
Toz haline getirilmiş boya maddeleri, uygun yağ içinde taşınıyorsa yağlı boya, arap zamkı içinde
bulunuyorsa sulu boya, nişasta kolası içinde ise guaş boya, çok özel bir plastik yapı içinde ise akrilik boya diye adlandırılır. Pastel boya, toz haline getirilmiş boya maddelerinin katı bir hamur haline gelene kadar tebeşir tozu ve su ile karıştırılmasından elde edilir. Karıştırılma sırasında, boya hamuruna azcık yağ katılırsa, bu bir yağlı pastel boya olur. Resim yapmaya yeni başlayan çocuklar için, ilk seçenek pastel boya olmalıdır. Pastel boyanın kullanımı
kolaydır. Fiyatı, diğer boyalara göre ucuzdur. Daha önemlisi, pastel boya ile çok hoş resimler yapma ve yeni teknikler arama olanağı vardır. Pastel boya ile resim yapılırken koyu renkler, beyaz boya ile açılır.
Ayrıntılar atılarak soyutlama yapılır.
MUM BOYA
İncecik toz haline getirilmiş boya maddeleri erimiş mum içine katılarak üretilmiştir. Mum saydam yapılı olduğu için, mum boya ile çok parlak renkler elde edilir. Kullanımı aynen pastel boya gibidir.
GUAŞ BOYA
Sulu boyanın kardeşi gibidir. İncecik toz haline getirilmiş boya maddeleri, nişasta kolası adı verilen yapıştırıcı içinde taşınır. Bu yapıştırıcının özelliği yüzünden, guaş boya saydam değildir, kapatıcıdır.
Kullanım biçimi aynen sulu boya gibidir. Kapatıcı boya olduğu için, yapılan yanlışları düzeltme olanağı
vardır. Afiş boyası olarak öne çıkmıştır. Guaş boya ile yapılmış çok güzel resimler vardır.
AKRİLİK BOYA
1960’lı yıllarda resim yapmak için üretilen akrilik boyanın kullanımı kolaydır ve üstün özellikleri vardır.
Aynen sulu boya gibi, guaş boya gibi, yağlı boya gibi çalışılır. Su ile inceltilir. Çok çabuk kurur.
Kuruduktan sonra sudan etkilenmez. Kırılmaz, çatlamaz, dökülmez, kararmaz. En kaliteli boya budur. Akrilik boya varken yağlı boya ile resim
yapmak, bilgisizlik veya parasızlık yüzünden değilse, tutuculuktur. Güzelliği ararken tutucu olmanın
gereği yoktur.
RESİM YAPARKEN KULLANDIĞIMIZ ANA RENKLER VE ARA RENKLER
1) Resim yaparken kullandığımız bütün renkler, kırmızı, mavi ve sarı renkten üretilr. İşte o yüzden bu üç renk, ana renkler diye adlandırılır.
2) Sarı ve mavi boya birbirine karıştırılırsa, yeşil renk elde edilir. Sarı ve kırmızı boya birbirine
karştırılırsa, portakal rengi oluşur. Kırmızı ve mavi boya birbirine karıştırılırsa, mor renk açığa çıkar.
İki ana renk boyanın karışımı ile elde edilen renkler (yeşil, mor, portakal) ara renkler diye adlandırılır.
3) Her ana rengin karşıtı, diğer iki ana rengin birleşmesinden oluşan ara renktir. Karşıt renkler birbirinin değerini artırır. Kırmızıya yeşil yakışır.
YEDİNCİ RENK
Karşıt renk boyalar birbirine karıştırılırsa, her biri diğerini çürütür. İki ara renk boya karışımı da birbirini çürütür. Üç ana renk boya eşit ölçüde birbirine karıştırılırsa, renklerin çürüyerek ölmesi kesindir. Gri, ölü renk demektir. Kahverenk elde etmek için, yeşile azcık kırmızı veya mora sarı veya portakala mavi katmak yeterlidir. İki ara renk veya üç ana renk boya birbirine katılırsa kahverenk elde edilir. Gökkuşağında altı renk vardır. Yedinci renk topraktır. Kahverenk yerine toprak sözcüğü de kullanılmaktadır.
SICAK VE SOĞUK RENKLER
Renklerin sıcaklığını termometre ile ölçebiliriz.
Üzerine kırmızı ışık düşürülen termometre sıcaklığın arttığını bildirir. Üzerine mavi ışık düşen termometre sıcaklığın azaldığını belirtir. Buradan bilyoruz ki, kırmızı sarı portakal sıcak renktir, yeşil mavi mor soğuk renktir. Yalnızca sıcak renklerle yapılan resimler yeteri kadar etkili olmaz. Yalnızca soğuk renklerle yapılan resimler de başarılı olmaz. Sıcak ve soğuk renkleri birlikte kullanmak gerekir. Her şey kendi karşıtı ile birlikte anlam kazanır. Sıcak–soğuk, varlık–yokluk, azlık–çokluk, iyilik–kötülük, gibi.
BEŞ KURAL
İnsanın el yazısı, kişilik yapısını açıklar. Öncü artçı gösterişçi korkak asi kişilikler, üç beş satır el yazısı ile kendini belli eder. Ama güzel yazı yazabilmenin en önemli koşulu, kişilik yapısı değildir, kalemi doğru tutmaktır. Resim yaparken de bu kural geçerlidir.
Kullanmak istediğimiz pastel veya mum boyayı, kırmadan kutudan alalım ve resim defterimizin üzerine bırakalım. Baş parmağımızla işaret parmağımız tam karşı karşıya gelecek biçimde,
boyayı bu iki parmakla sıkıca tutalım. Orta parmakla işaret parmağımızı destekleyelim. Böylece boyayı üç parmakla tutmuş oluruz. Dikkat edilsin, boyayı
kırılmasın diye ucundan tutmalıyız.
İkincisi, boyayı doğru tutmak yetmez. Tuttuğumuz boyanın da iyi boya olması gerekir. Piyasada yüksek fiyatla satılan markalı pastel boyaların, ucuz yağlı pastel boyadan daha kaliteli olduğu bilgisi doğru değildir. Pastel boyanın iyisi kötüsü yoktur. İçinde beyaz olanı olmayanı vardır. Daha ucuz olanı tercih edilmelidir. Pastel yoksa, mum boya kullanmalıyız.
Boyayı doğru tutmak ve kaliteli boya kullanmak yetmez. Resim yapacağımız defterinin de kaliteli olması gerekir. Kâğıdın yeteri kadar kalın olması çalışmayı kolaylaştırır. Pastel boya için üretilmiş renkli resim kâğıtlarına avuç dolusu para vermek doğru değildir. Kullanacağımız malzemeyi ve kaliteyi amacımız belirler. Başlangıçta amacımız resim
yapmayı öğrenmektir. Resim bilgilerimiz arttıkça daha güzel resimler yapacağız.
Dördüncüsü, resim yaparken yeryüzü ile gökyüzünü birbirinden ayırmalıyız. Ağaçlar evler çocuklar
ırmaklar dağlar yollar havada duruyor gibi olmasın.
Her şeyi gerekli olduğu yerde ve doğru ölçüde
yapmalıyız. Uzakta olan şeylerin daha küçük ve daha bulanık göründüğünü unutmayacağız.
Beşincisi, resim yaparken kâğıdı ortalamak gerekir.
Resmini yapmak istediğimiz şeyleri, boncuk dizer gibi kâğıdın altına dizmek yanlıştır. Şu veya bu köşeye sıkıştırıp diğer yerleri boş bırakmanın da gereği yoktur. Kâğıdın tamamını doğru değerlendirmeliyiz.
Yaptığımız yanlışı düzeltmeliyiz. Başladığımız işi bitirmeliyiz. İş yaparken konuşmayacağız. İşimiz bitince her şeyi yerine koyacağız.
YEDİ RENK
Koyu Açık
KARŞIT RENKLER
SAYIN BÜYÜKLER
Konu ile ilgili pek çok soruya yanıt ürettik. Sıra geldi resim yapmaya. Şöyle bir kutu pahalı markalı pastel boya ve “Boyama Kitabı” alsak, “Haydi canım ciğerim, aslanım kaplanım, şimdi şunu bunu boya!..” desek,
yeterli olur mu? Deneyler ve bilgiler, bunun yeterli olmadığını kanıtlıyor.
İkinci bölümde, sekiz dokuz yaşındaki çocukların yaptığı resimlerden örnekler yer alıyor. Çocuğumuz bu resimleri taklit ederek işe başlayabilir. Taklit etmek, kötü davranış değildir, öğrenmenin bir biçimidir. Benzerini yapan, daha iyisini de yapar.
İnsanlığın bilgi birikiminden yararlanmalıyız.
Çocuk resim yaparken, ilgi dağıtıcı davranışlardan kaçınmalıyız. Yaptığı çalışmayı çocukla tartışmalıyız.
Ne kadar başarısız olursa olsun, her çalışmanın övgüye değer başarılı bir noktası vardır, çocuğun yaptığı çalışmayı beğenmeliyiz. Översek beğenirsek güvenirsek hiçbir şey yitirmeyiz. Çocuğu özendirmek yönlendirmek bilgilendirmek gerekir. Başarısızlığı değil, başarıyı görmek gerekir. Yapılan çalışmayı değerlendirmek ödüllendirmek gerekir. Hiç değilse, hoş bir söz söylemek gerekir.
SEVGİLİ ÇOCUKLAR
Boyamaya istediğiniz yerden başlayın. Boyarken
boyayı iyice bastırın. Kâğıdın hiçbir yerinde en küçük bir beyazlık bile bırakmayın. Fazla boyayı kazıyıp alın. Koyu renkleri beyaz boya ile açın. Siyah boya kullanmayın. Karanlık resimler yapmayın. Yaptığınız resimler aydınlık, pırıl pırıl, cıvıl cıvıl olsun. Kendi yaptığınızı örnek aldığınızla kıyaslayın. Daha iyisini yapmak için uğraşın. Olmazsa, bir daha deneyin.
Başladığınız işi bitirmeden bırakmayın. Çalışırken başkasına zarar vermeyin. Boyama işleri bitince boyalarınızı toplayın. Yaptığınız resimleri yırtmayın atmayın. Değerlendirmek için saklayın.
Verdiğiniz sözü unutmayın. Edebiyattan sanattan uzak kalmayın. Birgün size, “Herkes güzel resim
yapamaz, resim yetenek işidir, yeteneği yoksa çocuğu zorlamak doğru değildir” derlerse, sakın bu sözlere inanmayın. Deneyler ve bilgiler, bu görüşün doğru olmadığını gösteriyor. Yetenek yatkınlıktır. Yalnızca yetenek işe yaramaz. Bilgisiz olan başarılı olamaz.
Resim yapmak için, bilgili becerikli çalışkan olmak gerekir. Her şeyin bir yolu yordamı vardır.
Tembelliğin gereği yoktur. Çok çalışan dağları aşar.
Tembel olan, gölge mavidir, mavilik arar!..
Uçan kuşun kanadını kuyruğunu gagasını gözünü göremeyiz. Ama yine de her kuşun kanadı kuyruğu gagası olduğunu biliriz. Uçan Kuş çizimi yaparken, gördüğümüz kuşu değil, düşündüğümüz kuşu çizeriz.
Soyutlama yapmak, belirleyici olguyu çizgiyi biçimi rengi gerçeği görmek için, gereksiz olan ayrıntıları atmaktır. Örnek vermek gerekirse, bu çizimin serçe güvercin karga veya kartal olduğunu söyleyemeyiz ama kuş olduğunu söyleyebiliriz. Anladık mı?..
Allı yeşilli mavilmorlu sarılı giysi giydirilmiş karga korkuluğu bile güzel gözükür. Öyle ise, önce çizgi çizmeyi öğreneceğiz. Yapkığımız çizim güzel olursa, boyama işimiz kolaylaşır. Çizim yaptıysan, suluboya kullanamazsın. Guaş boya kapatıcı olduğu için,
çizimden yararlanamazsın. Elini kullanmayan beynini kullanamaz. Gölgede kalanın gölgesi olmaz. Gözünü yıldızlara dikmeyenin yıldızı parlamaz. Dediklerim doğru ise, kitapları boyamayın. Resim yapacaksanız, deftere yapın. Başladığınız işi bitirmeden bırakmayın.
Boya kalemleri ile resim yapmak, iğne ile kuyu kazmak gibidir, bu yol yanlıştır. Çizim yaptıysan, suluboya kullanamazsın. Guaş boya kapatıcı olduğu için, yaptığın çizimden yararlanamazsın. Öyle ise, pastel boya kullanacaksın. Başkasının izine basarak gidenlerin izi olmaz. Gölgede kalanın gölgesi olmaz.
Gözünü yıldızlara dikmeyenin yıldızı parlamaz.
Dediklerim doğru ise, kitapları boyamayın. Resim yapacaksanız deftere yapın. Başarısız olmaktan korkmayın. Her başarısızlıktan bir ders çıkarın.
Üç yaşındaki çocuklar üçe ayrılır, ileri orta geri düzeyde olmak doğal özelliktir. Beş yaşındaki çocuklar beşe ayrılır, daha ileri ve daha geri
çocuklar ortaya çıkar. Yedi yaşındaki çocuklar yediye ayrılır, en ileri ve en geri çocuklar belli olur. Ailenin ülkenin kültür düzeyi de yediye ayrılır. Dahası,
ilköğretim çağındaki çocuklar için ortalama çalışma programı yoktur. O yüzden, değişik düzeyde çizimler yaptım. Önce çizgi çizmeyi öğreneceğiz. Çizimlerin gözden geçirilmesi bile yararlı olur.
https://deftercikler.blogspot.com
Resim yapan çocuk yalan söylemiyor. Yalan olmayınca arkadaşlık oluyor. Arkadaşı olmayan çocuk çalışmayı sevmiyor. Çalışmayınca başarısız oluyor. Anlamadan
dinlemeden öğrenmeden bilmeden konuşuyor. Doğaldır ki, onu bunu eleştirmek marifet değildir. Marifet, baktığını görmektir, yurdunu yurttaşını çağını çağdaşını insanı insanlığı doğayı doğallığı edebiyatı sanatı sevmektir, akıllı bilgili becerikli doğru dürüst çağdaş insan
olmaktır. Bu kitapçık, eğitici öğretici uyarıcı bilgiler ve değişik düzeyde çizimler içermektedir. Resim yapmayı öğrenmek isteyen çocuklar için yararlı olabilir.
