12 Bilim ve Teknik
Bazı aşıklar fazla ateşli olabiliyor! Japon bilim adamları aşırı faal tiroid bezlerinin dizginlenmesi ve tiroid kanserinin tedavisi için iyot-131 rad-yoizotopu alan hastaların bir süre eş-lerinden, sevgililerinden ve çocukla-rından uzak durmalarını öneriyorlar. Dünyanın her yerinde her yıl binler-ce kişiye bu tedavi uygulanıyor.
Tedavi sonunda tiroid bezleri rad-yoaktif duruma geliyor ve kendile-riyle uzun süre beraber olanlar için bir tehlike oluşturuyor.
Japon araştırmacılar, bu tehlikeyi ortadan kaldırmak için üç gün sürey-le 14 tiroid hastasıyla, yakınları olan 39 kişinin temas sürelerini ve uzak-lıklarını gözlemişler. Daha sonra da hastalara, yakınlarına uluslararası gü-venlik sınırı olan yılda bir milisiever-tin üzerinde radyasyon bulaştırmala-rını önleyecek güvenli tedavi dozunu
araştırmışlar. Sonuç: Uluslararası Radyolojik Korunma Komisyonunun hastaların taburcu edilebilmesi için izin verdiği 560 milyon becquerel, güvenli dozdan beş kat yüksek. Araş-tırmacılar, bu limitin yeniden belirle-nerek 97 milyon becquerele çekil-mesini istiyorlar.
Japon radyologlara göre, bu du-rumda bile taburcu edilen hastalar, yatarken eşlerine 50 cm’den daha fazla yaklaşmamalı, tercihen başka bir odada ya da en azından çift kişilik bir yatakta yatmalı. Hele 1 yaşın al-tındaki çocuklara yaklaşmak kesin olarak yasak.
Hastalardaki radyasyon ancak 42 milyon becquerelin altına düştüğün-de bu sınırlamaların kalkmasına izin var. Bu da en az bir hafta alıyor.
New Scientist, 28 Ağustos 1999
Aşıklar İçin Geiger Sayaçları
İnsan genom Projesi, DNA’mız-daki 3 milyar bazın diziliminin taslak kopyasını önümüzdeki bahara yetiş-tirmek için dolu dizgin yol alırken, uluslararası bir araştırma konsorsiyu-mu, hücrelerimiz içindeki 22. Kro-mozom üzerindeki tüm genlerin dizi-lim ve işlevlerini belirledi. Bu konu-da resmi açıklamanın, haritanın ha-kemli bir bilimsel dergiyle yayınlan-masıyla eş zamanlı olarak Kasım ayında Tokyo’da bir toplantıda yapı-lacağı bildiriliyor. Konsorsiyumda yer alan kuruluşların, önümüzdeki gün-lerde bir araya gelip araştırmaya son noktayı koymaları ve dizilimi çıkarı-lacak başka gen kalmadığı konusun-da görüş birliğine varmaları bekleni-yor. Proje, İngiltere’nin San-ger Merkezi, ABD’de Okla-homa Üniversitesi ve Japon-ya’nın Keio Üniversitesi Tıp Fakültesi araştırmacılarının işbirliğiyle gerçekleştirilmiş. Kuruluş sözcüleri Genom projesindeki rekabet ortamı-nın aksine, Kromozom 22 projesindeki örnek işbirliği ruhunun, başarıda etken ol-duğunu söylüyorlar.
Bu kromozomun seçilme nedeni, 53 megabaz, yani 53
milyon baz çiftiyle, en kısa ikinci kromozom olması. Kromozom 21 bi-raz daha kısa ama onun diziliminin çıkarılması daha yavaş ilerliyor. İşin çabuk bitirilmesinde, ortakların işbö-lümünü doğru yapmaları da etken ol-muş. Sanger Merkezi, kısa sürede da-ha çok dizilim verisi üretebildiği için kromozomun büyük kısmının çözü-mü işini üstlenmiş. ABD ve Japon üniversiteleriyse daha kısa ama daha karmaşık olduğu için Sanger ekibini yavaşlatacak çalışmalar üzerinde yo-ğunlaşmışlar.
Ortaklığın çıkardığı dizilimi, kromozomun "q bölgesi" denen alt kolunun. Bu bölge 32 megabaz uzun-luğunda ve kromozomun neredeyse
tüm genlerini barındırıyor. P bölgesi denen üst kolsa, protein kodlama işi yapmadığı anlaşıldığı için incelenme-miş. Araştırmacılar ayrıca kromozo-mun telomer denilen uçlarıyla mer-kezde bir kuşak gibi iki kolu ayıran centromer adlı bölgenin büyük kıs-mını da "es geçmişler" . Bu bölgeler de çok az gen barındırıyor ve üstelik dizelerinin çıkarılması da son derece güç.
Aslında q bölgesinin gen haritası da ancak "olabildiğince" tamamlana-bilmiş. Dokuz küçük bölge tanımsız kalmış. Nedeni, dizilim çıkarma işle-minde kullanılan bakteri klonlarının, bazı insan baz dizelerini tam olarak tutamamaları. Gene de 22. kromo-zom üzerinde bitirilen çalış-ma, öbür kromozomların gen dizilim işlerinin bitirilmesi için bir standart getirmiş. Ge-nom projesi yöneticilerine gö-re, bundan böyle bir kromozo-mun dizilişinin "bitmiş" sayıla-bilmesi için, yüzde 95’inin baz dizilişlerinin belirlenmesi ge-rekiyor. Arada kalan dizileme-miş boşlukların genişliği de 150 000 bazı geçmeyecek.
Science, 24 Eylül 1999
Kromozom 22’nin Gen Haritası Tamam
Artık ilaç kokan kuyruklarda tit-remeyecek, büyümüş gözleriniz ko-lunuza yaklaşan iğneye takılmaya-cak, beyaz gömlekli hemşirenin acı-masız bakışları ve alaycı gülümse-mesiyle ezilmeyeceksiniz. Aşı mı ol-mak gerekiyor? Verilen dozu briyan-tin gibi saçınıza sürmeniz yeterli. Bu arada hoş kokulu bir başka aşıyı ko-lonya gibi kolunuza ya da vücudu-nuza da serpebilirsiniz...
ABD’li araştırmacılar, bazı aşıla-rın beden tarafından, acı veren en-jektörlere gerek kalmaksızın deri kanalıyla doğrudan alınabildiğini be-lirlemişler. Nature Biotechnology dergisinde yayınlanan araştırma ra-porunda bedenlerine bir hepatit B aşısı sürülen farelerin hastalığa karşı antikor üretmeye başladıkları belir-tiliyor.
http://news.bbc.co.uk/hi/english/sci/tech/newsid_434000/434341.stm
