Kan hastalıkları ve kanama bozuklukları

Kan hastalıkları ve kanama bozuklukları

• Şekilli elemanlar ve plazma

• Şekilli elemanlar; eritrositler (alyuvarlar), lökositler (akyuvarlar) ve kan pulcukları (trombositler)

• Eritrositler oksijen, karbondioksit ve hidrojen iyonları taşır

• Lökositler savunmadan sorumludur

• Trombositler kanın pıhtılaşmasını sağlar

• Kan hastalıkları eritrositler ve lökositler

• Kanama bozuklukları tormbositler, pıhtılaşma faktörleri, damarsal ve fibrinolitik problemlerle ilgilidir.

Eritrositlerle ilgili hastalıklar

• Anemi:

Periferik kanda eritrosit sayısının azalması

sonucunda kanın oksijen taşıma kapasitesi azalır.

Demir eksikliği anemisi; kan kaybı sonucu

Eritrosit yapımının baskılanması sonucu klinik

olarak demir, B-12 vitamini (pernisiyöz anemi) ve folik asit eksikliği anemileri gelişir.

• Aplastik anemide sitotiksik ilaçların etkisi ile kemik iliği aktivitesi baskılanır. Artmış yıkım

nedeni ile hemolitik anemi gelişir. Klinik olarak talasemi, glikoz-fosfat dehidrojenaz eksikliği anemisi ve orak hücreli anemi görülür.

• Teşhis kan tablosunun değerlendirilmesi

• Tedavi sebebe yöneliktir.

• Anemide ağız bulguları; dilde atrofi, glossit,

yanma ve ağrı, tat bozukluğu, dudak köşesinde ragatlar, ağız mukozasında solukluk

• Demir eksikliğinde dil papillaları atrofiye

uğrayıp dil yüzeyi parlak ve pürüzsüz görülür.

• Sebepsiz, lokal, atipik ve tedaviye cevap vermeyen ülserasyonlar ile birlikte oral kandidiyazis gelişir.

• Talasemide özellikle üst çene kemik iliği

belirgin şekilde büyür. Dişeti inflamasyonu, diş dizilim ve kapanış bozuklukları gelişir.

• Tüm anemilerde dental tedaviler kan

tablosunun düzeldiği ve stabil hale geldiği dönemde yapılır. Cerrahi işlemler öncesi

antibiyotik proflaksisi (orak hücreli anemi ve talasemi) yapılmalıdır.

• Orak hücreli anemide oksijenizasyon gerekir.

• Sedatif olarak kullanılan nitröz oksit pernisiyöz anemiye neden olabilir.

• Polistemi:

Eritrositlerin normalden fazla üretilmesidir.

Tromboz gelişebilir.

Dişetlerinde ödem ve kanama görülür.

Kanamaya eğilimlidir, cerrahi işlemlerden sonra kanama kontrolü ve takip gereklidir.

Lökositlerle ilgili hastalıklar

• Lösemi:

kanı oluşturan hücrelerin neoplastik hastalığıdır.

• Genetik faktörler, radyasyon ve çeşitli kimyasallar

• Dişetlerinde kontrol edilemeyen kanama ve tedaviye cevap vermeyen enfeksiyonların varlığı lösemi tanısını düşündürmelidir.

• Lökopeni:

lökosit sayısının normalden az olmasıdır.

Çeşitli ilaçlar, bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklar ve lösemi gibi nedenlerle gelişir.

• Klinik olarak enfeksiyona yatkınlık artar.

• Lökositoz:

lökosit sayısının artmasıdır. Vücutta

enfeksiyon varlığına işarettir. Ayrıca lösemide de lökositoz görülür. Sebebin araştırılması gerekir.

• Lenfoma:

lenforetiküler dokunun malign neoplastik değişimi sonucu lenf düğümlerini etkileyen ve farklı organlara da yayılabilen bir hastalıktır.

• Hodgkin ve non-hodgkin lenfoma

• Erken tanıda diş hekimleri dikkatli olmalı, hayat kurtarıcı olabilir.

• Ağız bölgesi tutulumu olanlar ile kemoterapi veya radyoterapi tedavisi alan hastalar dental tedaviye başvurabilirler.

• Myeloma:

Plazma hücrelerinin malign hastalığıdır.

Dental radyograflarda zımba ile delinmiş görünümü veren lezyonlar görülür.

Kanama bozuklukları

• Trombosit sayısının normalden fazla olması trombositoz, az olması ise trombositopeni

• Trombositopenide pıhtılaşmayı engelleyip

kanamaya eğilimi arttırır. İlaçlar, enfeksiyonlar ve bağışıklık sistemi hastalıkları gibi nedenlere bağlı gelişebilir.

• Trombositopati trombosit fonksiyon bozukluğu

• Hemofili:

X kromozomuna bağlı kalıtımsal hastalık

Pıhtılaşma faktörlerinden Faktör VIII (hemofili A) ve Faktör IX (hemofili B) eksiklikleri ile oluşur.

• Kadınlar taşıyıcıdır. Hastalık erkeklerde ortaya çıkar.

• Pıhtılaşma meydana gelmez ve

durdurulamayan kanamalar meydana gelir.

• Dental tedavilerden önce eksik faktörün replasmanı gerekir.

• Dişetlerinde durmayan kanamalar meydana gelebilir.

• Heparin ve warfarin kullanımı

• Aspirin kullanımı

• Vitamin K eksikliği (kanama zamanı uzar)

• Karaciğer fonksiyon bozukluğu

• Dental tedaviler sırasında enfeksiyon gelişmesi ve kanama riski vardır.

• Tedavi tipi, kullanılan metot ve ilaçların seçimi hastanın genel sağlık durumunu etkiler.

Hemodinamik hastalıklar

• Ödem:

damar dışına çıkıp dokular arasında biriken

sıvının damar içerisine geri dönememesi ile doku içinde şişlik oluşturmasına ödem denir.

• Enflamasyon, sodyum veya su tutulması, lenfatik damarlarda tıkanma, düşük plazma

protein basıncı ve kan hidrostatik basıncındaki ani yükselmeler

• Hiperemi:

yaralanma sonucu arteryel damar ağının genişleyerek kanla dolması sonucu oluşan kızarıklık.

Genellikle aktif ve lokalizedir. kalp yetmezliği gibi durumlarda pasif olarak gelişirse konjesyon

• Hemoraji:

kanın patolojik olarak damar dışına çıkması, kanama

• Vasküler yaralanmalarda büyük damar kanamaları

• Deride noktasal kanama odakları peteşi, orta

büyüklükte olursa purpura adını alır. Daha büyük kanama renklenmelerine ise ekimoz denir.

• Kanamanın doku içerisinde kitlesel birikinti yapmasına hematom denir.

• Emboli:

kan yolu ile uzak bölgelere taşınan damar içi katı, sıvı veya gaz kütleleridir.

• Uzun süre yatan hastalar, cerrahi işlemler sonrası, yanık veya kırık gibi ağır travmalar, kalp yetmezliği gibi durumlarda emboli riski vardır.

• Emboli sonucu infarktüs gelişebilir.

• Şok:

ağır kanama, yaygın travma, büyük yanıklar, ağır miyokard infarktüsü veya mikrobiyal sepsis sonucu gelişen ağır hipotansiyon ve hipoksi.

• Kalp kaynaklı (kardiyojenik), sıvı eksikliğine bağlı (hipovolemik), zehirlenme sonucu (toksik),

enfeksiyon sonucu (septik) veya allerjik reaksiyon sonucu (anafilaktik) olarak 5 temel tipi vardır.

• Bilinç bulanıklığı veya kaybı, hipotansiyon, hızlı ve zayıf nabız, hızlı ve yüzeysel solunum, ciltte solukluk ve nemlilik, endişe ve huzursuzluk

durumu, baş dönmesi, dudak çevresinde solukluk veya morarma görülür.