KAN KOMPONENTLERİ

(1)

KAN KOMPONENTLERİ

VE

KULLANIM İLKELERİ

Prof. Dr. Önder Arslan

Hematoloji Bilim Dalı

(2)

Kan Komponentleri

Tam Kan Tam Kan Eritrosit

Eritrosit süspansiyonu süspansiyonu

Trombositten Trombositten zengin plazma zengin plazma

Trombosit Trombosit süspansiyonu süspansiyonu Taze donmuş

Taze donmuş Plazma

Plazma

Kriyopresipitat Kriyopresipitat SıvıSıvı

Plazma Plazma

(3)

Konvansiyonel Yöntemde Ayrıştırma İşlemi

Tam Kan → Eritrosit ve Trombosit Zengini Plazma (PRP)

(4)

Konvansiyonel Yöntemde Ayrıştırma İşlemi

Trombosit Zengini Plazma (PRP) → Plazma ve Trombosit

(5)

Kan Ürünü

Kandan hazırlanan terapötik materyal

Kan komponentleri Kan komponentleri

Plazma fraksinasyon ürünleri Plazma fraksinasyon ürünleri

(6)

Sık Kullanılan Kan Komponentleri

Eritrosit süspansiyonu Eritrosit süspansiyonu Trombosit süspansiyonu Trombosit süspansiyonu Taze donmuş plazma Taze donmuş plazma Kriyopresipitat

Kriyopresipitat

Kriyo süpernatan (cryo-poor)*

(7)

TAM KAN

(8)

Tam Kan

• Donörden alındıktan sonra işlem görmeksizin kullanılan kandır

• Ortalama hematokriti %36-37 dir

• Plazma 250 ml, eritrositler 200 ml’sini oluşturur

• +4°C’de 48 saatte trombositler fonksiyonlarını kaybederler

• Labil koagülasyon faktörleri aktivitelerini kaybederler

• Günümüzde tam kan nadiren kullanılır

(9)

Tam Kan Transfüzyonunun Dezavantajları

• Volüm yüklenmesi

• Trombosit ve lökosit antijenlerine karşı alloimmünizasyon

• Plazma içeriğine bağlı olarak allerjik

reaksiyon görülme sıklığının artması

(10)

ERİTROSİT

SÜSPANSİYONU

(11)

Eritrosit Süspansiyonu

• Plazmasının 3/4’ü alınmış kandır.

• Plazma içeriği 60-90 ml

• Hacmi yaklaşık olarak 200 ml

• Hematokriti %70-80

• SAG-M ve ADSOL’lü ES’larının

hematokriti %55-60 dır, saklama

süreleri 42 gündür.

(12)

Eritrosit Süspansiyonunun Geçimli Olduğu Sıvılar

• %0.9 NaCl

• ABO uyumlu plazma

• %5 albumin

• Bunlar dışında hiçbir sıvı veya ilaç kan torbası içerisine konulamaz, kan seti ile

aynı setten verilemez veya puşe edilemez.

(13)

Eritrosit Süspansiyonu Verilme Hızı ve Şekli

• Normal Tx hızı 1-2 ml/kg/saat

• 1 ünite ES verilme süresi 1-2 saat

• Hızlı Tx gerektiği durumlarda >1ml/kg/10 dk

• 170 μ’luk filtreli standart transfüzyon setleri

kullanılmalıdır.

(14)

Eritrosit Süspansiyonu Kullanım Endikasyonları (1)

• Hipoksiye bağlı belirti ve bulgular vücudun kompanse edici mekanizmaları tarafından düzeltilemeyecek seviyeye geldiği zaman Tx yapılmalıdır.

• Hastanın laboratuvar değerlerine bakarak Tx yapılmaz.

• Transfüzyonu başlatacak bir Hb seviyesi yoktur.

(15)

• Hipoplastik anemilerHipoplastik anemiler

• Aplastik anemilerAplastik anemiler

• Kemoterapi sonrası kemik iliğinin baskılandığı hallerKemoterapi sonrası kemik iliğinin baskılandığı haller

• Myelodisplastik sendromMyelodisplastik sendrom

• Paroksismal nokturnal hemoglobinüri Paroksismal nokturnal hemoglobinüri

• Konjenital hemolitik anemilerKonjenital hemolitik anemiler

• İmmünolojik nedenli olmayan kazanılmış hemolitik anemilerİmmünolojik nedenli olmayan kazanılmış hemolitik anemiler

• Konjenital hemolitik anemiler (Talasemi ortak hücreli anemi, eritrosit Konjenital hemolitik anemiler (Talasemi ortak hücreli anemi, eritrosit enzim bozuklukları, eritrosit membran bozuklukları)

enzim bozuklukları, eritrosit membran bozuklukları)

• Eritropoietin tedavisine yanıt vermeyen anemik kronik böbrek hastalarıEritropoietin tedavisine yanıt vermeyen anemik kronik böbrek hastaları

Eritrosit Süspansiyonu

Transfüzyonu Gereken Hastalıklar

(16)

Eritrosit Süspansiyonu Kullanımının

Kontrendikasyonları

• Farmakolojik ajanlar ile aneminin düzeltilebileceği durumlar;

– Fe – B12

– Folik asit – Eritropoietin – Steroid

(17)

RBC Tx Genel prensipler

• Yarar ve zarar iyi değerlendirilmeli

• Hastalara bilgi verilmeli ve onay alınmalı

• Aneminin nedeni acil durum yoksa aydınlatılmalı

• Transfüzyonu başlatacak bir eşik değer

yoktur. Klinik önemlidir.

(18)

Allogeneik RBC transfüzyonuna alternatifler

• Otolog kan kullanımı

• Peroperatif salvage

• Preoperatif hemodilüsyon

• Epo kullanımı

• Kanın yerini alan maddeler

• Antifibrinolitikler

(19)

The American Society of Anesthesiologists Task Force on Blood Component

Therapy recommendations

• Hb>10 g/dL – tx nadiren gerekir

• Hb 6-10 g/dL – tx endikasyonu hastanın oksijenasyon durumuna göre

değişebilir.

(20)

Kanaması Olmayan Bir

Erişkinde Bir Ünite Tam Kan veya ES

Hematokriti

Hematokriti % 3% 3 Hemoglobini

Hemoglobini 1g/dl1g/dl arttırır

arttırır

(21)

TROMBOSİT

SÜSPANSİYONU

(22)

Trombosit Süspansiyonu-1

• Trombosit süspansiyonu tam kandan santrifüjleme veya donörlerden aferez cihazları kullanılarak elde edilir

• Tek ünite trombositler 4-6’lı gruplar halinde bir araya getirilerek havuzlanmış trombosit süspansiyonları elde edilir

(23)

Trombosit Süspansiyonu-2

• 1 Ünite tam kandan hazırlanır (50-70cc).

• 1Ü/10 kg (erişkinde 6Ü) terapötik dozdur.

• 1Ü içerisinde 5x10

¹⁰

trombosit vardır.

• 1Ü alıcıda trombosit sayısını mm

³

kanda 5.000 arttırır.

• Aferez cihazı ile toplanan ürünlerde (200cc)

3x10

¹¹

trombosit vardır ve alıcıda trombosit

sayısını mm

³

kanda 30.000 arttırır.

(24)

Trombosit Süspansiyonu Saklama

• Oda ısısında, ajitatörlerde saklanır

• 5 gün içinde tüketilmelidir (bakteriyel bulaş)

• 5. günde % 20-24 oranında canlılığını

kaybeder

(25)

Trombosit Donörleri

• Tam kan donörlerindeki standarlara uyulmalıdır

• 72 saat içerisinde aspirin almamış olmalıdırlar

• Aferez donörleri senede toplam 24’ü geçmemek üzere her 3 günde bir cihaza bağlanabilirler

• Aferez donörlerinin işlem öncesi kan sayımlarında trombosit sayısı en az 150.000 olmalıdır

(26)

Fresenius

AS 104

Key Advantage:

Universal and safe Universal therapeutics Key Disadvantage:

Old technology; Heavy device

AS.TEC 204

Key Advantage:

Universal and safe Easy user screen Easy operation Key Disadvantage:

Best machine in the

(27)

DEVAMLI AKIM HÜCRE AYRIM CİHAZI İLE ÇİFT KOLDAN AFEREZ İŞLEMİ

(28)

Trombosit Süspansiyonu Transfüzyonunda Dikkat

Edilecek Noktalar

• Tercihan ABO uygun trombosit Tx yapılır

• Acil durumlarda ABO uygunsuz Tx da yapılabilir

• Rh uygunluğuna mutlak dikkat edilmelidir

• Doğurganlık çağını geçirmiş olan kadınlar ile

yaşlılarda ve erkeklerde acil durumlarda Rh

negatif hastalara Rh pozitif ürün kullanılabilir,

ancak mutlaka hastaya Rh Ig yapılmalıdır

(29)

Trombosit Transfüzyonu

Profilaktik transfüzyon

Terapötik transfüzyon

(30)

Trombosit Süspansiyonu Kullanım Endikasyonları

• Kanaması veya hemostatik bozukluğu olmayan hastalarda Plt<10.000/mm³

• Hemostatik bozukluğu olan* ve kanaması olmayan hastalarda Plt<20.000/mm³

• Minör kanaması olan, DIC gelişen veya invaziv prosedür uygulanacak ya da opere edilecek

hastalarda Plt<50.000/mm³

• ES Tx gerektirecek kadar ciddi kanaması olan

hastalarda, göz veya beyin cerrahisi uygulanacak hastalarda Plt<100.000/mm³

• Masif transfüzyon uygulanan hastalarda

(31)

Trombositopenik Hastalarda Kanama Riskini Arttıran

Faktörler

• Ateş

• Sistemik enfeksiyon

• DIC veya diğer koagülopatiler

• Trombosit fonksiyonlarını inhibe eden ajanlar

• Antikoagülan tedavi

• Üremi

• Lökostazis

• Mukozit veya diğer anatomik lezyonlar

(32)

TAZE DONMUŞ

PLAZMA

(33)

Taze Donmuş Plazma

• Tam kandan elde edilen taze plazmanın altı saat içinde dondurulmasıyla taze donmuş plazma TDP elde edilir.

• Taze plazma içinde koagülasyon faktörleri, globulin ve albümin bulunur.

• Bu üründe labil koagülasyon faktörlerinin aktiviteleri korunmuştur

• TDP –20 ºC’de 1 yıl saklanabilir

(34)

Taze Donmuş Plazma Kullanım Endikasyonları I

• PT ve aPTT’nin normalin 1.5 katından yüksek olan

• Faktör eksikliği olup faktör düzeyleri <%25 olan

• Fibrinojen düzeyi < 100 mg/dl olan

aktif kanamalı veya invaziv işlem uygulanacak hastalar (spesifik faktör konsantreleri

yokluğunda!)

(35)

Taze Donmuş Plazma Kullanım Endikasyonları II

• Warfarin etkisini acil olarak ortadan kaldırmak

• TTP / HUS

• Dissemine intravasküler koagülasyon

• Herediter anjiyonörotik ödem (C1-esteraz inhibitör eksikliği)

• Masif transfüzyon, kristalloid-kolloid ile replasman (PT-aPTT>1.5 N)

(36)

Taze Donmuş Plazmanın Kullanılmaması Gereken

Durumlar

• Volüm genişletmek amacıyla

• Yalnızca kanama veya yalnızca uzamış PTZ/aPTT değerlerini düzeltmek amacıyla

• Nütrüsyonel destek amacıyla

• Kardiyopulmoner bypass sonrası

profilaktik amaçla

(37)

KRİYOPRESİPİTAT

(38)

Kriyopresipitat

• TDP 1-6°C’de gece boyunca yavaş yavaş eritilir

• Santrifüj ile süpernatan ayrıştırılarak atılır

• Kalan 10-15 cc peltemsi kısma denir

• Hemen dondurulur, TDP gibi saklanır

• Kullanım için plazma çözücülerde çözdürülür ve 6 saat içinde kullanılır

(39)

Kriyopresipitat

• 10-15 ml’dir.

• 1-2 Ü/10 kg olarak kullanılır

• 80-120 Ü FVIII:C

• 250 mg fibrinojen

• TDP’da bulunan FXIII içeriğinin %20-30’u

• TDP’da bulunan vWF içeriğinin % 40-70’i

(40)

Kriyopresipitat Kullanım Endikasyonları

• İnvaziv işlem uygulanacak veya kanaması olan ve fibrinojeni <100 mg/dl olan

hastalar

• DDAVP’nin etkili olmadığı kanaması olan veya invaziv işlem uygulanacak olan vW hastaları

• FXIII eksikliği olan kanamalı veya invaziv

işlem uygulanacak hastalar

(41)

KAN

KOMPONENTLERİNDE GRUP SEÇİMİ ve

ÖNEMLİ NOKTALAR

(42)

DİKKAT!

• Kayıt hatası  Ölüm ! %48

• Doğru hasta , doğru etiket

• Tam-eksiksiz istem formu

• Verici örneğinin doğru etiketlenmesi

• Doğru etikete sahip kan torbası

• Cerrahi kan kullanımında mutlaka kan ürünü ile beraber “cross-match” kağıdının kan

bankasından alınması

(43)

Aynı Grup Kan Yok ve Durum Acil !!!

• Tam kan kullanımında verici ve alıcı aynı ABO-Rh grubundan olmalıdır.

• Aynı gruptan kan yok ve durum acil  Tabloya bakınız!

• Tablodaki bilgileri uygulayabilmek için kullanılan kan ürünü mutlaka eritrosit

(44)

Acil Şartlarda Farklı ABO Kan Grubundan Transfüzyon

A, B , O AB

O B

O A

Yok O

Verilebilecek ES Alıcı Kan Grubu

(45)

ABO Grubundan Emin Değilseniz;

• Transfüzyonu erteleyiniz,

• Zorunlu ise O Rh (-) eritrosit

süspansiyonu kullanınız.

(46)

Aynı Rh Grubundan Kan Yok ve Durum Acil !!!

• Rh (-) kan , Rh (+) için uygun,

• Rh (-) anne adaylarına Rh (+) kan vermeyiniz,

• Rh (-) kişilere Rh (+) verirseniz Rh

(47)

Rh Faktöründen Emin Değilseniz;

• Rh (-) kan ürünü transfüze ediniz.

• Hastanın Du (zayıf D) olması

durumunda Rh (+) kan ürünü verilebilir.

(48)

Plazma Transfüzyonu

• Uygunluk testleri gerekli değil

• ABO uygun plazma kullanınız

(49)

(50)

Transfüzyona hazırlık süreci Ürün

.... ....

Toplama

Donör taraması

Flebotomi&Komponent ELISA testleri

Transfüzyon öncesi testler Tx kararı verilmesi

Çıkış

Tx (hasta başı) Gözlem ve değerlendirme

(51)