JEM 404
Türkiye Jeolojisi Veysel Işık
Ders Konusu
Ankara Üviversitesi
Jeoloji Mühendisliği Bölümü Tektonik Araştırma Grubu
Torosların Jeolojisi
2019
Prof.Dr.
Ketin 1966
TOROSLAR ANATOLİDLER
KENAR KIVRIMLARI
PONTİDLER PONTİDLER
ANATOLİDLER TOROSLAR
Veysel Işık
Toroslar güneyde Akdeniz kıyısına paralel, doğu ve güneydoğuda ise NE ve E-W istikametinde uzananan paleotektonik kuşaktır. Ketin (1966) Türkiye’nin yapısal sınıflamasında Torosları bir kuşak olarak ayırmıştır. Kuşağın kuzeyini Anatolidler sınrlar. Güney kesiminde Ak Deniz ve Kenar kıvrımları yer alır.
Okay ve Tüysüz (1999)’ün Türkiye’nin paleotektonik sınıflamasında Toros
Veysel Işık
Toros kuşağı coğrafik olarak üç bölüme ayrılır: (1) Batı Toroslar, (2) Orta Toroslar ve (3) Doğu Toroslar. Batı Toroslar Ege kıyılarından başlar ve Isparta büklümünde Kırkkavak Fay Zonuna kadar uzanır. Kırkkavak Fay Zonu ile Ecemiş Fay Zonu arası kesim Orta Toroslar olarak bilinir.
Ecemiş Fay Zonundan daha doğu kesim ise Doğu Toroslar olarak adlanır.
Işık vd. 2016
Toros kuşağı, Alp-Himalaya orojenezinin belirgin etkilerini göstermektedir.
Toros kuşağında yer alan kaya topluluklarını üç ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar;
Kambriyen-Miyosen birimleri, Metamorfitler ve Ofiyolitler.
Toros kuşağı yapısal anlamda otokton ve naplı yapıların egemen olduğu kuşaktır. Kuşaktaki nap gelişimi çok evreli tektonik süreçlerin ürünüdür.
İlk evre
Üst Kretase sonunda
gelişmiştir; Bu evre hemen hemen tüm kuşakta etkili olmuştur.İkinci evre
Eosen sonunda
gelişmiştir. Orta Toroslarda geniş alanlarda etkinliği görülür.Üçüncü evre
Miyosen sonunda
gelişmiştir. Bu evrenin etkinliği özellikle Batı Toroslarlarda belirtilir.Toros Kuşağının Genel Jeoloji Özellikleri
Veysel Işık
Batı Toroslar yapısal olarak otokton ve naplardan oluşur. Bunlar;
Beydağı otoktonu
Teke napları / Likya napları Antalya napları
Orta Toroslar yapısal olarak otokton ve naplardan oluşur. Bunlar;
Geyikdağı otoktonu
Beyşehir-Hoyran napları Antalya napları
Alanya metamorfitleri Bolkar metamorfitleri Bolkar napı
Doğu Toroslar yapısal olarak otokton ve naplardan oluşur. Bunlar;
Doğu Toros otoktonu Aladağ napları
Pınarbaşı napları Munzur napı
Keban metamorfitleri
Bitlis/Pötürge/Kömürhan metamorfitleri
Veysel Işık
Işık vd. 2016
Özgül (1976) Toros kuşağını stratigrafi, metamorfizma ve
iç yapı özelliklerini dikkate alarak farklı birliklere ayırmıştır.
Işık vd. 2016 Menderes masifinin
örtü kesimi olarak da yorumlanır. Kuşağın kuzey kesiminde yer alır.
Yeşilşist fasiyesi metamorfizmadan etkilenmiştir.
Bolkardağ Birliği
Veysel Işık Işık vd. 2016
Üst Devoniyen-Üst
Kretase yaşlı kırıntılı ve karbonat kayaları ile temsil olur.
Aladağ Birliği
Geyikdağ Birliği
Göreceli olarak otokton konumlu birliktir.
Veysel Işık
Işık vd. 2016
Permiyen-Triyas yaşlı kayalar ile temsil olur. Farklı tür
metamorfizma etkilerini gösterir.
Işık ve Tekeli (1995)
metamorfizma koşullarının amfibolit fasiyesine ulaştığını ortaya koymuştur.
Alanya Birliği
Ofiyolitik kayalar ve Triyas-Üst Kretase yaşlı birimlerin oluşturduğu
allokton dilimler ile temsil olur.
Bozkır Birliği
Veysel Işık
Işık vd. 2016
Antalya Birliği
ME
BD BO
OF AN
GD GD: Geyikdağ Birliği
AN: Antalya Birliği BD: Bolkardağ Birliği BO: Bozkır Birliği
ME: Menderes M.
OF: Ofiyolit
ME BD BO OF
BO BO GD BO GD AD
Veysel Işık
Özgül 1976
AN
AL
AN
GD
AD
BD
BD
GD BD
AD BO
BD: Bolkar Dağ Birliği AL: Alanya Birliği
AD: Aladağ Birliği AN: Antalya Birliği
BO: Bozkır Birliği
GD: Geyik Dağ Birliği
BD
GD AD
BO
BD: Bolkar Dağ Birliği AD: Aladağ Birliği BO: Bozkır Birliği
GD: Geyik Dağ Birliği
Veysel Işık
Bolkardağ Birliği
Aladağ Birliği
Geyikdağı Birliği
Alanya Birliği
Bozkır Birliği
Antalya Birliği
Birlik Adı Yaş Aralığı
Devoniyen- A. Tersiyer
Ü.Devoniyen- Maestrih.
Kambriyen- Lütesiyen
Permiyen, Triyas- A. Tersiyer
Permiyen- Ü. Kretase
Kambriyen- Ü. Kretase
Kaya Türü
-Kırıntılı kayalar ve bloklar (Maest.-Paleosen)
-Kırıntılı ve karbonat kayalar (Devoniyen-Ü.Kret) -Kırıntılı kayalar ve bloklar (Maest.-Paleosen)
-Konglomera (Ü.Triyas) -Kırıntılı ve karbonat kayalar (Devoniyen-Ü.Kret) -Kırıntılı kayalar ve bloklar (Lütesiyen)
-Boksit (Maestr.) -Kırıntılı ve karbonat kayalar (Kamb.-Paleosen)
-Kırıntılı ve karbonat kayalar (Permiyen-Kretase)
-Ofiyolitler
-Pelajik kçt., radyolarit (Triyas-Jura-Kretase) --Volkanik kayalar (Triyas) -Bolkardağ Birliği blokları -Ofiyolitler
-Pelajik kçt., radyolarit (Triyas-Jura-Kretase) --Volkanik kayalar (Triyas) -Bolkardağ Birliği blokları
Jeolojik Dokanak
Çoğu dokanaklar uyumsuz
Çoğu dokanaklar uyumlu
Çoğu dokanaklar uyumsuz
Çoğu dokanaklar uyumlu/tektonik
Çoğu dokanaklar tektonik
Çoğu dokanaklar tektonik
Metamorfizma
Düşük dereceli metamorfizma
Düşük-yüksek dereceli
metamorfizma
Çok düşük dereceli
metamorfizma
Yapısal Konumu Allokton
konumlu
Allokton konumlu
Otokton/
Paraotokton konumlu
Allokton konumlu
Allokton konumlu
Allokton konumlu
