MUSTAFA KAFA / 8. SINIF TAM ÖĞRENME – CÜMLE ÇEŞİTLERİ (Yüklemin Türüne Göre)
KONU : CÜMLE ÇEŞİTLERİ
Cümleler; yüklemlerinin türüne göre, yüklemlerinin yerine (öğe dizilişine) göre, anlamlarına göre ve yapısına göre dört grupta incelenir.
A. Yükleminin Türüne Göre Cümleler
1. Fiil Cümlesi
Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere fiil cümlesi denir.
Fiil + Kip eki + Kişi eki
Fiil cümleleri iş, oluş, hareket bildirir.
Tüm yaşadığı sıkıntılara sabretti.
Hiçkimseye söz hakkı vermeden kendisi konuşuyordu.
İlaçlarını düzenli kullanınca iyileşmiş.
2. İsim Cümlesi
Yüklemleri ek fiil almış isim veya isim soylu kelimeler olan cümlelere isim cümlesi denir.
İsim + Ek fiil
İsim cümleleri durum bildirir.
Yanlış yapmak doğruya giden yolun işaretidir.
Anadolumuzun taşı toprağı altındır.
Başına bunların geleceği sözlerinden belliydi.
Not: Bazı kelimeler hem isim hem fiil olduğu için cümle içinde kullanıldığı anlama bakmalıyız.
Hiç dinlenmeden gidince erkenden köye vardı.
Fiil Cümlesi Bizim evin arkasındaki incirin meyveleri vardı.
İsim Cümlesi
: ALIŞTIRMA Aşağıdaki cümleleri türlerine göre inceleyiniz isim cümlesi olanların sonuna isim cümlesi; fiil cümlesi olanların sonuna fiil cümlesi yazınız.
1. Sabah içtiğimiz çorba çok lezzetliydi.
*………
2. Yağan yağmurda tüm giysilerimiz ıslandı.
*………
3. Yavru kediyi annesi terk etti.
*………
4. İlçenin çıkışında kenarında piknik yapılan bir göl var.
*………
5. Oraya giderken amacımız yazarla görüşmekti.
*………
6. Banka oturup güvercinleri yemledi.
*………
7. Başarıya giden yol planlı çalışmadır.
*………
8. Hakemin düdüğü ile maç başladı.
*………
9. Fatsa Ordu’nun güzel bir ilçesidir.
*………
10. Türkiye süper ligi bu hafta açılacakmış.
*………
11. Çarpışan otolara binmek çok zevkliymiş.
*………
12. Çanakkale kahramanlarından biri de Seyit Onbaşıdır.
*………
13. Açılan sergiye ilgi büyüktü.
*………
14. Aileden uzun süre ayrı kalmak zordur.
*………
15. Öğrencilik zamanlarımızda çok sıkıntı yaşadık.
*………
16. Ruhunuzu ve beyninizi okuyarak besleyebilirsiniz.
*………
17. Herkesin ortasında yaptığın davranış sana yakışmadı.
*………
18. Kitabın kapağının tasarımını ben yaptım.
*………
19. Su içmek faydalıdır sıcak ve kuru havalarda.
*………
20. Onu görmemek için yolunu değiştirdi.
*………
21. Elindeki kitabı kenara bırakıp bana baktı.
*………
CÜMLE ÇEŞİTLERİ (Yüklemin Türüne Göre)
ETKİNLİK :
Aşağıdaki kelimelerle isim cümleleri kurunuz.
Ağaç:
……….
Sandalye:
……….
Etkinlik:
……….
Aşağıdaki boşlukları verilen bilgiye uygun ifadelerle doldurunuz.
> Yüklemi ……… fiil olan cümlelere ………… cümlesi denir.
> Hem ………….. hem ………… olabilen sözcüklerin ………
içindeki ……… bakmalıyız.
> ……… cümleleri ………. isim soylu sözcük olan cümlelerdir.
Aşağıdaki cümlelerden isim cümlesi olanları işaretleyiniz.
[ ] En sevdiği mekandır Kız Kulesi.
[ ] Amcam otomobil firmasında tamirciydi.
[ ] Yorulduğu için odasında dinleniyormuş.
[ ] Arkadaşım Kamil abinin kardeşiydi.
[ ] Tüm ortaokul arkadaşlarıyla görüşüyormuş.
Bilgileri doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz.D -Y ( ) İsim soylu sözcüklerden oluşan yüklemler isim cümlesi olarak adlandırılır?
( ) Fiil cümlelerinin yüklemleri tek kelimeden oluşurlar.
( ) “En sevdiğim mevsim yazdır.” cümlesi bir isim cümlesidir.
( ) Hem isim hem fiil olan kelimelerden oluşan yüklemi bulunan cümlelere ortak türlü yüklem denir.
( ) “Söylenenlere kulak kabarttı.” cümlesi bir fiil cümlesidir.
( ) İsim cümlesinde yüklem sonda olmalıdır.
: TEST
1. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yüklemin çeşidine göre diğerlerinden farklıdır?
A) Yarınki kazdan bugünkü yumurta yeğdir, B) Hangi gün vardır akşam olmadık.
C) Şubatın sonundan martın onundan kork.
D) Akıl için yol birdir.
2. Aşağıdaki cümlelerden hangisi yüklemin türüne göre diğerlerinden farklıdır?
A) İçimden hep iyilik yapmak geliyor.
B) Yaşadığımız dünyayı seviyorum.
C) Kin tutmak benim harcım değil.
D) Çektiğim bütün sıkıntıları unuttum.
3. Aşağıdaki dizelerden hangisi yüklemine göre fiil cümlesidir?
A) Düşen ne yaprak ne dal parçasıdır.
B) Ay bulut arkasındadır,taşlar soğuktur.
C) Belki serindir temmuzda.
D) Yağmur yağsa da olur yağmasa da...
4. 1. Sesim çok güzel değil ama şarkı söyleyeceğim.
2. Bizi gördü, selam bile vermedi.
3. Etrafındakilere hayretle baktı.
4. Sabah erkenden kalkıp kütüphaneye gitmişler.
Numaralanmış cümlelerin hangisinde isim cümlesi bulunmaktadır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 5.
1. Doğanın yok olmasını önlemek için çalışıyorlar.
2. Buralarda rahat bir ev bulmak kolay değildir.
3. Sorunları engellemek birtakım tedbirler aldılar.
4. Yaralı hastaya müdahale eden doktordu.
Yukarıdaki numaralanmış cümlelerin hangileri fiil cümlesidir?
A) 1.ve2. B) 1.ve3. C) 2. ve 4. D) 3. ve 4.
6. (I) Öykü ve romanlarda duygularımızı en güzel biçimde dile getirmeye yarayan sözcükler, yerli yersiz kullanımlar yüzünden anlamlarını kaybediyor. (II) Söz konusu eserlerde söyleyişi renklendiren o sözcükler olmadık yerlerde kullanılınca değerini yitiriyor. (III) Bunun en somut örneği bu eserdedir. (IV) Eseri okurken altını çizdiğim güzel sözcükleri günlük hayattaki basit kullanımı yüzünde benimseyemedim.
Yukarıdaki metinde yer alan numaralı cümlelerden hangisinde isim cümlesi kullanılmıştır?
A) (IV) B) (III) C) (II) D) (I)
