Özet
Amaç: Çocuk yoðun bakým ünitesine yatan olgularýn sonuçlarýný ve prognoza etki eden faktörleri belirlemektir.
Gereç ve Yöntemler: Bir yýl süre ile çocuk yoðun bakým ünitesine yatan 282 olgunun kayýtlarý geriye dönük olarak deðerlendirildi. Yatýþ tanýlarý, altta yatan esas hastalýklarý, klinik ve laboratuar bulgularý, izlem sýrasýnda geliþen komplikasyonlar, pediatrik mortalite risk skoru, ölüm nedenleri ve hastane enfeksiyonlarý araþtýrýldý.
Bulgular: Olgularýn ortalama yaþlarý 2 yýl (1 ay19 yýl) ve ortalama yoðun bakým yatýþ süresi 2 gün (2,5 saat145 gün) idi. En sýk akciðer enfeksiyonu olmak üzere enfeksiyonlar en baþta gelen yatýþ nedeni olarak bulundu. Olgularýn %47sinde altta yatan bir hastalýk vardý. Kabulde ortalama PRISM III skoru 11,9 ± 8,2 idi. Ýzlem sýrasýnda en sýk pnömoni olmak üzere 74 hastada hastane enfeksiyonu saptandý. Ventilatör tedavisi alan olgularýn %25inde ventilatör iliþkili pnömoni görüldü. Hastalarýn %18i kaybedildi. Ölen olgularda en sýk neden akciðer kaynaklý patolojilerdi. Ölen olgularýn PRISM III skoru, ventilatörde kalma ve yatýþ süreleri, böbrek fonksiyon bozukluðu, hematolojik ve kardiyak anormallikler ve enfeksiyon oraný sað kalanlara göre istatistiksel olarak anlamlý derecede fazla idi.
Sonuç: Yoðun bakým mortalitesini PRISM III skoru ve izlem sýrasýnda karþýlaþýlan sistemik sorunlar etkilemektedir. Hastane enfeksiyonu oraný oldukça yüksektir ve akciðer kaynaklý patolojiler en yaygýn ölüm nedenidir.
Anahtar kelimeler: Çocuk Yoðun Bakým Ünitesi; Mortalite
Abstract
Purpose: To assess the profile, outcome and factors affecting prognosis of children admitted to Pediatric Intensive Care Unit (PICU).
Material and Methods: A retrospective study was undertaken of 282 children admitted to PICU. Demographics, clinical and laboratory findings, pediatric risk of mortality score, complications, nosocomial infections and causes of mortality of all patients were documented.
Results: The mean age and average length of PICU were 2 years (range 1 month19 years) and 2 days (2,5 hours-145 days), respectively. Infections, especially pneumonia, were major cause of admission of PICU. There was chronic disease in 47 % of patients. Mean PRISM III score on admission was 11,9 ± 8,2. At the follow-up period, nosocomial infections were seen in 74 patients and ventilator associated pneumonia was detected 25 % of mechanical ventilated patients. Mortality was seen 18 % of patients. The major causes of mortality were lung diseases. The length of PICU days, duration of ventilation, acute renal failure, PRISM III score, hematological and cardiac abnormalities, and infections in nonsurvivor patients were statistical significantly higher than survivor patients.
Conclusion: This study showed that PRISM III score and systemic problems on follow-up could affect PICU mortality and that nosocomial infections were quite high and that pulmonary diseases were major cause of mortality.
Keywords: Intensive Care Units, Pediatric; Mortality Submitted : February 10, 2008
Revised : March 15, 2008 Accepted : August 01, 2008
Evaluation and Outcome Analysis of Patients in Pediatric Intensive Care Unit
Hakan Poyrazoðlu, MD.
Department of Pediatrics Erciyes University Medical Faculty drpoyrazoglu@yahoo.com
Ýsmail Dursun, MD.
Department of Pediatrics Erciyes University Medical Faculty drdursun@hotmail.com
Tamer Güneþ, MD.
Department of Pediatrics Erciyes University Medical Faculty trgunes@erciyes.edu.tr
Mustafa Akçakuþ, MD.
Department of Pediatrics Erciyes University Medical Faculty akcakus@erciyes.edu.tr
Bahadýr Konuþkan, MD.
Department of Pediatrics Erciyes University Medical Faculty
Mehmet Canpolat, MD.
Department of Pediatrics Erciyes University Medical Faculty mcanpolat@erciyes.edu.tr
Aydýn Tunç, MD.
Department of Pediatrics Erciyes University Medical Faculty
Murat Cansever, MD.
Department of Pediatrics Erciyes University Medical Faculty
Erkan Karakurt, MD.
Department of Pediatrics Erciyes University Medical Faculty
Corresponding Author:
Dr. Ýsmail Dursun, Department of Pediatrics
Çocuk Yoðun Bakým Ünitesine Yatan Olgularýn
Deðerlendirilmesi ve Sonuçlarý
Giriþ
Yoðun bakým üniteleri, teknolojik alt yapýsý ve eðitimli personeli ile riskli hastalarýn izlendiði tedavi hizmet üniteleridir. Geliþmiþ ülkelerdeki kadar olmasa da ülkemizde çocuk yoðun bakým ünitelerinin (ÇYBÜ) ve ÇYBÜ alanýnda eðitim almýþ kiþilerin sayýsý giderek artmaktadýr.
Geliþmiþ ülkelerde ÇYBÜ ile ilgili planlamalar yapýlýrken geçmiþ deneyimlerden faydalanýlmaktadýr (1-3).
Ülkemizde ÇYBÜ ile ilgili hasta sonuçlarýnýn deðerlendirildiði çalýþmalarýn sayýsý sýnýrlýdýr (4).
Hastanemizde ÇYBÜ 2002 yýlýnda kurulmuþ olup her yýl hasta sayýsý ve çeþitliliði giderek artmaktadýr. Bu geriye dönük çalýþmada bir yýlda ÇYBÜne yatan hastalarýn klinik özellikleri ve sonuçlarý deðerlendirilerek hasta bakým ve tedavi hizmetlerinin iyileþtirilmesine katký saðlayabilecek verilere ulaþýlmasý amaçlanmaktadýr.
Gereç ve Yöntem
Haziran 2004-Temmuz 2005 tarihleri arasýnda Erciyes Üniversitesi Týp Fakültesi Çocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý ÇYBÜye yatan hastalarýn kayýtlarý geriye dönük olarak deðerlendirildi. Hastalarýn yatýþ tanýlarý, altta yatan esas hastalýklarý, klinik ve laboratuar bulgularý, takip sýrasýnda geliþen komplikasyonlar, pediatrik mortalite risk (PRISM III) skoru (5), kültürde üreyen mikroorganizmalar, kullanýlan antibiyotikler, ölüm nedenleri ve hastane enfeksiyonlarý araþtýrýldý. Hastane enfeksiyonu hastaneye yattýktan 48 saat sonra geliþen pnömoni, gastroenterit, sepsis ve idrar yolu enfeksiyonu olarak tanýmlandý.
Ventilatör iliþkili pnömoni; entübasyon sýrasýnda olmayan ve entübasyondan 48 saat sonra ortaya çýkan pnömoni olarak kabul edildi (6). Takip sýrasýnda hastalarda saptanan sistemik problemler aþaðýdaki ölçütlere göre belirlendi.
Nörolojik anormallik: Konvulziyon, kafa içine kanama ve menenjit varlýðý.
Kardiyovasküler anormallik: Ritim bozukluðu ve ventrikül fonksiyonlarýnda kanýtlanmýþ bozulma olmasý.
Hematolojik anormallik: Hemoglobin deðerinin 11 mg/dlden az, lökosit sayýsýnýn 4000/mm3den az, trombosit sayýsýnýn 100000/ mm3den az, protrombin zamanýnýn (PT) 16 saniye ve/veya aktive parsiyel tromboplastin zamanýnýn (aPTT) 40 saniyeden uzun olmasý.
Böbrek yetmezliði: Kan üre azotu (BUN) ve kreatinin deðerinin normalin üzerinde olmasý veya BUN deðerinde bazale göre % 30, kreatinin deðerinde bazale göre %50 artýþýn olmasý.
Ýstatistiksel analizler. Araþtýrma verilerinin deðerlendirilmesinde SPSS 11.0 istatistik paket programýndan yararlanýldý. Verilerin normal daðýlým gösterip göstermediðine Shapiro-Wilk Normallik Testi ile bakýldý. Normal daðýlým gösteren deðiþkenler ortalama ± SD, normal daðýlým göstermeyen deðiþkenler ise ortanca (minimum-maksimum) olarak ifade edildi. Normal daðýlým göstermeyen deðiþkenlerde iki grup için karþýlaþtýrmalarda Mann Whitney U testi kullanýldý. Katagorik verilerin karþýlaþtýrýlmasýnda Pearson Ki kare testi kullanýldý. Tüm istatistiksel analizlerde p<0,05 deðerleri anlamlý kabul edildi.
Bulgular
Haziran 2004-Temmuz 2005 tarihleri arasýnda ÇYBÜye 350 hasta yatýrýldý. Tekrar yatýþlar çýkarýldýktan sonra dosya bilgilerine ulaþýlan 282 hasta çalýþmaya alýndý.
Çalýþmaya alýnan olgularýn özellikleri Tablo I de gösterilmiþtir. Olgularýn 164ü erkek (%58,2), 118i kadýn (%41,8) ve ortalama yaþlarý 2 yýl (1 ay-19 yýl ) ve ortalama yoðun bakým yatýþ süresi 2 gün (2,5 saat-145 gün) idi.
Olgularýn %49,8i 2448 saat süre ile yoðun bakýmda takip edilmiþlerdi. Olgularýn %64,5i Kayseriden, %35,5i civar illerden baþvurmuþtu ve %12si daha önceki süreçte yoðun bakým tedavisi alan hastalardan oluþmaktaydý (Tablo I).
Tablo I. Yoðun Bakým Ünitesinde izlenen 282 olgunun özellikleri ve takip sýrasýnda karþýlaþýlan sorunlar
Hastalarýn özellikleri n (%)
Kadýn/Erkek 118 (% 41,8) /164 (%58,2)
Daha önce yoðun bakýma yatýþ 34 (%12)
Yatýþ süresi* 2 (0,1-145)
Ventilatör tedavisi 68 ( % 24,1)
Ventilatörde kalma süresi* 3 (0.1-145)
Ölüm 51 (% 18,1)
Ölüm nedeni Akciðer problemleri Çoklu organ yetmezliði Diðer
23 (% 45,2) 12 (% 23,5) 16 (% 31,3)
Antibiyotik kullanýmý 214 (% 76)
Kan ürünü kullanýmý (Eritrosit, trombosit, TDP)
Primer hastalýk ( var/yok) 133 (% 47,2)
Nörolojik anormallik 98 (% 34,7)
Hastane enfeksiyonu 74 (% 26)
Hematolojik anormallik 55 (% 19,5)
Kardiyak anormallik 26 ( %9,2)
Akut böbrek yetmezliði 22 (% 7, 8)
Geldiði yer( Kayseri / diðer iller) 181 (% 64,5) /101(%35,5)
8( % 27,7)
*Deðerler, [ortanca(minimum-maksimum)] (gün) olarak verilmiþtir.
En sýk akciðer enfeksiyonu olmak üzere enfeksiyonlar en baþta gelen yatýþ nedeni olarak bulundu (Tablo II).
Yoðun bakýma yatan olgularýn %47,2inde altta yatan bir hastalýk vardý. Bunlarýn çoðunu nörolojik hastalýklar oluþturmakta idi (Tablo III).
Takip sýrasýnda ve yatýþlar sýrasýnda 230 hastadan kan ve/veya idrar kültürü alýndý ve 40 hastada kültürde üreme saptandý (25 hastada gram(+), 15 hastada gram (-) mikroorganizma). Takip sýrasýnda 30 hastanýn kültürlerinde üreme saptandý (24ünde gram(-), dördünde gram (+) mikroorganizma, ikisinde mantar). Yoðun bakýma kabulde olgularýn %76sýna antibiyotik baþlandý ve monoterapide en sýk seftriakson, kombine tedavide sulbaktam ampisilin+aminoglikozid tercih edildi. Ýzlem sýrasýnda hastane enfeksiyonu geliþen 74 olgunun 36sýnda pnömoni, 21inde idrar yolu enfeksiyonu, 10unda gastroenterit görüldü.
Kabulde hastalarýn ortalama PRISM III skoru 11,9±8,2 idi. Ventilatör tedavisi alan 68 olgunun 17sinde (%25) ventilatör iliþkili pnömoni görüldü. Takipler sýrasýnda 98 hastada nörolojik ( 88 hastada konvulziyon, dokuz hastada kafa içine kanama, bir hastada menenjit), 55 hastada hematolojik (29 hastada anemi, 14 hastada trombositopeni, 12 hastada pansitopeni ve PT ve/veya aPTT uzunluðu), 25 hastada kardiyak (19 hastada ritim bozukluðu, altý hastada kanýtlanmýþ ventrikül fonksiyon bozukluðu) ve 22 hastada böbrek fonksiyon bozukluðu (akut böbrek yetmezliði) saptandý. Çalýþmaya alýnan olgularýn 51i (%18,1) kaybedildi. Ölen olgularda en sýk neden pulmoner kanama, pnömoni ve pnömotoraks gibi akciðer kaynaklý problemlerdi (%45,2) (Tablo I).
Ölen olgularla sað kalanlar karþýlaþtýrýldýðýnda ölen olgularýn PRISM III skoru, ventilatörde kalma ve yatýþ süreleri sað kalanlara göre istatistiksel olarak anlamlý derecede fazla idi (p<0,05, Tablo IV). Ýzlem sýrasýnda böbrek fonksiyon bozukluðu, hematolojik ve kardiyak anormallikler ve enfeksiyon oraný ölen hastalarda sað kalanlara göre istatistiksel olarak anlamlý derecede yüksekti (p<0,05, Tablo IV). PRISM III skorunun 15in üzerinde olmasý ölen hastalarda sað kalanlara göre istatistiksel olarak anlamlý derecede fazla idi (p<0,05, Tablo IV).
Tablo II. Hastaneye yatýþ nedenleri Yatýþ nedeni n (%) Enfeksiyonlar
Pnömoni Sepsis Menenjit
105 (37,2) 70 24 11 Nörolojik hastalýk 47 (16,6) Zehirlenme 38 (13,4) Kalp hastalýðý 18 (6,3) Hipovolemik þok 17 (6) Endokrinolojik hastalýklar 13 (4,6) Hematolojik hastalýklar 9 (2,8)
Malign tümör 8 (2,8) Diðer 19 (6,7) Toplam 282 (100) Kazalar 8 (2,8)
Tablo III. Yoðun bakýma yatan hastalarýn birincil hastalýklarý
Birincil hastalýk n (%)
Nörolojik hastalýk 56 (42,1)
Kalp hastalýðý 23 (17,3)
Endokrin hastalýklar 12 (9)
Gastrointestinal ve hepatobilier hastalýklar 11 (8,2)
Malign tümör 8 (6)
Hematolojik hastalýklar 7 (5,3)
Akciðer patolojisi 5 (3,7)
Diðer 11 (8,2)
Toplam 133 (100)
Tablo IV. Yoðun bakýmda ölen ve yaþayan hastalarýn karþýlaþtýrýlmasý
Hastalarýn özellikleri
Kýz / Erkek Yaþ ( yýl)*
Yatýþ süresi ( gün)*
Ventilatörde kalma süresi (gün)*
Hematolojik anormallik Böbrek yetmezliði Kardiyak anormallik Enfeksiyöz problemler Nörolojik anormallik
PRISM III skoru (15den yüksek)
Sa kalanlar
(n= 231) Ölenler (n=51) p 86 / 145 32 / 19 0,01 2(0,1-19) 1 (0,1-17) 0.07 2(0,1-33) 6(0,1-145) 0.001 3(0,5-20) 3,5(0,1-145) 0,04 32 (% 13.8) 23 (% 45) 0.001 11 (% 4,7) 11 (% 21.5) 0,001 16 (%6,9) 10 (%19.6) 0,006 51 (%22) 23 (% 45) 0,001 79 (% 28.1) 19 (% 37.2) 0,7 39 (% 16.8) 40 (% 78.4) 0.001
* ortanca (minimum-maksimum)
Tartýþma
Çocuk yoðun bakým üniteleri kavramý ülkemizde eskiden beri bilinen ancak yeni geliþmeye baþlayan bir süreçtir.
Sosyoekonomik ve saðlýk bilincindeki geliþmelere paralel ÇYBÜlerden hizmet talep eden olgu sayýsý giderek artmaktadýr. Parasal kaynaklarýn kýsýtlý ve tedavi maliyetinin yüksek olmasý nedeni ile ÇYBÜlere yatýrýlacak hastalar için ünite þartlarýna göre koþullar belirlenmelidir. Önümüzdeki yýllarla ilgili planlama yaparken yaralanmak amacý ile bu çalýþmada merkezimize bir yýl içinde yatan hastalarýn klinik özellikleri, takip sýrasýnda karþýlaþýlan sorunlar ve prognoza etki eden faktörler deðerlendirildi. Bu deðerlendirmede enfeksiyöz, kardiyak, nörolojik, endokrinolojik ve zehirlenmeler gibi çok farklý hasta gruplarýnýn ÇYBÜde izlendiði, hastalarýn bir çoðunda altta yatan bir hastalýk olduðu, takip sýrasýnda geliþen komplikasyonlarýn mortalite ile iliþkisinin olduðu görüldü.
Çocuk yoðun bakým ünitesine yatýþ nedeni olan hastalýklar, hizmet verilen hasta grubuna göre deðiþebilmektedir.
Arias ile arkadaþlarý (7) ve Khilnani ile arkadaþlarý (1) tarafýndan yapýlan çalýþmalarda ÇYBÜye yatýþlarýn en önemli nedeninin solunum sistemi ile ilgili bozukluklara baðlý olduðu öne sürülürken bazý çalýþmalarda da konjenital kalp hastalýðýnýn en önde gelen yatýþ nedeni olduðu gösterilmiþtir(6,8). Bizim çalýþmamýzda da Arias (7) ve Khilnani (1) çalýþmalarýnda olduðu gibi ÇYBÜye yatýþlarýn büyük bir kýsmýndan en sýk pnömoni olmak üzere solunum sistemi hastalýklarý sorumlu idi.
Hastane enfeksiyonlarý eriþkin hastalarda olduðu gibi çocuklarda da mortalite ve morbiditeyi artýrmakta, hastanede yatýþ süresinin uzamasýna, maliyetlerin artmasýna ve antibiyotik direncine neden olmaktadýr(9). Hastane enfeksiyon sýklýðý ülkelere göre farklýlýk gösterebilmektedir.
Amerika Ulusal Hastane Enfeksiyonu Surveyans sistemi raporlarýna göre ÇYBÜye yatýrýlan hastalarýn %5.6sýnda hastane enfeksiyonu saptanmýþ ve enfeksiyon tipi olarak da sýrasý ile sepsis, pnömoni ve idrar yolu enfeksiyonu belirlenmiþtir (10). Avrupada yapýlan çok merkezli bir çalýþmada hastane enfeksiyon sýklýðý %23.6 olarak bulunmuþ ve pnömoni en sýk hastane enfeksiyonu olarak tespit edilmiþtir (11). Erciyes Üniversitesi Týp Fakültesi Ýnfeksiyon kontrol komitesinin verilerine göre 2005 yýlýnda eriþkin yoðun bakým ve yanýk ünitesinde hastane enfeksiyon sýklýðý % 11,4 olarak bildirilmiþ ve en sýk neden olarak % 48,8 ile pnömoni bulunmuþtur (12). Bizim çalýþmamýzda olgularýn 74ünde takipte hastane
enfeksiyonu saptanmýþ ve hastane enfeksiyonu, olgularýn 36sýnda pnömoni, 21inde idrar yolu enfeksiyonu þeklinde ortaya çýkmýþtýr. Çalýþmamýzda Amerika verilerinden farklý olarak sepsis olgularýnýn daha az görülmesi merkezimizde deðerlendirmenin yapýldýðý dönemde santral kateter uygulamasýnýn çok yaygýn kullanýlmamasýna baðlanabilir.
Hastane enfeksiyonlarýnýn en önemli nedeni olan pnömoni çoðu çalýþmada ventilatör tedavisi ile iliþkilendirilmiþtir (6,11). Yapýlan bir çalýþmada ÇYBÜlerindeki nozokomiyal pnömoni olgularýnýn %95ini ventilatör iliþkili pnömonilerin oluþturduðu saptanmýþtýr (10).
Ventilatör iliþkili pnömoni tekrarlanan entübasyon, genetik sendroma sahip olma, mekanik ventilasyonun süresi, invaziv giriþimler, antibiyotik, antiasit ve histamin reseptör bloker kullanýmý ile iliþkili bulunmuþtur (6,13).
Çalýþmamýzda ventilatör tedavisi alan olgularýn %25inde ventilatör iliþkili pnömoni görüldü. Sonuçlarýmýz Avrupa da yapýlan hastane enfeksiyon çalýþmasý ile pnömoni sýklýðý açýsýndan benzer bulgular göstermektedir.
Yoðun bakým ünitesinde hastalarýn takipleri sýrasýnda sonuçlarý etkileyen önemli komplikasyonlar geliþebilir.
Yapýlan çalýþmalarda hematolojik parametrelerdeki deðiþiklikler, ritim bozukluklarý, böbrek yetmezliði ve hastane enfeksiyonlarý ile mortalite arasýnda iliþki olduðu gösterilmiþtir (2,14,15). Bizim çalýþmamýzda ölen ve sað kalan olgular karþýlaþtýrýldýðýnda ölen olgularda hematolojik anormallikler, ritim bozukluklarý, böbrek yetmezliði ve hastane enfeksiyonlarýnýn daha sýk görüldüðü tespit edildi.
Yoðun bakým ünitelerindeki mortalite oraný ülkeden ülkeye ve yaþla deðiþkenlik gösterebilir(1-3,16). Yoðun bakým mortalite oraný eriþkinlerde %17-36,2 arasýnda deðiþirken çocuklarda %4,7-19 arasýnda deðiþmektedir (1-3,7,16).
Yapýlan çalýþmalarda mortalite ile invaziv giriþimler, pnömoni, ikiden fazla antibiyotik kullanýlmasý, çoklu organ yetmezliði, sepsis ve septik þok ile iliþkili olduðu gösterilmiþtir (1,2,17) Çalýþmamýzda mortalite oraný %18,1 olarak bulundu. Ölen olgularda en sýk neden ventilatör tedavisi ile iliþkili akciðer kaynaklý problemler ve çoklu organ yetmezliði ile iliþkili idi.
Yoðun bakým ünitelerinde mortaliteyi tahmin etmede en yaygýn kullanýlan skorlama sistemi 17 klinik ve laboratuvar deðiþkenden oluþan PRISM III skorlama sistemidir (5).
Bu skorlama sisteminin mortaliteyi tahmin etmedeki güvenilirliði Amerika ve Avrupa da yapýlan çalýþmalarla desteklenmiþtir (5,18,19). Yogaraj ve arkadaþlarýnýn(8)
yaptýðý çalýþmada PRISM III skoru ile kan kültür pozitifliði arasýnda iliþki bulunmuþtur. Literatürde PRISM III skorunun 13-15den büyük olmasýnýn mortaliteyi tahmin etmede güvenilir bir parametre olduðu bildirilmiþtir(
20,21). Çalýþmamýzda PRISM III skoru 15in üzerinde olan hastalarýn %78,4 ü izlem sýrasýnda kaybedildi.
Sonuçlarýmýz PRISM III skorlama sisteminin mortaliteyi belirlemede faydalý olduðunu göstermiþtir.
Sunulan çalýþmanýn zayýf noktalarý araþtýrmanýn geriye dönük yapýlmasý, tek merkezli olmasý nedeni ile hasta sayýsýnýn azlýðýdýr. Buna raðmen sonuçlarýmýz mevcut durumun tespiti geleceðe daha iyi bir bakýþ açýsý saðlayabilmesi açýsýndan önemlidir.
Sonuç olarak yoðun bakým ünitemize yatan hastalarýn önemli bir kýsmýnda altta nörolojik bir hastalýðýn olmasý ve bu hastalarýn akciðer enfeksiyonu nedeniyle sýk yatýrýlmasý, hastalarýn takipleri sýrasýnda akciðer fizyoterapistinin içinde olduðu multidisipliner ekip tarafýndan izlenmesi gerekliliðini göstermektedir.
ÇYBÜsinde literatürde olduðu gibi PRISM III skoru mortalite tahmininde önemli bir göstergedir. Yoðun bakým ünitemizde hastane enfeksiyonunun fazla olmasý enfeksiyon kontrol politikalarýnýn tüm ekip tarafýndan özenle yerine getirilmesini zorunlu kýlmaktadýr. Ülke çapýnda ÇYBÜlerindeki tedavi hizmetlerinin ve sonuçlarýnýn daha iyi hale getirilmesi ile ilgili planlamalarý yapmak için çok merkezli ve daha fazla hasta gruplarýnda çalýþma yapýlmasý gereklidir.
Kaynaklar
1.Khilnani P, Sarma D, Singh R et al. Demographic profile and outcome analysis of a tertiary level pediatric intensive care unit. Indian J Pediatr. 2004; 71:587-591.
2.Earle M Jr, Martinez Natera O, Zaslavsky A et al.
Outcome of pediatric intensive care at six centers in Mexico and Ecuador. Crit Care Med. 1997; 25: 1462- 1467.
3.Parikh CR, Karnad DR. Quality, cost, and outcome of intensive care in a public hospital in Bombay, India. Crit Care Med. 1999; 27: 1754-1759.
4.Kendirli T, Derelli E, Özdemir H, Ýnce E. Çocuk yoðun bakým ünitesinde mekanik ventilatörde izlenen hastalarýn retrospektif deðerlendirilmesi. Gülhane Týp Dergisi. 2004;
46: 287-290.
5.Pollack MM, Patel KM, Ruttimann UE. PRISM III: an updated Pediatric Risk of Mortality score. Crit Care Med.
1996;24:743-752.
6.Elward AM, Warren DK, Fraser VJ. Ventilator- associated pneumonia in pediatric intensive care unit patients: risk factors and outcomes. Pediatrics. 2002
;109:758-764.
7.Arias Y, Taylor DS, Marcin JP. Association between evening admissions and higher mortality rates in the pediatric intensive care unit. Pediatrics. 2004;113:e530- 534.
8.Yogaraj JS, Elward AM, Fraser VJ. Rate, risk factors, and outcomes of nosocomial primary bloodstream infection in pediatric intensive care unit patients. Pediatrics.
2002;110:481-485.
9.Eroðlu C. Hastane infeksiyonlarý. Ýnfeksiyon. 2001:135- 45.
10.Richards MJ, Edwards JR, Culver DH, Gaynes RP.
Nosocomial infections in pediatric intensive care units in the United States. National Nosocomial Infections Surveillance System. Pediatrics. 1999;103:e39.
11.Raymond J, Aujard Y. Nosocomial infections in pediatric patients: a European, multicenter prospective study.
European Study Group. Infect Control Hosp Epidemiol.2000; 21 :260-263.
12.Ýnfeksiyon Kontrol Komitesi 2005 Verileri. Erciyes Üniversitesi Týp Fakültesi 2005 yýlý Yoðun Bakým ve Yanýk Ünitelerinde Hastane Ýnfeksiyonlarýnýn Deðerlendirilmesi (Yayýnlanmamýþ veri).
13.Craven DE, Steger KA. Epidemiology of nosocomial pneumonia: new perspectives on an old disease. Chest.
1995; 108: 1S-16S.
14.Bailey D, Phan V, Litalien C, et al. Risk factors of acute renal failure in critical ill children: A prospective descriptive epidemiological study. Pediatr Crit Care Med 2007;8:29-35.
15.Goodman S, Shirov T, Weissman C. Supraventricular arrhythmias in intensive care unit patients: short and long-term consequences. Anesth Analg. 2007;104:880- 886.
16.Wong DT, Crofts SL, Gomez M, McGuire GP, Byrick RJ. Evaluation of predictive ability of APACHE II system and hospital outcome in Canadian intensive care unit patients. Crit Care Med. 1995; 23: 1177-1183.
17.Samransamruajkit R. Hiranrat T, Prapphal N, Sritippayawan S, Deerojanawong J, Poovorawan Y. Levels of protein C activity and clinical factors in early phase of pediatric septic shock may be associated with the risk of death. Shock. 2007;28:518-523.
18. Gemke RJ, Bonsel GJ. Comparative assessment of pediatric intensive care: a national multi-center study.
Pediatric Intensive Care Assessment of Outcome (PICASSO) Study Group. Crit Care Med. 1995; 23:238- 245.
19.Gemke RJ, Bonsel GJ, van Vught AJ. Efectiveness and efficiency of a Dutch pediatric intensive care unit: validity and application of the pediatric risk of mortality (PRISM) score. Crit Care Med. 1994; 22:1477-1484.
20.De León AL, Romero-Gutiérrez G, Valenzuela CA, González-Bravo FE. Simplified PRISM III score and outcome in the pediatric intensive care unit. Pediatr Int.
2005 ;47:80-83.
21.Fernández C, López-Herce J, Flores JC et al. Prognosis in critically ill children requiring continuous renal replacement therapy. Pediatr Nephrol. 2005;20:1473- 1477.
