DENİZ BİYOLOJİSİ DENİZ BİYOLOJİSİ

(1)

DENİZ BİYOLOJİSİ DENİZ BİYOLOJİSİ

Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ Prof. Dr. Ahmet ALTINDAĞ

Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi

Biyoloji Bölümü Biyoloji Bölümü

Hidrobiyoloji Anabilim Dalı

(2)

OKYANUS VE DENİZLERİN ÇEŞİTLİ ÖZELLİKLERİ OKYANUS VE DENİZLERİN ÇEŞİTLİ ÖZELLİKLERİ

YÖNÜNDEN SINIFLANDIRILMASI YÖNÜNDEN SINIFLANDIRILMASI

1.1.

TOPOGRAFİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA TOPOGRAFİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA

2.2.

YÜZEY SULARININ SICAKLIĞINA GÖRE SINIFLANDIRMA YÜZEY SULARININ SICAKLIĞINA GÖRE SINIFLANDIRMA

3.3.

BATİMETRİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA BATİMETRİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA

4.4.

EKOLOJİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA EKOLOJİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA

1.

TOPOGRAFİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA TOPOGRAFİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA

Yapılan araştırmalar sonucu jeomorfolojik yönden okyanus ve deniz dipleri üç ana bölümde Yapılan araştırmalar sonucu jeomorfolojik yönden okyanus ve deniz dipleri üç ana bölümde incelenebilecektir.

incelenebilecektir.

►

Kıtasal kenar Kıtasal kenar

►

Okyanus çukuru Okyanus çukuru

►

Okyanus ortası sırtlarıdır. Okyanus ortası sırtlarıdır.

Bunlardan deniz biyolojisi açısından ilk bölge önemlidir.

(3)

(4)

2. YÜZEY SULARININ SICAKLIĞINA GÖRE SINIFLANDIRMA 2. YÜZEY SULARININ SICAKLIĞINA GÖRE SINIFLANDIRMA

Yüzey sularının sıcaklığı göz önüne alındığında çeşitli sınıflandırma sistemleri Yüzey sularının sıcaklığı göz önüne alındığında çeşitli sınıflandırma sistemleri ortaya çıkacaktır. Bütün bu sistemler aslında coğrafi yörelerle ilgilidir. Bu nedenle ortaya çıkacaktır. Bütün bu sistemler aslında coğrafi yörelerle ilgilidir. Bu nedenle denizleri yüzey suların sıcaklığına göre 4 gruba ayırarak incelemek mümkündür;

denizleri yüzey suların sıcaklığına göre 4 gruba ayırarak incelemek mümkündür;

► Polar Denizler Polar Denizler : Sıcaklığı daima 5 °C'nin altında olan denizler : Sıcaklığı daima 5 °C'nin altında olan denizler

► Subpolar Denizler: Subpolar Denizler: Sıcaklığı daima 10 °C'nin altında ve 8 °C civarında olan Sıcaklığı daima 10 °C'nin altında ve 8 °C civarında olan denizler

denizler

► Ilıman Denizler: Ilıman Denizler: Sıcaklığı 8-23 °C arasındadır. Bu denizler soğuk ılıman 8-18 °C ve Sıcaklığı 8-23 °C arasındadır. Bu denizler soğuk ılıman 8-18 °C ve sıcak ılıman 12-23 °C olmak üzere ikiye ayrılır.

sıcak ılıman 12-23 °C olmak üzere ikiye ayrılır.

► Tropikal Denizler: Sıcaklığı daima 23 °C nin üstünde ve çoğunlukla 25 °C Tropikal Denizler: Sıcaklığı daima 23 °C nin üstünde ve çoğunlukla 25 °C civarında olan denizlerdir.

civarında olan denizlerdir.

(5)

(6)

(7)

3.BATİMETRİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA 3.BATİMETRİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA

Okyanus ve denizlerin dikey zonasyonunda en önemli ekolojik faktörlerden biri Okyanus ve denizlerin dikey zonasyonunda en önemli ekolojik faktörlerden biri olan ışık dikkate alındığında yüzeyden dibe kadar 3 büyük zon ayırt edilmektedir.

olan ışık dikkate alındığında yüzeyden dibe kadar 3 büyük zon ayırt edilmektedir.

► Öfotik Zon: Bu zonun derinliği çeşitli faktörlere bağlı olarak yüzeyden itibaren 20-120m Öfotik Zon: Bu zonun derinliği çeşitli faktörlere bağlı olarak yüzeyden itibaren 20-120m arasında değişiklik gösterse de ortalama olarak yüzeyden 50 m derinliğe kadar olan su arasında değişiklik gösterse de ortalama olarak yüzeyden 50 m derinliğe kadar olan su tabakasını kapsar. Bu zonda sıcaklık değişimleri ve su hareketleri çok fazladır. Ototrof tabakasını kapsar. Bu zonda sıcaklık değişimleri ve su hareketleri çok fazladır. Ototrof organizmalar bulunur.

organizmalar bulunur.

► Oligofotik Zon: Bu zonda öfotik zonun bitiminden itibaren 300-600 m derinliğe kadar Oligofotik Zon: Bu zonda öfotik zonun bitiminden itibaren 300-600 m derinliğe kadar değişen bir derinliği kapsar. Ancak ortalama olarak 500 m derinliğe ulaştığı kabul edilir.

değişen bir derinliği kapsar. Ancak ortalama olarak 500 m derinliğe ulaştığı kabul edilir.

Bu zonda sıcaklık gerek yıllık gerekse coğrafik olarak çok az değişir. Su hareketleri çok Bu zonda sıcaklık gerek yıllık gerekse coğrafik olarak çok az değişir. Su hareketleri çok azdır. Bu bölge de klasik klorofilli bitkiler yer almamakta fakat buna karşılık biri bakteri azdır. Bu bölge de klasik klorofilli bitkiler yer almamakta fakat buna karşılık biri bakteri diğeri Coccolithoporid'ler olmak üzere organik madde üreten iki kaynak bulunmaktadır.

diğeri Coccolithoporid'ler olmak üzere organik madde üreten iki kaynak bulunmaktadır.

► Afotik Zon: Oligofotik zonun alt sınırdan başlar ve dibe kadar devam eder. Bu bölgede Afotik Zon: Oligofotik zonun alt sınırdan başlar ve dibe kadar devam eder. Bu bölgede su sıcaklığı düşük fakat viskosite yüksektir. Sular genellikle durgundur.

su sıcaklığı düşük fakat viskosite yüksektir. Sular genellikle durgundur.

(8)

(9)

4. 4. EKOLOJİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA EKOLOJİK YÖNDEN SINIFLANDIRMA Denizel ortam ekolojik yönden

Denizel ortam ekolojik yönden BENTİK BÖLGE BENTİK BÖLGE ve ve PELAJİK BÖLGE PELAJİK BÖLGE olmak üzere iki bölüme olmak üzere iki bölüme ayrılır.

ayrılır.

I- PELAJİK BÖLGE ;

I- PELAJİK BÖLGE ;Pelajik bölge altı zonda incelenmektedir. Bunlar; Pelajik bölge altı zonda incelenmektedir. Bunlar;

► Epipelajik Zon: 0-200 m arasındaki derinlikleri kapsar. Ototrof organizmaların bulunduğu Epipelajik Zon: 0-200 m arasındaki derinlikleri kapsar. Ototrof organizmaların bulunduğu bölgedir.

bölgedir.

► Mezopelajik Zon: 200 - 1000 m arasındaki derinlikleri kapsar. Bazı araştırıcılar Epi ve Mezopelajik Zon: 200 - 1000 m arasındaki derinlikleri kapsar. Bazı araştırıcılar Epi ve Mezopelajik zonları

Mezopelajik zonları Yüzeysel Zon adı altında birleştirmişlerdir. Yüzeysel Zon adı altında birleştirmişlerdir.

► İnfrapelajik Zon: İnfrapelajik Zon: 200 - 800 m arasında kalan bölgedir. Bazı araştırıcılar bu bölgeyi yüzeydeki 200 - 800 m arasında kalan bölgedir. Bazı araştırıcılar bu bölgeyi yüzeydeki sıcak sular ile dipteki soğuk sular arasında geçit oluşturan bir bölge gibi kabul ederler. Burada sıcak sular ile dipteki soğuk sular arasında geçit oluşturan bir bölge gibi kabul ederler. Burada plankton yoğunluğu azalır. Batiskapla* yapılan incelemede gündüz infrapelajik zona geçen plankton yoğunluğu azalır. Batiskapla* yapılan incelemede gündüz infrapelajik zona geçen türlerin geceleri tekrar yüzey sularına geçtikleri gözlenmiştir.

türlerin geceleri tekrar yüzey sularına geçtikleri gözlenmiştir.

► Batipelajik Zon: 1000 m derinlikten 2000-2500 m derinlikleri kapsar Batipelajik Zon: 1000 m derinlikten 2000-2500 m derinlikleri kapsar

► Abissopelajik Zon: 2600-7000 m derinlikler arasında kalan bölgedir. Bu bölgede yaşayan Abissopelajik Zon: 2600-7000 m derinlikler arasında kalan bölgedir. Bu bölgede yaşayan makroplanktonlar kalitatif yönden değilse bile kantitatif yönden oldukça zengindir

makroplanktonlar kalitatif yönden değilse bile kantitatif yönden oldukça zengindir

► Hadopelajik Zon: Hadopelajik Zon: 7000 m derinlikten sonrasını kapsar. Kalitatif ve kantitatif yönden fakirdir. 7000 m derinlikten sonrasını kapsar. Kalitatif ve kantitatif yönden fakirdir.

*Batiskap:

*Batiskap: Derin deniz diplerini görmeye yarayan dalma aleti. Derin deniz diplerini görmeye yarayan dalma aleti.

(10)

(11)

(12)

Pelajik bölge ayrıca topografik yönden

Pelajik bölge ayrıca topografik yönden NERİTİK NERİTİK ve ve OSEONİK OSEONİK olmak olmak üzere iki bölgeye ayrılabilir.

üzere iki bölgeye ayrılabilir.

► NERİTİK BÖLGE: Dikey yönde NERİTİK BÖLGE: Dikey yönde 200 m' lik isobatla (isobathe; eş 200 m' lik isobatla (isobathe; eş derinlik) sınırlanmıştır. Bu bölge derinlik) sınırlanmıştır. Bu bölge suları asılı halde pek çok madde suları asılı halde pek çok madde içerdiği için berrak değildir. Bitkiler içerdiği için berrak değildir. Bitkiler için gerekli olan mineral maddeler için gerekli olan mineral maddeler bakımından zengindir. Kıtaların bakımından zengindir. Kıtaların etkisi ve derinliğin az olması etkisi ve derinliğin az olması

nedeniyle suların yer değiştirmesi nedeniyle suların yer değiştirmesi kolay olur.

kolay olur.

► OSEANİK BÖLGE: OSEANİK BÖLGE: Okyanus ve Okyanus ve denizlerin neritik bölge dışında denizlerin neritik bölge dışında

kalan kısımlarıdır. Suları kalan kısımlarıdır. Suları

berraktır, çünkü gerek berraktır, çünkü gerek

organizma gerekse asılı haldeki organizma gerekse asılı haldeki

maddeler bakımından fakir olup, maddeler bakımından fakir olup,

genellikle mavi suları genellikle mavi suları

oluştururlar. Bitkiler için gerekli oluştururlar. Bitkiler için gerekli

mineraller azdır.

(13)

(14)

II- BENTİK BÖLGE II- BENTİK BÖLGE

Deniz diplerini içeren bu bölge

Deniz diplerini içeren bu bölge LİTTORAL BÖLGE LİTTORAL BÖLGE ve ve DERİN DENİZ SİSTEMİ DERİN DENİZ SİSTEMİ olmak üzere olmak üzere 2 alt bölgeye ayrılır.

2 alt bölgeye ayrılır.

1. LİTTORAL BÖLGE:

1. LİTTORAL BÖLGE: 200 m derinliğe kadar uzanır. Çeşitli denizel bitkileri içerdiğinden 200 m derinliğe kadar uzanır. Çeşitli denizel bitkileri içerdiğinden FİTAL FİTAL sistem olarakta adlandırılır. Littoral bölge kendi içinde şu zonlara ayrılır;

sistem olarakta adlandırılır. Littoral bölge kendi içinde şu zonlara ayrılır;

►

Subpralittoral Zon: Subpralittoral Zon: Su içinde bulunmayan fakat deniz suyu ile zaman zaman ıslatılan bölgelerdir. Su içinde bulunmayan fakat deniz suyu ile zaman zaman ıslatılan bölgelerdir.

Sahilde su dışında veya bazen suyun örttüğü sahil şeridi üzerinde yaşayabilen veya böyle bir ortama Sahilde su dışında veya bazen suyun örttüğü sahil şeridi üzerinde yaşayabilen veya böyle bir ortama gereksinme duyan organizmaların bulunduğu bölgedir.

gereksinme duyan organizmaların bulunduğu bölgedir.

►

Mediolittoral Zon: Mediolittoral Zon: Su seviyesine çok yakın olan bir zondur. Periyodik olarak suya batıp çıkan Su seviyesine çok yakın olan bir zondur. Periyodik olarak suya batıp çıkan bölgedir. Bu zonda yaşayan organizmalar devamlı su içinde yaşayamazlar. Periyodik olarak suyun bölgedir. Bu zonda yaşayan organizmalar devamlı su içinde yaşayamazlar. Periyodik olarak suyun etkisine katlanırlar. Bu bölgede Alt ve Üst olmak üzere 2 zon ayırt edilir.

etkisine katlanırlar. Bu bölgede Alt ve Üst olmak üzere 2 zon ayırt edilir. Üst zonda Üst zonda organizma devamlı organizma devamlı olarak dalgaların etkisinde veya su sıçraması sonucu meydana gelen ıslaklığın etkisi altındadır.

olarak dalgaların etkisinde veya su sıçraması sonucu meydana gelen ıslaklığın etkisi altındadır. Alt Alt zonda

zonda ise bunlara ilave olarak med-cezirinde etkisi görülür. ise bunlara ilave olarak med-cezirinde etkisi görülür.

►

İnfralittoral Zon: İnfralittoral Zon: Bu zonun üst sınırı devamlı su içinde kalması gereken canlıların bulunduğu Bu zonun üst sınırı devamlı su içinde kalması gereken canlıların bulunduğu yerden başlar. Bu canlılar nadir olarak su dışına çıkarlar. Alt sınır ise fotosentetik alglerin ve deniz yerden başlar. Bu canlılar nadir olarak su dışına çıkarlar. Alt sınır ise fotosentetik alglerin ve deniz fanerogamlarının kayboluşu ile başlar. Bu zon çeşitli denizlerde oldukça farklı derinlikler gösterir.

fanerogamlarının kayboluşu ile başlar. Bu zon çeşitli denizlerde oldukça farklı derinlikler gösterir.

►

Sirkalittoral Zon: Bu zon deniz fanerogamlarının bitiş sınırından itibaren başlar ve zayıf ışığa en Sirkalittoral Zon: Bu zon deniz fanerogamlarının bitiş sınırından itibaren başlar ve zayıf ışığa en toleranslı olan alg topluluklarının bulunduğu derinlikle nihayetlenir.

toleranslı olan alg topluluklarının bulunduğu derinlikle nihayetlenir.

(15)

(16)

2- DERİN DENİZ SİSTEMİ:

2- DERİN DENİZ SİSTEMİ: Bitkisiz olduğundan Bitkisiz olduğundan AFİTAL sistem adını alır. Bu sistem AFİTAL sistem adını alır. Bu sistem kendi içinde şu zonlara ayrılır:

kendi içinde şu zonlara ayrılır:

► Batial Zon: Batial Zon: Bu zon alglerin bulunuşunu sınırlayan derinlikten itibaren başlar (200 m). Bu zon alglerin bulunuşunu sınırlayan derinlikten itibaren başlar (200 m).

Hafif eğimli bir zemini kapsar, 3000 m nin biraz altında son bulur.

► Abissal Zon: Abissal Zon: Bu zon çok az eğimli düzlüklerin canlı topluluklarını barındırır. 3000 m Bu zon çok az eğimli düzlüklerin canlı topluluklarını barındırır. 3000 m derinlikten itibaren başlar ve okyanuslann en derin yerlerinin başlangıcına kadar (6500- derinlikten itibaren başlar ve okyanuslann en derin yerlerinin başlangıcına kadar (6500-

7000 m) devam eder. Burası genellikle canlı topluluklar bakımından fakirdir.

► Hadal Zon: Hadal Zon: 6000-7000 m derinlikleri geçen çukurları ve vadileri kapsar. Kalitatif ve 6000-7000 m derinlikleri geçen çukurları ve vadileri kapsar. Kalitatif ve kantitatif bakımdan çok zayıf bir canlı topluluğuna sahip olan bu zonda 600-700 atm. lik kantitatif bakımdan çok zayıf bir canlı topluluğuna sahip olan bu zonda 600-700 atm. lik

bir basınç altında yaşamaya adapte olmuş bakterilere rastlanır.

(17)

(18)

III- DENİZEL ORGANİZMALARIN EKOLOJİK SINIFLANDIRILMASI III- DENİZEL ORGANİZMALARIN EKOLOJİK SINIFLANDIRILMASI

Deniz ekosisteminin iki büyük bölümünü oluşturan

Deniz ekosisteminin iki büyük bölümünü oluşturan Pelajik ve Pelajik ve Bentik Bentik bölgeler bölgeler

çevresel farkların etkisinde belli yaşam bölgelerini oluştururlar. Bazı organizmalar en azından çevresel farkların etkisinde belli yaşam bölgelerini oluştururlar. Bazı organizmalar en azından ergin devrelerinden itibaren yaşamlarını bentik bölgede geçirirken, bazı organizmalar da tüm ergin devrelerinden itibaren yaşamlarını bentik bölgede geçirirken, bazı organizmalar da tüm

yaşamları süresince pelajik bölgede bulunurlar.

Tüm yaşamları süresince bentik bölgede bulunan organizmaların oluşturduğu Tüm yaşamları süresince bentik bölgede bulunan organizmaların oluşturduğu topluluğa

topluluğa BENTOZ; BENTOZ; tüm yaşamları süresince pelajik bölgede yaşantılarını sürdüren tüm yaşamları süresince pelajik bölgede yaşantılarını sürdüren organizmaların oluşturdukları topluluğa da

organizmaların oluşturdukları topluluğa da PELAGOS denir. PELAGOS denir.

Pelajik bölgede yaşayan ve

Pelajik bölgede yaşayan ve PELAGOS PELAGOS'u oluşturan organizmalar kendi 'u oluşturan organizmalar kendi içinde

içinde PLANKTON, NEKTON ve PLANKTON, NEKTON ve NÖSTON NÖSTON olmak üzere üçe ayrılır. olmak üzere üçe ayrılır.

(19)

1- PELAJİK BÖLGENİN CANLI TOPLULUKLARI 1- PELAJİK BÖLGENİN CANLI TOPLULUKLARI

Pelagosu oluşturan Pelagosu oluşturan

organizmalar hareket organizmalar hareket

yeteneklerine ve yeteneklerine ve

ekolojik özelliklerine ekolojik özelliklerine

göre;

NÖSTON, NÖSTON, PLANKTON

PLANKTON

ve ve NEKTON NEKTON olmak üzere üç ana olmak üzere üç ana

bölümde incelenebilir

bölümde incelenebilir . .

(20)

PLANKTON:

Pelajik bölgede denizlerdeki su Pelajik bölgede denizlerdeki su

hareketlerinin etkisinde pasif olarak yer hareketlerinin etkisinde pasif olarak yer değiştiren organizma topluluğudur.

değiştiren organizma topluluğudur.

Planktonik organizmalarla ilgili çeşitli Planktonik organizmalarla ilgili çeşitli sınıflandırmalar yapılmıştır. Bunlardan en sınıflandırmalar yapılmıştır. Bunlardan en önemlisi biyolojik yönden yapılan

önemlisi biyolojik yönden yapılan

sınıflandırmadır. Buna göre planktonik sınıflandırmadır. Buna göre planktonik organizmalar:

organizmalar:

1) Fitoplanktonlar, 1) Fitoplanktonlar,

2) Zooplanktonlar olmak üzere ikiye ayrılır.

Ayrıca; Planktonlar denizlerdeki topogragik Ayrıca; Planktonlar denizlerdeki topogragik dağılışlarına göre ;

dağılışlarına göre ;

► Neritik plankton Neritik plankton, ,

► Oseanik plankton Oseanik plankton olmak üzere ikiye ayrılır. olmak üzere ikiye ayrılır.

(21)

Planktonik organizmalar boylarına göre 5 gurupta Planktonik organizmalar boylarına göre 5 gurupta

incelenir;

► Megaplankton >2000 um Megaplankton >2000 um

► Makroplankton 200-2000 um Makroplankton 200-2000 um

► Mikroplankton 20-200 um Mikroplankton 20-200 um

► Nanoplankton 2-20 um Nanoplankton 2-20 um

► Ultrananoplankton < 2 um Ultrananoplankton < 2 um (Picoplankton) (Picoplankton)

► Ultrananoplankton < 2 um Ultrananoplankton < 2 um

(Picoplankton) (Picoplankton)

(22)

►

Nanoplankton 2-20 um Nanoplankton 2-20 um ► Mikroplankton 20-200 um Mikroplankton 20-200 um

(23)

► Makroplankton 200-2000 um Makroplankton 200-2000 um ^► Megaplankton >2000 um Megaplankton >2000 um

(24)

(25)

Plankton, plankton populasyonunu oluşturan türlerin birey sayılarının Plankton, plankton populasyonunu oluşturan türlerin birey sayılarının durumuna göre 4'e ayrılır.

durumuna göre 4'e ayrılır.

► Monotonus Plankton %75'i aynı tür Monotonus Plankton %75'i aynı tür

► Privalent Plankton %50'si aynı tür Privalent Plankton %50'si aynı tür

► Polimiktik Plankton (Birkaç türe ait aynı sayıda tür) Polimiktik Plankton (Birkaç türe ait aynı sayıda tür)

► Planktomiktik Plankton (çok az sayıda birey) Planktomiktik Plankton (çok az sayıda birey)

(26)

Pelajikte Yaşayan Canlıların Bazı Biyolojik Pelajikte Yaşayan Canlıların Bazı Biyolojik

Özellikleri Özellikleri

A) ŞEKİL ve BÜYÜKLÜK (Pelajik Yaşama Uyum) A) ŞEKİL ve BÜYÜKLÜK (Pelajik Yaşama Uyum)

Planktonik organizmalar dibe çökmeden, su içinde asılı durma Planktonik organizmalar dibe çökmeden, su içinde asılı durma

zorunluluğundadır. Bu organizmalar su içinde belli bir derinlikte yüzebilirler ve yüzmek zorunluluğundadır. Bu organizmalar su içinde belli bir derinlikte yüzebilirler ve yüzmek için fazla enerji harcamazlar. Pelajik organizmaların vücut yapılarının yüzmeyle ilişkisi için fazla enerji harcamazlar. Pelajik organizmaların vücut yapılarının yüzmeyle ilişkisi olduğu kabul edilir.

olduğu kabul edilir.

Planktonik organizmalar suda kolaylıkla yüzmeleri için kazandıkları özel Planktonik organizmalar suda kolaylıkla yüzmeleri için kazandıkları özel şekillere göre 4 grupta incelenir;

şekillere göre 4 grupta incelenir;

► Discoplankton: Discoplankton: Vücutları disk veya paraşüt şeklinde genişlemiş Vücutları disk veya paraşüt şeklinde genişlemiş organizmalardır organizmalardır

► Rhadoplankton: Rhadoplankton: Vücut ekseni bir çubuk şeklinde uzamış organizmalardır Vücut ekseni bir çubuk şeklinde uzamış organizmalardır

► Fizoplankton: Vücutları küre veya balon şeklinde olan organizmalardır. Fizoplankton: Vücutları küre veya balon şeklinde olan organizmalardır.

► Ketoplankton: Ketoplankton: Uzamış acayip vücutlu organizmalardır. Diatome, Foraminifer, Uzamış acayip vücutlu organizmalardır. Diatome, Foraminifer, Radiolar

Radiolar

(27)

(28)

(29)

(30)

(31)

B) RENK B) RENK

Planktonik organizmaların çoğu renksizdir. Üzerlerinde jelatinimsi bir tabaka Planktonik organizmaların çoğu renksizdir. Üzerlerinde jelatinimsi bir tabaka görülür. Çoğunlukla yüzeysel formların mavimsi, derin deniz formlarının ise görülür. Çoğunlukla yüzeysel formların mavimsi, derin deniz formlarının ise kahverengi ve kırmızı renkte oldukları gözlenmiştir.

kahverengi ve kırmızı renkte oldukları gözlenmiştir.

(32)

C) C) HAREKET VE YÜZME HAREKET VE YÜZME

Pelajik bölgede yaşayan Pelajik bölgede yaşayan

planktonik organizmalar hareket planktonik organizmalar hareket ve yüzmelerini kolaylaştıran bazı ve yüzmelerini kolaylaştıran bazı özel şekil ve organellere sahiptir.

özel şekil ve organellere sahiptir.

Pelajik canlılardaki hareket etme Pelajik canlılardaki hareket etme yeteneği batmayı önlemede, besin yeteneği batmayı önlemede, besin bulmada, dikey ve yatay

bulmada, dikey ve yatay yönlerdeki hareketlerde ve yönlerdeki hareketlerde ve

düşmandan kaçmada önemli bir düşmandan kaçmada önemli bir rol oynamaktadır.

rol oynamaktadır.

(33)

D) D) BESİN VE BESLENME BESİN VE BESLENME

Fitoplanktonik Organizmalar

Fitoplanktonik Organizmalar : Çoğunluğu ototrof olmasına karşın bazıları heterotroftur. : Çoğunluğu ototrof olmasına karşın bazıları heterotroftur.

Zooplantonik Organizmalar

Zooplantonik Organizmalar: Çeşitli şekillerdedir; : Çeşitli şekillerdedir;

1) Tentaküller

1) Tentaküller Yardımıyla Beslenme: Vücuttan çıkan tentaküller besin Yardımıyla Beslenme: Vücuttan çıkan tentaküller besin parçacıklarını toplar ve mideye nakleder.

parçacıklarını toplar ve mideye nakleder.

2) Akıntıyla Beslenme:

2) Akıntıyla Beslenme: Bu şekilde beslenen organizmalar bütün vücutları yüzeyince Bu şekilde beslenen organizmalar bütün vücutları yüzeyince su akıntısı meydana getirirler. Bu akıntı sayesinde taşınan besinleri alarak beslenirler.

su akıntısı meydana getirirler. Bu akıntı sayesinde taşınan besinleri alarak beslenirler.

3) Filtrasyon Sayesinde Beslenme:

3) Filtrasyon Sayesinde Beslenme: Filtrasyonla beslenen organizmalarda Filtrasyonla beslenen organizmalarda

organizmanın beslendiği besinin tipine uygun olan filtre sitemleri geliştirilmiştir.

4) Besinlerini Yakalayarak Alanlar:

4) Besinlerini Yakalayarak Alanlar: Bu gruba giren planktonik hayvanlar besinlerini Bu gruba giren planktonik hayvanlar besinlerini kuvvetli çeneleriyle fazla açılabilen ağızlarıyla, kıskaçlarıyla, üzerinde vantuz bulunan kuvvetli çeneleriyle fazla açılabilen ağızlarıyla, kıskaçlarıyla, üzerinde vantuz bulunan kollarıyla yakalarlar.

kollarıyla yakalarlar.

(34)

(35)

(36)

(37)

NEKTON:

Pelajik bölgede özel organları sayesinde aktif olarak Pelajik bölgede özel organları sayesinde aktif olarak hareket edebilen organizmalardır. Nektonları planktonlardan ayıran hareket edebilen organizmalardır. Nektonları planktonlardan ayıran kesin bir sınır olmamakla birlikte, daha iri olmaları ve

kesin bir sınır olmamakla birlikte, daha iri olmaları ve aktif olarak aktif olarak hareket edebilmeleriyle

hareket edebilmeleriyle planktonik organizmalardan ayrılırlar. planktonik organizmalardan ayrılırlar.

Nektonu oluşturan organizmalar gerçek

Nektonu oluşturan organizmalar gerçek Nektonik Formlar Nektonik Formlar ve ve Nektobentonik Formlar

Nektobentonik Formlar olmak üzere iki alt gruba ayrılırlar. olmak üzere iki alt gruba ayrılırlar.

Gerçek nektonu oluşturan organizmalar daima suda yüzerler ve Gerçek nektonu oluşturan organizmalar daima suda yüzerler ve zeminle ilişkileri yoktur.

zeminle ilişkileri yoktur.

Nektobentonik formlar ise zemine yakın olarak yüzer, fakat Nektobentonik formlar ise zemine yakın olarak yüzer, fakat zemine gerçekten bağlanmayan, zaman zaman zeminle ilişkili olan zemine gerçekten bağlanmayan, zaman zaman zeminle ilişkili olan formlardan oluşur.

formlardan oluşur.

(38)

NEKTONİK ORGANİZMALARIN BAZI BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ NEKTONİK ORGANİZMALARIN BAZI BİYOLOJİK ÖZELLİKLERİ

Nektonik formlar sularda yüzmeyi kolaylaştıran hidrodinamik şekillere Nektonik formlar sularda yüzmeyi kolaylaştıran hidrodinamik şekillere sahiptir. Nektonik formların boy ve ağırlıkları da çok değişkendir.

sahiptir. Nektonik formların boy ve ağırlıkları da çok değişkendir.

Pelajik bölgenin yüzey tabakalarında yaşayan nektonik formların sırt tarafları Pelajik bölgenin yüzey tabakalarında yaşayan nektonik formların sırt tarafları genellikle mavi, karın tarafları ise beyaz veya gümüşi renktedir. Yüzeysel formların bu genellikle mavi, karın tarafları ise beyaz veya gümüşi renktedir. Yüzeysel formların bu mavi-beyaz rengi derin sularda yaşayanlarda izlenmez. Bunun yerini siyah, mor, kırmızı mavi-beyaz rengi derin sularda yaşayanlarda izlenmez. Bunun yerini siyah, mor, kırmızı gibi koyu renkler almıştır. Bu renkler organizmaların kamuflajı ile ilgilidir.

gibi koyu renkler almıştır. Bu renkler organizmaların kamuflajı ile ilgilidir.

Nektonik formların aktif hareket yetenekleri, besin toplamada, batmayı Nektonik formların aktif hareket yetenekleri, besin toplamada, batmayı önlemede, düşmanından kaçmada ve göçlerde kolaylık sağladığından yaşamlarında önlemede, düşmanından kaçmada ve göçlerde kolaylık sağladığından yaşamlarında önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle tüm nektonik organizmalar belli organları ile önemli bir yere sahiptir. Bu nedenle tüm nektonik organizmalar belli organları ile

kendilerine özgü aktif hareket şekilleri gösterirler Örneğin: Balıklar yüzgeçleri ve vücut kendilerine özgü aktif hareket şekilleri gösterirler Örneğin: Balıklar yüzgeçleri ve vücut hareketleri ile yüzerler, kuyruk bir pervane görevi görür. Anguillidae familyası üyeleri hareketleri ile yüzerler, kuyruk bir pervane görevi görür. Anguillidae familyası üyeleri vücutlarının yılankavi hareketi ile yüzerler.

vücutlarının yılankavi hareketi ile yüzerler.

Nektonik formların çoğu karnivor, az bir kısımda omnivor ve herbivordur.

Karnivor ve omnivor formlar besinlerini filtrasyon ve yakalama yöntemi ile sağlarlar

(39)

Derinliğe bağlı olarak organizmalardaki renk değişimi

(40)

(41)

(42)

(43)

(44)

(45)

(46)

(47)

Nektonların vertikal Nektonların vertikal dağılışları üzerinde yapılan dağılışları üzerinde yapılan incelemelerde 3 grubun var incelemelerde 3 grubun var olduğu kabul edilmiştir.

olduğu kabul edilmiştir.

Bunlar:

-Yüzeysel tabakada yaşayan -Yüzeysel tabakada yaşayan organizmalar

organizmalar

-Yüzey tabakayla derin tabaka -Yüzey tabakayla derin tabaka arasında gidip-gelen formlar arasında gidip-gelen formlar

-Devamlı olarak derin tabakada -Devamlı olarak derin tabakada yaşayan formlar

yaşayan formlar

(48)

NÖSTON:

Pelajik bölgede su yüzeyinde veya su yüzeyine yakın yerlerde yaşamlarını Pelajik bölgede su yüzeyinde veya su yüzeyine yakın yerlerde yaşamlarını sürdüren organizma topluluğudur.

sürdüren organizma topluluğudur.

Nöstonu oluşturan organizmalar bulundukları yere ve ekolojik özelliklerine göre;

-Epinöston - Epinöston -Plöston -Plöston

-Hipponöston - Hipponöston olmak üzere üç alt gruba ayrılır. olmak üzere üç alt gruba ayrılır.

EPİNOSTON

EPİNOSTON sadece su filmi üzerinde aktif olarak yer değiştiren organizmaları içerir. sadece su filmi üzerinde aktif olarak yer değiştiren organizmaları içerir.

PLÖSTON'

PLÖSTON'u u oluşturan türler kısmen su filmi üzerinde, kısmen de su içinde yüzerler. oluşturan türler kısmen su filmi üzerinde, kısmen de su içinde yüzerler.

HİPPONÖSTON

HİPPONÖSTON su filminin hemen altında yaşayan ve pasif olarak yer değiştiren su filminin hemen altında yaşayan ve pasif olarak yer değiştiren organizmalardan oluşur.

organizmalardan oluşur.

(49)

(50)

(51)

(52)

(53)

(54)