Kariyer Danışmanlığının
Yeterlik Standardı
8. Sahip Olunması Gereken Nitelikler / Yeterlikler
- MYK
- NCDA
KARİYER DANIŞMANLARININ YETERLİKLERİ VE
PERFORMANS GÖSTERGELERİ
(Revised Version, 1997
NCDA Professional Standards
Committee )
Asgari Yeterlikler:
Profesyonel kariyer danışmanlarının aşağıda belirlenmiş 11 alanda yeterli olmaları
gereklidir.
Profesyonel Kariyer
Danışmanlarının Yeterli Olmaları Gereken 11 Alan
1.
Kariyer Gelişimi Kuram ve modelleri
2.
Bireysel ve Grupla Psikolojik Danışma Becerileri
3.
Bireysel / Grup Değerlendirme Becerileri
4.
Kariyer Bilgileri ve Kaynakları
5.
Farklı Ortam ve Durumlar İçin Kariyer Gelişim Programlarını Planlama, Yönetme ve Uygulama Becerileri
6.
Koçluk Yapma, Konsültasyon ve Performans
Geliştirme: Bireysel ve örgütsel kariyer danışmanlığı
ve kariyer gelişim süreçlerini Geliştirebilecek Bilgi ve
Becerilere Sahip Olmak
Profesyonel Kariyer
Danışmanlarının Yeterli Olmaları Gereken 11 Alan
7. Farklı Popülasyonlar: Kariyer Danışmanlığı ve Gelişimi Süreçlerini Farklı Gruplara uygulayabilme becerisi
8. Süpervizyon
9. Etik/Yasal Konular
10. Araştırma / Değerlendirme: Kariyer Konusunda araştırma yapabilme ve diğer araştırmaları
anlayabilme ve değerlendirebilme konusunda bilgi ve becerilere sahip olma.
11. Teknoloji
1. Kariyer Gelişim Kuram ve Modelleri
(Kariyer danışmanlarının aşağıdaki konularda bilgili olmaları zorunludur)
1. Danışmalık kuramları ve bu kuramların teknikleri
2. Kariyer gelişimi modelleri ve kuramları
3. Cinsiyet, cinsel yönelim, ırk, etnik yapı; fiziksel ve ruhsal kapasite ile ilişkili bireysel farklılıklar
4. Kariyer kaynakları ve bilgilerinin sunulması konusunda farklı model, yaklaşım ve teknikler
5. Yaşam boyu insan gelişimi
6. Yaşam ve iş yaşamının planlanmasını kolaylaştıran rol ilişkileri
7. Kariyer planlama ve işe yerleşme konularında bilgiler, teknikler ve modeller
2. Bireysel ve Grup Danışma Becerileri
(Etkili kariyer danışmanlığı için aşağıdaki yeteneklerin sergilenmesi gereklidir)
1. Bireylerle verimli kişisel ilişkiler kurmak ve sürdürmek
2. Verimli grup iklimi oluşturmak ve sürdürmek
3. Danışanın kişisel amaçlarını belirlemek/tanımlamak için işbirliği yapmak
4. Danışanın ya da grubun amaçlarına uygun tekniklerin belirlenmesi ve seçilmesi
5. Danışanın kişilik özellikleri ile kariyer ilişkisini tanımak ve anlamak
6. Danışanın kariyerini etkileyen sosyal bağlamlı koşulları tanımak ve anlamak
7. Danışanın kariyeri ile aile, alt kültürel ya da kültürel yapılar ve fonksiyonlar ile ilişkilerini tanımak ve anlamak
8. Danışanın kariyer konusunda karar verme sürecinin tanımak ve anlamak
2. Bireysel ve Grup Danışması Becerileri
(Etkili kariyer danışmanlığı için aşağıdaki yeteneklerin sergilenmesi gereklidir)
9. Danışanın işe ve işverene karşı tutumunu tanımak ve anlamak 10. Danışanın işe ve işverene karşı cinsiyet, ırk, kültürel kalıplaşmış
örnekler (stereotype) temelinde önyargılarını tanımak ve anlamak 11. Danışların rol geçişini başlatmak ve bu yönde harekete geçirmek
için onları aşağıdaki maddeleri göz önünde bulundurarak güçlendir ve cesaret ver:
• İlgili bilgi ve deneyimlerin kaynaklarını belirlemek
• Bilgi ve deneyimleri kazanmak ve yorumlamak ve rol geçişi açısından gerekli becerilerin kazanılması
12.Danışanın çalışma ve iş arama becerileri kazanmasına destek olmak
13.Danışanın kariyerinde iş dengesi sağlamasına destek olmak; boş zaman, aile ve toplum rollerini de içeren iş-yaşam rolleri arasında denge sağlamasınaı desteklemek
3. Bireysel ve Grup Değerlendirmesi
1. Yetenek, başarı, ilgi, değer gibi kişisel özellikleri değerlendirmek
2. Boş zaman ilgileri, öğrenme stilleri, yaşam rolleri, benlik algısı, kariyer olgunluğu, mesleki kimlik, kariyer kararsızlıkları, iş ortamı tercihleri (örneğin, iş doyumu) ve diğer yaşam stili/ gelişim
konularını değerlendirmek
3. İş ortamı koşullarını (örneğin, görevler, beklentiler, kurallar, fiziksel ve sosyal ortamların kalitesi) değerlendirmek
4. Danışanın cinsiyetine, cinsel yönelimlerine, ırkına, etnik yapısına ve fiziksel ruhsal durumuna uygun geçerli ve güvenilir ölçme
araçlarını seçmek ve değerlendirmek
5. Değerlendirme sonuçlarını bilgisayar kullanarak etkili ve uygun bir şekilde yorumlamak
3. Bireysel ve Grup Değerlendirmesi
6. Bireysel ve grup halinde yapacağı ölçme ve
değerlendirmeler için uygun teknikleri seçmek
7. Uygun kariyer değerlendirme ölçeklerinden alınan puan ve bulgu raporlarını yorumlamak
8. Değerlendirme ölçeklerinden alınan bilgileri
yorumlamak, sonuçları danışan ve diğer ilgililere ulaştırmak
9. Danışan ve diğer ilgililerin ölçeklerin değerlendirmelerini yorumlayabilmelerine destek olmak
10. Değerlendirme sonuçları hakkında doğru rapor
yazmak
4. Kariyer Bilgileri ve Kaynakları
1. Hizmet öncesi (eğitim) ve hizmet içi (training) ve iş piyasası trendleri
2. Çeşitli meslekler, bu mesleklerde yürütülen görev ve fonksiyonlar, ödenen ücretler, gereklilikler ve gelecekteki durumları konusunda bilgi sunan işgücü piyasası bilgileri ve kaynakları
3. Danışanın işini ve yaşamını planlar ve yönetirken yararlanabileceği beceriler ve kaynaklar
4. Danışanın kariyer planlamasına (iş arama dahil) destek olan toplumsal ve profesyonel kaynaklar
5. Erkek ve kadın rollerinin değişimi ve bunun eğitim, boş zaman faaliyetleri ve aileye yansımaları
6. Kariyer planlama sürecine destek olan bilgisayar destekli kariyer bilgi dağıtım sistemleri ile bilgisayar destekli kariyer danışmanlığı
5. Farklı Ortamlar İçin Kariyer Gelişim Programlarını Planlama, Geliştirme,
Uygulama ve Yönetme
(Sahip olunması gereken bilgiler)
1. Kariyer gelişim programlarının organizasyonu ve düzenlenmesi
2. İhtiyaç belirleme ve değerlendirilme teknik ve uygulamaları
3. Kariyer gelişimi programlarının uygulanması ve yönetiminde teşhis, davranış, planlama, örgütsel iletişim gibi konuları içeren örgütsel kuramları tanımak ve bunlardan yararlanmak.
4. Bütçe, planlama, maliyet hesaplama, politik analizler, kaynak tahsisi ve kalite kontrol konusunda öngörü sahibi olmak, etkin tahminlerde
bulunmak.
5. Geribildirim verme ve değerlendirme, örgütsel değişim, karar verme ve çatışma çözme gibi konulardaki liderlik kuram ve yaklaşımlarını bilmek.
6. Kariyer gelişim programları için kriterler ve profesyonel standartlar oluşturabilmek.
7. Kariyer gelişim programlarının geliştirilmesi ve uygulanması üzerinde etkili olabilecek toplumsal trendler ile yasal düzenlemelerin etkisini kestirmek.
5. Farklı Ortamlar İçin Kariyer Gelişim Programlarını Planlama, Geliştirme,
Uygulama ve Yönetme
(Sahip olunması gereken beceriler)
8.
Özel popülasyonlar için kariyer gelişim programlarını bireysel ve grup olarak uygulamak
9.
Kariyer bilgi ve planlaması için uygun bilgisayar tabanlı sistemlerinin nasıl kullanılacağı konusunda diğerlerini eğitmek
10.
Kapsamlı bir kariyer kaynakları merkezinin planlanması, organize edilmesi ve yönetilmesi
11.
Kariyer gelişim programlarını uygularken diğerleri ile işbirliği yapmak
12.
Personel yetkinliklerini saptama ve değerlendirme
6. Koçluk Yapma, Konsültasyon ve Performans Geliştirme
(Sahip olunması gereken beceriler)
1. Konsültasyon teorileri, stratejileri ve modelleri kullanma
2. Danışanın kariyerini etkileyebilecek kişilerle verimli consultative ilişkiler kurmak, işbirliği yapmak ve sürdürmek.
3. Kariyer danışmanlığı, kariyer gelişimi, iş yaşamının
planlanmasının önemini anlamakta yasa koyuculara ve halka yardım etmek
4. Kariyer ve işgücünün planlanması konularında kamuoyuna etkide bulunmak
5. Örgütün gelecekte ihtiyaç duyacağı konular ile çalışanların
halihazırdaki becerilerini analiz etmek ve performans geliştirme eğitimleri geliştirmek
Çalışanlara koçluk ve mentorluk yapmak
7. Farklı Gereksinimi olan Gruplar
(Sahip olunması gereken bilgi ve beceriler)
1.
Gelişim modelleri ve çok kültürlü danışmanlık yeterliklerini bilmek.
2.
Farklı grupların (cinsiyet, cinsel yönelim, etnik grup, ırk ve fiziksel, ruhsal durum) özel gelişim ihtiyaçları
tanımlamak
3.
Farklı grupların kendine özel ihtiyaçlarına yanıt verebilecek kariyer gelişim programlarını
belirleyebilmek. ile
4.
Anadili yeterli olmayan bireylerle iletişim kurabilmek için uygun yöntemler ve kaynaklar bulma.
Bu grupların kariyer planlama ihtiyaçlarına yanıt
7. Farklı Gereksinimi olan Gruplar
6. Özel gereksinimi olan bu bireylere sunulabilecek toplum kaynaklarını belirlemek ve danışanların özel
gereksinimlerine yardımcı olacak bağlantıları kurmak.
7. Bu özel grupların kariyer keşfi, istihdam beklentileri,
sosyal ve ekonomik konularla ilişkili olarak kendilerine özgü özellikleri, sorunları ve ihtiyaçları olabileceğini diğer personele, profesyonellere ve halka anlatarak yardımcı olmaya çalışmak.
8. Farklı popülasyonların istihdamı ve kariyer gelişimlerini savunmak.
9. Kariyer gelişim programları, hizmetleri ve materyallerine ulaşması zor olan popülasyona kariyer gelişim
programları tasarla ve dağıt.
8. Süpervizyon
(Sahip olunması gereken bilgiler)
1.
Kariyer danışmanı olarak kendi sınırlıklarının farkında olma ve süpervizyon alma ya da gerektiğinde danışanı havale etme
2.
Danışmanlık becerilerini korumak ve geliştirmek için süpervizyondan yararlanma
3.
Kariyer danışmanı olarak birinin kendi profesyonel gelişimi ile ilişkili konuları ve danışan –danışman
konuları hakkında meslektaşları ve danışmanlarla görüş alış-verişinde bulunma
4.
Süpervizyon modelleri ve teorilerini bilme
Tecrübe düzeyi farklı kariyer danışmanları ve kariyer
8. Süpervizyon
(Sahip olunması gereken beceriler)
1.
Tecrübe düzeyi farklı olan kariyer geliştirme elemanlarına etkili süpervizyon vermek için aşağıdakilerin göz önüne alınması:
Onların rolleri, yeterlikleri ve etik standartlarını bilmek
Her bir alandaki yeterliklerini belirlemek
Değerlendirme ölçeklerinin yorumlanması da dahil olmak üzere yeterlik konusunda ileri eğitimler vermek.
Kariyer geliştirme elemanlarının işlerini yaparken onları izlemek ve mentorluk yapmak; ayrıca işlerini gözden geçirmek ve değerlendirmek amacıyla düzenli
konsültasyonlar planlamak
9. Etik ve Yasal Konular
Etik kurallara ve kariyer danışmanlığı mesleği standartlarına bağlılık
Bütün popülasyonla birlikte kariyer
danışmanlığını etkileyen bugünkü etik/yasal konular
Bilgisayar destekli danışmanlığı sistemleri bağlamında güncel etik/yasal sorunlar
Konsültasyonla ilişkili etik standartlar
Danışanın güvenliği (gizliliğini) ile ilişkili ülke
10. Araştırma ve Değerlendirme
Araştırma önerisi yazma
Kariyer danışmanlığı ve gelişimine uygun araştırma türü ve dizaynı kullanılmalı
Kariyer danışmanlığı programlarının etkililiği ile ilişkili araştırma sonuçlarını nakletmek
Değerlendirme programlarının sonuçlarını tasarlamak, nakletmek ve kullanmak
Etnik ve ırksal, fiziksel ve zihinsel yeterliliklerin farklılıklarına göre her iki cinsiyetin cinsel yönelimlerine de içeren değişik popülasyonların ihtiyaçlarını göz önünde bulunduracak
değerlendirme programlarını belirleyin.
Kariyer danışmanlığı araştırmalarına uygun istatistiksel prosedürleri uygulayın
11.Teknoloji
İnternet üzerinden mevcut servisler kadar bilgi sistemleri ve farklı bilgisayar tabanlı rehberlik programları
Bazı sistemler ve servisler tarafından standartlar değerlendirilir (NCDA ve ACSCI)
Bireylere kariyer planlamalarında yardımcı olmak için etik standartlara uygun bilgisayar destekli sistemler ve İnternet servisleri kullanabilecek yollar bulmak.
Danışanlara teknoloji kullanılan sistemlerden az ya da çok yararlanmalarını sağlayacak bir kişilik
kazandırmak.
Bilgi ve Beceriler-1 (MYK)
1. Analitik düşünme yeteneği 2. Anket değerlendirme bilgisi 3. Araç, gereç ve ekipman bilgisi 4. Bilgisayar programları bilgisi 5. Çevre düzenlemeleri bilgisi
6. Dezavantajlı grupların özelliklerine ilişkin bilgi 7. Dinleme becerisi
8. Ekip içinde çalışma yeteneği 9. Empati kurma becerisi
10. Genel eğitim, öğretim ve sınav sistemleri bilgisi 11. Genel iş sağlığı ve güvenliği bilgisi
12. İkna yeteneği
Bilgi ve Beceriler -2 (MYK)
13. İnsan psikolojisi bilgisi 14. İş arama teknikleri bilgisi 15. İşgücü piyasası bilgisi
16. İşyeri çalışma prosedürleri bilgisi 17. Kalite standartları bilgisi
18. Karar verme yeteneği
19. Kişilik tipleri ve davranış tarzları bilgisi 20. Mesleğe ilişkin yasal düzenlemeler bilgisi 21. Mesleki teknolojik gelişmelere ilişkin bilgi 22. Mesleki terim bilgisi
23. Meslekler hakkında bilgi
Bilgi ve Beceriler -3 (MYK)
25. Ölçme ve değerlendirme araçları kullanım ve analiz bilgisi 26. Planlama ve organizasyon becerisi
27. Problem çözme yeteneği 28. Raporlama bilgisi
29. Soru sorma becerisi
30. Sözlü ve yazılı iletişim yeteneği 31. Sunum becerisi
32. Temel çalışma mevzuatı bilgisi 33. Temsil yeteneği
34. Ulusal meslek standartları ve ulusal yeterliliklere ilişkin bilgi
35. Zaman yönetimi bilgisi
Tutum ve Davranışlar -1
(MYK)
1. Bilgi, tecrübe ve yetkisi dahilinde karar vermek 2. Çalışma zamanını etkili ve verimli kullanmak
3. Çalışmalarında planlı, organize ve disiplinli olmak 4. Çevre korumaya karşı duyarlı olmak
5. Çevre, kalite ve İSG mevzuatında yer alan düzenlemelere uymak 6. Değişime açık olmak ve değişen koşullara uyum sağlamak
7. Deneyimlerini iş arkadaşlarına aktarmak
8. Din, dil, ırk, mezhep, siyasi görüş, cinsiyet ayrımcılığı yapmamak 9. Ekip içerisinde uyumlu çalışmak
10. Grup toplantılarına zamanında, hazırlıklı ve aktif şekilde katılmak 11. Hizmet içi eğitim ve seminerlere katılmaya istekli olmak
12. Hizmeti iyileştirici ve geliştirici önerilerde bulunmak
Tutum ve Davranışlar -2 (MYK)
13. Hoşgörülü olmak 14. İleri görüşlü olmak
15. İletişim kurduğu kişilere karşı güler yüzlü ve nazik davranmak 16. İletişim kurduğu kişilerle etkili ve güzel konuşmak
17. İşyerine ait araç, gereç ve donanımın kullanımına özen göstermek 18. Kişisel bakım ve hijyenine dikkat etmek
19. Kurum kültürünü benimsemek ve yaygınlaştırılmasını sağlamak 20. Meslek etiğine uygun davranmak
21. Mesleki bilgilerini geliştirmeye ve güncel olayları takibi önemsemek 22. Sakin ve sabırlı olmak ve sorunlara çözüm üretebilmek
23. Sorumluluklarını bilmek ve yerine getirmek 24. Süreç kalitesine özen göstermek
25. Temizlik, düzen ve işyeri tertibine özen göstermek
