UĞUR DİLMEN

(1)

Bebek ölümlerinde Türkiye’nin geldiği

çizgi

Dr Uğur Dilmen

Zekai Tahir Burak EAH Yenidoğan Kliniği ANKARA

13.10.2012, Maternal Fetal Tıp ve Perinatoloji Kongresi ,İSTANBUL

(2)

Nereden… Nereye…

(3)

(4)

(5)

(6)

(7)

(8)

(9)

2000

(10)

2002

(11)

Kaynak: TÜİK, 1937, 1949, 19611, 1969, 1982, 1989, 1993, 22003, 2010b, 2010c

(12)

Turkey Under-five mortality rate *TUR_Loess_Under-five mortality rate_DEFAULT_2012.5 - Total

(13)

ERKEN YAŞ ÖLÜM HIZLARINDAKİ DEĞİŞİMLER

(14)

14

Sağlık İstatistikleri Yıllığı | 2011

(15)

14

(16)

15

Mortalite

(17)

15 Sağlık İstatistikleri Yıllığı | 2011

Mortalite

(18)

16

B Kuzeyd

Do D Güneyd

Ortad

Bat Karadeniz do u Anadolu Ege stanbu Akdeniz o u Karadeniz Bat Anadolu o u Marmara Türkiye Orta Anadolu Bat Marmara do u Anadolu do u Anadolu

0 z u e l z z u a e u a u u

2,6 2,8

3

3 3,1

3,3 3,5

3,7 4,1

4,2 4,6

5,6 6,1

6

8,0

9

10,4

12

(19)

16

B Kuzeyd

Do D Güneyd

Ortad

Bat Karadeniz do u Anadolu Ege stanbu Akdeniz o u Karadeniz Bat Anadolu o u Marmara Türkiye Orta Anadolu Bat Marmara do u Anadolu do u Anadolu

0 z u e l z z u a e u a u u

2,6 2,8

3

3 3,1

3,3 3,5

3,7 4,1

4,2 4,6

5,6 6,1

6

8,0

9

10,4

12

(20)

Mortalite

(21)

17

Mortalite

(22)

(23)

18

(24)

18

(25)

19

Mortalite

(26)

Mortalite

(27)

DOĞUŞTA YAŞAM BEKLENTİSİNDEKİ

DEĞİŞİMLER,1935-2008

(28)

BMJ, Healthcare in Turkey: from laggard to leader.

12 March 2011, vol. 342

(Türkiye’de Sağlık Hizmetleri: Geri Kalmışlıktan Liderliğe. 12 Mart 2011, sayı 342)

“Sıkça duyageldiğimiz başarısızlıkların aksine Türkiye, şu anda orta gelir

düzeyindeki ülkelerde eşi görülmemiş hız ve düzeyde sağlık çıktılarını

iyileştiren ve bin yıl kalkınma hedeflerini 2015’ten önce yakalayan bir başarı

örneğidir.”

(29)

Sağlık finansmanı çoklu ve parçalı yapıdaydı.

Sigortalı vatandaşların bile çoğu hizmete ulaşamıyordu.

Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) Öncesi Sağlık Finansmanı

(30)

Türkiye’de 5 Yaş Altı Ölüm Oranında Düşüş: Bir Vaka Çalışması (sayfa, 4)

Yayın Yılı: 2009

Yayınlayan Kuruluş: UNICEF

“Doğum öncesi bakımda artış, sağlık

kuruluşlarında ve sağlık personeli nezaretinde doğum yapan kadın sayısında artış, yenidoğan yoğun bakım hizmetlerinin nicelik ve nitelik olarak gelişmesi yenidoğanların ve çocukların sağ kalımına doğrudan katkı sağlamıştır.”

(31)

Dün böyleydi… Bugün böyle…

Afet ve Acil Durumlarda Sağlık Hizmetleri

(32)

 1960 5

 2002 7

 2012 12

Çocukluk Döneminde

Rutin Uygulanan Aşı Sayısı

(33)

49

Hastalıkların Önlenmesi ve Sağlığın Korunması

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

DaBT 1 82 76 86 87 92 98 97 97 98 98

DaBT 2 80 71 85 84 89 96 96 96 98 98

DaBT 3 78 68 85 84 90 96 96 96 97 97

BCG 77 76 79 88 88 94 96 96 97 95

HBV- 3 72 68 77 80 82 96 92 94 96 96

KKK 82 75 81 84 98 96 97 97 97 98

KPA 3 - - - - - - - 97 95 96

49 Sa ğlık İstatistikleri Yıllığı | 2011

H as ta lık la rın Ön le nm es i v e S ağ lığ ın K or un m as ı

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

DaBT 1 82 76 86 87 92 98 97 97 98 98

DaBT 2 80 71 85 84 89 96 96 96 98 98

DaBT 3 78 68 85 84 90 96 96 96 97 97

BCG 77 76 79 88 88 94 96 96 97 95

HBV- 3 72 68 77 80 82 96 92 94 96 96

KKK 82 75 81 84 98 96 97 97 97 98

KPA 3 - - - - - - - 97 95 96

(34)

52

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Sağlık Kuruluşlarında Gerçekleşen Doğum Oranı (%)

75 78 79 80 82 85 90 91 92 94

Antenatal Bakım Kapsamı

(En Az Bir Ziyaret) (%) 70 81 83 86 88 91 92 93 94 95

Sezaryen Doğumların Tüm

Doğumlar İçindeki Payı (%) 21 21 25 29 32 36 37 43 46 47

15-49 Yaş Grubu Halen Evli Kadınlarda Kontraseptif Yöntem (Herhangi Bir Yöntem) Kullanım Yüzdesi (%)

70 71 71 72 72 72 73 73 73 73

(35)

56

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Gebe Başına Ortalama İzlem Sayısı 1,7 1,8 2,2 2,4 2,7 3,1 3,3 3,6 4,2 4,3

Bebek Başına Ortalama İzlem Sayısı 3,4 3,3 4,3 4,8 5,2 6,0 6,4 6,8 7,1 8,1

Çocuk Başına Ortalama İzlem Sayısı 1,0 1,0 1,3 1,5 1,5 1,6 1,6 1,6 1,6 2,0

Lohusa Başına Ortalama İzlem

Sayısı 0,7 0,7 0,8 0,9 1,0 1,1 1,2 1,4 1,5 2,0

(36)

Köy

(muhtar) Kamu/Özel

sağlık kuruluşları Belediye

tabibi Evde ölüm

Sağlık Grup Başkanlığı (ilçe bebek ölüm izleme sorumlusu)

İl Sağlık Müdürlüğü (aylık) Bebek ölüm inceleme kurulu

(Sağlık Müdürü/Müd yrd, Yataklı tedavi hizmetleri şube müdürü, AÇSAP Şube Müdürü, en az 1 pediatrist, 1 kadın sağ ve hst uzmanı, 1

pratisyen)

Sağlık Bakanlığı – Bebek ölümlerini inceleme merkez kurulu

(

112 acil servis üniteleri

Neonatal Ölümlerin Toplanması ve Değerlendirilmesi- TC. Sağlık Bakanlığı Bebek Ölümlerini İzleme Sistemi Genelgesi- 2009/31

Sağlık ocağı/aile

hekimi

Sözel otopsi

(37)

• Demografik özellikler

 Doğum ağırlığı

 Gestasyon haftası

 Doğum yeri

 Doğum şekli

• Eğitimli sağlık personelinin doğuma katılım oranı

• Akrabalık

• Antenatal vizit sayısı

• Ölüm sebebi

Değişkenler

(38)

Erken neonatal mortalite Geç neonatal mortalite

Gestasyon haftası (mean ± SD) 31 ± 6 34 ± 6

Doğum ağırlığı, g, (mean ± SD) 1773 ± 1068 2090 ± 1024

Sezeryan ile doğum, % 47 52

Akrabalık, % 24.4 27.1

Sağlık merkezinde doğum, % 95 93

Saglık personeli ile doğum, % 96 95

Sağlık merkezinde ölüm, % 94 60

Demografik özellikler

(39)

0 5 10 15 20 25 30

22-24 25-27 28-30 31-33 34-36 37-42

18,5

14,3 14,4

12,2 13,3

27,3

Gestasyon Haftasına Göre Neonatal Mortalite

Gest. hf

37 hafta altında ölüm oranı %72.7

(40)

32,8

15,2 12,1

39,9

Doğum Ağırlığına Göre Mortalite- ENM

33,1

15,7 11,2

40

<1000 g

1000-1499 g

1500-2000 g

>2000 g

ENM GNM

(41)

Ölüm Nedeni Erken Neonatal Mortalite (%)

Geç Neonatal Mortalite (%)

Prematürite ve komplikasyonları 47.2 36.1

Konjenital anomaliler (kalp dışı) 17.5 13.1

Enfeksiyonlar 6.5 19.9

Konjenital kalp hastalığı 4.0 7.7

Perinatal asfiksi 6.1 3.8

Hipoksik solunum yetmezliği 1.8 2.2

Mekonyum asp. send 1.1 0.4

Kalıtsal metabolik bozukluklar 1.9 2.2

Doğum travması 1.1 0.4

Cerrahi hastalıklar ve komp. 0.7 0.5

Hidrosefali 0.5 1.0

Anemi ve beslenme bozuklukları 0.1 0.4

Nöromusküler hastalıklar 0 0.1

İhmal / istismar 0 0.1

Diğer 11.5 12.1

Ölüm Nedenleri

(42)

0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

50 47,2

17,5

6,5 6,1

4 1,9

Erken Neonatal Mortalite

(43)

0 5 10 15 20 25 30 35

40 36,1

19,9

13,1

7,7

3,8 2,2

Geç Neonatal Mortalite

(44)

0 5000 10000 15000 20000 25000

1998 2002 2009

100

4000

22606

"Neonatal Resusitasyon Programı'na" Katılan Personel Sayısı

Personel sayısı

(45)

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİ MEVCUT DURUM

DONANIM

SB 2009

SB 2010

Ünv +Özel

TÜRKİY E 2010

SB Artış*

Hedef (Yılı)

Seviye 2-3 Yenidoğan Merkezi Sayısı

104 124 70 194 % 266

(2011) SB:215

Seviye 2-3 Yoğun Bakım

Yatak Sayısı

2400 2915 2097 5012 % 466

(2012) 6530

Ventilatör Sayısı 531 731 314 1045 % 289

(2011) 1200

*2002-2010 yılları arası artış yüzdesi

(46)

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİ MEVCUT DURUM

Personel

Ünv+

özel

SB 2009

SB 2010

TÜRKİY E 2010

Hedef/

( Yılı)

Yenidoğan

Ünitesinde Çalışan Yenidoğan Uzmanı

Sayısı

77 35 43

120

250 / (2015)

Yenidoğan

Ünitesinde Çalışan

Hemşire Sayısı 1.402 1733 2100 3502 6.500 / (2012)

(47)

0 100 200 300 400 500 600 700

1991 2002 2009

4

141

665

Bebek Dostu Hastaneler

(48)

• Yakın antenatal takip

• “Bilinçli anne, sağlıklı bebek” programı

(Bebeklerin doğdukları ilk anlarda, ailelere bebeklerin sağlıklı gelişimine yönelik temel bakım ve sağlık bilgileri verilmekte ve annelere 'Bilinçli Anne Sağlıklı Bebek Rehberi' dağıtılmaktadır)

• Hastaların hastaneye başvuruyu reddini engellemek

• Anne sütünü teşvik- bebek dostu hastaneler

ANNE EĞİTİMİ

(49)

Türkiye’deki major neonatal mortalite sebeplerinin çoğu önlenebilir nedenlere

bağlıdır.

SONUÇ

(50)

Öncelikli Hedeflerimiz??

 Prematürite ve komplikasyonlarına bağlı neonatal ölümleri azaltmak

 Konjenital anomalileri erken tespit etmek

 Enfeksiyonu önlemek

 EĞİTİM

(51)

Kaynak: TUİK, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı

Faiz Dışı Genel Kamu Harcamaları ve Kamu Sağlık Harcamalarının Artış Eğilimleri (milyon TL)

Grafik 22

2003-2011 Nominal Artış Oranı:

Genel Kamu Harcamaları: % 265 Kamu Sağlık Harcamaları: % 225

119.020

141.012

165.925

205.449

235.157

277.147

327.551

373.269

434.392

17.462

21.389 23.987

30.116

34.530

42.159

47.904 50.060

56.740

0 15.000 30.000 45.000 60.000 75.000

0 90.000 180.000 270.000 360.000 450.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Faiz Dışı Genel Kamu Harcamaları Kamu Sağlık Harcamaları

Sağlık Sisteminin Finansal Sürdürülebilirliği

(52)

Kamu Hastane Birlikleri

Tıbbî Ürün ve Hizmetlerin Yerli Üretiminin Teşvik Edilmesi Sağlık Bakanlığı’nın

Yeniden Yapılandırılması

Temel Sağlık Kanunu Şehir Hastane

Kampüsleri

Serbest Sağlık Bölgeleri

Yeni Ufuklara Doğru

(53)

UĞUR DİLMEN

Bebek ölümlerinde Türkiye’nin geldiği

çizgi

Dr Uğur Dilmen

Zekai Tahir Burak EAH Yenidoğan Kliniği ANKARA

Nereden… Nereye…

2000

2002

ERKEN YAŞ ÖLÜM HIZLARINDAKİ DEĞİŞİMLER

DOĞUŞTA YAŞAM BEKLENTİSİNDEKİ

DEĞİŞİMLER,1935-2008

Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) Öncesi Sağlık Finansmanı

Afet ve Acil Durumlarda Sağlık Hizmetleri

 1960 5

 2002 7

 2012 12

Çocukluk Döneminde

Rutin Uygulanan Aşı Sayısı

49

Sa ğlık İstatistikleri Yıllığı | 2011

H as ta lık la rın Ön le nm es i v e S ağ lığ ın K or un m as ı

DaBT 1 82 76 86 87 92 98 97 97 98 98

DaBT 2 80 71 85 84 89 96 96 96 98 98

DaBT 3 78 68 85 84 90 96 96 96 97 97

BCG 77 76 79 88 88 94 96 96 97 95

HBV- 3 72 68 77 80 82 96 92 94 96 96

KKK 82 75 81 84 98 96 97 97 97 98

KPA 3 - - - - - - - 97 95 96

Değişkenler

Demografik özellikler

Gestasyon Haftasına Göre Neonatal Mortalite

37 hafta altında ölüm oranı %72.7

32,8

15,2 12,1

39,9

Doğum Ağırlığına Göre Mortalite- ENM

33,1

15,7 11,2

40

ENM GNM

Ölüm Nedenleri

Erken Neonatal Mortalite

Geç Neonatal Mortalite

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİ MEVCUT DURUM

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİ MEVCUT DURUM

120

Bebek Dostu Hastaneler

ANNE EĞİTİMİ

SONUÇ

Öncelikli Hedeflerimiz??

 Prematürite ve komplikasyonlarına bağlı neonatal ölümleri azaltmak

 Konjenital anomalileri erken tespit etmek

 Enfeksiyonu önlemek

 EĞİTİM

Sağlık Sisteminin Finansal Sürdürülebilirliği

Yeni Ufuklara Doğru

TEŞEKKÜRLER