GİRİŞ
Kamu hukukuna tâbi olan veya kamunun denetimi altında bulunan veyahut kamu kaynağı kullanan kamu kurum ve kuruluşlarının yapacakları mal, hizmet ve ya- pım ihalelerinde uygulanacak esas ve usuller 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda düzenlenmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, Kanunun ikinci maddesinde sayılan idarelerin her türlü mal, hizmet ve yapım işlerinde uygulayacakları prosedürleri ayrıntılı olarak belirleyen bir usul kanunudur. Kamu idareleri, ya- pacakları ihalelerini bu Kanunda yer alan usullere göre sonuçlandıracaklardır.
Bu Kanunda ihale; mal veya hizmet alımları ile ya- pım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayını müte- akip sözleşmenin imzalanması ile tamamlanan işlemler olarak tanımlanmıştır.
İdareler, yapılacak ihalelerde; saydamlığı, rekabeti, eşit muameleyi, güvenirliği, gizliliği, kamuoyu deneti- mini, ihtiyaçların uygun şartlarla ve zamanında karşılan- masını ve kaynakların verimli kullanılmasını sağlamakla sorumludur.
İhale işlemleri dikkatle takip edilmesi gereken bir süreçtir. Zira bu sürecin iyi yönetilememesi hukuki ve cezai sorumlulukları netice verebilmektedir. Bu nedenle kanun koyucu, ihale sürecinin bir komisyon marifetiyle yürütülmesini uygun görmüştür. İdarelerde ihale süre- cini yürütmekle görevlendirilen komisyonlar ihale ko- misyonlarıdır. Bu makalemizde 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 6’ncı maddesinde düzenlenen ihale komis- yonları ile ilgili açıklamalara yer verilecektir.
4734 SAYILI KAMU İHALE KANUNU’NA GÖRE OLUŞTURULAN İHALE
KOMİSYONLARI
Erdoğan DEDEOĞLU
Sayıştay Uzman Denetçisi
1. İHALE KOMİSYONLARI İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
İhale komisyonları, Kamu İhale Kanununun uygu- lanması konusunda çok önemli görevler üstlenmek- tedir. Bu komisyonlar, Kanunda yazılı usul ve esaslar çerçevesinde mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerinde bırakılması- nı sağlayan yani ihale ile ilgili işlemleri yürüterek ihaleyi gerçekleştiren komisyonlardır.
İhale komisyonları ile ilgili düzenlemeler 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 6’ncı maddesinde yer almakta- dır. Dolayısıyla ihale komisyonlarının oluşumu, çalışma- ları ve karar alma süreçleri bu maddede düzenlenmek- tedir.
4734 Sayılı Kamu İhale Kanununun “İhale Komisyon- ları” başlıklı 6’ncı maddesinde ihale komisyonları ile ilgili olarak:
“ İhale yetkilisi, biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, ilgili idare persone- linden en az dört kişinin, ve muhasebe veya malî işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale komisyonunu, yedek üyeler de dahil olmak üzere görevlendirir.
(Değişik: 4964 / 5) İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye alınabilir.
Gerekli incelemeyi yapmalarını sağlamak amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneği, ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.
İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır. Komisyon ka- rarları çoğunlukla alınır. Kararlarda çekimser kalınamaz.
Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorum- ludur. Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini ko- misyon kararına yazmak ve imzalamak zorundadır.
İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tu- tanaklar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.” hükmüne yer verilmiştir.
Kanunun ihale komisyonları ile ilgili 6.ncı maddesi- nin gerekçesinde ise;
“ Mevcut uygulamada isteklilerin teknik yeterliklerinin ihale komisyonu dışında başka bir komisyon tarafından değerlendirilmesi halinde, teknik değerlendirme ile aynı anda fiyat karşılaştırması yapılamamaktadır. Bu nedenle, ihale komisyonu dışında başka adlar altında komisyonlar oluşturulmaksızın bütün değerlendirmelerin ihale komis- yonu tarafından yapılmasının sağlanması için, ihale ko- misyonlarında 2 üyenin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla bu komisyonların en az 5 kişiden oluşması öngö- rülmüştür. İhale konusu işin uzmanı niteliğinde personelin
ihaleyi yapan idarede bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamında yer alan diğer kurum ve kuruluşlardan bu ni- telikte personel sağlanabilmesi mümkündür.
İhalesi yapılacak her iş için görevlendirilecek ihale ko- misyonlarında, komisyonların eksiksiz toplanacağı dikka- te alınarak yeterli sayıda yedek üye belirlenmesi de öngö- rülmüştür.
İhale işlem dosyasında yer alan belgelerin ihale önce- sinde incelenmesini sağlamak amacıyla, ihale işlem dos- yasının birer örneğinin ihale komisyonu üyelerine verilme- si gerekli görülmüştür.
İhalenin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi amacıyla, ko- misyonun eksiksiz toplanması öngörülmüş ve çalışma esasları belirlenmiştir.” açıklamaları yapılmıştır.
Ayrıca maddenin ikinci fıkrasında yapılan değişikli- ğin gerekçesinde de;
“kamu hizmetlerinin aksamaması açısından ihale ko- misyonlarında diğer kuruluşlardan eleman görevlendir- me imkanı, uzman olmayan personeli de kapsar biçimde genişletilmektedir.” denilmektedir.
2. İHALE KOMİSYONLARININ OLUŞUMU 2.1 İhale Yetkilisi
Kamu İhale Kanununa göre ihale komisyonlarını oluşturma görevi ihale yetkilisine aittir. Kanunda ihale yetkilisi “İdarenin, ihale ve harcama yapma yetki ve so- rumluluğuna sahip kişi veya kurulları ile usulüne uygun olarak yetki devri yapılmış görevlileri” olarak tanımlan- mıştır.
İhale yetkilisi, idarede çalışan görevlilerden biri ihale komisyonu başkanı olmak üzere iki kişinin de işin uzma- nı olması şartıyla en az dört kişi ve muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personelin katılımı ile belirlenecek en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale komisyonu- nu belirleyecektir. İhale yetkilisi, ihale komisyonu üye- lerini belirlerken, belirlediği üyelerden hangisinin ihale komisyonu başkanı olacağını da ayrıca belirtecektir.
İhale yetkilisi durumundaki kişi veya kurul üyelerinin ihale komisyonuna üye seçilmeleri mümkün değildir.
Yani ihale yetkilisi unvanı ile ihale komisyonu üyeliği bir kişi üzerinde birleşemez. İhale yetkilisinin ihale komis- yon kararlarını onaylamak ya da iptal etmek yetkisine sahip olduğu ve idareye yapılan şikâyetleri incelemekle görevli olması nedeniyle aynı zamanda ihale komisyonu üyesi olması mümkün değildir. Kurulların ihale yetkilisi olduğu durumlarda kurul üyeleri ihale komisyonlarında görev alamazlar.
2.2 İhale Komisyonlarının Kurulma Zamanı Kanunda ihale yetkilisi tarafından kurulacak olan ihale komisyonunun ne zaman kurulacağı konusunda herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Ancak Kanunun 6’ncı maddesinin 3’üncü fıkrasında gerekli incelemeyi yapmalarını sağlamak amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneğinin, ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verileceği belirtilmiştir. Bu hükümden hareketle en geç ilan ve daveti izleyen üç gün içinde ihale yetkilisi tarafından ihale komisyonu- nun kurulması gerektiği sonucuna varılmaktadır. Bu dü- şüncemizi teyit eder nitelikteki Kamu İhale Kurulunun 2008/UH.Z-480 sayılı kararında da “4734 sayılı Kanun’un 6.ncı maddesi hükmü uyarınca, ihale komisyonunun iha- le ilanının yayımlanmasından sonra en geç üç gün içinde kurulması gerekmekte iken, bu zorunluluğa uyulmayarak ihale komisyonunun ilan tarihinden 35 gün sonra kurul- ması mevzuata aykırılık teşkil etmektedir” denilmektedir.
İhale komisyonlarının daha önce de kurulması müm- kündür.
2.3 İhale Komisyonlarında Görevlendirilecek Üye Sayısı
Kanun’a göre ihale komisyonları en az beş kişiden oluşacaktır. Ancak tek sayıda olmak şartıyla üye sayısı istenildiği kadar (7,9,11,13 gibi) artırılabilir. İhale ko- misyonunun tek sayıda kişiden oluşturulmasının amacı oyların eşitliği ihtimalini ortadan kaldırarak ihale komis- yonunun karar alamaz duruma düşmesini önlemektir.
Kısaca ihale komisyonu çift sayıda kişiden oluşturula- maz. Nitekim Kamu İhale Kurulu 2007/UY.Z-2647 sayılı kararında “İhale komisyonunun 6 asil ve 6 yedek kişiden oluşturulması ve ihale komisyon tutanakları ile ihale ko- misyon kararında 6 kişinin imzasının bulunmasını ihale- nin iptal sebebi” olarak değerlendirmiştir.
2.4 İhale Komisyonlarında Görevlendirilecek İşin Uzmanı Personel
Kanuna göre ihale yetkilisi, idarede çalışan görev- lilerden biri ihale komisyonu başkanı olmak üzere iki kişinin de işin uzmanı olması şartıyla en az dört kişi ve muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personelin katılımı ile belirlenecek en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale komisyonunu belirleyecektir. Görüleceği üzere ihale komisyonunda iki tane işin uzmanı olan kişi- ye görev verilmesi gerekmektedir.
Danışmanlık Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yö- netmeliğine göre bu Yönetmelik kapsamında yapılacak ihalelerde, ihale komisyonunun muhasebe ve mali işler- den sorumlu personeli dışındaki diğer üyelerinin ihale konusu işin uzmanı olması gerekmektedir.
İhale komisyonunda yer alması zorunlu olan “ihalesi yapılacak işin uzmanı” konusunda Kanunda herhangi
bir açıklık bulunmamaktadır. İhale yetkilileri, ihale ko- misyonlarına, uzman olarak, eğitim seviyesi, mesleki tecrübe gibi hususları göz önüne alarak yeterli gördük- leri personelleri görevlendirebileceklerdir.
İhale komisyonunda görevlendirilecek işin uzmanı sayılan kişilerin, ihale konusu işin niteliğine göre be- lirlenmesi gerekmektedir. Örneğin inşaat işlerinde in- şat mühendisi veya teknikeri ya da teknisyeni, makine teçhizat alımlarında makine mühendisi veya teknikeri ya da teknisyeni uzman olarak görevlendirilebilecektir.
İhale konusu işin niteliğinin gerektirdiği bilgi ve tecrü- beye sahip kişilerin işin uzmanı olarak ihale komisyonla- rında görevlendirilmeleri mümkündür. Yerine göre ihale konusu olan işten anlayan olması da yeterli sayılabilir.
Teknik değerlendirme gerektirmeyen mal ve hizmet alımlarında ise ihtiyaç bildiren birimde çalışan personel arasından tecrübesine ve yeteneğine güvenilen kişile- rin ihale yetkilileri tarafından işin uzmanı sıfatıyla ihale komisyonlarında görevlendirilmelerinin mümkün oldu- ğu düşünülmektedir. Nitekim Kamu İhale Kurulunun 2006/UY.Z-2174 sayılı kararında “Şikayet konusu işlerin PVC doğrama yapım işi olduğu dikkate alındığında, işin kapsamının çok teknik ağırlığı olmadığı, basit bir yapım işi niteliğinde olduğu düşünüldüğünden, ihale komisyonun- da işin uzmanı sıfatında inşaat mühendisi veya mimar olmamasının Kanunun 6.ncı maddesinin ihlal edildiği anlamına gelmediği sonucuna varılmıştır. Çünkü görev- lendirilen ihale komisyonunda teknik vasfı uzman olarak iki adet tekniker bulunmaktadır. Bu husus da mevzuata aykırı bulunmamıştır.” denilmektedir.
2.5 İhale Komisyonlarında Görevlendirilecek Maliye Personeli
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 6’ncı maddesinin 5436 sayılı Kanunla değişmesinden önce ihale komis- yonlarına genel ve katma bütçeli kuruluşlarda maliye memurunun diğer idarelerde ise muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personelin katılması gerektiği yö- nünde hüküm bulunmakta idi.
Yapılan değişiklik ile genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin ihale komisyonlarına Maliye Bakanlığı mensubu olan maliye memurunun katılması zorunlulu- ğu ortadan kaldırılmış ve bunlar için de diğer idarelerde olduğu gibi kendi bünyelerindeki muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personelin katılması öngörülmüş- tür. Böylece söz konusu idarelerde de ihale komisyon- larına maliye temsilcisi bir üyenin değil ihaleyi yapan idarenin muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir per- sonelinin katılması gerekmektedir. Söz konusu idarede bu nitelikte bir personel yoksa Kanun kapsamındaki diğer idarelerden aynı niteliklere sahip bir personelin görevlendirilmesi mümkündür.
İhale komisyonunda görevlendirilecek maliye per- sonelinin sorumluluk alabilecek bir kadro ve unvana sahip personel olmasına özen gösterilmesinde fayda vardır. İhale komisyonuna asil olarak katılacak maliye memuru yerine seçilecek yedek üyenin de yine aynı niteliklere sahip maliye memuru olması gerekmekte- dir. İhale komisyonunda muhasebe veya mali işlerden sorumlu bir personel bulunması zorunludur. Nitekim Kamu İhale Kurulu 2007/UY.Z-4185 sayılı kararında “in- celenen ihalede, ihale komisyonunda muhasebe ve mali işlemlerden sorumlu bir personelin yer almadığı, böylece ihale komisyonunun Kanuna uygun bir şekilde oluşturul- madığı görülmüştür. İhale komisyonunun Kanuna uygun bir şekilde oluşturulmaması ihalenin iptalini gerektirmek- tedir” demiştir. Kurulun 2008/UH.Z-926 sayılı kararı da aynı mahiyettedir
Kanunda ihale komisyonlarında görevlendirilecek muhasebe veya mali işlerden sorumlu personelin taşı- ması gereken nitelikler konusunda herhangi bir açıklık bulunmadığı görülmektedir. Yapılan düzenlemede sa- dece muhasebe veya mali işlerden sorumlu personel denilmektedir. Bu ifadeden, ihale komisyonunda gö- revlendirilecek maliye personelin mali sorumluluk yük- lenen ve hesap verme sorumluluğu bulunan personel arasından seçilmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
Nitekim Kamu İhale Kurulunun konuya ilişkin açıkla- malar getiren 2006/DK.D-69 sayılı kararında da;
“a) Harcama birimlerinde ödeme emri (tahak- kuk müzekkeresi ve verile emri) tanzim eden personelden muhasebe veya mali işlerle sorumlu sıfatıyla görev yapan personel ile mutemetlik görevinin yürütüldüğü tahakkuk birimlerinde muhasebe veya mali işlerden sorumlu perso- nelin,
b) Tedarik sürecinde yer alan mal saymanlıkla- rında muhasebe veya mali işlerle ilgili olarak görevli per- sonelden sorumlu sıfatıyla görev yapanlar ile harcama biriminin lojistik birimlerinde muhasebe veya mali işlerle ilgili olarak görevli personelden sorumlu sıfatıyla görev yapanların,
c) 5018 sayılı Kanun kapsamında olmamakla birlikte 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunan birimlerin muhasebe veya mali faaliyetlerini yürüten personelden sorumlu sıfatıyla görev yapanların,
d) 4734 sayılı Kanuna tabi başka bir idarenin muhasebe veya mali işlerden sorumlu personelinin,
ihaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi tarafından ihale komisyonuna üye olarak görevlendirilebileceği.”sonucun a varılmıştır.
2.6 İhale Komisyonlarına Diğer İdarelerden Üye Gö- revlendirilmesi
İhale komisyonunda görevlendirilecek personelin esas olarak ilgili idare personeli olması gerekmektedir.
Ancak ihaleyi yapan idarede yeterli sayı ve nitelikte per- sonel bulunmaması halinde bu Kanun kapsamındaki diğer idarelerden komisyona üye alınabilecektir.
Kanunun 6’ncı maddesinin 2’nci fıkrasında; ihaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bu- lunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idareler- den komisyona üye alınabileceği belirtilmiştir. Asıl olan ihale komisyonu üyelerinin ihaleyi yapan idare perso- neli arasından seçilmesidir. Ancak ihaleyi yapan idare- de yeterli sayıda veya nitelikte personel bulunmaması halinde başka idarelerden de komisyona üye seçilmesi mümkündür. Kısaca komisyonunun eksik kalan üyelik- leri için diğer kurumlardan üye seçilmesi yoluna gidile- cektir.
2.7 İhale Komisyonlarında Görevlendirilecek Yedek Üyeler
İhale komisyonlarında asil üyelerden birinin herhan- gi bir sebeple ihale komisyonu toplantısına katılama- ması durumunda bunların yerine komisyona katılmak üzere aynı sayıda yedek üyenin de belirlenmesi gerek- mektedir. İhale komisyonu üyeliğine seçilecek yedek üyelerin asil üyelerin yerine katılacakları düşünüldü- ğünde bunlarında asil üyelerle aynı nitelik ve özelliklere sahip olmaları gerekmektedir. Ayrıca ihale komisyonu- na seçilecek yedek üyelerin de ihale yetkilisi tarafından belirlenmesi gerekmektedir.
İhale komisyonundaki üyelerin her birinin farklı gö- revleri bulunduğundan her bir asil üyenin yerine aynı niteliklere sahip bir de yedek üye belirlenmesi gerek- mektedir. İhaleyi yapan idarede yedek üye olarak görev- lendirilecek sayıda ve nitelikte personel olmaması duru- munda diğer idarelerden yedek üye görevlendirilmesi yapılabilir. İhale komisyonuna seçilecek yedek üyelerin sayı olarak ihale komisyonuna seçilen asil üyelerin ade- di kadar olması gerekmektedir.
Asil üyelerin yıllık izin, rapor, geçici görev gibi ne- denlerle görevleri başında bulunamamaları durumunda yerlerine yedek üyeler komisyon üyesi olarak toplantıya katılacaklardır. Bu nedenle yedek üyelerin asil üyelerin taşıması gereken özellikleri haiz olması gerekmektedir.
Herhangi bir nedenle asil üyenin yerine geçen yedek üyenin geçerli mazeret durumları hariç ihale sonuçla- nıncaya kadar komisyon üyeliğine devam etmesi ge- rekmektedir. İhale komisyonunda görevlendirilecek yedek üyelikler ile ilgili olarak Kamu İhale Kurulunun 2007/UY.Z-3701 sayılı kararında “İhale komisyonunun oluşturulmasına ilişkin Olur’un mevzuatta öngörüldüğü
şekilde asıl ve yedek üyelerin isim olarak belirtilmek su- retiyle oluşturulmadığı ve Olur’da asıl ve yedek üye ola- rak ismi yer almayan iki kişinin üye sıfatı ile toplantılara katılmasının mevzuata aykırı olduğu görüldüğünden bu husus ihalenin iptalini gerektirmektedir.” denilmektedir.
Kurulun 2007/UH.Z-4273 sayılı kararında da özetle “İha- le komisyonunda görevlendirilen asil üyelerin toplantıya katılamamaları halinde yerlerine yedek üyelerin katılması gerekmekte olup, asil veya yedek üye olarak ihale komis- yonunda görevlendirilmeyen kişinin üye sıfatı ile toplantı- lara katılmasının mümkün olmadığına” karar verilmiştir.
3. İHALE KOMİSYONLARI İLE İLGİLİ TEREDDÜTLÜ BAZI HUSUSLAR
3.1 Bütün ihaleler için tek bir ihale komisyon kurul- ması mümkün müdür?
Bütün ihaleler için tek bir ihale komisyon kurulması ve tüm ihalelerin bu komisyon tarafından yapılmasının mümkün olup olmadığı konusunda maddede bir açık- lık bulunmamakla birlikte maddenin gerekçesinde iha- lesi yapılacak her iş için bir ihale komisyonu kurulması gerektiği belirtilmektedir. Bu nedenle ihale yetkilisi her ihale için ayrı bir ihale komisyonu oluşturmalıdır. Ancak bu durum bir komisyonda görev alan üyelerin başka bir ihale komisyonunda da görev almalarına engel teşkil etmez.
3.2 İşçi ve sözleşmeli personelin ihale komisyonunda görev alması mümkün müdür?
Kanunda, ihale komisyonlarında görev alacak ki- şilerle ilgili olarak “ilgili idare personeli” ifadesine yer verilmiş olduğundan, memur personelin yeterli sayıda ve nitelikte bulunmadığı durumlarda, acaba idarelerde çalışan işçi ve sözleşmeli personelin de ihale komisyon- larında görev almaları mümkün müdür?
2886 sayılı Devlet İhale Kanununda ihale komisyon- larında görev alacak kişilerle ilgili olarak “ilgili idarenin memuru” ifadesine yer verilmiş iken, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununda “ilgili idarenin personeli” ifadesine yer verilerek kapsam genişletilmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 4’üncü maddesinde, kamu hizmetlerinin, memurlarla birlikte işçiler ve sözleşmeli personel eliyle de yürütüleceği be- lirtilmektedir. Bu hükümlere göre, kamu kurumlarında çalışan işçiler ve sözleşmeli personelin de ihale komis- yonlarında memurlarla birlikte görev almalarının müm- kün olduğu düşünülmektedir.
Ancak ihale komisyonuna üye seçerken öncelik memurlara verilmelidir. Komisyon için kurumda yeterli sayıda memur personel bulunmaması halinde işçiler ve sözleşmeli personel arasından görevlendirilme yapıl- malıdır.
3.3 İhale komisyonu üyelerinin işin kontrol teşkila- tında ve muayene kabul komisyonunda görev alma- sı mümkün müdür?
İhale komisyonu üyelerinin söz konusu ihaleye iliş- kin sözleşmenin uygulanması aşamasında kontrol teşki- latında veya muayene kabul komisyonlarında görevlen- dirilmelerinde herhangi bir sakınca bulunmamaktadır.
Ancak bir sözleşme ile ilgili olarak kontrol teşkilatında yer alan görevliler, objektif olamayacakları için o sözleş- me sonucunda hizmet alımları veya yapım işleriyle ilgili muayene ve kabul komisyonlarında görev alamazlar.
Yani bir kişinin aynı işte hem kontrol eden hem de kabul eden konumunda olması uygun görülmemektedir.
3.4 Seçimle gelen il encümeni ve belediye encümeni üyelerinin ihale komisyonlarında görev almaları mümkün müdür?
İl özel idarelerinde ve belediyelerde görev yapan seçilmiş encümen üyelerinin de “ilgili idare personeli”
olmamaları nedeniyle ihale komisyonlarında görev al- maları mümkün değildir. Ancak idare personeli niteli- ğindeki atanmış encümen üyelerinin ihale komisyonla- rında ihale komisyonu üyesi olarak görevlendirilmeleri mümkündür.
3.5 Geçici işçiler ve açıktan vekil olarak atananlar ile idare bünyesinde çalışan şirket elemanlarının ihale komisyonlarında görev almaları mümkün müdür?
İdarelerde çalışan geçici işçiler ve açıktan vekil ola- rak atananlar ile idareler bünyesinde görev yapan ve ihale ile hizmet satın alması şeklinde çalıştırılan şirket elemanlarının “ilgili idare personeli” olarak kabul edil- meleri mümkün bulunmadığından, bu durumdaki kişi- lerin ilgili idarelerin ihale komisyonlarında görevlendi- rilmeleri de mümkün değildir. Nitekim Kamu İhale Ku- rulunun 2006/UY.Z-1605 sayılı kararında özetle “İhaleyi yapan idarede nitelik ve nicelik itibariyle yeterli sayıda 657 sayılı Kanuna tabi personel olmasına rağmen geçici ve açıktan vekil personelden ihale komisyonu oluşturulması- nın doğru bir uygulama olmadığı açıktır.” denilmiştir.
3.6 İhale komisyonlarına yardımcı olmak üzere farklı adlar altında ilave komisyonlar kurulması mümkün müdür?
Kanunun 6’ncı maddesinin gerekçesinde de belirtildiği üzere, mevcut uygulamada isteklilerin teknik yeterliklerinin ihale komisyonu dışında başka bir komisyon tarafından de- ğerlendirilmesi halinde, teknik değerlendirme ile aynı anda fiyat karşılaştırmasının yapılamayacağı, bu nedenle, ihale komisyonu dışında başka adlar altında komisyonlar oluş- turulmaksızın bütün değerlendirmelerin ihale komisyonu tarafından yapılmasının sağlanması için, ihale komisyonla- rında 2 üyenin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla bu komisyonların en az 5 kişiden oluşması öngörülmüştür.
Uygulama yönetmeliklerinde de ihale sürecindeki değerlendirmeleri yapmak üzere oluşturulan ihale ko- misyonu dışında herhangi bir komisyon kurulamayaca- ğı belirtilmektedir. Bu nedenle ihale komisyonunun gö- rev ve yetki alanına giren konularda başka adlar altında komisyonlar kurulması mümkün değildir.
4. İHALE KOMİSYONLARININ TOPLANTI, KARAR VE SORUMLULUĞU:
Kanunun 6’ncı maddesinin 4’üncü fıkrasına göre iha- le komisyonu eksiksiz olarak toplanır. Yani tüm üyelerin toplantıya katılması gerekmektedir. İhale komisyonu kararları çoğunlukla alınır. Komisyon üyeleri kararlarda çekimser kalamazlar. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur. Karşı oy kullanan ihale komisyonu üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yaz- mak ve imzalamak zorundadır. İhale komisyonu tarafın- dan alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkan ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvan- ları belirtilerek imzalanır. Konuya ilişkin Kamu İhale Ku- rulunun 2007/UY.Z-3697 sayılı kararında özetle “ihale komisyonu kararlarının oybirliği ile alınmasının zorunlu olmadığına” karar verilmiştir. Kurulun 2007/UH.Z-115 sayılı kararında da özetle “ihale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanakların komisyon başkan ve üyeleri tarafından isim ve unvan belirtilerek imzalanması gerektiği aksi durumun mevzuata aykırı olduğuna” karar verilmiştir.
Maddede ihale komisyonu başkanı ve üyelerinin oy ve kararlarından sorumlu oldukları ifade edilmiştir. Bu
hüküm uyarınca oybirliği ile verilen kararlarla ilgili bir sorumluluk doğması halinde başkan ve üyeler hep bir- likte sorumlu olacaklardır. Oy çokluğu ile alınan kararlar- da sorumluluğu gerektiren bir hususun ortaya çıkması durumunda ise, komisyon başkan ve üyeleri müstakil olarak oy ve kararlarından sorumlu olacaklardır.
SONUÇ
Kamu idareleri her türlü mal, hizmet ve yapım ihti- yaçlarını ihale yoluyla temin etmekte ve bu yolla piya- saya önemli ölçüde kaynak aktarmaktadırlar. Bu kaynak aktarımı bir nevi piyasa ekonomisine müdahale niteliği de taşımaktadır.
Kamu ihtiyaçlarının temininde ve kaynak aktarı- mı suretiyle piyasa ekonomisinin düzenlenmesinde önemli fonksiyon üstlenen kamu ihaleleri çok hassas ve dikkatle takip edilmesi gereken bir süreç olup, kanun koyucu önemine binaen bu sürecin özel olarak oluş- turulacak ihale komisyonları tarafından yürütülmesini öngörmüştür. Zira bu sürecin iyi yönetilememesi kay- nak israfına yol açmakta, hukuki ve cezai sorumluluklar gerektirmektedir. Bu nedenle ihale yetkilileri tarafında ihale komisyonları oluşturulurken azami dikkat göste- rilmeli ve ihale komisyonu üyeleri özenle seçilmelidir.
Oluşturulan ihale komisyonları da ihale sürecinde çok dikkatli ve hassas davranmalı, Kanunda belirlenen ilke ve kuralların dışına çıkmamalıdırlar.
