I
P
Prrooff.. DDrr.. SSüühheeyyll DDOONNAAYY
B
BA AN NK KA AC CI IL LI IK K C
CE EZ ZA A H HU UK KU UK KU U
Ç
Çe ek klle e Ö Öd de em me elle er riin n D Dü üz ze en nlle en nm me es sii v ve e Ç Çe ek k H Ha am miilllle er riin niin n K Ko or ru un nm ma as s››
Y
Ya as sa as s››n nd da ak kii B Ba an nk ka a S So or ru um mllu ullu u¤ ¤u u B Ba an nk ka a K Ka ar rttlla ar r›› v ve e K Kr re ed dii K
Ka ar rttlla ar r››n nd da ak kii C Ce ez za a S So or ru um mllu ullu u¤ ¤u u
II
Yay›n No : 1717
Hukuk Dizisi : 772
1. Bas› – fiubat 2007- ‹STANBUL
IISSBBNN 997788 -- 997755 -- 229955 -- 661111 -- 77
Dizgi : B e t a B a s › m A . fi . Bask› - Cilt : K a h r a m a n O f s e t
B a ¤ c › l a r / ‹ s t a n b u l (0-212) 629 00 01 Kapak Tasar›m : Gülgonca Çarp›k
Beta BASIM YAYIM DA⁄ITIM A.fi.
Himaye-i Etfal Sokak Talas Han No. 13-15 Ca¤alo¤lu - ‹STANBUL
Tel : (0-212) 511 54 32 - 519 01 77 Fax: (0-212) 511 36 50
e-mail: betakitap@betakitap.com www.betakitap.com
Copyright© Bu kitab›n bu bas›s›n›n Türkiye’deki yay›n haklar› BETA Bas›m Yay›m Da¤›t›m A.fi.’ye aittir. Her hakk› sakl›d›r. Hiçbir bölümü ve paragraf› k›smen veya tamamen ya da özet halinde, fotokopi, faksimile veya baflka herhangi bir flekilde ço¤alt›lamaz, da¤›t›lamaz. Normal ölçüyü aflan iktibaslar yap›lamaz. Normal ve kanunî iktibaslarda kaynak gösterilmesi zorunludur.
Ö
ÖNN DDEEYY‹‹fifi
Elinizdeki kitap esas itibar› ile bankac›l›k yasas›ndaki suçlar›n incelenme- sini yans›tmaktad›r. Bununla beraber bu yasadaki suçlar›n yan›nda gerek Çek yasas› ve gerek Banka Kartlar› ve Kredi Kartlar› yasas›ndaki suçlara da de¤in- dik. Çünkü bu yasalardaki suçlar›n önemli bir k›sm› bankalar›n faaliyetleri ile ilgilidir. Elinizdeki kitap esas itibar› ile de bankalar›n ve mensuplar›n›n ceza hukuku yönünden sorumlulu¤una de¤inmektedir.
fiunu hemen belirtelim ki Bankac›l›k Kanunu yürürlü¤e girme tarihi ola- rak art›k önemli bir zaman› içermektedir. Bununla beraber Yüksek Yarg›tay›n yay›nlanm›fl bir karar henüz elimize geçmifl de¤ildir. Bu konudaki mevcut karar- lar ise usul hükümleri ile ilgili olup, esasa iliflkin bir ilke getirmemektedir. Ban- ka kartlar›na iliflkin yasa ise çok yeni olup, henüz bir içtihat yarat›lacak süre geçmemifltir. Bu aç›dan bunlar hakk›nda Yarg›tay içtihatlar›ndan yararlanmak olana¤› bulamad›k. Bu konuda yaz›lm›fl eserler ise çok az› hariç eski düzenleme- leri esas alm›fl bulunmaktad›r.
Biz bu kitab›n haz›rlanmas›nda esas itibar› ile yasalar›n gerekçesinden ve özellikle BDDK ve TMSF’nin yay›nlad›klar› Yönetmelik ve di¤er idari tasarruf- lar›ndan yararlanmaya gayret ettik. Esas itibar› ile, özellikle Bankac›l›k Kanu- nu tasar›s› Büyük Millet Meclise geldi¤i zaman ile üzerinde yap›lan önemli de-
¤ifliklikler, tasar›n›n gerekçelerinin tasar› ile s›n›rl› kalmas› nedeni ile büyük bö- lümü itibariyle bizim faydalanma alan›m›z›n d›fl›nda kalm›flt›r. Bu aç›dan böyle önemli yasalar›n, yasalaflmas› s›ras›nda önemli katk›lar›n yap›lmas› ve de¤iflik- liklerin neden yap›ld›¤›n›n belirlenmesi gerekirdi. Ancak yasan›n bir an evvel ç›- kar›lmas› gayretleri sonucu bu konuda yeterli ve gerekli bilgilerin edinilmesin- den mahrum kal›nm›flt›r. Bu nedenledir ki, uygulamada da Bankac›l›k konusun- da birbiri ile çeliflen kararlar ortaya ç›km›flt›r.
Biz Bankac›l›k Kanununun sadece ceza hükümleri ile ilgilendi¤imiz için, bu konudaki elefltirilerimizi yerinde yapmaya gayret ettik. Hatta zimmet suçu için yeni bir düzenleme yap›lmas›n› da önerdik. Bu arada, Bankalarla yap›lan anlaflmalar sonucu, bu anlaflmalarla s›n›rl› olarak, ceza davalar›n›n durdurul- mas›n› da önerdik. ‹lk bak›flta bu önerimiz baz› kesimlerin elefltirisini çekebilir.
III
Ancak Bankac›l›k faaliyeti ekonomik bir faaliyettir ve bu konuda yap›lacak bir anlaflma e¤er ekonomiye veren zarar› karfl›lamakta ise, art›k,belirli ayr›klar d›- fl›nda, cezaland›rman›n fazla anlam› olmad›¤› kan›s›nday›z.
Bankac›l›k konusunda öteden beri yer alan Bankac›l›k Düzenleme ve De- netleme Kurulunun, önemli ifllevler gördü¤ü inanc› içindeyiz. Özellikle bankac›- l›k faaliyetlerinin yeni bafltan düzenlenmesi ve bu arada denetlenmesi ve banka- lar›n faaliyetlerin yap›lan düzenlemelere uygun olup olmad›¤›n›n gözden geçiril- mesi ve gerekti¤inde baz› önlemler al›nabilmesi çok önemli ve de yararl› olmufl- tur. BDDK.nun bu konuda çok önemli aflamalar geçirdi¤inde ve ço¤unlukla çok olumlu düzenlemeler getirdi¤inde kuflku yoktur.
Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonuna gelince, yasan›n 111. maddesinin de be- lirtti¤i gibi, bu kurumun esas ifllevi, tasarruf mevduat› sahiplerinin hak ve men- faatlerinin korunmas›, mevduat›n ve kat›l›m fonunun sigorta edilmesidir. Ayn›
maddede bulunan Fon bankalar›n›n yönetilmesi ve mali bünyelerinin güçlendir- mesi, yeniden yap›land›r›lmas›, devri, birlefltirilmesi, sat›fl›, tasfiyesi Fonun ge- çici bir süre yapaca¤› ifllevleri düzenlemektedir. Ancak maddenin bu k›s›mlar›
ana metinde de¤il,belki geçici maddede olsa daha iyi olurdu. Zira Fonun asli gö- revi bunlar de¤ildir. Nitekim Anayasa Mahkemesi Fona tan›nan afl›r› imtiyaz- lardan bir k›sm› olan 128/2. maddesini Anayasaya ayk›r› bularak iptal etmifl ve yürütmeyi durdurma karar› vermifltir. Yine 133. madde ve bu maddeye 5472 sa- y›l› yasa ile eklenen hükümler Fonun asli görevini aflmaktad›r. ‹nan›yoruz ki, çok yak›nda, Fona tan›nan afl›r› yükler sona erecek ve Fon asli görevine döne- cektir.
Çek kanunu ötedenberi yürürlükte olan ve yap›lan de¤ifliklikle adliye mah- kemelerinin görevlerini biraz olsun azaltan bir içeri¤e kavuflmufltur. Biz bu ki- tapta sadece bankan›n sorumlulu¤una iliflkin maddelerine de¤inmekle yetindik.
Banka Kartlar› ve Kredi Kartlar› düzenlenmesi ve bunlar›n bir yasa içinde birlefltirilmesi ve kurallar bütünü haline getirilmesi çok yararl› olmufltur. Bu- nunla beraber, bu yasa henüz çok yeni oldu¤undan uygulanmas›n› beklemek ge- rekir. Daha flimdiden özel hukuk aç›s›ndan yetkili mahkemelerin belirlenmesi yönünden uyuflmazl›klar ç›kt›¤›n› görmekteyiz. Bu kartlar›n kullan›m›n› teflvik etmek belki piyasada nakit ak›m›n› engelleyecek ve al›m sat›m›n vergilendirme- si aç›s›ndan yararl› olacakt›r. Ancak burada tüketiciyi de büyük tehlikeler bekle- mektedir. Harcamalar›n, e¤er kartla yap›l›yorsa, bunlar›n süresinde ödenmesi gerekti¤i bilinci tüketicide uyanmal›d›r. Aksi takdirde uzun süre “kart zedeler”
olgusu devam edecektir.
Elinizdeki bu kitap belki üç dört ay evvel piyasaya ç›kabilirdi. Ancak her tekni¤in olumsuz sonuçlar› da vard›r. Bu yaz›m›n önemli bir k›sm› bilgisayarda IV
zayi olmufl ve yeniden kaleme al›nm›flt›r. Yoksa bu konuda okuyucuya sunulan ilk kitap olma özelli¤ini tafl›yacakt›. Maalesef böyle bir dikkatsizlik veya, tekno- lojik kaza kitab›n yay›m›n› geciktirdi.
Bu kitab›n yay›m› ile birlikte unutmam gereken hususlar› da belirtmekte yarar görmekteyim. Öncelikle merhum hocam Prof.Dr. Sahir ERMAN, beni ma- li ceza hukukuna yönlendirmekle, bilimsel yaflam›mda önemli bir katk› sa¤la- m›flt›r.
Ancak flu anda hayatta olan ve son altm›fl y›l içinde yaflam›fl olan ve ceza hukuku alan›nda yetiflmifl olan tüm ö¤retim üyelerinin hocas›, genel anlam› ile
“hocalar›n hocas›” Ord.Prof.Dr.Sulhi DÖNMEZER’i sayg› ve rahmetle anmak en önemli görevimdir. O, yaflam›nda ve hatta daha sonra bile herkesin olabilece¤i noktaya gelmesinde en büyük etkendir.Aziz hocam›z Dönmezer’in herkese karfl›- l›ks›z ve büyük bir bilimsel güdü ile verdi¤i deste¤i kimse unutmamal›d›r.Onu hat›rlamamak ve özlememek mümkün de¤ildir.
Bu arada ailemi de teflekkürle yad ederim. Bir kitab›n yaz›lmas›nda ne ka- dar özveri yap›ld›¤›n› en çok ailesi flahit olur. Burada da eflim Saime’ye ve aile- min di¤er bireylerine aç›kça teflekkür etmeyi yerine getirilmesi gerekli bir ödev saymaktay›m.
Bu konuda yap›lacak olumlu veya olumsuz elefltirilere aç›k oldu¤umu ve herkesten bu konuda gördüklerini aç›klamalar›n› da beklemekteyim. Kitab›n bas›lmas›nda büyük katk›lar› olan Beta Yay›nevinin sahibinden sekreterine ka- dar herkese teflekkür ederim.06.01.2007 Bebek
P
Prrooff.. DDrr.. SSüühheeyyll DDOONNAAYY V
VI
‹
‹ÇÇ‹‹NNDDEEKK‹‹LLEERR
Ön Deyifl ...III
‹çindekiler ...VII K›saltmalar ...XI
B
BÖÖLLÜÜMM II B
BAANNKKAACCIILLIIKK HHUUKKUUKKUUNNDDAA CCEEZZAA HHÜÜKKÜÜMMLLEERR‹‹ A
AÇÇIIKKLLAAMMAA ...3
I I.. GG‹‹RR‹‹fifi ...7
A. BANKALAR ...10
1. Tan›m ...10
2. Bankalar›n Kuruluflu...11
3. Yönetim ...12
4. Denetim Komitesi ...14
5. Genel Müdür ve Yard›mc›lar›...14
B. BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU ...15
1. Genel Olarak ...15
2. BDDK.nun kurulufl biçimi ...16
C. TASARRUF MAVDUATI S‹GORTA FONU...19
I III.. CCEEZZAA HHÜÜKKÜÜMMLLEERR‹‹ ...24
A. ‹DAR‹ CEZALAR ...24
1. Genel Olarak ...24
2. ‹dari para cezalar› ...25
a. Kurulufllara iliflkin para cezalar› ...35
b. ‹lgili kiflilere iliflkin para cezalar› ...51 VII
c. S›n›rlamalara, kararlara ve düzenlemelere ayk›r›l›k ...54
d. Savunma hakk› ve kapatma ...55
B. KAMUSAL N‹TEL‹KTE CEZALAR ...56
1. Genel Olarak ...56
2. Yasada yer alan suçlar ...59
a. ‹zinsiz faaliyette bulunmak ...59
b. Mevduat ve katl›m fonu sahiplerinin haklar›n› engellemek ...62
c. Düzeltici, iyilefltirici ve k›s›tlay›c› önlemleri almamak ...64
aa. Genel olarak...64
bb. Düzeltici önlemler ...66
cc. ‹yilefltirici önlemler ...68
dd. K›s›tlay›c› önlemler ...69
ee. Mülga 4389 say›l› Bankalar Kanununun 14. maddesindeki önlemler ...71
ff. Yükümlülüklere ayk›r› davranman›n ceza yapt›r›m›...72
d. Yetkili merciler ile denetim görevlilerine belge vermemek ve görev yapmalar›n› engellemek...75
e. Belgelerin saklanmas› yükümlülü¤üne ayk›r› hareket etmek...76
f. Gerçe¤e ayk›r› beyanda bulunmak ...78
g. ‹fllemlerin kay›t d›fl› b›rak›lmas› ve gerçe¤e ayk›r› muhasebelefltirme ...81
h. Sistemi engelleme, bozma,verileri yok etme veya de¤ifltirme ...85
i. ‹tibar›n zedelenmesi ...89
j. S›rlar›n aç›klanmas› ...93
k. Zimmet suçu ...107
l. Di¤er kanunlara ayk›r›l›klar ...120
I IIIII.. UUSSUULL HHÜÜKKÜÜMMLLEERR‹‹ ...121
A. KOVUfiTURMA USULÜ ...121
1. Yaz›l› Baflvuru ve müdahale ...121
2. ‹tiraz ve bildirim ...124
3. Özel Görev ...126
4. Özel Soruflturma ve Kovuflturma ...130 VIII
5. Bilirkifli incelemesi ...138
a. Bankac›l›k Kanunundaki Bilirkiflilik ...139
b. CMK.daki bilirkiflilik ve buradaki hükümlerin Bankac›l›k yasas›na uygulanmas›...142
c. Hukuk davalar›ndaki bilirkiflilik ...144
6. ‹nfaz ...144
B BÖÖLLÜÜMM IIII Ç ÇEEKK KKAANNUUNNUU VVEE BBAANNKKAA KKAARRTTLLAARRII VVEE BBAANNKKAA KKRREEDD‹‹ K KAARRTTLLAARRIINNDDAAKK‹‹ CCEEZZAA SSOORRUUMMLLUULLUU⁄⁄UU I I.. ÇÇEEKKLLEE ÖÖDDEEMMEELLEERR‹‹NN DDÜÜZZEENNLLEENNMMEESS‹‹ VVEE H HAAMM‹‹LLLLEERR‹‹NN‹‹NN KKOORRUUNNMMAASSII HHAAKKKKIINNDDAA KKAANNUUNN ...149
1. Genel Olarak...149
2. Çek defterleri ile ilgili sorumluluk...152
3. ‹braz ve ödeme...155
4. Çekin ibraz›nda karfl›l›¤›n›n tamamen veya k›smen ödenmemesi ...156
5. Çekin bedelinin k›smen veya tamamen ödenmemesi halinde yap›lacak ihtar...156
6. Bildirme ve duyurum yükümlülü¤ü ...157
7. T.C.Merkez Bankas›nca ilan edilecek hususlar ...158
8. ‹lan ve yasaklara uymayanlar...158
I III.. BBAANNKKAA KKAARRTTLLAARRII VVEE KKRREEDD‹‹ KKAARRTTLLAARRII KKAANNUUNNUU ...159
A. ‹DAR‹ PARA CEZALARI ...159
1. Genel Bilgiler ...159
2. ‹dari para cezalar› ...161
B. KAMUSAL N‹TEL‹KTEK‹ CEZA HÜKÜMLER‹...167
1. Genel Olarak ...167
2. Banka ve Kredi Kartlar›n›n Kötüye Kullan›lmas› ...168
a. Baflkas›na ait kart› kullanmak...168
b. Sahte banka veya kredi kart› üretmek ...169
c. Sahte kart› kullanmak...170
d. Cezas›zl›k hali...170 IX
3. S›r saklamak ...170
4. Sahte belge düzenlenmesi ...171
5. Gerçe¤e ayk›r› beyan,sözleflme ve eklerde sahtecilik...172
6. ‹zinsiz kart ç›karmak ...173
7. Bilgi güvenli¤i yükümlülü¤üne ayk›r› davranmak ...174
8. Üye iflyerinin ceza sorumlulu¤u ...175
9. Denetimde istenen bilgi ve belgeleri vermemek...175
10. Kovuflturma usulü ...176
E EKKLLEERR 1. Bankac›l›k Kanunu ...179
2. Banka Kartlar› ve Kredi Kartlar› Kanunu ...284
Bibliyografya...301 X
K
KIISSAALLTTMMAALLAARR
Bkz. : Bak›n›z
BDDK : Bankac›l›k Denetleme ve Düzeltme Kurumu
BK : Bankac›l›k Kanunu, Bankalar Kanunu
E. : Esas
C. : Cilt
CMK : Ceza Muhakemesi Kanunu
C.S. : Cumhuriyet Savc›l›¤›
CD. : Ceza Dairesi
HD : Hukuk Dairesi
K : Karar
KHK : Kanun Hükmünde Kararname
m. : Madde
RG : Resmi Gazete
T.C. : Türkiye Cumhuriyeti
TCK : Türk Ceza Kanunu
TTK : Türk Ticaret Kanunu
TMSF : Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu
S : Say›
s : sayfa
VUK : Vergi Usul Kanunu
Y. : Yarg›tay
YTL : Yeni Türk Liras›
XI
