T.C.
İNKILAP TARİHİ VE
ATATÜRKÇÜLÜK 7.ÜNİTE
DERS NOTU
KONU: ATATÜRK'ÜN ÖLÜMÜ VE SONRASI
www.sosyalbilgilerdefterim.com adresinden diğer bölümleri
indirebilirsiniz.
BİZE ULAŞABİLECEĞİNİZ ADRESLER sosyalbilgilerdefterim
sosyalbilgilerdefterim
LİSELERE GEÇİŞ SINAVINDA
HEP YANINDA
1
sosyalbilgilerdefterim Bilgi ŞENTÜRK ATATÜRK'ÜN VEFATI VE YANKILARI
Atatürk yoğun ve yorucu hayatının son günlerini de aynı yoğunlukla yaşıyordu. Savaş alanlarında, mecliste ve yurt gezilerinde geçen yorucu hayatı, genç sayılabilecek bir yaşta sağlığının bozulmasına yol açtı. Buna rağmen çalışmalarını aralıksız sürdürdü, bu da hastalığının artmasına neden oldu.
Naaşı 21 Kasım 1938'de Etnoğrafya Müzesine kaldırılarak geçici kabre
konuldu.
Hastalığı 1938 yılı Kasım ayının ilk haftasından itibaren şiddetlendi. 8 Kasım’da komaya giren Atatürk, 10 Kasım’da saat
9'u 5 geçe aramızdan ayrıldı.
10 Kasım 1953'te Atatürk'ün naşı, görkemli
bir törenle, Türk mühendisleri ve işçileri
tarafından yapılan Anıtkabir'e nakledildi.
11 Kasım 1938’de TBMM yeni cumhurbaşkanını seçmek için
toplandı. Meclis, İsmet İnönü’yü yapılan toplantı sonucunda Türkiye Cumhuriyeti’nin ikinci cumhurbaşkanı olarak seçmiştir.
Atatürk’ün Vefatının Yurt İçindeki ve yurt dışında Yankıları
Atatürk'ün ölümü hem yurt içinde hem de yurt dışında derin bir üzüntü ile karşılandı. Ulusal yas ilan edildi günlerce hatta haftalarca yerli yabancı basının konusu oldu.
2
sosyalbilgilerdefterim Bilgi ŞENTÜRK
ABD Başkanı John Kennedy: “Şüphesiz ki, Türkiye’de giriştiği derin ve geniş devrimler kadar bir kitlenin kendisine olan güvenini daha başarı ile gösteren bir örnek yoktur.”
Tahran Gazetesi: “İslam dünyasının büyük insan yetiştirme gücünü yitirdiğini öne sürenler, Atatürk’ü hatırlamalı ve utanmalıdırlar.”
Alman Devlet Başkanı Adolf Hitler: “Atatürk, bir ulus bütün vasıtalarından yoksun bırakılsa bile, kendini kurtaracak vasıtalarını yaratabileceğini öğreten liderdir.”
Afgan Kralı Amanullah Han “O büyük insan yalnız Türkiye için değil, bütün Doğu ulusları için de en büyük önderdi.”
MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN YAZDIĞI ESERLER
Atatürk bugün hâlâ geçerliliğini koruyan birçok eser yazmıştır. “Az zamanda çok ve büyük işler yaptık. Bu işlerin en büyüğü, temeli, Türk kahramanlığı ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti’dir.” diyen Atatürk, böylelikle en büyük eserinin Türkiye Cumhuriyeti olduğunu ifade etmiştir.
Askerlikle İlgili Kitapları 1. Takımın Muharebe Talimi 2. Cumalı Ordugâhı
3. Tabiye Tatbikat ve Seyahati (Taktik Tatbikat Gezisi) 4. Bölüğün Muharebe Talimi
5. Zabit ve Kumandan ile Hasbihal (Subay ve Komutan ile Konuşmalar)
6. Tabiye Meselesinin Halli ve Emirlerin Sureti Tahririne Dair Nesayih (Taktik Meselelerinin Çözümü ve Emirlerin Yazılmasına İlişkin Öğütler)
7. Arıburnu Muharebeleri Raporu
Bilim ve Siyasetle İlgili Kitapları 1. Medeni Bilgiler
2. Geometri
3. Tarih Ders Kitabı (Okullar için)
3
sosyalbilgilerdefterim Bilgi ŞENTÜRK ATATÜRK'ÜN II. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ
TESPİTLERİ VE GİRİŞİMLERİ
Mustafa Kemal Atatürk, dış politikada "Yurtta barış, dünyada barış!" ilkesini benimsemiştir. Fakat 1. Dünya Savaşı sonrası değişen dengelerle Almanya'nın ve İtalya'nın saldırgan tutumlarını sezmiş Türkiye’nin çıkması muhtemel bir savaştan zarar görmemesi için izlenmesi gereken politikayı izlemiştir.
BALKAN ANTANTINA KATILMIŞ
SADABAT PAKTINA KATILMIŞ
MİLLETLER CEMİYETİNE ÜYE OLMUŞ
2. DÜNYA SAVAŞI
SAVAŞIN NEDENLERİ
1- 1. Dünya Savaşı sonunda yenilen devletlerle (özellikle Almanya ile imzalanan Versay Antlaşması ) ağır şartlar taşıyan anlaşmalar imzalanması.
2 - Milliyetçilik, Nazizm, Komünizm gibi çeşitli ideoloji çatışmaları, 3 - Büyük devletler arasında baş gösteren silahlanma yarışı, 4 - Dünyanın içine sürüklendiği büyük ekonomik buhranlar,
5- Almanya'da iktidara gelmiş olan Nazi rejiminin, "yeni bir dünya düzeni" koyma yolundaki arzusu. Savaşın yakın sebebi de, Almanya' nın 1 Eylül 1939 da Polonya'ya saldırmasıdır
TARAFLAR MÜTTEFİK
DEVLETLER
MİHVER DEVLETLER
4
sosyalbilgilerdefterim Bilgi ŞENTÜRK
SAVAŞIN GELİŞİMİ Almanya, Polonya, Danimarka, Norveç, Hollanda ve Fransa'yı işgal etmişti.
İtalya ise Arnavutluk'u işgal etmiş, Yunanistan'a saldırmış fakat başarılı olamamıştı.
Bunun üzerine İngiltere ve Fransa Almanlara savaş ilan etti.
Almanların Balkanları tehdit etmesi üzerine Rusya, müttefik grubuna geçmiştir.
Japonların ABD'nin Pearl Harbour üssüne saldırması üzerine ABD de Müttefik Grubunda savaşa katılmıştır.
ABD’nin savaşa katılması ile müttefik devletler savaş üstünlüğünü ele geçirdi.
1944'de müttefiklerin Sicilya'ya asker çıkarmaları ve
İtalya'ya geçmeleri üzerine İtalya teslim olmuştur.(Mussolini Hükümeti düşmüştür.)
1944 Haziran'ında müttefikler Fransa’nın kuzey bölgelerine çıkarma yapmışlar ve Almanya sınırlarına ilerlemişlerdir. Ruslar Almanları, Polonya ve Rusya’dan çıkarmaya başlamıştır. Almanya 1945'te ateşkes
istemiştir.
Yalnız kalan Japonya, savaşa devam etmiş, Hiroşima ve Nagazaki şehirlerine atom bombası atılmasıyla teslim olmak zorunda kalmıştır.
1939’da başlayıp 1945 yılına kadar süren 2. Dünya Savaşında ilk defa atom bombası kullanıldı ve 65 milyon civarında insan hayatını kaybetti.
BİLGİ HOCA NOTU
TÜRKİYE'NİN TUTUMU
1939 yılında savaş başladığında Türkiye savaşa girmemek için olağanüstü bir gayret gösterdi.
Cumhurbaşkanı İsmet İnönü ve Hükûmet, denge politikası yürüterek Mihver ve Müttefik gruplarını doğrudan karşısına almamaya gayret gösterdi. Ancak, İtalya ve Almanya'nın yayılmacı politikalarına karşı İngiltere ve Fransa'ya daha yakın durmaya çalışıyordu.
4-11 Şubat 1945'te ABD, İngiltere ve Sovyet Rusya'nın katıldığı Yalta Konferansında, II.
Dünya Savaşı'ndan sonra kurulacak olan Birleşmiş Milletle Teşkilatı'na katılmak için 1 Mart 1945'e kadar Almanya ve Japonya'ya savaş açmak şartı getirildi.
Savaş sonrası dünya düzeninde söz sahibi olmak ve bu uluslararası teşkilatın kuruluşunda yer almak isteyen Türkiye, savaşın başından beri yürüttüğü tarafsızlık politikasını terk ederek Almanya ve Japonya’ya savaş ilan etti. Ancak bu, kâğıt üzerinde kalan bir savaş ilanıydı. Çünkü Türkiye sıcak bir çatışmaya girmedi.
5
sosyalbilgilerdefterim Bilgi ŞENTÜRK
Devletlerinin arasındaki çıkar çatışmalarından yararlanarak varlığını devam ettirme politikasına denge politikası denir.
SAVAŞIN SONUÇLARI
Faşizm, Nazizm, gibi totaliter rejimler sona erdi. Yerini demokratik yönetimler aldı.
Sömürgecilik dönemi sona ermeye başlamış ve sömürge altındaki Hindistan, Mısır, Pakistan, Cezayir, Tunus ve Libya bağımsızlıklarını kazanmışlardır.
Dünya barışını korumak amacıyla Birleşmiş Milletler kuruldu (1945).
İngiltere ve ABD'nin desteğiyle Filistin'de İsrail devleti kuruldu (1948).
Dünya devletleri Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Rusya liderliğinde iki gruba ayrıldı ve soğuk savaş dönemi başladı.
Sovyetler Birliği öncülüğünde Varşova Paktı, ABD öncülüğünde NATO kuruldu.
Soğuk savaş: ABD önderliğindeki Batı Bloku ile Sovyetler Birliği önderliğindeki Doğu Bloku arasında ortaya çıkan ve 1947’den 1991’e kadar devam etmiş olan siyasi, ekonomik, bilimsel, teknolojik ve psikolojik çatışma durumuna verilen addır.
II. DÜNYA SAVAŞI’NIN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ
Türkiye, II. Dünya Savaşı’na fiilen katılmamasına rağmen savaşın getirdiği sosyal ve ekonomik sıkıntıları tümüyle yaşamıştır.
Ülke genelinde seferberlik ilan edilmiş ve devlet gelirlerinin önemli bir kısmı savunma harcamalarına ayrılmıştır. Hedeflenen ekonomik planlar ve sanayi yatırımları ertelenmiştir.
Bütün illerde hava saldırısı tehlikesine karşı karartma uygulaması başlatılmış, sivil savunma önlemleri alınmıştır.
Tahıl stoklarına el konmuş, ekmek, zeytin, şeker gibi ürünler karneyle verilmeye başlanmış, buğday unundan pasta ve benzeri ürünlerin yapılması yasaklanmıştır.
Radyo yayınlarında kesinti yapılmıştır, gece 23.00'dan sonra sokağa çıkma yasağı getirilmiştir.
6
sosyalbilgilerdefterim Bilgi ŞENTÜRK
Savaşın getirdiği ekonomik şartları fırsata çevirerek yüksek gelir elde edenlerden vergi almayı amaçlayan Varlık Vergisi Kanunu çıkarılmıştır (11 Kasım 1942). Ancak hem ülke içinden hem de ülke dışından gelen yoğun eleştiriler üzerine kanun kısa bir süre sonra kaldırılmıştır.
DEMOKRASİ YOLUNDA GÜÇLÜ ADIMLAR
ABD ve Avrupa ülkeleri demokratik anlayışla yönetilen ülkelerle iş birliğini geliştireceklerini açıkça beyan etmişlerdi. Türkiye’nin tek partiyle yönetiliyor olması, Batılı ülkelerle ilişkilerini geliştirmesinin önünde bir engeldi. Birleşmiş Milletler Anayasası’nda teşkilata katılabilmek için “demokratik bir rejime sahip olunması” gerektiği hükmü yer alıyordu.
18 Temmuz 1945’te sanayici Nuri Demirağ’ın başkanlığında Millî Kalkınma Partisi kuruldu.
1946'da Celal Bayar, Adnan Menderes önderliğinde Demokrat Parti kuruldu.
1946 yılında Türkiye’de 10’dan fazla yeni siyasi parti kuruldu.
Aynı yıl Türkiye’de ilk kez birden çok partinin katıldığı seçim yapıldı (21 Temmuz 1946) . Vatandaşlar seçme hakkını tam manasıyla ilk kez kullandılar. “Açık oy, gizli sayım” usulü uygulandığı için eleştirilen bu seçimlerde CHP 390, DP 65 ve bağımsızlar 7 vekillik kazandı. 1946 seçimlerinde iktidar değişmese de sistem değişmiş ve Türkiye, millet iradesinin tamamen belirleyici olduğu demokratik bir sisteme kavuşmuştur.
BİLGİ HOCA NOTU
Demokrat Partinin halk dilindeki adı “Demirkırat” idi.
Demokrat, halk arasında “Demikrat” olarak telaffuz edilmiş ve parti tarafından “Demirkırat” olarak kullanılmıştır.
1950 SEÇİMLERİ SONRASI DURUM
1950 seçimlerinin galibi Demokrat Parti başkanı
Celal Bayar Cumhurbaşkanlığına seçildi. Başbakanlığa Adnan Menderes'i getirdi.
Celal Bayar'ın Cumhurbaşkanı olması üzerine Demokrat Parti'nin
başına geçen Adnan Menderes 1954 ve 1960 seçimlerini de kazanarak başbakanlık statüsünü ve
iktidarını korudu.
1950'ye kadar Cumhurbaşkanlığı görevini
sürdüren CHP lideri İsmet İnönü görevini Bayar'a devretti ve ana muhalefet partisi lideri olarak mecliste
görevine devam etti.
