J»LALAF»&A ıKlKKLARELİ Hf r'üshup :D1RHE [HAVSA •»EHUVANKCTF &UNKOPRU VYRABOLU ^İERİC / 1URATU ÇATALCA lSÜVRI TARASU :İRDA6 'MALKAITAX _HEL»DTK' YALOVA VARAMURS "ÜAPANC
JARKCŞÜ1 OEYVE \ 'ANELI L B İ L E C İ K .NAKKALE I N E G Ö L ^OGUKPtrtAR , M.KEMALPAŞA YENICE BOZÜYÜK J ^^gAYRAKlC AYVACıK ,EDREMIT " " • •H A V R A N B U R S A METROPOLİTEN A L A N I V E MARMARA BÖLGESİ L L A ^ M HAFJTASİ
TURLU HAVA ŞARTLARıNDA TRAFIĞE ACıK YOLLAR
I »fcu
BELIRLI HAVA ŞARTLARıNDA T R A F L Î E ACıK YOLLAR
BURSA NAZıM ' PLJAı. BUR OSU MÜDÜFJUJU'J TAHINı », . M .
Bursa ^ „..,
m e t r o p o l i t e n
a l a n
tesbit
planlaması
ön raporu
Ertuğrul MENTEŞE Mimar D.P.L.G. •Sosyal - Ekonomik yerleşmelerde Me-kân dağılışında karekteristik eğilimleri teş-his sonunda; Metropoliten alan sınırı tayin edilebilir. Metropoliten alanların fonksiyo-nel yapısı esas faaliyet merkezi ile çevresi arasındaki bağlantılar olarak tarif edilir.
Bağlantılar iki çeşit olarak incelenir a) Dünya ve Ülke çapında bağlantılar. b) Esas merkez ile çevrenin 1SKAN-1Ş YERİ münasebetleri.
İskân sahalarının iş yerinden zorunlu olarak uzaklaşması İSTANBUL için günlük ilişkiler merkezden (EMİNÖNÜ - KARÂ-KÖY) 20 Km. lik bir çevredir. Yol yapım tekniği ilerledikçe, vasıtaların sürati
arttık-ça bu çevre 50 Km. İyi bulur. Zira Boğaz köprüsü ve ekspres "potlar tamamlanınca İS-TANBUL Metropol alanının SlLlVRl'den GEBZE'ye varan bir alanı kapsadığı anla-' şılmıştır. Genellikle merkezden iş yerine 1 saatte gidilebilindiği ve 1 saatte de dönülebi-lindiği anda Metropoliten alan merkezden 50 Km. kuturda bir alan olarak kabul edi-lir. Demek oluyorki bu iki saatlik mesafe fizikî plân teklifleri uyarınca temin edilebil-diğinde mesken iş münasebetleri kolaylaşır. Şehrin imar kontrolü altına alınacak sınırla-rı genişler.
At arabası devrinde kurulu şehirlerde eskiden kabul edilmiş idarî sırırların imar ve plânlama konularında bu günkü imkân-lar karşısında birsey ifade etmediği ortada-dır.
Sosyo - Ekonomik etkiler, bölgeler ara-sı genel ulaşım ağı memleketin kalkınmaara-sın- kalkınmasın-da başlıca faktörlerdir. Fizikî plânlama ça-lışmalarının bu açıdan etüd edilmesi gerek-tiği açıktır. İmar tatbikatlarında aynen ha-reket- edilir.
Her belediye imar konularında müsta-kilen hareket edemez. Bir belediye sınırın-dan komşu belediye, sınırı ayırımı eski bir mefhumdur. Gerçekte bu sınır yoktur. Kom-şu belediyeler Socio - Ekonomik ilişkileri
belirli bir bütünün birer pançasıdırlar. Bun-dan böyle bir belediyenin problemleri diğer beledlyelerinkilerinin devamıdır.
İmar ve kalkınma konularının bugün daha geniş bir alan kapladığı gerçektir. Bu alan sınırının tesbiti 1 saatte gidilip gelin-diği yerleşme noktaları arasındaki fizikî plânlama verileri ile iktisadî hesaplar sonun da kesinlikle tesbit edilir, örneğin 1NG1L-TERE'de «GREATER L O N D O N CON-CIL» Örgütü LONDRA'nm çok geniş bir çevresinin imar ve kalkınma konularını yü-rütmekle yükümlüdür. Keza «PARİS VE BÖLGESİ» PARIS'den 150 Km. kuzeyde HAV RE Limanına kadar uzayan bir alan-dır. HAVRE PARIS'in Limanı olmuştur. PARİS ve BÖLGESİ Teknik Valiliği ihdas edilmiştir.
Eskiden kablil edilen Belediye ve Vali-likler yerine sür'at asrında imar konusunda idarî alanı geniş bölgeleri idare edebilecek başka türde teknik, idarî örgütler kurulma-sı zorunlu olmuştur. JAPONYA da TOK-YO ve Metropoliten alanı idaresi için
«YÜKSEK İMAR KONSEYİ» kurulmuş-tur. Plânlı kalkınma çabası içinde olan Tür-kiye de bu fikri benimsemiştir. İç İşleri Ba-kanlığı Tetkik Kurulu BaşBa-kanlığı «METRO-POLİTEN ALANI İDARİ HUKUK»
tırmasım iki seneden beri geliştirmiş olup teklif kanun tasarısı olarak T.B.M. Mecli-sine bu devrede sunulacaktır.
Buna parelel olarak Meclise sunulacak İmar Kanunu Tâdil tasarısı 5. nci bölümün-de metropoliten örgüt kurulması için aşağı-daki ek II. nci madde vaz edilmek istenmiş-tir. «İMAR VE İSKÂN BAKANLIĞNIN LÜZUMLU GÖRDÜĞÜ H A L L E R D E ÇEVRESİNİN SOSYO - EKONOMİK, KÜLTÜREL VE TURİSTİK KALKINMA-SINI ETKİLEYEN VE ÇEVRESİ İLE BİR BÜTÜNLÜK ARZ EDEN BÜYÜK ŞE-HİRLERDEN, BAKANLIĞIN TEKLİFİ VE BAKANLAR K U R U L U KARARI İLE ÇEVRE H U D U T L A R I BELİRTİLMEK SURETİ İLE İMAR KONSEYLERİ KU-RULUR.» der.
Şimdi, BURSA ve Çevresi Metropoli-ten karakterinde olabilecek bir bütün teş-kil edebilirmi? BURSA böyle bir metro-politen alanın esas merkezi olma niteliğin-demidir? Buna karar vermek icap eder. Bu karar sekiz seneden beri süregelen MAR-MARA BÖLGESİ İlmi araştırmalar sonu-su zaten alınmıştır. İSTANBUL, ANKARA. İZMİR Nazım Plân Bürolarından sonra 4. sırada BURSA Nazım Plân Bürosu kurul-muş ve faaliyete geçmiştir.
B U R S A
«DOĞU MARMARA» olarak isimlen-dirilen (İstanbul, Sakarya, Bilecik, Bursa) beş İlin teşkil ettiği M A R M A BÖLGESİ'-nin bu alt bölümü az gelişmiş Ülkemizin en gelişmiş kısmım teşkil eder. D O Ğ U M A R M A R A içinde BURSA, kalkınmanın göstergesi olan 3 ANA İŞ K O L U N D A :
TARIM (1. nci Sektör) SANAYİ (2. nci Sektör) HİZMETLER veya
SERVİSLER (3. ncü Sektör) Faaliyetlerinde, 3 sektörde de aynı derece yüksek potansiyeli olan bir geniş alanın merkezidir. TARIM'da, BURSA Beynelmi-lel çapta metropolis karakterde İSTAN-BUL'U besler. SANAYİ'de, İpekçilikle baş-lıyan BLTRSA Sanayii gelişmesi ile ün al-mıştır.
Gıda sanayii, Meşrubat sanayii, Karo seri montajından sonra, şimdi de Otomobil sanayii merkezi olma yoluna girmiştir. % 62 oranda tahakkuk etmiş organize sanayii ile BURSA İSTANBUL'dan sonra 2. nci Büyük Sanayii merkezi haline gelmektedir, özel Sanayi, Hükümet Sanayii aynı tem-poda inkişaf yolundadır.
SERVİSLER : A- İl merkezi olarak Devlet ve Kamu Kuruluşlarının faal olduğu bir yerdir. Üniversite yeri seçilmiştir. TIP Fakültesi nüve merkezi tayin edilmiştir. Bü-yük Hastahaneler Askeri personel Okulu buradadır.
B) TURİZM bakımından, Tabiat güzel-likleri, Kaplıcalar, Tarihi eserleri ile AV ve DAĞ Sporlarına elverişli noktalan ile BURSA birinci plândadır. Fakat
potansiye-lin gelişmesi için bazı araştırma ve tavsiye-ler plân hazırlığı sırasında ele alınacaktır.
BURSA'nın problemi bu 3 ana sektör faaliyet dengesini bozmadan her sektör faa-liyetini geliştirebilecek plân kararlan almak-tadır. Örneğin, TÜRKIYE'nin hızla sanayi-leşmesini hedef alırken Tarım'ı ihmal et-memek BURSA İÇİN birinci şarttır. BUR-SA'yı İTALYA'nın Otomobil sanayi merke zi TORINO'ya benzetmekle yetinmeyip,
asırlardan beri, BURSA'nın zenginliğini ya-pan narenciye, Zeytin ve meyva bahçeleri-nin geliştirmekten geri kalmamak lâzımdır. Netice itibariyle BURSA havalisinin yer al-tı, yer üstü ve insan potansiyelini azami şe-kilde değerlendirebilmek üzere bir etüt ve araştırma neticesi plân teklif ve kararları ge-tirmek çalışmalarımızın gayesi olacaktır. En ideal ve İktisadî Plân ve Proğramı or-taya koymakla Devlet Plânlama örgütüne bölgenin kalkınması yönünde istifade edi-lir, tavsiyelerde bulunmak gayemiz olacak-tır. Bölgenin bütün özelliklerini mahallen görmek, incelemek, dar boğazları meydana getiren sebebleri teşhis etmek ve sonra çözüm yolları bulmakla sonuçlar elde edile-cektir. Bu sırada da isnat edeceğimiz en önemli veri nüfus hareketleri statistikleri olacaktır.
Yapılan MARMARA BÖLGE Plânla-ması evvel etütlerde, BURSA İlindeki İlçe-lerden nüfusun BURSA'ya doğru göç etti-ği, kısmen de BURSA İli nüfusunun İS-TAN BUL'a doğru kaydığı belli olmuştur. Oysa bu nüfusun hem kazalarda, hem köy-lerde, oralarda iş yaratmakla yerinde kal-masını temin etmek plânımızın bir gayesi olacaktır. Eğer İl sathında lüzumlu ve el-verişli yerlerde iş konularım temin eder geliştirebilirsek BURSA İli nüfusu göç et-mez burada çalışır. En önce bu husus 3 ana sektör iş faaliyetleri esasen yüksek olan bu İlde, bu ortama ger.ekli ve bugün noksan olan alt yapıları süratle ikmal et-mekle kabil olur.
Mesele nüfus artışından daha çabuk olarak bu alt yapı tesislerinin Hükümet ta-rafından uygulanmasını temin etmektir.
Bu konu ise, D. P. T. Örgütü ile Hü-kümetin Metropoliten Plânlama tavsiyeleri-ni betavsiyeleri-nimsemesi ile gerçek hale gelebilir. Bu yönde de Büromuz ve İmar - İskân Bakanlığı teşebbüslerde bulunacaktır. Yol -Su - Enerji - Turizm ekipmanları ile Tarım-da Kooperatifçilik ve Pazarlama örgütleme-si teklifleri metropoliten plân çalışmalarımı-za dahil edilecektir. Araştırmalar sonunda yapılacak teklifler rakkam ve senelere ay-rılmış olarak D. P. T. yatırım programla-rında nazarı itibare alınmak üzere bu örgü-te ulaştırılacaktır.
BURSA İLİNİN İŞ
MÜNASEBETLERİ - İRTİBATLARI 1/100 0000 ölçekli İl Haritasına bak-tığımız zaman:
1. nci Derece Bağlantılar : En önemli deniz ve kara ulaşımının YALOVA'dn yol-cu Vapuru ve Ferry ile yapıldığı veya KO-CAELİ tariki ile körfezi dolaşan kamyon-lar vasıtası ile yapıldığı bilinmektedir. İS-T A N B U L ile bu sıkı ilişkiler ayrıca Hava yolu ile de hasıl olmaktadır.
2. nci Derece Bağlantılar : Diğer önem-li irtibat Eskişehir üzerinden ANKARA ve İÇ ANADOLU'ya götüren karayoludur. Sanayi için lüzumlu ham maddeler ANA-DOLU'dan temin edilir. Ayrıca KARADE-NİZ EREĞLİSİ Demir Çelik tesisleri ve KARABÜK, BURSA'nın gelişen endüstri-sini besleyecektir. Kütahya irtibatı azot sa-nayinin orada bulunmasından ötürü önem-lidir.
3. ncü Derecede Bağlantılar : İZMİT ve ADAPAZARI'na bağlayan yollar üçün-cü önemdedir. BALIKESİR, İZMİR istika-meti karayolu BURSA'dan transit geçer. BANDIRMA yolu'da BANDIRMA MAR-MARA Havzasında TEKİRDAĞ ve İZMİT limanları ile İSTANBUL limanına yardımcı limanlar olduğu cihetle üçüncü derece irti-bat olarak kabul edilmelidir.
Etüt ve araştırmalar sırasında Vilâ-yetler arası ticarî ve ekonomik ilişkiler in-celendiğinde bu irtibatların kuvvet derecele-ri farklı olabilir. Meselâ, İNEGÖL - KE-LEŞ - ORHANELİ - M. KEMALPAŞA ka-rayolu yapılabilirse, BURSA güney ilçe ve köyleri daha da gelişme gösterebilirler. OR-HANELİ yolu daha önem kazanır. En baş-ta metropoliten alanın Sosyo - Ekonomik etkilerinden bahis ederken metropoliten merkez ile çevresi arasındaki münasebetler-de önce; Dünya ve Ülke çapında irtibat-ların öne alınması zorunluluğuna işaret edil-miş idi. Bu açıdan hareket edildikde; Hali-hazırda görünen ilişki dereceleri tamamen değişik bir sonuç verebilir. İrtibat kuvvet akslarının ne şekilde değişebileceği şimdi-den tayin edilebilmelidir. Örneğin, D. P. Teşkilatının birinci hedefi Uluslararası de-niz, kara ve hava nakliyatının TÜRKİYE'-den geç mesidir. Bu kabule göre ve İSTAN-BUL'un nüfusça pek fazla artmasını önle-mek üzere yatırımların İSTANBUL'dan baş ka bölgelerde uygulanması ve İSTANBUL'-un çekiciliğini azaltmak düşüncesiyle Boğaz-da ikinci veya üçüncü köprü inşa etmek-tense, Avrupa'ya götürecek köprünün ÇA-N A K K A I E ' d e yapılması yönünde bir etüd ve eğilim mevcuttur. O takdirde ASYA -AVRUPA bağlantısı (Eurasie) İSTANBUL-dan çok Trakya tariki ile olacak demektir.
Böylece, genel ulaşım sistem durumu farklı olur. Ve BURSA irtibat dereceleri değişir. BURSA Ürünleri Ortak Pazar an-laşması neticesi İSTANBUL tarikiyle değil, TRAKYA'dan geçer ve denge farklı ollır. Bütün bu tasavvurlar toptan ele alınarak Fizikî plân teklifleri ortaya konacaktır. Ma-mafih İSTANBUL - BURSA ticaret .
bağ-lantısı hafifler Fakat hiç bir zaman kop-maz. Yakınlık ve iki Metropolitenin birbiri-ni her yönden tamamlamaları bu ilişkile-rin devamını icap ettirir.
BURSA Metropoliteni Sosyo - Ekono-mik zorun! uklar ve Coğrafî mevkii dolayı-siyle İSTANBUL Met ropoliteninin doğal bir devamı niteliğinde kalacağı bedihidir. Tarım — Sanayi ve hizmetler iş kolla rında Bursa'nın dengeli durumu.
T A R I M : MARMARA denizi gü-neyinde ULUDAĞ'a yaslanmış BURSA'-nın asırlardan beri zenginliğini yapan 200X25
= 5000 km2 SAKARYA'dan GÖNEN'e
uza-nan mümbit ovadır. İZNİK GÖLÜ etrafın-daki ova da ayni verime sahiptir. (Takri-ben 1700 Km2. dir) Plânlamamızda bu kır sahaların daha verimli hale gelmesi yönün-den teklifler getirilecektir. Çok ince bir ça-lışma ile statîki bilgilere dayandırılan mo-dern metodlar sayesinde randımanların projeksiyonları gösterecektir.
S A N A Y İ : Liman, ham madde im-kânları, Ulaşım ve tş - Mesken münasebet-leri incelenerek kurulmuş sanayi yermünasebet-lerinin isabetlikleri hakkında teşhisler konarak İs-tikbaldeki sanayi yerleri hakkında kararlara varılacaktır.
HİZMETLER (SERVİSLER) : Resmi binaların yeterliliği ve tevsii hakkında karar-lara varmakla beraber, BURSA ve çevresi-nin Tabiat ve Tarihî kıymetleriçevresi-nin korun-masına ve değerlendirilmesine dikkat edile-cektir. Acil veya uzun vadeli programlan-dırılmış islâh teklifleri Plân kararlarımızda yer alacaktır. Bu çalışmalarda Dış - İç Tu-rizm imkânları açısından incelemeler yapı-larak detaya inilecektir. Bilhassa zedelen-mekte olan Şehir, Tarihî Eserlerin muhitin-de gerekli plân muhitin-detay kararları ve mevzuat hükümleri düşünülecektir. Kaplıca Suları-nın zayi olmaması yönünden teklifler ve dağ turizmi için gerekli incelemeler yapıla-cak ve kararlar verilecektir. Bu üç ana sek-tör faaliyetlerinde yapılacak işleri topluca sı-raladıktan sonra, şimdi BURSA Metropo-liten alan sınırını tesbite çalışalım.
Bilâhare kesin sınır, İktisadî hesaplarla tâyin edilecektir.
Şimdi, BURSA ve Çevresinin Metropo-liten karakterde olabilmesi yönünden detay çalışmalara girmeden evvel TÜRKİYE'nin en gelişmiş DOĞU MARMARA'nın beş İli arasında BURSA ve hinterlandı Ülke kal kınmasında Liderlik mevkiine geçebilirmi?
Bunun için hangi vasıflara sahiptir? Bu konuları inceleyebilmek için Metropoli-ten alanın sınırlarını hipotez olarak tayin edelim. Metropoller bölgelerine
gelişmişli-ği yayan faaliyet merkezleri olduğuna gö-re, bu yayma imkânı hangi noktalara kadar
ulaşabilir?
Coğrafî durum ve Ulaşım imkânları ile Ekonomik itme kaabiliyeti bu Metropo-litende nedir ve ne olabilir? Bu etüdü
ileri-de ileri-derinleştirebilmek için şimdiileri-den Metro-politen sınırını elimizdeki bilgilerle tesbite çalışalım: Mekân dağılışındaki karakteristik eğilimler nazarı itibare alındıkta; TÜRKİ-YE ÇAPINDA Km2. başına yoğunluk 26,5 iken Bursa ve çevresi için bu yoğunluk Km2. ye 70 kişi civarındadır. BURSA düz-lüğünde Kırsal yoğunluk vardır. Şehirleşme-nin en hızlı dönemini belirliyen 1950 - 1965 yılları arası D O Ğ U MARMARA'nın 5 İlin-de global nüfusu ilk beş sene 500.000 ve son 1960 - 65 de 600.000 kişi olmak üzere top-lam 1,6 milyonluk bir artış göstermiştir.
En büyük gelişme hızı İSTANBUL İlinde olmak üzere. Bunu sırasiyle KOCA-ELİ, SAKARYA, BURSA ve BİLECİK iz-lemek tedir. Şehirsel nüfus gelişmesi toplam nüfus gelişmesine göre daha hızlıdır. KO-CAELİ ve SAKARYA'da 1960 a kadar ve 15 sene zarfında şehirleşme hızlı, büyük ar-tış göstermiş ve 1960 dan sonra bu hız azal-mıştır. Oysa İSTANBUL, BURSA Şehirle-ri düzenli bir şekilde hızlı gelişmeleŞehirle-rini sür-dürmüşlerdir. İlde nüfus artış oranı 1,7 iken, Merkez ilçe Şehirsel nüfusunun 400 binin üstünde olduğu tahmin edilebilir. Şe> hir merkezi ise, 300.000 ne yaklaşmıştır. (1965 sayımı 211644) Şehirde artış oranı % 6,7 dir.
Şehirsel kutuplaşma, diğer deyimle da-ğınık köylerden ziyade 5000 - 10000 nüfus kümeleşmelerinin gelişmesi BURSA İlinde bariz olarak görülmektedir. BURSA Şehri-ne kendi İlinden sürekli göç olmaktadır.
«Metropoliten alan,» İçinde büyük bir fonksiyonel şehirleşme olgusunun yer aldığı çerçeve olarak tarif edildikte; ekonomik ya-pıyı teşkil eden iş kollarında :
1 — SANAYİ
SANAYİLEŞME - ŞEHİRLEŞME : İSTANBUL'da 1950 senesine kadar sa-nayi kuruluşları şehrin yakın varoşlarında ve bilhassa A V R U P A yakasında kurulma temeyülünü gösterirken o tarihten beri sa-nayiciler ANADOLU yakasını tercih et-mektedirler.
Bunun sonucu İSTANBUL'un ANKA-RA Demiryolu ve Eskpres yol boyunca Gebze ve İzmit'e kadar kesintisiz bir şehir-leşme karakteri arzettiği görülür. BURSA ise, hâlen ISTANBUL'a nazaran, İSTAN-BUI.'un 1950 ye kadar geçirdiği şehirleşme ve sanayileşme safhasındadır. Sanayi Şehir içinde ve yakınlarında kurulmakta , henüz pek uzaklara desantralizasyon eğilimi gös-termemektedir. Diğer taraftan İSTANBUL'-un HALİÇ ve deniz boyİSTANBUL'-unca yerleşmiş ol-ması dolayısiyle Fabrikalar meskûn mahal-lerin arasında ve sahilleri işgal ederek şeh-rin sağlık kaideleşeh-rini zedelemiştir.
BURSA'nın durumu farklıdır. 30 Km. kuzeyinde GEMLİK'teki Suni İpek Fabri-kası veya MUDANYA'daki Kablo Fabrika-sı şehri rahatFabrika-sız etmez. M U D A N Y A yolu üzerinde % 62 oranda tahakkuk eden
or-ganize sanayi Bölgesi şehrin 10 Km. batı-sındadır. Doğuda Çimento Fabrikası du-manları ile şehri rahatsız edecek vaziyette değildir. Başlıca Tekstil Fabrika ve imalât-hanelerle dolmuş şehir merkezi muhtelif ma-hallerini kapsayan endüstri gürültüsü, hava kirlenmesi gibi meseleler de yaratmaz.
BURSA - İSTAN BU L'a nazaran bir bakımdan şanslıdır. Buna rağmen hızlı şe-hirleşme ve sanayileşme temposu içinde olan BURSA İlinde 11 ölçüsünde alt yapı prob-lemleri ve sanayi tür ve çaplarına göre bir yerleşme düzeni dahilinde planlanması şim-diden zorunludur. Optimum bir yerleşme ni-zamı temin edilemezse BURSA'yı BURSA yapan özellikler yok olabilir. BURSA için İmalât sanayii de; organize ve organize ol-mayan küçük sanayi tablosu şöyledir : TOPLAM ORGANİZE KÜÇÜK SANAYİ
39 - 715 12836 26879 Detaya inildikte : BURSA'da en önem-li sanayi kolu olarak Tekstil endüstrisi gö-rülmektedir. Diğer sanayi kolları olan Me-tal endüstrisi, Deri endüstrisi, Besin madde-leri ve meşrubat ile diğer sanayi kollan ikinci derecededir. BURSA'da Tekstil En-düstrisinin bugünkü yapısı istihsal kolları-nın ham madde taban durumlarına, İş tü-rüne, Arazi - F.mlâk ölçülerine ve teknik ekipmana göre değişik durumlar arzeder.
Tabii İpeğin istihsal yeri şehrin hemen kenarındadır. Buna mukabil Nylon, İthal edilmiş ham maddelere dayanılarak iplikler halinde BURSA içinde imâl edilir. Yün de ithal edilir. Sun'i İpek Gemlikte yapılır. Kısmen de ithal edilir. İşlenmeye gelen pa-muk iplikleri BURSA'da değil 11 dahilinde işlenir. Tekstil endüstri istihsali olarak BURSA'da yün ipliği, Nylon ipliği, Tabii İpek ipliği, Kamgam Kumaş, Taranmış yün iplikten kumaş, Baskılı ipek kumaş ve Bas-kısız sun'i ipek, pamuklu ve Nylon kumaş, bunun yanında basit el havluları ve bezleri ve diğer bazı tip kumaşlar (Dokumacılık'-da) vardır. Konfeksiyon diğer deyimle ha-zır elbise endüstrisi yoktur. Olmalıdır. İs-tihsal kademesinde işleme şekli çoğu zaman iki safhada hasıl olur. Apre, Boya, Baskı safhalarını tamamlayabilen ve satışa arze-debilen müesseseler yanında ilk ameliyeleri yaptıktan sonra daha mütekâmil olan fabri-katörlerle işbirliği sonunda netice alınır.
Çalışma sekli büyük Fabrika ve ima-lâthaneler arası iş birliğile, sonuçlanır. BURSA'da mensucat sanayiindeki istihsal 1962 - 1965 seneleri arasında aşağıdaki tab-loya göre inkişaf göstermiştir.
1962 24.781.611 Metre kumaş imalâtı 1963 27.212.585
1964 30.433.320 1965 32.329.215
Devlet Müessesesi Merinos, İpekis Fabrika-ları yanında Özel Sektörden Resul gibi bü-yük müesseseler kumaşları hazır vaziyete getirirler. (Devam edecek)
