Memenin Büyümesi ve Gelişmesi,

(1)

MEME HASTALIKLARINDA CERRAHİ TEDAVİ VE BAKIM

MEMENİN ANATOMİ ve FİZYOLOJİSİ Memenin anatomik özellikleri

 Koni şeklinde özel glandlardan (bezlerden ) oluşur.

 2-3. kostadan, 6-7. kostaya, sternumun kenarından, midaksiller çizgiye kadar uzanan bir alanı kapsar

 %75’i major pektoral kas, %25’i ise serratus kası üzerine yerleşmiştir Memenin Kanlanması:

Meme dokusu:

 İnternal Mammarial arter (% 60 oranında),  Aksillar arterin yan torasik dalları,

 İnterkostal arterler yoluyla kanlanır.  Venler arterlere eşlik eder.

Memenin Büyümesi ve Gelişmesi,

 İntrauterin yaşam sırasında başlayıp, pubertede devam eden, yetişkin oluncaya kadar ilerleyen, menapozdan sonra gerileyen, dinamik ve sürekli bir süreçtir.

 Memenin büyümesini ve gelişmesini etkileyen faktörler:

 Hormonlar

 Kalıtsal özellikler

 Yaşlılık

 Beslenme

2) Fizik Muayene: Hekim tarafından yapılır 3) Kendi Kendine Meme Muayenesi 4) Radyolojik yöntemler

Mammografi Ultrasonografi,

CT (Bilgisayarlı Tomografi),

MRI (Magnetic Resonance Imaging), Nükleer Skanning 5) Meme Biyopsisi MEME HASTALIKLARI 1. Meme Enf • Mastitis • Meme absesi

2. Memenin Yapısal Hastalıkları • Duktal Ektazi (Genişleme)

(2)

• Jinekomasti

3. Memenin Selim Hastalıkları • Fibroadenom • Fibrokistik değişiklik • İntraduktal papillom

4. Memenin Malign Hastalığı (Meme Kanseri) MEME KANSERİ

Etyoloji ve Risk faktörleri;

• Kadın olmak (%99 kadın-%1 erkek),

• 50 yaş ve üzerinde olma (yaklaşık %60 postmenapozal), • Aile öyküsü,

• Birinci dereceden akrabada (anne-teyze-kızkardeş) meme kanseri olması • Meme kanserli kadınların % 85- 90’ının aile öyküsü (-)

• Gen mutasyonları (BRCA-1 ya da 2 geni) meme kanserli kadınların % 5- 10’ unda gen anormalitesi • Bireyin meme, kolon, endometrial kanser öyküsü,

• 12 yaşından erken menarş, • 55 yaşından geç menapoz,  30 yaşından sonra ilk doğum,  Hiç çocuk doğurmamış olma,  Oral kontraseptif kullanımı,  Selim meme hastalığı,  Obezite,

 Alkol kullanımı ( Her gün 2 dubleden fazla), • Radyasyona maruz kalma

Elle Muayene Şekili

 Paralel :Meme hem dikey olarak, hem de yatay olarak muayene edilir.

 Dairesel(sirküler) :Parmaklar hem kendi etrafında, hem de meme etrafında daireler çizerek hareket ettirilir. Hareket ettirirken memenizden kaldırmayın , bu şekilde tüm memeyi kontrol edin.

 Işınsal(Tekerlek) :Meme başından dışarı ve/veya meme başına doğru tüm memeyi ışınsal olarak tarama.

Bu muayene şekillerinden hangisi kolay geliyor ise o seçilebilir. Klinik Belirtiler Memede Kitle  Ağrısız,  Sert,  Düzensiz,  Fikse (hareketsiz),  Hassasiyet yoktur

 Meme başında sonradan gelişen asimetri  Meme başı retraksiyonu (Forgue Belirtisi)

(3)

 Portakal kabuğu görünümü (Peau d’orange)  Memede iyileşmeyen yara

 Meme cildinde çekilme

 Meme başından kendiliğinden gelen akıntı (kahverengi-kanlı)

 Tillaux belirtisi (Tümör hücrelerinin göğüs duvarına kadar ilerlemesiyle memenin hareket yeteneğini kaybetmesi)

Cerrahi Tedavi

Meme koruyucu cerrahi: Evre I ve Evre II meme kanserlerinde uygulanır. a) Lumpektomi/ Tylektomi/ Lokal Eksizyon

b) Parsiyel Mastektomi Mastektomi:

a) Basit Mastektomi

b) Modifiye Radikal Mastektomi c) Radikal Mastektomi

HEMŞİRELİK BAKIMI Hemşirelik Tanılaması

Meme kanseri öyküsü olan ya da tanısı konulan bireylerden elde edilen subjektif ve objektif verilerle gerçekleştirilir

1.Sağlık Bilgisi  Sağlık Öyküsü:

 Atipik değişikliği olan, bening meme hastalığı  Daha önce geçirdiği tek taraflı meme kanseri  Menstrual durum (erken menarj ile geç menapoz)

 Gebelik öyküsü (nulliparite ya da ilk doğumunu 30 yaşından sonra yapma  Önceki endometrial, over ya da kolon kanseri

 Hiperöstrojenizm ve testiküler atrofi (erkeklerde)

 Kullandığı İlaçlar: Östrojen tedavisi, özellikle menapoz sonrası hormon replasman tedavisi ve oral kontraseptifler.

Cerrahi Girişim ve Diğer Tedaviler: Aşırı radyasyona maruz kalma 2. Fonksiyonel Sağlık Modelleri

 Sağlığı Algılama- Sağlık Yönetimi:

 Pozitif aile öyküsü ( özellikle anne veya kız kardeşi)  Alkol kullanımı

 Mammografi öyküsü

 KKMM’ de palpabl değişiklik bulunması

 Beslenme- Metabolik: Obesite, anoreksi (metastazın olası göstergeleri)

 Bilişsel- Algısal: Başağrısı, sırt, kol ve kemik ağrısı (metastazın olası göstergeleri)  Seksüalite- Reprodüktif:

 Tek taraflı meme başı akıntısı ( açık sütlü,kanlı)  Meme konturunde, büyüklük,simetrisinde değişiklik  Başetme- Stres Toleransı: Kronik psikolojik stres

 Kendini Algılama- Kendini Kavrama: Özsaygıyı tehlikeye atan anksiyete

Hemşirelik Tanıları:

Farklı tipte meme kanseri tanısı konulmuş hastaların bakımı ile ilgilidir. Tanısı konulduktan ve tedavi planı belirlenmeden önce hemşirelik tanılarını 3 başlık altında toplamak olasıdır.

1) Hastalığın tedavisi ve etkileri konusunda bilgi eksikliğine bağlı Karar Vermede Güçlük 2) Meme kanseri tanısı ile ilgili Korku

3) Farklı tedavi yöntemlerinin oluşturulduğu fiziksel ve emosyonel etkilere bağlı olarak Beden İmajında Değişiklik

Planlama’da

 Meme kanserli hastanın tedavi olanakları ile ilgili karar verme aşamasına aktif katılımı,  Tedavi planına tam uyum,

(4)

 Adjuvan tedavinin (ameliyatla birlikte uygulanan tedavi)yan etkileri ile ilgili bakım,

 Diğer sağlık bakım çalışanları ve hasta için önemli bireylerden yeterli desteğin sağlanması, amaçlanır.

Hemşirelik Uygulamaları

1. Meme kanseri tanısı konulması ile tedavi planının seçilmesi arasındaki sürede hasta ve ailesine fiziksel ve psiko- sosyal destek,

2. Ameliyat kararı verildikten sonra ameliyat öncesi ve sonrasına ilişkin hastanın bireysel gereksinimleri de dikkate alınarak bilgilendirme

3. Aksillar lenf nodu disseksiyonu, mastektomi uygulanan hastalara uygulanacak özel girişimler hakkında bilgi (Örn. Kol egzersizleri)

4. Psikolojik destek

5. Evdeki bakımla ilgili bilgilendirme Değerlendirme

“Meme kanseri olan hastanın bakımında temel yaklaşım, hastanın yaşamını daha nitelikli ve anlamlı kılacak her türlü (fiziksel ve psiko-sosyal) yardım ve desteğin hasta ve ailesine sunulması / sağlanması olmalıdır”.