Arpa çizgili yaprak lekesi
Etmeni Pyrenophora graminea isimli bir fungustur.
Eşeysiz dönemi Drechslera graminea olarak isimlendirilmektedir.
Arpa çizgili yaprak lekesi bir tek döngüsü olan
tohum kökenli bir hastalıktır. Hastalık yapraklarda uzun, yaprağın tümünü kaplayabilen sarı çizgiler şeklinde görülmektedir. Hastalık ilerledikçe çizgiler kahverengine dönüşmekte ve yapraklarda bazen yırtılmalar göze çarpmaktadır. Hastalığın ileri
dönemlerinde yaprakların ve bitkinin ölümü
görülebilmektedir. Hastalıklı bitkilerde genellikle
cüceleşme görülmektedir. Başaklar hiç çıkmayabilir veya şekil bozukluğu gösterebilir.
Etmenin eşeyli döneminin
(peritesyumların) doğada nadir olarak görüldüğü sanılmaktadır. Peritesyumlar içinde gelişen askosporların hastalık
çemberinde bir rol oynamadıkları
sanılmaktadır. Etmen spor taşıyıcıların (konidioforların) üzerinde bol miktarda
eşeysiz sporlar (konidiler) oluşturmaktadır.
Başaklanma döneminde hastalıklı yapraklarda bol miktarda konidi üretilir. Konidiler rüzgarla yakındaki başaklara ulaşır ve enfekte eder. Hastalık etmeni ile bulaşık tohumlar ekildiğinde, bitki geliştiği sürece fungus da sistemik olarak gelişir ve hastalık
oluşturur. 12 C'nin altındaki toprak sıcaklıklarında enfeksiyon daha fazla olmaktadır. 15 C'nin
üzerindeki sıcaklıklarda enfeksiyon azalmakta veya olmamaktadır.
Orta derecedeki toprak nem seviyesinde, düşük veya yüksek nem seviyelerlne oranla daha fazla enfeksiyon görülmektedir.
Hastalık etmeni tohum kökenli bir patojen olduğu için hastalıksız tohum kullanmak ve hastalıksız tohumlar elde etmek büyük önem taşımaktadır.
Kimyasal mücadelede ise ruhsatlı ilaçlarla tohum ilaçlaması önerilmektedir. Ayrıca hastalıklı bitki
artıklarının yok edilmesi ve ekim nöbeti
önerilmektedir. Hastalıkla mücadelenin en ekonomik ve etkili yolu dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi ve bunların üretilmesidir.
Hastalığın belirtileri en çok yaprak ayasında görülmektedir.
Yaprak kınında, nodlarda, sapta ve başaklarda da belirtiler görülmektedir. Hastalık ilk olarak toprağa yakın yapraklarda genellikle yaprak ayası ve kının birleştiği kısımlarda oluşmaktadır. Belirtiler önce gri- yeşil- mavimsi oval ve düzgün olmayan yağlımsı lekeler halinde sonra orta kısmı beyazımtırak gri, kenarları da koyu kahverengi ve farklı ölçülerde görünmektedir .
Rhynchosporium commune haploid yapıda imperfekt bir fungusdur.
Eşeyli dönemi henüz bilinmemektedir.
Hastalık arpa yaprak lekesi ismi ile de
anılmaktadır.
Fungusun hiflerinden oluşan stroma kalın,
kısa, geniş ve birkaç kat hifler halinde görülür.
Stroma hücrelerinden çok kısa saplar üzerinde konidioforsuz konidiler gelişir. Konidiler
renksiz, tek bölmeli, silindirik ile oval arasında ve üst hücrelerinde tırpan şeklinde bir bükülme vardır.
Fungus besi yerinde açık renkte, pembemsi bir
gelişme gösterir
Etmen kışı dayanıklı spor oluşturmayıp, canlı yaprak dokusunda ve özellikle bitki
artıklannda stroma şeklinde geçirmektedir.
Stromalardan uygun koşullarda primer
konidiler oluşmaktadır.
Fungus bir sonraki yıla bitki artıkları ve tohumla taşınmaktadır.
Bitki artıkları en önemli inokulum
kaynağıdır.
Konidiler yağmur damlaları ve sulama suyunun sıçramasıyla dağılmaktadır. Su
damlalarının sıçramasl hastalıklı alanlardan
sporlann dağılımı için mutlaka gereklidir.
Hastalığın gelişimi lokal inokuluma bağlıdır. Çok kısa mesafelere
rüzgarla da yayılabilmektedır.
Rhynchosporium secalis
populasyonlannda yüksek düzeyde patojenik varyasyon
görülmektedir.
Arpa yaprak lekesi hastalığı ile mücadelede primer inokulum kaynaklarının (bitki artığı, tohum) yok edilmesi önemlidir. Kendi
gelen bulaşık arpa ve bazı çimen türlerinin yok edilmesi hastalığın ilk inokulum
seviyesinin düşürülmesinde etkilidir.
