HAVACILIK GÜVENLİĞİ
Dr. Tamer SARAÇYAKUPOĞLU
Pilot
HAVACILIK GÜVENLİĞİ
Dr. Tamer SARAÇYAKUPOĞLU
HAVACILIK GÜVENLİK YÖNETİMİ
GEREKLİ ORGANİZASYON YAPISI, YÜKÜMLÜLÜKLERİ, POLİTİKA VE PROSEDÜRLERİNİ KAPSAYAN SİSTEMATİK GÜVENLİK
YÖNETİMİ YAKLAŞIMIDIR.
GÜVENLİK ; insana veya eşyaya zarar gelme riskinin, sürekli uygulanan tehlike tespiti ve risk yönetimi süreçleri yoluyla, kabul edilebilir bir seviyeye indirilmesi ve bu seviyede
veya daha aşağısında muhafaza edilmesi durumudur.
ICAO Doc 9859
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
İlk GÜVENLİK süreçlerinde öncelik kazaların önlenmesine verilmiştir. Kullanılan ana araç ise kaza araştırmasıdır.
Ancak ilk dönemlerde, gelişmemiş teknoloji nedeniyle kaza araştırmaları çok zorlu görevlerdi.
GÜVENLİK Fikrinin Geçirdiği Evrim
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
(Aşağıda sadece parça fiyatları verilmiştir)
UÇAK HASARLARI HAVAYOLLARI İÇİN OLDUKÇA MALİYETLİDİR
UÇAK HASARLARI HAVAYOLLARI İÇİN OLDUKÇA MALİYETLİDİR
OLAY DOĞRUDAN DOLAYLI
İkram Arabasının Uçağa
Çarpması $17,000 $230,000
Körüğün Uçağa Çarpması $50,000 $600,000 İniş Esnasında Yaşanan
Olay $1,900,000 $4,800,000
Teknolojik gelişmeler (büyük oranda kaza araştırmaları sonucu) ve uygun altyapının da regülasyonlarla birlikte iyileştirilmesi sonucu, kaza
oranlarında kademeli ve sürekli azalmalar görülmüştür.
Bu durum, (bugün de yaygın olan) "kurallara uyulduğu sürece
GÜVENLİK in garanti edildiği, kurallardan sapmanın ise muhakkak GÜVENLİK sorunlarına yol açacağı" algısını yaratmıştır.
GÜVENLİK Fikrinin Geçirdiği Evrim
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
İnanışlar süreçleri yönlendirdiği için, erken dönem GÜVENLİK süreçleri regülasyon uyumluluğu ve gözetimini içerecek şekilde genişletilmişti.
Bu yeni GÜVENLİK süreci, kazalar ve ciddi olaylar gibi sonuçlara odaklanıyordu.
GÜVENLİK Fikrinin Geçirdiği Evrim
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
Sebebin bulunmasında (Teknolojik sorunları yakalama olasılığı yanı sıra) kaza araştırmasına güvenilmekteydi.
Teknolojik bir sorun bulunmazsa, dikkatler kurallara uymayan operasyonel personele çevriliyordu.
Eğer bir bağlantı yakalanırsa, kaçınılmaz sonuç çeşitli şekil ve derecelerde suçlamalarda bulunmaktı.
Bunu, güvenliksiz davranma nedeniyle cezalandırmalar izliyordu.
GÜVENLİK Fikrinin Geçirdiği Evrim
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
Bu yaklaşımın tipik özelliği; yalnızca GÜVENLİK sorununa sebep olduğuna inanılan konuya özel, acil GÜVENLİK tedbirlerinin alınmasıydı.
Olay esnasında mevcut olan fakat olaya sebep olmamış (ancak farklı koşullarda hasar veya arızaya neden olma potansiyeli taşıyan) tehlikeli durumlara fazla vurgu
yapılmaz.
GÜVENLİK Fikrinin Geçirdiği Evrim
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
Bu bakış açısı; "ne oldu?", "kim yaptı?", "ne zaman oldu?"
sorularını yanıtlamakta oldukça etkin olsa bile "niye oldu?" ve
"nasıl oldu?" sorularını yanıtlamakta bir o kadar yetersizdir.
GÜVENLİK Fikrinin Geçirdiği Evrim
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
NE? KİM? NE ZAMAN?
NEDEN? NASIL?
GÜVENLİK Fikrinin Geçirdiği Evrim
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
TEKNİK FAKTÖRLER
ORGANİZASYON FAKTÖRLERİ İNSAN FAKTÖRLERİ
BUGÜN
1950’ler 1970’ler 1990’lar 2000’ler
GÜVENLİK Fikrinin Geçirdiği Evrim
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
Ne kadar küçük olursa olsun,
her kaza bir organizasyon hatasından kaynaklanır
GÜVENLİK Yönetimi– Mantık
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
Her bir havacılık organizasyonu yönetimi; hedeflerini gerçekleştirebilmek için pek çok iş sürecini yönetmek durumundadır.
GÜVENLİK in yönetilmesi de bu iş süreçlerinden birisidir.
GÜVENLİK yönetimi; mali yönetim, insan kaynakları yönetimi vb. gibi temel iş fonksiyonlarından bir tanesidir.
Hiç bir havacılık organizasyonu Sadece GÜVENLİK sunmak için kurulmaz.
Bu durum yönetim için potansiyel bir ikilem doğurur.
GÜVENLİK Yönetimi– Mantık
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Tanımı ve Yararları
Yönetimin İkilemi
Korunma
Üretim
Felaket
Kaynaklar +
Yönetimin İkilemi
Korunma
Üretim
İflas
+ Kaynaklar
GÜVENLİK Bölgesi
Üretim
Koruma
İflas
Felaket
;
GÜVENLİK Yönetim Sistemi;
• Kaza riskini azaltarak GÜVENLİK i arttırır,
• Maliyette düşüş ve verimlilikte artışla sonuçlanacak daha iyi kaynak planlaması sağlar,
• Ortak kültürü güçlendirir,
• Ortak durum tespiti yapar,
• Daha bilgili karar vermeyi sağlar.
• Tüm operasyonu kapsar,
• Süreçlere odaklanır (sonuçlara değil),
• Verilere dayalıdır (sürekli izleme),
• Kesinlikle belgelendirilir,
• Ani iyileştirmeler yerine kademeli iyileştirmeye inanır.
GÜVENLİK Yönetim Sistemi Yararları
GÜVENLİK İLE İLGİLİ GÖREV VE SORUMLULUKLAR
.
GÜVENLİK SORUMLULUKLARI
• Genel Müdür
• Yöneticiler
• Yönetici olmayan personel
.
GÜVENLİK SORUMLULUKLARI
GENEL MÜDÜR
• GÜVENLİK Yönetim Sistemi ve Uyumluluk İzleme Programının uygulanması, sürdürülmesi ve sürekli gelişiminden sorumludur.
• Şirket genelinde etkili ve verimli Yönetim Sistemi (GÜVENLİK Yönetim Sistemi ve Uyumluluk İzleme Programı) performansının sağlanması için gerekli insan, teknik, mali ve diğer kaynakların tahsisinden sorumludur.
• GÜVENLİK ile ilgili sorunların çözülmesinde nihai sorumluluk Genel Müdür’e aittir.
• Şirket GÜVENLİK ve Uyumluluk İzleme Politikasının oluşturulması ve uygulanması için teşvik etmekten sorumludur.
• Şirket içerisinde cezai olmayan raporlama sisteminin oluşturulması ve yürütülmesinden sorumludur.
• Şirketin GÜVENLİK amaç ve hedeflerinin oluşturulmasından sorumludur.
SORUMLU GENEL MÜDÜR TAAHHÜDÜ
.
GÜVENLİK SORUMLULUKLARI
YÖNETİCİLER
• Kendi departmanları içerisinde Emniyet Yönetim Sistemi ve uyumluluk izleme programı uygulamalarını yürütmekten,
• Birimlerine ait tehlike belirleme, risk analizi ve risk azaltma faaliyetlerini gerçekleştirmekten,
• Kurum kültürünü emniyet ve uyumluluk izleme yönünde teşvik etmekten,
• Emniyet & Yönetim Gözden Geçirme, Emniyet Eylem Grubu toplantılarına katılmak burada alınan kararların uygulanmasını sağlamaktan,
• Emniyet performans göstergelerini, birimin emniyet seviyesine ait veri sağlayan “tehlike tanımlarından” belirlemek ve ölçüm periyodlarının hedefler ile uyumlu olmasını sağlamaktan sorumludurlar.
.
GÜVENLİK SORUMLULUKLARI
YÖNETİCİ OLMAYAN PERSONEL
• Görevini, ilgili regülasyon ve prosedürlere uygun olarak görevlerini gerçekleştirmekten,
• GÜVENLİK ve uyumluluk izleme politikasını desteklemek, uygulamaktan,
• Karşılaşılan tehlikeleri ve emniyetle ilgili olayları bildirmek ve ilgili bilgileri raporlamaktan,
• Kendisinin ve çalışma ortamındaki diğer personelin emniyetli olduğundan emin olmaktan,
• Şirket Acil Durum Müdahale Planı içindeki rolünü bilmekten sorumludurlar.
TEHLİKELERİN TANIMI VE GÜVENLİK RİSK YÖNETİMİ
TEHLİKE NEDİR?
Tehlike – Personel yaralanması, ekipman/yapı hasarı, malzeme kaybı veya önceden planlanmış bir işlevi yapma yeteneğini
azaltma potansiyeline sahip şart veya obje.
RİSK NEDİR?
Risk – Bir tehlikeye ait sonucun/sonuçların, öngörülebilecek en kötü senaryo referans alınarak, tahmini olasılık ve şiddet
yönünden ifade edilmiş değerlendirmesidir.
RİSK NEDİR?
Ne demektir?
Bir organizasyonun faaliyetlerini tehdit eden risklerin tespiti, analizi, giderilmesi ve/veya kabul edilebilir bir seviyeye azaltılmasıdır.
Amacı nedir?
Dengeli kaynak tahsisiyle tüm risklere vurgu yapmayı, kalıcı ve sürdürülebilir risk kontrol ve hafifletme sistemi oluşturmayı hedefler.
Neden önemlidir?
GÜVENLİK yönetim sistemlerinin anahtar bir bileşenidir.
GÜVENLİK kaynak tahsisinde veriye dayalı bir yaklaşımdır. O nedenle savunulması ve
açıklaması kolaydır.
RİSK NEDİR?
Aşağıda yer alan şekillerden hangisi tehlike
hangisi tehdit
hangisi risktir?
RİSK NEDİR?
Aşağıda yer alan şekillerden hangisi tehlike
hangisi tehdit hangisi risktir?
Tehlike Tehdit Risk
TEHLİKE TANIMLAMA YÖNTEMLERİ
Tepkisel (Reaktif) metod
Zaten gerçekleşmiş olaylara (olay ve
kazalar gibi) karşılık verir.
Öngörülü (Proaktif) metod
Organizasyonun aktivitelerinin analizi
yoluyla GÜVENLİK risklerinin tespitini aktif olarak araştırır.
Tahminsel (Prediktif) method
Gelecekteki potansiyel problemleri tespit için normal operasyonların
güncel sistem
performansını gerçek-
zamanlı olarak ölçer
TEHLİKE TANIMLAMA YÖNTEMLERİ
Tepkisel (Reactive) GÜVENLİK Yöntemi - Geçmiş
"Bir şeyi onarmak için arızalanmasını beklemek" mantığını temel alır.
Şu durumlar için uygundur:
• Teknoloji hatalarını içeren durumlar,
• Sıra dışı olaylar
Tepkisel yaklaşımların GÜVENLİK yönetimine olan katkısı, soruşturmanın tetikleyici neden(ler)in ötesine ne kadar geçebildiğine ve katkı yapan faktör ve bulguları ne ölçüde içerdiğine bağlıdır.
