CEPHELER CEPHELER

(1)

(2)

Cephe olu

ş

um ko

ş

ullar



İzotermlerin X eksenine paralel

uzanmaları halinde frontojenez

(Frontogenesis) oluşur veya

mevcut sistem kuvvetlenir.

izotermlerin Y eksenine paralel

uzanmaları halinde frontoliz

(frontolysis) oluşur veya

mevcut sistem zayıflayarak

kaybolur. İzotermlerin Y ekseni

boyunca uzanmaları halinde

ITCZ oluşur. Ancak ekvator

üzerinde herhangi bir sıcaklık farkı

olmadığı için cephe oluşmaz.

İzotermlerin açısı ordinat sistemine 45

o

olduğunda durum belirsiz, 45

o

_’ye eşit

küçük ise mevcut sistem kuvvetlenir

veya yeniden oluşur. Açı 45

o

_{’den büyük}

(3)

Hava k

ü

tlelerinin kar

ş

la

ş

mas



cepheler

n

Cephe olu

ş

umu veya cephenin yeniden olu

ş

umu (

frontojenez

frontogenesis

) i

ç

in

iki ko

ş

ul vard



r.

1.

Yo

ğ

unlu

ğ

u ve s



cakl

ğ

farkl



iki hava k

ü

tlesinin yan yana bulunmas



,

2.

Bu iki hava k

ü

tlesinin birbirlerine do

ğ

ru hareket ettirecek hakim r

ü

zgar



n

bulunmas



, ba

ş

ka bir ifade ile izotermlerin s



k

ş

mas



ve r

ü

zgar

shear



n



n

varl

ğ

.

Ancak aranan r

ü

zgar

shear



n



n

siklonik olmas



gerekir. Antisiklonik r

ü

zgar

shearlar



nda

cephe olu

(4)

F

(5)

Cepheyle

İ

lgili Meteorolojik Ko

ş

ullar

n

Cephe E

ğ

imi

(6)

n

Cephe Geni

ş

li

ğ

i ve S



cakl



k

Cepheler

ö

zellikle s



cakl



k z



tl

ğ

ile kendini belli eder. E

ş

s



cakl



k

y

ü

zeyleri cepheniz iki yan



nda b

ü

y

ü

k y

ü

kseklik fark



g

ö

sterirler.

S



cakl



k fark



ne kadar

ç

ok ise cephe o kadar incedir. Bu iyi bir cephedir.

Fark azald

(7)

n

Cephede bas



n

ç

Cephe bir s

ü

reksizlik y

ü

zeyidir ve s



cakl



k gibi,

bas



n

ç

ta da bir s

ü

reksizlik g

ö

zlenir.

İ

zobarlardaki

V

ş

eklinin i

ç

taraf



cephenin al

ç

ak bas



n

ç

y

ö

n

ü

n

ü

g

ö

sterir. Cephe ne kadar kuvvetliyse V o kadar

sivri olur.

(8)

n

(9)

n

(10)

(11)

Orta Enlem

Siklonlar



n



n olu

ş

umu

ve geli

(12)

(13)

(14)

(15)

(16)

(17)

(18)

(19)

(20)

S



cak cepheler

Bir cephe boyunca zemindeki soğuk havann yerine zamanla scak havann geçtiği cepheye "scak cephe" denir. Scak havann cepheye dik istikametteki hareket hz, cephenin öte tarafndaki soğuk havann gerilemesinden genellikle daha fazladr. Bunun sonucunda scak hava içinde cephe yüzeyi boyunca yukarya doğru bir yükselme veya kayma hareketi meydana gelir. Fakat cephe yüzeyinin eğimi genellikle 1/150 civarnda olduğu için, scak hava içindeki dikine hareket hiçbir zaman kuvvetli değildir.

Scak cephenin karakteristik bir bulut sistemi vardr. Böyle bir cephenin yaklaşmakta olduğunu ilk gösteren belirti, Ci bulutlardr. Bunlar cephenin zemine değdiği yerden 1000 1600 km önde yer alrlar. Cephe yüzeyinden daha yüksek bir seviyededirler. Cephe yaklaştkça Ci çoğalr ve Cs karşr. Genel bir kural olarak Cs snr, cephenin zemine değdiği yerde 950 km kadar öndedir. Giderek Cs kalnlaşr ve As’ye dönüşür. As bulutlarnn ön ksm cephenin zemine değdiği yerden takriben 900 km mesafededir. Alçalan As örtüsünde, cephenin 500 km önüne kadar uzanan sahada yağş snrldr. Bu yağş sahasndaki bulut tipini Ns’ler oluşturur. Bu sahadaki yağşlar normal şartlar altnda devaml olur. Fakat scak hava konveksiyonal bir kararszlğa sahip olduğu takdirde bu yağşlar zaman zaman şimşekler ve gök gürültüleri ile karşk sağanaklar halini alr. Bu takdirde Ns ve As bulutlar arasnda, dikey istikamette gelişen Cu şekilli bulutlar da görülür. Scak cephe yağşlar, cephenin en dik eğim gösterdiği ksmnn bir sahaya yaklaşmas srasnda artar ve maksimum şiddete erişir. Cephe geçince yağmur diner veya çok azalr. Gerçekte bazen cephe geçtikten sonra bir müddet çise halinde yağş devam edebilir. Özellikle süratle gelişen scak cephelerde, cephenin altndaki soğuk hava kütlesi içinde scak cephe sisleri oluşur. Bu çeşit sisler genel bir kural olarak devamldr ve ancak cephe geçtikten sonra kalkar.

Zemin haritalarında sıcak cephe, belirgin karakterlerle kendisini belli eder. Gerçekten basınç haritası üzerine cephenin yeri bir dirsekle kendini gösterir. Sıcak cepheye yaklaştıkça basınç düşer. Cephenin geçtiği yerde basınç düşmesi durur veya azalır. Bundan başka cepheye yaklaşıldığı, gittikçe i

(21)

(22)

So

ğ

uk cepheler

Zemindeki cephe hatt



boyunca so

ğ

uk havan



n s



cak hava yerine ge

ç

ti

ğ

i cephelere

"so

ğ

uk cephe"

denir. So

ğ

uk hava adveksiyonuna ba

ğ

l



olarak meydana gelen

belirgin bir bas



n

ç

art

ş

, so

ğ

uk cephenin ge

ç

i

ş

i ile birlikte g

ö

r

ü

l

ü

r. Cephe ge

ç

ince

r

ü

zgar keskin bir

ş

ekilde y

ö

n de

ğ

i

ş

tirir, s



cakl



k ve nem azal



r. G

ö

r

ü

ş

belirgin bir

ş

ekilde iyile

ş

ir, bulut taban



s

ü

ratle y

ü

kselir.

So

ğ

uk cephede bulutluluk ve ya

ğş

lar



n da

ğ

l

ş

ile s



cak havan



n dikey hareket h



z



aras



nda s



k



ili

ş

kiler vard



r. Bu sebepten dolay



Bergeron

dikey hareket h



z



na ba

ğ

l



olarak iki tip so

ğ

uk cephe ay



rt etmi

ş

tir. Bunlardan birinci tipte s



cak hava, so

ğ

uk

cephe y

ü

zeyi

ü

zerinde b

ü

y

ü

k y

ü

ksekliklere kadar

ç



kar. Bu y

ü

kselmenin ana sebebi,

alt tabakalara so

ğ

uk havan



n i

ç

eri do

ğ

ru sokulmas



d



r. Buna kar

ş

l



k ikinci tip so

ğ

uk

cephelerde s



cak hava, ancak sokulan so

ğ

uk havan



n kenar



boyunca y

ü

kselir. Y

ü

ksek

seviyelerde s



cak hava, so

ğ

uk havadan daha s

ü

ratle hareket eder ve bu sebepten

dolay



cephe y

ü

zeyinin

ü

zerinde hi

ç

bir y

ü

kselme hareketi g

ö

zlenmez. Tam tersine bu

tip so

ğ

uk cephelerde, cephe y

ü

zeyinin

ü

st k



sm



ndaki s



cak hava i

ç

inde s



k s



k al

ç

alma

hareketleri meydana gelir.

(23)

Birinci tip so

ğ

uk cepheler

Siklonik

faaliyetlerin

d

Siklonik

faaliyetlerin

d

ş

nda

kalan

b

ö

lgelerde g

ö

r

ü

l

ü

r. Genellikle

ç

ok yava

ş

hareket eden veya hemen hemen sabit

olan cephelerdir. S



cak hava, cephe y

ü

zeyi

ü

zerinde toplu olarak y

ü

kselir ve bu

sebepten dolay



bulut sistemi s



cak

cephedekine benzer.

Ş

u farkla ki bulut

sistemi, s



cak cephe bulut sisteminin

tersine s



ralanm

ş

olarak g

ö

r

ü

n

ü

r.

Ns

bulutlar



ve ya

ğş

lar cephe gerisinde

y

ü

zlerce kilometreye kadar uzan



r ve

bunlar



As ve

Cs

’

ler

takip eder. Bu tipteki

cephelerin e

ğ

imi ancak 1/100 civar



ndad



r.

Fakat zemine yak



n seviyelerde e

ğ

im daha

fazlad



r.

Cephe

boyunca

y

ü

kselme

kuvvetlidir.

Sa

kuvvetlidir.

Sa

ğ

anaklar,

f



rt



nalar,

g

ö

kg

ü

r

ü

lt

ü

leri bu tip cepheler boyunca

y

ü

zlerce kilometrelik sahada g

ö

zlenebilir.

Ya

ğş

ve bulut sahas



n



n yatay uzan

ş

s



cak cephelerdekine oranla daha s



n



rl



d



r.

So

ğ

uk hava i

ç

inde hareket al

ç

alma

ş

eklinde oldu

ğ

u i

ç

in cepheden biraz geride

bulut yoktur. Ancak so

ğ

uk hava karars



z

oldu

ğ

u takdirde bu k



s



mda konveksiyonal

hareketlerle ilgili bulut

ş

ekilleri (

ö

zellikle

Cu

’

ler

) g

ö

zlenir.

(24)

İ

kinci tip so

ğ

uk cepheler

(25)

Zemin haritalar



ü

zerinde so

ğ

uk cepheler de belirli

ö

zellikleri ile

kendilerini belli ederler. Ger

ç

ekten so

ğ

uk cephelerin yeri de bas



n

ç

haritas



ü

zerinde bir dirsekle kendini g

ö

sterir. So

ğ

uk cephe

ö

n

ü

nde

bas



n

ç

, karakteristik bir al

ç

alma e

ğ

ilimi g

ö

sterir. Cephe ge

ç

ince

bas



n

ç

h



zla y

ü

kselir. Cephenin kar

ş

taraf



ndaki bu bas



n

ç

art

ş

,

ikinci tip so

ğ

uk cephelerde bilhassa belirgindir. Cephenin yakla

ş

mas



r

ü

zgar



n y

ö

n de

ğ

i

ş

tirmesi ile kendini g

ö

sterir. Cephe b

ö

lgesinde

r

ü

zgar y

ö

n

ü

hemen hemen cepheye paraleldir. Cephenin ge

ç

ti

ğ

i

sahada r

ü

zgar h



z



maksimumdur. Cephenin

ö

te taraf



nda r

ü

zgar

y

ö

n

ü

saat ibresi y

ö

n

ü

nde tekrar de

ğ

i

ş

ir. Birinci tip cephelerin iki

taraf



nda

ç

ok belirgin bir s



cakl



k fark



vard



r. Buna kar

ş

l



k ikinci tip

bir cepheye yakla

ş

ld

ğ

s



rada s



cakl



k evvela al

ç

al



r, sonra biraz

y

ü

kselir. Bunu, cephe uzakla

ş

t



ktan sonra meydana gelen belirgin bir

al

ç

alma izler. Nihayet, so

ğ

uk cephelerin yeri karakteristik bulut

sistemi, ya

(26)

(27)

Okl

ü

zyon cepheleri

Atmosferde rastlanan ikinci bir cephe tipi, okl

ü

zyona u

ğ

ram

ş

cephelerdir. Bunlar



T

ü

rk

ç

ede

"kavu

ş

mu

ş

cepheler"

terimiyle ifade etmek de m

ü

mk

ü

nd

ü

r. Ger

ç

ekten okl

ü

zyon, so

ğ

uk

cephenin daha h



zl



hareket etmesi sonucunda bir s

ü

re sonra s



cak cepheye yeti

ş

mesi ve onunla

birle

ş

mesiyle meydana gelir. Bu birle

ş

me halinde iki cephe

ü

st

ü

ste biner veya kavu

ş

ur.

İ

ki cephe

aras



nda yeralan s



cak hava k

ü

tlesi ise yukar



ya do

ğ

ru y

ü

kselir ve zeminle temas



kalmaz. Bu

durum bir siklonda meydana geldi

ğ

i takdirde, siklonun okl

ü

zyona u

ğ

rad

ğ

s

ö

ylenir. Bu

ş

ekillerin

incelenmesinden anla

ş

laca

ğ

ü

zere, so

ğ

uk cephenin ileriye do

ğ

ru nispeten daha h



zl



hareketi

neticesinde s



cak ve so

ğ

uk cepheler aras



nda kalan s



cak sekt

ö

r

ü

n sahas



gittik

ç

e daral



r. Bir

zaman sonra so

ğ

uk cephe, depresyonun merkezine yak



n k



sm



nda s



cak cepheye birle

ş

ir. Bu

suretle burada bir okl

ü

zyon cephesi meydana gelmi

ş

olur. Okl

ü

zyon cephesi zamanla, so

ğ

uk

cephenin daha g

ü

neyde de s



cak cepheye kavu

ş

mas



soncunda uzar. Bu konumda okl

ü

zyona

u

ğ

ram

ş

k



s



mlarda art



k zeminde s



cak hava g

ö

r

ü

lmez. S



cak hava ancak y

ü

ksek k



s



mlarda

mevcuttur.

İş

te bu

ş

ekilde olu

ş

an cephelere okl

ü

zyon cepheleri denir. Bir okl

ü

zyon cephesinin iki

taraf



ndaki so

ğ

uk hava k

ü

tlelerinin s



cakl



k dereceleri aras



ndaki ili

ş

kilere g

ö

re, s



cak ve so

ğ

uk

cephe tipi okl

(28)

(29)

S



_

cak cephe okl

_{cak cephe okl}

ü

_ü

zyonu

_zyonu

Scak cephe altndaki soğuk havann scaklğ, gerideki

soğuk havann scaklğndan daha düşük olduğu zaman

meydana gelen oklüzyona

"scak cephe tipi

oklüzyon"

denir. Böyle bir durumda soğuk hava, scak

(30)

So

ğ

uk cephe okl

ü

zyonu

Okl

ü

zyonun ikinci tipini

"so

ğ

uk cephe tipi

okl

ü

zyon"

meydana getirir. Bunda

ş

artlar

de

ğ

i

ş

iktir.

Ö

nde so

ğ

uk hava, ortada s



cak

hava, geride

ç

ok so

ğ

uk hava yer al



rlar. Bu

ş

artlar alt



nda so

ğ

uk cephe, s



cak cepheye

yeti

ş

irse, meydana gelen okl

ü

zyon cephesine

so

ğ

uk cephe tipi denir. So

ğ

uk cephe

okl

ü

zyonunun ilk safhalar



nda, so

ğ

uk cephe

olaylar



n



n hemen hepsi g

ö

r

ü

l

ü

r. Zeminde de

aynen bir so

ğ

uk cephe gibi ekti yapar. Buna

kar

ş

l



k, s



cak havan



n art



k daha fazla

y

ü

kselmedi

ğ

i daha ilerlemi

ş

safhalarda cephe

ö

n

ü

ndeki bulut sistemi hemen tamam



yla

kaybolur. Bundan sonra okl

ü

zyon cephesi

tekrar bir so

ğ

uk cephe olarak etkiler ve harita

ü

zerinde de bu

ş

ekilde g

ö

sterilmelidir. Bu tip

okl

ü

zyon

ö

zellikle

cA

ve

cP

hava k

ü

tleleri

aras

(31)

(32)

Hava k

ü

tleleri ve cephelere

yer

ş

ekillerinin etkisi

Yer

Yerşş ekli ekli öö zellikle yzellikle y üü ksek daksek da ğğ lar hava klar hava k üü tleleri ve cepheler tleleri ve cepheler üü zerinde yaptzerinde yapt  klarklar   etkilerle ve iklim etkilerle ve iklim şş artlarartlar   bakbak  mm  ndan ndan ç

çok ok öö nemli sonunemli sonu çç lara yol alara yol a çç arlar. Daarlar. Da ğğ lar, lar, öö zellikle paralel szellikle paralel s  ralar halinde uzanan yralar halinde uzanan y üü ksek daksek da ğğ lar lar çç oo ğğ unlukla farklunlukla farkl   hava k

hava küü tleleri arastleleri aras  ndaki dondaki do ğğ al sal s  n n rlarrlar   meydana getirirler. Hava kmeydana getirirler. Hava k üü tleleri bunlartleleri bunlar   kolayca a kolayca aş şamaz. Bunun amaz. Bunun

sonucunda da

sonucunda dağğ lar lar n iki tarafn iki taraf  nda nda çç oo ğğ unlukla farklunlukla farkl   hava ve iklim tipleri meydana gelmihava ve iklim tipleri meydana gelmi ş ş olur. olur. ÖÖ rnerne ğğ in soin so ğğ uk polar uk polar hava, Alp sisteminin olu

hava, Alp sisteminin oluşş turduturdu ğğ u engel dolayu engel dolay  ss  yla Akdeniz havzasyla Akdeniz havzas  na her taraftan ve kolay bir na her taraftan ve kolay bir şş ekilde yayekilde yay  lamaz. lamaz. Gene polar hava, Kafkaslar

Gene polar hava, Kafkaslar n doru n doruğğ unu aunu a şş arak garak g üü neye kolayca sokulamaz; buraya ve Anadoluneye kolayca sokulamaz; buraya ve Anadolu ’’ ya daha ya daha çç ok da ok dağğ larlar  

yanlardan dola

yanlardan dolaşş arak girer. arak girer. ToroslarToroslar , tropikal hava k , tropikal hava küü tlelerinin itlelerinin i ç ç kk  ss  mlara ve imlara ve i ç ç k k s s mlardaki so mlardaki soğğ uk hava kuk hava k üü tlelerinin tlelerinin g

gü üney k ney k yy  larlar  mm  za sokulmalarza sokulmalar  nn   gg üçüç le leşş tirir. Bu gibi haller nemlilik, stirir. Bu gibi haller nemlilik, s  caklcakl  k ve yak ve ya ğş ğş bakbak  mlarmlar  ndan indan i ç ç kk  ss  mlarla dmlarla d ş ş

yama

yamaçç lar aras lar aras nda bnda b ü üy yü ük farklark farklar  n meydana gelmesine yol an meydana gelmesine yol a çç ar. Bu konuda ar. Bu konuda meridyonal meridyonal yy öö nde uzanan dande uzanan da ğ ğlar da lar da rol oynarlar.

rol oynarlar. ÖÖ rne rneğğ in Kuzey Amerikain Kuzey Amerika ’’ nn  n batn bat   kk  yy  larlar  nda polar ve tropikal Pasifik hava knda polar ve tropikal Pasifik hava k üü tleleri ile tleleri ile kontinental kontinental polar polar ve Atlantik

ve Atlantik’’ in nemli tropikal hava k in nemli tropikal hava küü tleleri arastleleri aras  ndaki sndaki s  n n r r  çç oo ğğ u halde Kayalu halde Kayal  k Dak Da ğğ lar lar  meydana getirir. meydana getirir. İ İskandinav skandinav da

dağğ larlar   da, daha az belirgin olmakla beraber, benzer etkiler yapar. da, daha az belirgin olmakla beraber, benzer etkiler yapar.

Bununla birlikte; a

Bununla birlikte; aş şlmalarlmalar   zor olmakla beraber y zor olmakla beraber yü üksek da ksek dağğ lar, hava klar, hava k üü tleleri itleleri i ç çin mutlak ain mutlak a şş lmaz engeller de lmaz engeller de de

değğ ildir. Fakat bu aildir. Fakat bu a şş ma sma s  ras ras nda gerek hava knda gerek hava k üü tlesi, gerek cepheler tlesi, gerek cepheler öö nemli denemli de ğ ği işş ikliklerle karikliklerle kar ş ş karkar şş ya kalya kal  rlar. rlar. Her

Her şş eyden eyden ö önce, hava knce, hava k üü tlesinin ancak ktlesinin ancak k üçü üçük bir kk bir k  sm sm nn  n don do ğ ğrudan do rudan doğ ğruya y ruya yüü ksek bir kksek bir k ü ütleyi a tleyi aş şabildi abildiğğ ini, ini,

b

büü y yü ük kk k  smsm  nn  n k n küü tlenin etraftlenin etraf  ndan dolandan dola şş tt ğğ nn   hathat  rlatmak gerekir. Hava k rlatmak gerekir. Hava kü ütlesi ne kadar stabil ise, silsilenin tlesi ne kadar stabil ise, silsilenin

etraf

etraf ndan dola ndan dolaşş an kan k  ss  m da o kadar fazlad m da o kadar fazlad r. r. ÇüÇü nknk ü ü stabil hava k stabil hava kü ütlelerinde dikey hareketler g tlelerinde dikey hareketler göö r rüü lmedilmedi ğğ inden bir inden bir silsileyi ya en al

silsileyi ya en alçç ak yerinden aak yerinden a şş mak veya etrafmak veya etraf  ndan dolandan dola ş şmak e mak eğ ğilimini g ilimini göö sterirler. sterirler. ÖÖ te yandan, yerte yandan, yer ş şeklinin aeklinin a şş ld ldğ ğ

s

s rada zeminin girinti ve rada zeminin girinti ve çç  kk  ntnt  larlar  na bana ba ğğ l l  olarak hava kolarak hava k üü tlesi itlesi i çç inde t inde tüü rbrb üü lans olaylarlans olaylar   meydana gelir ki bunlarmeydana gelir ki bunlar  n n kararl

kararl l l k derecesi yok derecesi yo ğğ unlaunla şş ma ve yama ve ya ğş ğş bakbak  mm  ndan ndan ç çok ok öö nemli sonunemli sonu çç lara yol a lara yol açç arlar. Bir daarlar. Bir da ğ ğ üü zerinden gezerinden ge çç en en hava k

hava küü tlesi itlesi i ç çinde meydana gelen akinde meydana gelen ak  m d m düü zensizlikleri serbest atmosferde ancak yavazensizlikleri serbest atmosferde ancak yava ş ş bir bir şş ekilde ve yekilde ve y üü ksek ksek seviyelerde kaybolur. Bu d

seviyelerde kaybolur. Bu düü zensizlikler azensizlikler a ş şlan ar lan ar zanzan  n n şş ekline, ekline, ö özellikle taban genizellikle taban geni ş şli liğ ği ile ari ile ar  zanzan  n y n yüü ksekliksekli ğğ i i aras

aras ndaki orana ba ndaki orana bağ ğl l d d r. Taban geni r. Taban geniş şli liğğ i yi y üü ksekliksekli ğ ğin 2 kat in 2 kat  ise, akise, ak  m d m düü zensizlikleri dazensizlikleri da ğğ n y n yü üksekli ksekliğğ inin 3 katinin 3 kat   y

yüü kseklikte sona erer. Buna kar kseklikte sona erer. Buna karşş l l k, taban genik, taban geni şş li liğ ği yi y ü üksekli ksekliğ ğin 1000 kat in 1000 kat  ise, akise, ak  m hatlarm hatlar  nda meydana gelen nda meydana gelen deformasyon son derece yava

deformasyon son derece yavaş ş bir bir ş şekilde kaybolur. Bunun neticesinde ekilde kaybolur. Bunun neticesinde öö rnerne ğğ in 100 ile 200 m yin 100 ile 200 m y üü ksekliksekli ğğ indeki indeki yer

yerşş ekilleri ak ekilleri ak m hatlarm hatlar  n n  orta troposfere kadar deforme edebilirler. Gene bu konudaki incorta troposfere kadar deforme edebilirler. Gene bu konudaki inc elemelere gelemelere g öö re, bir re, bir yer

yerşş eklini a eklini aşş an cephe y an cephe yüü zeyi yerzeyi yer şş eklinin y eklinin yüü ksekliksekli ğğ inin birkainin birka ç ç kat kat na ena e şş it seviyelere kadar deit seviyelere kadar de ğğ ii şş ikliklere uikliklere u ğğ rar. rar.

B

(33)

Yer

Yerşş eklinin cepheler eklinin cepheler üü zerindeki etkilerine gelince, dazerindeki etkilerine gelince, da ğğ lar lar ve

ve öö zellikle szellikle s  ra da ra dağğ lar cephelerin hareket hlar cephelerin hareket h  zlarzlar  , , e

eğğ imleri ve imleri ve çç o oğğ unlukla cephelere baunlukla cephelere ba ğ ğll   ss ü ürere çç ler ler üü zerinde zerinde ö

önemli denemli de ğğ ii şş ikliklere yol aikliklere yol a çç arlar. Cephenin ve daarlar. Cephenin ve da ğ ğlarlar  n n

uzan

uzanşş larlar   arasaras  ndaki ilindaki ili şş kiler dakiler da ğ ğlarlar  n b n büü yy üü klkl üü ğ ğü ü ve hava ve hava k

küü tlesinin kararltlesinin kararl  l l k derecesi bu suretle meydana gelen k derecesi bu suretle meydana gelen

de

değğ ii şş ikliklerin niteliikliklerin niteli ğ ğini belirleyen ba ini belirleyen başş ll  ca koca ko ş şullard ullard r. r.

Da

Dağğ larlar   aa şş an cephelerin buralarda duraklamasan cephelerin buralarda duraklamas   veya veya al

al konmaskonmas  , cephe , cephe ç çevresinde yeni siklonik faaliyetlerin evresinde yeni siklonik faaliyetlerin meydana gelmesine yol a

meydana gelmesine yol açç ar. ar.

Da

Dağğ ll  k bir sahayla kark bir sahayla kar şş lala şş arak onu aarak onu a şş an bir san bir s  cak cak cephede

cephede şş u deu de ğğ ii şş iklikler g iklikler göö rr üü ll üü r. Kural olarak sr. Kural olarak s  cak cak cephenin e

cephenin eğğ imi, daimi, da ğğ larlar  n en e ğ ğiminden iminden çç ok daha azd ok daha azd r. Bu r. Bu sebepten dolay

sebepten dolay  bir dabir da ğ ğa yaklaa yakla şş an san s  cak cephede, cephe cak cephede, cephe y

yüü zeyinin zeyinin üü st k st k smsm   dada ğğ a daha a daha ö önce ulance ula şş r. Bunun r. Bunun sonucunda altta kalan bir k

sonucunda altta kalan bir k s s m som so ğğ uk hava burada uk hava burada

hapsolunur. Bu so

hapsolunur. Bu soğğ uk hava kauk hava ka ç çamayacaamayaca ğ ğ ii çç in, sin, s  cak cak cephe y

cephe yüü zeyi dazeyi da ğ ğ yamacyamac   boyunca duraklar. Bu boyunca duraklar. Bu şş artlar artlar alt

alt nda snda s  cak cephenin alt kcak cephenin alt k  smsm  nn   karakterize eden ya karakterize eden yağş ğş

sahas

sahas  ayni b ayni böö lge lge üü zerinde uzun zaman oyalan zerinde uzun zaman oyalan r. Bu r. Bu durum, bu yama

durum, bu yamaç çlarlar  n n çç ok bol yaok bol ya ğ ğmur almas mur almas na sebep na sebep

olur.

olur. ÜÜ lkemizde kenar dalkemizde kenar da ğğ larlar  nn  n dn d ş ş yama yamaç çlarlar  nda yanda ya ğş ğş miktar

miktar nn  n genellikle yn genellikle y üü ksek olmasksek olmas   bu bu çç ee ş şit sit s üü rere çç lerle lerle de ilgilidir. S

de ilgilidir. S cak cephenin cak cephenin ü üst kst k  smsm  na gelince, bu kna gelince, bu k  ss  m m da

dağ ğ aa şş ar ve ar ve öö te tarafta al te tarafta alçç alal  r. Bu al r. Bu alçç almadan dolayalmadan dolay   burada bulutluluk ve ya

burada bulutluluk ve yağş ğş yoktur. Syoktur. S  cak cephe ancak cak cephe ancak

daha uzaktaki d

daha uzaktaki düü z sahalar z sahalar n n üü zerine ulazerine ula şş nca tekrar nca tekrar

karakteristik bulut

karakteristik bulut şş ekilleri gekilleri g ö örr üü ll üü r ve yar ve ya ğş ğş meydana meydana

gelir. O halde, da

gelir. O halde, dağğ larlar  n ban ba şş ll  ca etkisi rca etkisi r ü üzgara maruz zgara maruz

yama

yamaç çlarda yalarda ya ğş ğş sahassahas  nn  n genin geni şş lemesi, yalemesi, ya ğş ğş ss üü resinin, resinin, miktar

miktar nn  n ve n ve şş iddetinin artmasiddetinin artmas  , buna kar, buna kar şş ll  k kuytu k kuytu yama

yamaçç larda yalarda ya ğş ğş sahassahas  nn  n daralmasn daralmas   ve yave ya ğş ğş

miktar

miktar nn  n azalmasn azalmas   şş eklinde ortaya eklinde ortaya çç  kar. Bkar. B öö ylece kuytu ylece kuytu

yama

CEPHELER CEPHELER

Cephe olu

Cephe olu

ş

ş

um ko

um ko

ş

ş

ullar

ullar





İzotermlerin X eksenine paralel

uzanmaları halinde frontojenez

(Frontogenesis) oluşur veya

mevcut sistem kuvvetlenir.

izotermlerin Y eksenine paralel

uzanmaları halinde frontoliz

(frontolysis) oluşur veya

mevcut sistem zayıflayarak

kaybolur. İzotermlerin Y ekseni

boyunca uzanmaları halinde

ITCZ oluşur. Ancak ekvator

üzerinde herhangi bir sıcaklık farkı

olmadığı için cephe oluşmaz.

İzotermlerin açısı ordinat sistemine 45

olduğunda durum belirsiz, 45

’ye eşit

küçük ise mevcut sistem kuvvetlenir

veya yeniden oluşur. Açı 45

’den büyük

Hava k

Hava k

ü

ü

tlelerinin kar

tlelerinin kar

ş

ş

la

la

ş

ş

mas

mas





­

­

cepheler

cepheler

Cephe olu

Cephe olu

ş

ş

umu veya cephenin yeniden olu

umu veya cephenin yeniden olu

ş

ş

umu (

umu (

frontojenez

frontojenez

­

­

frontogenesis

frontogenesis

) i

) i

ç

ç

in

in

iki ko

iki ko

ş

ş

ul vard

ul vard

_’ye eşit

_{’den büyük}