214 M İM A l i
•Vv
kt;ı
Soğuk hava depolan
Sırrı Arif M i m a r
Soğuk hava depolarının başlıca esasatı, ( A ) soğuk hava mahzeni ( B ) Avan frigo (C) makine dai- resinden mürekkep bir taksimatı ihtiva eder
( A ) esası soğuk hava mahzeni: Dahilen sıfır ile —j- 3 dereceli uzun zaman muhafazası icap eder mevadın deposudur. Burada her n.^vi mevadı koy*
mağa mahsus raflar, dolaplar ve sair hususî taksi- mat yapılır. Mahzen sahasının dörtte bir kısmın.1
bölme ve hizmet koridorları mütebaki 4 te 3 kısmı- nı da mevadı koymağa elverişli mahaller teşkil eder.
Bu mahzenin irtifai takriben 350-400 metre olma- lıdır. Duvar, tavan, döşemeleri sureti malısusada mevadı inşaiye iie tecrit edilmelidir. Tabiî ziya remin eden pencereleri mümkün olduğu kadar küçük ce- samette ve şimal cephesinde olmalı ve camdan m a - mul bu husus için müstamel tuğlalarile çift kat ola- rak yapılmalıdır. Sun'î tenviratın elektrikle i'ası bittabi en elverişlidir.
Dahilî havanın tecdidi sun'î vantilasyonlarla te- min edilir ve makine dairesinde müstahzer coğuk ha-' valar buraya sureti mahsusadaki boru tesisatile sevkedilir. Bu veçhile buranın icap ettiği vasati -f- 2 derece müstakirren devam ettirilir.
B — Avan frigo:
Avan frigonun vezaifi pek ehemmiyetlidir.
1 — Soğuk hava mahzeninin kuyuları açıldığı vakit haricî sıcak havanın içeri hücumuna mani bir tambur vazifesi görüyor.
2 — Mahzene konacak ve mahzenden çıkacak mevadın birdenbire mütevafık bir dereceye maruz kalmamaları için burada bir müddet bekletilir. Bu suretle mütevassıt vazifesini görür.
3 — Avan frigo bir miktar harareti alınan me- vadın mahzene ithalinde mahzenin müstakir dere- cesini artırmaz.
4 — Kısa müddet ile veya az derecei hararetle muhafazası icap eden mevat burada hıfzedilir.
5 — Esas mahzen kapısının günde açılıp kapan- masını haddi asgariye indirmek için günün muhtelif zamanlarında gelecek müteferrik mevat buraya tc- cemmü ettirildikten sonra mahzene ithal edilir.
Buranın tertibat ve tesisatı ve duvarlarının tec- didi keyfiyeti aynen mahzen gibidir. Yalnız derecei harareeti + 3 ile 8 derece arasında bulunması l a"
zımdır.
ı
C — Makine dairesi
Burasının inşaatında bir hususiyeti ahval yoktur.
Bir motor veya dinamo bir kondansör ve bir de buz cihazını ihtiva eder.
Soğuk hava depolarına verilecek vüs'at o mem- leketin ticarî ve iktisadî istatistiklerini tetkik ve şeh- rin nüfus ve ihtiyacını tayin etmekle kabildir. Büyük şehirlerde beher bin nüfus için 1 metre murabbaı kifayet edeceği gibi küçük şehirlerde bu nispetin 30 metre murabbaı kadar yükseldiği görülmektedir.
Maamafih bilâhara ihtiyaç nispetinde tevsi edebil- mek kabiliyeti haiz asgarî bir ihtiyaca tekabül, eder, bir plânın tatbiki muvafıkı ihtiyat bulunmaktadır.
Esas mahzen umum bina sahasının takriben 3 te 2 sine çıkar ve mütebaki sahanın nısfı Avan frigo ve diğer nısfını da makine dairesi teşkil eder. Bu binalar ihtiyaca göre müteaddit katlı ve bodrumu da yapılmaktadır. Fakat vaziyetin mücbir bir saiki olmaksızın bodrum teşkil edilmemesi şayanı tavsi- yedir. Bodrum mecburiyetinin dairen madar etrafına boşluk tesis etmek suretile duvarları toprakla temas ettiımemelidir. Fevkani katlar geniş yelpazesiz düz basamaklı ve sahanlıklı olmalıdır. Katlar teaddü' ettiği takdirde eşya asansörlerile teçhiz edilir. Soğuk hava duvarları için mahallin şimal rüzgârına maruz mevkileri intihap edilmeli ve binanın büyük cep- hesi şimale müteveccih olmalıdır. Gerek haricî hava ile temas sathının azalması ve gerek saha itibarile azamî istifadeyi temin etmesi hasebile binanın mu- rabba! plânda olması ve mümkün olduğu kadar gi- rinti ve çıkıntılardan ve müstatil şekillerden içtinap edilmesi lâzımdır.
Tecrit: Mevadı tecridiyenin intihabı ehemmiyetli bir mesele teşkil eder. Tecrit mevadının evsafı ber- veçhiati olmalıdır.
Nakıliyet emsali 0'05 den fazla olmamalıdır. Sık- leti ve suyu imtisas hassası az olmalıdır. Koku neş- retmemelidir. Mikropların yaşamasına müsait olma- malıdır. Çabuk kurumalı ve yanıcı madde olmamalı- dır. Terkibatı dolayısile irtibat edeceği madenî ak- samı müteessir etmiyeceği gibi kireç ve çimento ve
sair mevadı inşaiyeden kendi de müteessir olmama- lıdır. Ufkî satıhları olduğu kadar şakulî satıhlar konulmak kabiliyetini haiz olmalıdır. Ezilmiye karşı mukavim ve zamanla hassasını zayi etmemelidir.
Kömür tozu, tahta talaşı, koton, mineral, kül gibi mevat tecrit vezaifini görürleısede berveçhi balâ evsafa muvafık olan tazyikle ağlomere edilmiş m a n - tar safihalarıdır. Normal vaziyette bu mantar tecrit tabakasının sihani 12 - 15 santimetre olmasıdır.
Duvarlar: Haricî duvarların sihani lâakal 50 san- timetre olmalıdır. Arası boş mahsur havalı 2 cidar duvarlar şayanı tavsiye ise de farelere yatak teşkil etmeleri noktai nazarından mahsurludur. Duvarların dahilî sathına 1 tabaka beüim sürülür. Ve ( i d r o f ü j ) karton üzerine mantar safihaları konur.
Bunun da üzerine kılıcına tuğladan duvar örülür ve çimento sıvası ile sıvanır. Fayans -çini kaplan- ması şayanı tavsiyedir. Yağlı boyann koku neşret- mesi bir mahzur teşkil eder
Döşemeler: Esas döşemenin üzerine duvarlarda olduğu gibi aynen 1 tabaka bitüm idrofüj karton ve ağlomere mantar safihaları konulur ve üzerine 8 santimetre bir beton ve yahut bir tabaka tuğla vaze- dilir ve bunun da üzerine çimento harçla kalın bir şap yapılır. Şap yerine «teralit» çimento ile mahal- linde imal edilen bir nevi linolyom veya ( silisit)
«silis mantar tozu manyezi amyant ve kloror de man- yeziden mürekkep bir halita » gibi döşemelerde hafif faslı müştereksiz ve yıkanmağa müsait olduklarından iyi neticeler elde edilir.
Tecrit tabakaları üzerine teşkil edilen tuğla veya beton kısımlar bel' ettiği bürudeti makinenin işle- mediği zamanlar neşrederek bu suretle bir nevi akü- mülâtör vazifesini görmek içindir.
Tavanlar: Tavanı teşkil edecek kârgir inşaat lâakal 20 santimetre sihaninde olmalıdır. Üzerine oldukça kalın bir tabaka teşkil etmek üzere mantar talaşı kömür tozu veya külden bir tecrit tabakası teş- kil edilir ve çatı ile tavan arasında gezilebilir bir mesafe tesis edilir. Tavanın alt sathı çimento ile sıvanmalıdır.
