Turunçgil Zararlıları

Turunçgil Zararlıları

Prof. Dr. Selma ÜLGENTÜRK

Salyangoz ve Sümüklü Böcekler

• Salyangoz (Helix sp.)

• Sümüklü böcek (Limax sp.) • Nemli yerlerde yaşarlar.

• Testere şeklideki dilleri ile bitkilerin meyve, çiçek ve yapraklarını yerler. • Ayrıca üzerinde kaymak için salgıladıkları sümüksü madde ve dışkılarıyla

bitkileri kirletir, pazar değerini düşürürler.

 Kültürel önlemler: nemli saklı hücreler hazırlamak, elle toplamak, yumurta koyabileceği ortamları yok etmek

 Biyolojik mücadele

NematodaTylenchulus semipenetrans

Tylenchida

;

Tylenchulidae

Turunçgil Kök nematodu

 T. semipenetrans, başını bitki dokusu içinde, boynun bir kısmı ve vücudun

kalanı dışarda kalacak şekilde beslenir.

 Dişiler yumurtalarını jelatin torba içine veya tek tek kök üzerine bırakır.  Dişi 70-120 yumurta bırakır.

 I. dönemini yumurta içinde geçiren larvalar ikinci dönem olarak dışarı çıkar.  Erkek bireyler 7 gün içinde ergin olur. Dişiler ise üçüncü ve dördüncü

dönemde bitkide beslenir/

T. semipenetrans eşeyli çoğalır. Bazı koşullarda fakültatif ----parthonogenetik

çoğalabilir.

Dünyada turunçgil üretilen her yerde yaygın olarak bulunur. Dünya genelinde % 14,2 oranında ürün kaybına neden olur.

lTürkiye’de Doğu Akdeniz Bölgesi turunçgil alanlarında da yaygın olarak bulunmaktadır. T. seminetrans Turunçgillerde verimi %10 civarında

azaltmaktadır.

Turunçgil nematodu popülasyon yoğunluğu ekonomik zarar eşiği olan 3600 larva+ erkek birey/100 g toprak yoğunluğunun genellikle üzerindedir.

• T. penetrans’ın dişi 3.ve 4. larva dönemleri 14 gün içinde bitkide

beslenmeye

• başlar.

• Nematodun gelişmesi için en uygun sıcaklık 25°C dır.

• Toprak içeriğindeki O2 miktarı gelişmeyi çok etkiler.

• Alkali toprakları tercih eder. Asitli topraklarda, sıcaklık 20 ºC altına

düştüğünde

• gelişim ve populasyon düşer.

Zarar şekli

1. Köklerde sokup emerek beslenir.

2. Bitkinin su ve mineral maddesini emdiği için bitkinin toprak üstü

aksamında solgunluk, durgunluk, gelişmede yavaşlama, besin noksanlığı

belirtileri görülür.

Mücadele

1. Nematod ile bulaşık olmayan temiz tohumluk, fide, fidan

kullanmak (A.B. D. Swingle citrumelo adında dayanıklı ve

sertifikalı anaç kullanıyor.)

2. Temiz alet ve ekipman

3. Salma sulama yapmamak

4. Tuzak bitkiler kullanmak

5. Solarizasyon

6. Dayanıklı çeşit: Akdeniz biyotipine Severina buxifoli yüksek

derecede dayanıklı olduğundan, gen kaynağı olarak

kullanılmalıdır.

7. Turunçgil kök nematoduna karşı Citrus sinensis X P. trifoliata

çeşidi kullanılabilir.

8. Lahanagillerden hazırlanan yeşil gübre nematod sayısını

azaltmaktadır.

Kimyasal mücadelede tavsiye edilen preparatlar ve dozları için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitki Koruma Ürünleri Web sayfası ziyaret edilmelidir.

Turunçgil tomurcuk akarı

Aceria sheldoni (Ewing) (Acarina: Eriophyidae)

• Açık sarımsı, krem renkte, 0.15 mm boyunda akarlarıdır.

• Vücutları iğ şeklinde, iki çift bacaklıdır.

• Yumurtaları beyaz ve inci gibidir.

• Kışı eski yılın sürgünlerinde tomurcuk içinde geçirir. Mart ayında yeni

oluşan sürgünlere geçerek yeni tomurcuklara yumurta bırakır.

• Bir dişi 50 adet yumurta bırakabilir. Yumurtalar 2-6 günde açılır.

• Uygun koşullarda 6-8 günde ergin olur.

• Tomurcuklarda auxin faaliyetini azaltır ve phenol seviyesini yükseltir. Bu

nedenle dal ve tomurcuklarda şekil bozukluğu görülür.

• Asıl zararını tomurcuk ve meyvede yapar.

• Daha çok limonu tercih eder. Mandarin, altıntop (greyfut) ve portakalda

da zarar yapar.

Phyllocoptruta oleivora (Asmead) (Acarina: Pyllocoptidae)

Pas böcüsü

• Sarımsı krem rengindedir. 0.10-0.12 mm, iğ şeklinde vücudunda

iki çift bacak bulunur. Yumurtalar küre şeklindedir/

• Kışı turunçgil ağaçlarının dal ve gövdesinde çatlaklar içinde

geçirir.

• İlk baharda taze dal sürgün ve meyveye geçer.

• Erginler tek veya grup halinde yumurtalarını tercihen meyve

üzerine bırakır.

• Dişi yaşamı boyunca 20-30 adet yumurta bırakır. Yumurta 3 gün

içinde açılır.

• 3-4 gün içinde iki nimf dönemi geçirerek ergin olur.

• Uygun koşullarda yılda 30 döl verir. Özellikle yüksek nem ve

sıcaklıkta yoğunluğu ve zararı artar.

• Pas böcüsünün meyvede beslenmesi sırasında doku yırtılmasıyla

dışarı sızan eterik yağ damlacıkları havada oksitlenir. Bunun

Biyolojik Mücadele

 Pas böcülerinin ve uyuzların bir çok doğal düşmanı bulunmaktadır.

 Hirsutella thompsonii Fisher adlı fungus ABD’nin Kalifornia eyaletinde yaz

aylarında başarıyla zararlıyı kontrol etmektedir.

 Pas böcüleri, Stethorus gilvifrons Muls. ve S.punctillum Weise olmak üzere

iki türü tarafından baskı altında tutulur. Bunlar 1.2-1.5 mm boyunda siyah renkli küçük coccinellidlerdir.

 Stethorus’lar özellikle akarın orta ve yüksek popülasyon yoğunluğuna

ulaştığı durumlarda, popülasyonun hızla düşmesinde önemli rol oynarlar. Yumurtadan ergin oluncaya kadar geçen süre 2 hafta kadardır ve bir ergin dişi günde 40 adet ergin akarı tüketebilir. Larva dönemleri ilerledikçe tükettikleri akar miktarı da artar.

Kimyasal Mücadele



Mayıs ayı başından itibaren 7-8 günde bir bahçenin değişik

yerlerinde yapılan kontrollerde yaprak başına 3-4 ve meyvelerde 1

cm2 ‘lik alanda 4-5 adet pasböcüsü görüldüğünde ilaçlı mücadeleye

başlanır.



Bahçede bir sene önceki ağaçlarda en az % 51 oranında zarar

görülmüş ise o bahçede ertesi sene ilaçlama yapılır.



Bir önceki yıl pas böcüsü bazı ağaçlarda görülmüş ise yalnız o

bulaşık ağaçlar ilaçlanmalıdır.



Bahçe ağır bulaşık ise her tarafı ilaçlanmalıdır. Eğer bir bahçede kış

ilaçlaması yapılıyorsa o bahçe bir önceki yıl pas böcüsü ile bulaşık

olduğu saptanmış ise, kış ilaçlamasında kullanılan yazlık yağların

içine pas böcüsü ilaçlarından biri katılmalıdır.

Polyphagotarsonemus latus (Banks) çay akarı (Acari:

Tarsonemidae)

 Yumurtalar meyve ve yaprağın alt kısmına bırakılır.

 Dişi birey yaklaşık 2 hafta yaşar. Günde 5 yumurta bırakır.  İlkbaharda bir dölünü 4-5 günde tamamlar. 2.5 cm çapındaki

meyvelerin korunaklı kısımlarında beslenir. Bu kısımlar sürtünme yarasına benzer pürüzlü bir doku ile kaplanır.

Panonychus citri (Turunçgil Kırmızı örümceği)

(Acarina: Tetranychidae

 Ergin dişiler 0.32-0.37 mm boyunda oval şekilli olup, 4 çift bacağa sahiptir. Genellikle kırmızı kadife rengindedir. Erkekleri ise dişilerinden daha küçük ve arka kısmı sivridir. Erkek ve dişiler vücutlarının üst kısımlarında kabarcıklardan çıkan uzun kıllarla kolayca tanınırlar.

 Yumurtaları soğan şeklinde ve ucunda bir sap kısmı vardır. Yumurtalar yaprak, meyve ve sürgünlere bırakılabilir. Bir dişi 20-50 yumurta bırakabilir.  Birinci dönem nimf üç çift bacağa sahiptir. Protonimf ve deutonimf dönemleri

dört çift bacağa sahiptir.

Akar mücadelesi

Kültürel önlemler

 Sık ekimden kaçınmak  Doğru gübreleme

 Aşırı sulamadan kaçınmak  Bulaşmaları önlemek

Biyolojik Mücadele

 Predator akarlar: Phytoseiidae

 Pradator Böcekler: Stethorus gilvifrons ,

Scolothrips longicornis

Funguslar: Hirsutella thompsonii Fisher , Beauveria bassiana

Kimyasal mücadele

Aonidiella aurantii (Turunçgil kırmızı kabuklubiti) A. citrina

(Turunçgil sarı kabuklubiti (Hemiptera: Diaspididae)

 Exuvia (ilk larva derisi) kırmızı renklidir.  Dişiler sarı renkli, vücut derisi şeffaftır.

 Baş, thorax, abdomen kaynaşmış, vücut at nalı şeklindedir.  Anten ve bacaklar körelmiştir.

 Bitki özsuyunu emerek beslenir. Dört iğneli sokucu emici ağza sahiptir. Erkek ve dişiler farklı morfoloji ve başkalaşıma sahiptir.

 Beslenmesi sonucunda bitki zayıflar yapraklar sararır ve dökülür. Meyve küçük kalır ve dökülür. Bitkinin tüm organlarında beslenebilir.

 A. aurantii için gelişme eşiği 14º C’dir.

 Yaklaşık olarak 550 gün-derece de ergin erkekler görülmeye başlar.

 800 gün –derece de dişi bireyler ergin döneme geçer. Bu dönem Aphytis türlerinin salımı için en uygun dönemdir. Çünkü parazitoitler genç ergin dişileri parazitlemeyi tercih ederler.

• Daha sonra birinci dölün hareketli larvaları çıkmaktadır. Bu dönem 1-3 hafta kabuklubitin en hasas olduğu dönemdir.

Planococcus citri (Hemiptera; Pseudococcidae Turunçgil

Unlubiti

• Vücudu oval, hafifçe şişkin ve vücut üstü toz gibi bir mum örtüsü ile kaplıdır. Vücut kenarında parmaksı mum çıkıntılar vardır. Yaklaşık 3 mm boyundadır. Vücut bölümleri kaynaşmıştır. Üstten ayıredilemez. Kozmopolit ve polifag bir zararlıdır.

• Dişileri az hareketlidir. Dişiler yumurtlamaya başladığında hareket etmez. • Bir dişi 200-300 adet yumurtayı yumurta torbasına depolar.

• Erkekler 3 nimf dönemi geçirdikten sonra mum iplikçiklerden oluşmuş gevsek dokulu pupa gömleği içinde prepupa ve pupa dönemlerini tamamlar. • Ergin erkek vücudu bölümlere ayrılmıştır. Başta uzun bir anten ve birden

fazla göz çifti vardır. Ancak ağız körelmiştir. Thorax da bir çift kanat ve 3 çift bacak bulunur. Abdomen sonunda bir çift mum iplik uzantısı vardır.

• Turunçgillerin en önemli zararlısıdır.

• Kışı her dönemde bitkinin saklı ve korunaklı yerlerinde geçirir.

• 26 Cº sıcaklık ve % 60-65 orantılı nemde yaklaşık bir ayda bir dölünü tamamlar.

• Akdeniz Bölgesi’nde 4-5 döl verir.

• Koloni halinde yaşar. Genellikle bitkinin saklı yerlerini, yaprak ve meyvelerin birbirine değdiği noktaları tercih eder.

Unlubit Mücadelesi

 Seyrek dikim

 Budama yapılarak ağacın ışık ve hava almasının sağlanması  Polifag bir zararlı olması nedeniyle diğer konukçularının aynı

bahçede olmamasına dikkat edilmesi

 Yabancı ot temizliği (faydalılara konukçuluk etmesi açısından dikkatli olunmalıdır)

 Faydalı faunasının korunması

 Karınca varlığına dikkat edilmelidir. Karıncalar unlubitileri

faydalılarına karşı koruduğundan faydalı salımı yapılacağında karıncalara karşı önlem alınmalıdır.

•Cryptolaemus mountrouzieri (Coleoptera: Coccinellidae) •10 ad. böcek/ Ağaç (Az zararlı yoğunluğunda)

•20 ad. böcek/ Ağaç (Çok zararlı yoğunluğunda)

Biyolojik Mücadele

Çok sayıda avcısı ve parazitoiti vardır. Ancak Turunçgil unlubitine karşı ruhsatlı parazitoit ve predatör bulunmaktadır.

Kimyasal Mücadele

Zararlının populasyon durumuna göre yaz yağları uygulaması yapılabilir.

Tavsiye edilen preparatlar ve dozları için Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Bitki Koruma Ürünleri Web sayfası ziyaret edilmelidir.

Leptomastix dactylopii (Hymenoptera: Encyrtidae)

Kaynakça

• Anonim 2008. Zirai Mücadele Teknik Talimatı Cilt IV. Ankara, 388 s.

• BODENHEIMER,F.S., 1958.Türkiye’de Ziraate ve Ağaçlara Zararlı Olan Böcekler ve Bunlarla Savaş Hakkında Bir Etüt, (Çeviren; N. Kenter) Bayur Matbaası, Ankara, 347s.

• Düzgüneş Z. 1978. Bahçe Zararlıları Ders notları. A. Ü. Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü.

• Lodos N. 1982.Türkiye Entomolojisi Genel uygulamalı, faunistik. Ege Universitesi Matbaası, İzmir, 591 s.