Doç. Dr. Perican BAYAR
İLETİYİ HAZIRLAMA İLETİYİ HAZIRLAMA
Kendinin farkında olmak. Kendinin farkında olmak.
Tam ileti vermenin, yarım ve karmaşık iletiden Tam ileti vermenin, yarım ve karmaşık iletiden kaçınmanın tek yolu kendi içsel
kaçınmanın tek yolu kendi içsel
yaşantılarımızı incelemektir. Ne gözlemliyor, yaşantılarımızı incelemektir. Ne gözlemliyor,
ne hissediyor ve ne düşünüyoruz? Bu ne hissediyor ve ne düşünüyoruz? Bu
iletişimin amacı ne ve neleri iletme iletişimin amacı ne ve neleri iletme
gereksinimindeyiz?
gereksinimindeyiz?
Başkasının farkında olma. Başkasının farkında olma.
Herhangi bir önemli iletiden önce belli bir Herhangi bir önemli iletiden önce belli bir oranda dinleyici analizi yapılmalıdır.
oranda dinleyici analizi yapılmalıdır.
Örn: Örn: Arkadaşınız işini kaybetmişse sizin düşük Arkadaşınız işini kaybetmişse sizin düşük maaşlarla ilgili eleştirinizle ilgili olmayacaktır.
maaşlarla ilgili eleştirinizle ilgili olmayacaktır.
Yerin farkında olma. Yerin farkında olma.
Önemli bir ileti genellikle iki kişi sakin bir Önemli bir ileti genellikle iki kişi sakin bir ortamda yalnızken verilir.Size kulak misafiri ortamda yalnızken verilir.Size kulak misafiri
olunabileceği bir yerde konuşmak tam ileti olunabileceği bir yerde konuşmak tam ileti
vermeyi zorlaştırır.
vermeyi zorlaştırır.
Konuşmak için doğru ortama ilişkin kurallar:
Konuşmak için doğru ortama ilişkin kurallar:
a) Biraz gizliliğe uygun bir ortam bulun.
a) Biraz gizliliğe uygun bir ortam bulun.
b) Konuşmanızın bölünmeyeceği bir yer bulun.
b) Konuşmanızın bölünmeyeceği bir yer bulun.
c) Fiziksel olarak rahat bir yer bulun.
c) Fiziksel olarak rahat bir yer bulun.
d) Sakin ve çok az dikkat dağıtıcı öğenin olduğu d) Sakin ve çok az dikkat dağıtıcı öğenin olduğu
bir yer bulun.
bir yer bulun.
TAM İLETİ UYGULAMASI TAM İLETİ UYGULAMASI
ALIŞTIRMA ALIŞTIRMA
ETKİLİ İFADENİN KURALLARI ETKİLİ İFADENİN KURALLARI
İLETİLER DOLAYSIZ OLMALI: İLETİLER DOLAYSIZ OLMALI:
Kendini etkili bir şekilde ifadenin ilk koşulu Kendini etkili bir şekilde ifadenin ilk koşulu neyin ne zaman söyleneceğini bilmektir. Buda neyin ne zaman söyleneceğini bilmektir. Buda
insanların sizin ne düşündüğünüzü ya da insanların sizin ne düşündüğünüzü ya da
hissettiğinizi varsaymaması demektir. Dolaylı hissettiğinizi varsaymaması demektir. Dolaylı
olmak duygusal olarak pahalıya mal olabilir.
olmak duygusal olarak pahalıya mal olabilir.
Örn: Örn: Kendisinden boşanan karısının onunla ilgili Kendisinden boşanan karısının onunla ilgili olarak duygularını gizliyor demesine kızan
olarak duygularını gizliyor demesine kızan adamın bu tarz bir kızgınlık ya da şikayete adamın bu tarz bir kızgınlık ya da şikayete
hakkı yoktur. Onu sevdiğimi biliyordu sözü bir hakkı yoktur. Onu sevdiğimi biliyordu sözü bir
yanılgıdır. Sevdiğini yüzüne sözcüklerle yanılgıdır. Sevdiğini yüzüne sözcüklerle
söylemeliydi. Çünkü o duygularını dolaysız söylemeliydi. Çünkü o duygularını dolaysız
ifade etmediği için karısı duygusal olarak ifade etmediği için karısı duygusal olarak
yoksun kalmıştır.
yoksun kalmıştır.
İLETİLER ANINDA OLMALI İLETİLER ANINDA OLMALI
İncinmiş ya da kızgın iseniz ya da bir şeyleri İncinmiş ya da kızgın iseniz ya da bir şeyleri değiştirmek ihtiyacındaysanız, iletişimi
değiştirmek ihtiyacındaysanız, iletişimi ertelemek yerine, ki bu duygularınızın ertelemek yerine, ki bu duygularınızın
şiddetini arttıracaktır, anında iletişime geçin.
şiddetini arttıracaktır, anında iletişime geçin.
Ertelenmiş duygular bazen duygu patlaması Ertelenmiş duygular bazen duygu patlaması
şekline dönüşebilir ve bu ilişkilere kalıcı şekline dönüşebilir ve bu ilişkilere kalıcı
zararlar verebilir.
zararlar verebilir.
İLETİLER AÇIK OLMALI İLETİLER AÇIK OLMALI
Açık ileti, düşünce, duygu, gereksinimlerimiz Açık ileti, düşünce, duygu, gereksinimlerimiz ve gözlemlerimizin eksiksiz ve doğru bir
ve gözlemlerimizin eksiksiz ve doğru bir
yansımasıdır. Bir şeyleri eksik bırakarak, üstü yansımasıdır. Bir şeyleri eksik bırakarak, üstü
kapalı ve belirsiz konuşarak kimseyi kapalı ve belirsiz konuşarak kimseyi
yanıltmazsınız.
yanıltmazsınız.
Açık ifadelerde bulunmak için bazı öneriler.
Açık ifadelerde bulunmak için bazı öneriler.
a) Bir şeyler söylemek istediğinizde sorular a) Bir şeyler söylemek istediğinizde sorular
sormayın.
sormayın.
Örn: Örn: Neden okula dönmek zorundasın? Oysaki Neden okula dönmek zorundasın? Oysaki bu cümlede seninle daha uzun süre vakit
bu cümlede seninle daha uzun süre vakit geçirmek istiyorum. Okula dönersen seni geçirmek istiyorum. Okula dönersen seni
yeteri kadar göremem mesajı vardır.
yeteri kadar göremem mesajı vardır.
b) İletilerinizin kendi içinde tutarlı olmasını b) İletilerinizin kendi içinde tutarlı olmasını
sağlayın. İletinin içeriği, ses tonunuz, beden sağlayın. İletinin içeriği, ses tonunuz, beden
diliniz birbiri ile tutarlı olmalı.
diliniz birbiri ile tutarlı olmalı.
Örn: Örn: Birisini başarısı için kutlarken sesiniz, yüz Birisini başarısı için kutlarken sesiniz, yüz ifadenizde buna eşlik etsin.
ifadenizde buna eşlik etsin.
c) Çifte iletilerden kaçının c) Çifte iletilerden kaçının
Bir köpeğe tekme atarken aynı anda onu Bir köpeğe tekme atarken aynı anda onu
okşamak gibi. Çifte iletiler birbiriyle çelişen okşamak gibi. Çifte iletiler birbiriyle çelişen
şeyleri aynı anda söylediğinizde olur.
şeyleri aynı anda söylediğinizde olur.
Örn: Örn: Düğüne benimle gelmeni istiyorum. Ama Düğüne benimle gelmeni istiyorum. Ama çok sıkılacaksın. Burada satır arasında kişinin çok sıkılacaksın. Burada satır arasında kişinin
eşini düğüne götürmek istemediği var.
eşini düğüne götürmek istemediği var.
d) İstekleriniz ve duygularınız hakkında açık d) İstekleriniz ve duygularınız hakkında açık
olun. Duygu ve gereksinimleriniz hakkında olun. Duygu ve gereksinimleriniz hakkında ipucu vermek söylemekten güvenli olabilir.
ipucu vermek söylemekten güvenli olabilir.
Ancak sonunda dinleyicinin kafasını Ancak sonunda dinleyicinin kafasını
karıştırırsınız.
karıştırırsınız.
Örn: Örn: Şu aptal ücretsiz klinikte niye çalışıyorsun? Şu aptal ücretsiz klinikte niye çalışıyorsun?
İletinin açık hali şu; karmaşa dolu bir ortamda İletinin açık hali şu; karmaşa dolu bir ortamda kendini yoruyorsun. Bana ayıracak daha fazla kendini yoruyorsun. Bana ayıracak daha fazla
zamanının olmasını istiyorum.
zamanının olmasını istiyorum.
e) Gözlem ve düşünceleri birbirinden ayırın.
e) Gözlem ve düşünceleri birbirinden ayırın.
Gördükleriniz ve duyduklarınızı, yargılarınız, Gördükleriniz ve duyduklarınızı, yargılarınız,
kuramlarınızdan, inançlarınız ve kuramlarınızdan, inançlarınız ve düşüncelerinizden ayırmalısınız.
düşüncelerinizden ayırmalısınız.
Örn: Örn: Ali ile birlikte balık tuttuğunu gördüm Ali ile birlikte balık tuttuğunu gördüm
(gözlem gibi ama arkasında memnuniyetsizlik (gözlem gibi ama arkasında memnuniyetsizlik
olabilir)
olabilir)
f ) Bir defada yalnızca tek bir şeye odaklanın.
f ) Bir defada yalnızca tek bir şeye odaklanın.
Kızınıza erkek arkadaşının alkol alışkanlığına Kızınıza erkek arkadaşının alkol alışkanlığına ilişkin yaptığınız konuşmanın ortasında, onun ilişkin yaptığınız konuşmanın ortasında, onun
İngilizce notlarından şikayet etmeyin.
İngilizce notlarından şikayet etmeyin.
İLETİLER DÜRÜST OLMALI İLETİLER DÜRÜST OLMALI
Dürüst ileti iletişimin gerçek amacı ile Dürüst ileti iletişimin gerçek amacı ile
belirtilen amacın birbiriyle aynı olduğu iletidir.
belirtilen amacın birbiriyle aynı olduğu iletidir.
Gizli niyetler ve gündemler yakınlığı engeller.
Gizli niyetler ve gündemler yakınlığı engeller.
İLETİLER DESTEKLEYİCİ OLMALI İLETİLER DESTEKLEYİCİ OLMALI
Destekleyici olmak karşınızdaki insanın sizden Destekleyici olmak karşınızdaki insanın sizden uzaklaşmadan sizi dinleyebilmesini istemek
uzaklaşmadan sizi dinleyebilmesini istemek anlamına gelir. Kendinize şunu sorun;
anlamına gelir. Kendinize şunu sorun;
verdiğim iletinin doğru bir şekilde mi yoksa verdiğim iletinin doğru bir şekilde mi yoksa
bir savunma halinde mi dinlenmesini bir savunma halinde mi dinlenmesini
istiyorum? Amacım birini incitmek mi, istiyorum? Amacım birini incitmek mi,
kendimi daha güçlü göstermek mi, yoksa kendimi daha güçlü göstermek mi, yoksa
iletişim kurmak mı?
iletişim kurmak mı?
Sizi dinleyen kişiyi incitmek istiyorsanız Sizi dinleyen kişiyi incitmek istiyorsanız aşağıdaki taktikleri kullanın.
aşağıdaki taktikleri kullanın.
Etiketleme: Aptal,çirkin,bencil,kötü vb. Etiketleme: Aptal,çirkin,bencil,kötü vb.
İğneleme. İğneleme.
Geçmişi hatırlatma. Geçmişi hatırlatma.
Olumsuz karşılaştırmalar. Olumsuz karşılaştırmalar. Örn: Örn: Neden sende Neden sende kardeşin gibi çalışkan değilsin.
kardeşin gibi çalışkan değilsin.
Yargılayıcı ‘‘SEN’’ iletileri Yargılayıcı ‘‘SEN’’ iletileri Örn: Örn: Artık beni Artık beni sevmiyorsun
sevmiyorsun
