HASTANE <;ALISANLARI VE KAN DONORLERINDE ANTI HCV SEROPREVALANSI

(1)

Viral Heparir Detg 2002; 8(3): 522-524

HASTANE <;ALISANLARI VE KAN DONORLERINDE ANTI HCV SEROPREVALANSI

Filiz

CO~KUNSU*,

Nail

0ZG0NE~**,

Saadet YAZICI***,

Ay~e

Canan

Ot;:I~IK*,

P1nar ERGEN*, YOksel AKSOY****

OZET

<;ali~mada kan don6rleri ile risk grubunda degerlendirilen saglik c;all~anlannda anti HCV pozitifligi kar~tla~tmldt. 1999-2000 ytllarmda SSK G6ztepe·Egitim Hastanesi Kan Merkezi'ne ba~vuran 7507 don6rGn serumlannda anti HCV sonw;lan retrospektif olarak degerlendirildi. (Biochem 3. Ku~ak ELiSA kiti ile). SSSK G6stepe Egitim Hastanesi'nde g6revli doktor, hem~ire, hasta baktct ve teknisyenlerden olu~an 315 sagltk c;ali~antndan kan altnarak yine aym ELiSA kiti ile anti HCV ara~ttnldt. Don6rlerin 11 {%0.14), sagllk c;alt~anlarmrn 3(0.96)'Unde anti HCV pozitifligi, tespit edilmi~tir. 115 doktorda hie; pozitiflik olmayrp, pozitif olgulann biri hein~ire biri yardrmct sagltk personeli, biri de rOntgen teknisyeni idi. Kan don6rleri

v"e

sagltk c;alt~anlanm anti HCV seropozitifligi ac;tstndan kar~tla~ttrdt8tmtzda istatistiksel olarak anlamlt bir farkltltk bulunmu~tur (p<O.OS).

SUMMARY

SEROPREVALANCE OF Anti HCV IN BLOOD DONORS AND HEALTH CARE WORKERS

in this study seroprevalance of antibodies to Hepatitis C virUs (HCV) is searched on blood donores and of the healt stuff consi- dering one of risk groups, in 1999-2000 sera of 7S07 blood donors are respectively evaluated for the seropositivy of antibodies to HCV by the commercially available 3'd generation HCV AB kit. Serum samples of 31 S health stoff of SSK GOztepe Educati- onal Hospital were tested for HCV ab with the same kit. Eleven of donors {0.14) and three of healt workers (%0.96) had antibodies to HCV. Difference at between these two groups was statistically meaningful (p<0.05) .

.

Giri~

Duyarlt testlerin geli~tirilmesinden sonra yaprlan anti HCV seroprevalans <;alt~malan HCV infeksiyonunun tum dUnyada yaygm olarak gOrOidoguno gOstermektedir. GOnOmGzde dUnyada yakla~tk 300 milyon ki~inin HCV ile infekte oldugu tahmin edilmektedir.

Hastanemizde 6zellikle risk birimlerinden kabul edilen laboratu- var c;alt~anlan, infeksiyon hastaliklan klinigi, ortopedi, gene! cerrahi, beyin cerrahisi, kadrn hastaltklan ve dogum klinigi ve di~ hekimligi Onitesinde <;alt~an saSitk personelindeki HCV seroprevalanstnt ara~ttr

mak ve literatur bilgileri ile kar~rla~trrmak amactyla bu c;alt~ma dO- zenlendi.

Gene! bilgiler

HCV virGsO 45-55 nm c;aptnda, zarflt ve pozitif sens tek zincirli bir RNA virOsOdUr. Genom yakla~rk 9500 kilobaz uzunlugundadtr ve tekbir open reading frame i<;erir. Genom Ozellikleri flavivirUsler ile benzerlik g6sterirler. HCV flavivirOsler ic;erisinde farklt bir cins olarak ele almmaktadtr. ~u ana kadar hUcre kOitorUnde Oretilememesi nedeniyle viriyonun 6zellikleri tam aynntrst ile bilinmemektedir. Yakla~rk 35 nm c;aptndaki nOkleokapsidi lipid yaprda bir zarf c;evreler. HCV transfUzyon sonrast geli~en ve toplumda sporadik olarak g6rOien non- A, non-B hepatitlerin en Onemli etkenidir. infeksiyonlarm yakla~tk

%80'inin kronikle~mesi ve buna baglt siroz ve hepatoseiOier ve karsi-

522

noma gibi komplikasyonlan nedeniyle, HCV tOm dOnyada oldugu gibi Olkemizde de Onemli bir sagltk sorunudur. HCV infeksiyonun temel bula~ma yolu parenteraldir. Kan en 6nemli bula~ aracrdtr. TOtrOk, id- rar ve semen gibi vUcut salgtlarmda virOsOn bulunmasr, yakrn temas ve cinsel ili~ki gibi yollarda da bula~rn olabilecegini dO~OndUrmekte

dir. SaSitk personeli ac;rsrndan en 6nemli risk fakt6rU kontamine igne- lerin batmasrdtr. HCV'nin bu yolla bula~mast molekOier bi)'olojik y6ntemlerle dogrulanmt~ttr. Prospektif c;alr~malarda anti HCV seropozitif kanla kontamine igne batmast sonucu ortalama infeksiyon riski

%3-4 olarak bulunmu~tur. Aynca di~ hekimleri HCV infeksiyonlart i<;in 6zel bir risk ta~tmaktadrrlar (2).

HCV infeksiyonlan tOm dOnyada yaygm olmakla birlikte seroepi- demiyolojik veriler prevalansm bazr Olkelerde daha yUksek oldugunu g6stermektedirler. Batt Afrika ve Orta Dogu Olkelerinde %4-6 gibi yUksek seviyelere ula~an prevalans Akdeniz Ulkeleri, ABD'nin gUney eyaletleri ve Japonya'da %0.5-1.5, Kuzey Amerika ve Avrupa'da

%0.01-0.05 dolaymdadrr (1). TOrkiye'de kan don6rlerinde anti HCV srklt8t %0.3-1.8 arastnda degi~mektedir.

Akut hepatitlerin %20'si kronik hepatitlerin %70'i HCV'ye bagiE- dtr. Akut hepatit C sinsi olup nadiren te~his konur (4).

*SSK Gi:iztepe Egitim Hastanesi lnfeksiyon Hastallklart ve Kin. Mikrobiyoloji Uzmam

* SSK GOztepe Egitim Hastanesi infeksiyon Hastallklart ve Kin. Mikrobiyoloji ~efi (Oo~ent Dr.) *** SSK G6ztepe Egitim Hastanesi lnfeksiyon Hastaliklan ve Kin.

Mikrobiyoloji ~ef Muavini ****SSK G6ztepe Egitim Hastanesi infeksiyon Hastallklart ve Kin. Mikrobiyoloji Asistam

(2)

Gerer; ve YOntem

1999-2000 ydlan arasmda ve 2000 ydmrn ilk 3 ayr ir;inde SSK G6ztepe Egitim Hastanesi Kan Merkezi'ne kan bagr~rnda bulunan 20- 60 ya~ arasrndaki saglrklr gOnUIIU kan donOrlerindeki ve SSK GOztepe Egitim Hastanesi'nde <;all~an sagllk personelinde anti HCV ara~trnldr.

<;alr~maya biyokimya, bakteriyoloji, patoloji laboratuVarlan, kadm dogum, ortopedi, Uroloji, genet cerrahi, beyin cerrahisi, diyaliz Unite- si, di~ Unitesi dahiliye, .pediatri·ve infeksiyon hastallklan kliniginde

<;all~an 315 sagllk personeli allndr. Bu gruplardan alman serum 6r- nekleri gUniUk olarak Biochem 3. Ku~ak Elisa kiti ile ara~trnldr. istatik- set analiz i<;in Ki-kare testi ve Fisher exact ki-kare testi kullamldr.

Bulgular

7507 don6rUn 11 {%0.14)'inde, 315 saglrk c;all~anrnrn 3 {%0.06)'Unde anti-HCV pozitifligi tespit edildi. Kan donOrlerine klyas- la saglrk c;alt~anlannda anti-HCV pozitifligi ac;rsrndan anlamlr bir fark- lllrk bulunmu~tur (p<0.05).

Saglrk c;alr~anlarmda mesleklere gOre dagrlrm incelendiginde 116 hem~ireden sadece 1 (% 1.5), 3 rOntgen teknisyenin 1 'inde anti HCV mUspet bulunmu~ olup, diger anti HCV ml.ispet saghk <;ah~am ise yardrmcr saglrk personeli idi. 115 doktor ve 17 laborantta anti-HCV negatif bulunmu~tur. 315 saglrk c;alr~anmrn 58(18.4)'inde perktitan te- mas OykUsU bulunmaktaydr. Anti-HCV mGspet Uc; olgunun da maruziyet OykUsG yoktu, buna kar~rn iki hastada gec;irilmi~ safra kesesi ope- rasyonu Oyki.isl.i vardr.

Tartr~ma

Duyarlr testlerin geli~tirilmesinden sonra yaprlan anti HCV seroprevalans c;all~malan HCV infeksiyonunun tUm dUnyada yaygm olarak g6rtilebildigini ancak dagrlimm Uniform olmadrgrnr gOstermekte- dir. infeksiyon prevalansr genet olarak %0.5-2 arasrnda degi~mektedir.

Seroprevalans c;alr~malan genellikle saglrklr kan don6rlerinde yaprl- makta olup risk gruplanndaki prevalans hrzlannr gOstermemektedir. 2.

ve 3. ku~ak anti HCV testlerine gOre ortalama anti HCV pencere peri- yodu 12 haftadrr, hatta bu dOnem 26 haftaya kadar uzayabilir. Aynca taramalarda kulfandan kitlerin duyarldrk farklrlrklan da bu yolla bula~mada etken olabilmektedir. Olkemizde yaprlan c;all~malarda anti HCV pozitifligini Kocazeybek ve ark. (5) 1 08000 donOrde %0.28, Al- tuglu ve ark. (6) 44966 kan donOrOnde %0.7, Dural ve ark. {7) 47772 kan don6rl.inde %0.6 olarak bulmu~lardrr. Yine benzer ~ekilde kan donOrU c;alr~matannda Aydrn ve ark. (8) %0.073, Krprcr ve ark. {9) % 0.9 olarak saptamr~lardrr. Hazar ve ark. (1 0) 3087 kan vericisinde

%0.9, Bayat ve ark. {11) 1874 kan vericisinde %0.8 bulmu?lardrr. Fe- tek ve ark. (12) Elazrg'dan yaptrklarr <;ah~mada 8436 kan donOri..inde anti HCV pozitifligini %1.28 olarak bulmu~lardrr. Vine 1995 yrhnda hastanemiz kan don6rlerinde N.Ceylan'rn (13) yaptrgr c;ah~mada anti HCV pozitifligi %0.8 olarak bulunmu~ olup, bizim c;alr~mamrzda

7507 kan don6r0nde %0.14 bulunmu~tur.

Saglrk c;alr~anlan kan don6rlerine kryasla daha yOksek anti HCV prevalansrna sahiptir. HCV bulunmadan Once Non-A, Non-B hepatitli hastalarda yOrOtOien vaka-kontrol c;alr~malarrnda saghk c;ah~anlan ile hastalrk arasrnda yOksek ili~ki g6sterilmi~tir. Batrda yapdan seroprevalans c:;:all~malarda saglrk c;all~anlarrnda Anti-HCV oranrnrn ortalama

%1 oldugu rapor edilmektedir (3). infeksiyon ic;in risk fakt6rlerini de- gerlendiren bu <;all~mada, kaza sonucu igne batmasr ile anti-HCV pozitifligi arasrnda bagrmstz bir ili~ki oldugu ortaya konulmu~tur (3). Va- ka raporlarrnda igne batmasr veya alet kesmesi sonrasr anti-HCV pozitif hastadan saglrk c;alr~anlanna hepatit C infeksiyonunun buta~trgr g6sterilmi~tir {3). ABD'de saglrk c;all~anlarrnda bildirilen oran %1.4 iken, oran diyaliz Onitesi c;all~anlannda %2, ilac:;: bagtmirlann tedavi edildikleri kliniklerde c;al1~anlarda% 10 ve hastane cerrahlan arasrnda ise %0.9 olarak bulunmu~tur. {14). ingiltere'de yaprlan bir ba~ka c;alr~

mada saglrk c;alr~anlannda HCV infeksiyon seroprevalansr daha Once kan donOrlerinde bildirilen %0.3 oranmdan_ daha yUksek bulunma- mr~trr. italya'da ise 945 hastane c;alr~anr arasrnda yaprlan seropozitif- lik <;alr~masmda oran %4.8 olarak tespit edilmi~tir (15).

Otkemizde yaprlan c;alr~malarda ise Murt ve ark. (16) 146 saglrk c;alr~anrnda anti HCV pozitifligini %0.7, Co~kun ve ark. (17) 128 sag- Irk c;alr~amnda %1.6 olarak bulmu~lardrr. Maral ve ark. birinci basa- mak sagltk hizmetinde <;alr~an doktor, hem~ire ve ebe olmak Uzere toplam 60 sagltk c:;:alr~anmda anti HCV pozitifligini %1.7 bulmu~lardrr (18). Vine benzer ~ekilde Akta~ ve ark. (19) 424 saglrk c;alr~anrnda

%0.7, Mutlu ve ark. (20) 420 saglrk <;alr~anrnda %0.4, Saltoglu ve ark.

(21) 275 sagllk c;alr~anmda %0.36 anti- HCV pozitifligini saptamr~lar

drr. 6ztUrk'Un 1995 yrlrnda (22) Haseki _hastanesi c;all~anlarrnda yap- ugr ara~trrmada anti HCV pozitifligi 0.84 olarak bulunmu?tur. Hafta ve ark. (23) l1 0 doktorda %2.7, 140 hem~irede %2.1, 90 hastane personelinde %0 olarak anti HCV pozitifligini saptamr?lardtr. Ti..irkkan ve ark. (24) SSK Tokat Hastanesi'nde 185 saglrk <;alr~anrnda yapm1~ ol- duklarr ara~trrmada anti HCV-pozitifligini %0.54- olarak bulmu~tur.

Pahsa ve ark. (25) GATA Haydarpa~a Egitim Hastanesi'nde 159 doktor, 143 hem~ire, 194 yardrmcr saglrk personelinden olu~an toplam 496 ki~ide anti. HCV pozitifligini %0.2 olarak bulmu~lardrr. Doktor ve yardrmcr saglrk personelinde anti HCV pozitifligine rastlanmazken bir hem?irede anti HCV pozitif olarak bulunmu~tur.

C,:alr~mamrzda anti HCV pozitifligi 315 saglrk c;alr~an.rnrn 3 (0.96)'Unde tespit edilmi~tir. 115 doktorda hie; pozitiflik saptanmaz- ken, anti HCV pozitif olgulann biri hem~ire, biri yardrmcr saglrk personeli biri de rOntgen teknisyenidir. Anti HCV'si pozitif bulunan bu olgularrn hic;birinde perkutan maruziyet OykOsO saptanmadr. iki vaka- da operasyon OykOsU vard1 ancak operasyonlarr srrasrnda kan alrmr Oyktileri yoktu. Elde edilen sonuc;lara gOre hastanemizde saglrk c;alr~a

nr olmanrn anti HCV pozitifligi ac;1srndan topluma gOre ek bir risk ta-

~rdrgr sonucuna varrlabilir. Buna ragmen, pozitif olgulann ikisinin operasyon gec;irmi~ olmasr, bu konuda kesin yargrlamanrn zor olaca- grnr dO~OndOrmektedir. Elde edilen sonu<;lara gOre saglrk meslek gruplannrn HCV'ye maruz ka!J~Ia ilgili farklrlrk g6sterdi8ini sOylemek

523

(3)

gi.ic;:tGr. Edinilmi~ infeksiyonla gelen, risk grubuna girmeyen, cerrahi mOdahale olmayan hastalann c;:oklugu yan1nda HCV'ye maruz kalma-

SI olas1 az say1daki sagllk personeli ic;:inde bir rOntgen teknisyeninin bile infeksiyonla tan1~m1~ olmas1 meslek ve HCV infeksiyonu arasm- daki ili~kiyi reddeder gibi g6r0nmektedir.

KAYNAKLAR

1. Abac1oglu H., Hepatit C virUsti: Ustat;elebi ~.(ed) Temel ve Klinik Mikrobiyoloji, 1999; 19:881-882 GUne~ Kitabevi, Ankara

2. Akktz H, Epidemiyoloji ve Korunma., Ktllt;turgay K. (ed), Viral Hepatit 98, 1998:150. VHSD.yaymtlstanbul

3. Alter MJ, Epidemiology of Hepatitis C in the West. Seminers in Liver Disease 1995; 15:5-14

4. Marcel in P. The Clinical Spectrum of the Diease, International Consensus Conferans on Hepatitis C 1, EASL, Paris, 26-27 Ferbruary 1999:1 5. Kocazeybek B., ErentUrk S., SOnmez B., Demiro£lu C.: Anti HCV Prevalans1

mn Kan Vericilerinde Ot; Y1lhk Prospektif De£erlendirilmesi, TUrk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi 1995; 25: 135-141

6. Altuglu I, Saymer A., Yazan SertOz R., Erensoy S., Bilgit; A.; Ege Oniversitesi Kan Merkezinde Kan Vericilerinde HBsAg, antiHCV ve anti HIV 1/2 serolojik gOstergelerin ara~t1nlmas1:. infeksiyon Dergisi 1999: 13(2):281-283 7. Dural S., Atalay G., Anter U.: Ankara BOigesindeki Kan Oon6rlerinde HBsAg,.

anti HCV, anti HIV ve Sifilizin 5 Y11l1k Seroprevalans1,: VIII. TOrk Klinik Mikrobiyoloji ve infeksiyon Hastahklan Kongresi Program ve Ozet Kitab16-lO Ekim 1997; C-8, p.401

8. Aydm F., Canyilmaz D., Cihanyurdu M., <;ubukt;u K.: K K.T.O Farabi Hastanesi Kan Merkezine Ba~vuran 30190 Kan DonOnJnde HbsAg, anti HCV, anti HIV ve Sifiliz Seropozitifligi. VII. TUrk Klinik Mikrobiyoloji ve lnfeksiyon Hastahklan Kongresi Program ve Ozet Kitab1 6-10 Ekim 1997: C-52:445 9. Ktplcl A., SUrUcOo£1u S., TOrker M., Baran N.; Prevalance of Hepatitis C Anti

bodies in Blood Donors.lnfeksiyon Dergisi 1997.11(2): 131-132

10. Hazar S., ilkit M., Akan E., Girmen A.; The lzvestigation of HBsAg, anti HCV and anti HIV Antibodies in Voluntary and Soldier Blood Donors: lnfeksiyon Dergisi 1998: 12(1):19-22

11. Bayat N., Dint; E.- Akdik i. Ve ark.: Kan DonOrlerinde anti HCV Pozitifligi:

Viral Hepatit Dergisi 1999 (1): 54-55

12. Felek S., Akbulut A., Kalkan A., Akbulut H.: Elaz•S'da Kan Donorlerinde anti HCV Seroprevalans1: IV. Ulusal Viral Hepatit Sempozyumu Program ve Kong-

524

re Kitabt-Viral Hepatitle Sava~•m Dernegi 4-6 Kastm 1998:P43:157 13. Ceylan N.: HBsAg Negatif Kan DonOrlerinde anti Hbc, anti HDV ve anti

HCV Seroprevalans1. Uzmanhk Tezi. istanbul. 1995

14. Gerberding JL Incidence and Prevalance of HIV, HBV, HCV and CMV among Heal! Care Personel at Risk for Blood Exposure: Final Report from a longitudinal Study: Journal of lnfectios Disease 1994; 170:1410-1417 15. Deluca M., Ascione A., Vacca C.et all: Are Healt Care Workers Really at

Risk of HCV Infection: Lancet 1992; 339: 1364-1365

16. Murt F., Ayaz C.: The Prevalance of HBV and HCV in Hospital Staff.;

infeksiyon Dergisi 1995; 9(3): 309-311

17. Co~kun

S.,

Ayhan Y., Keskin M.: lvestigation of Anti HCV Prevalance in Different Professional and Risk Groups: infeksiyon Dergisi: 1998;

12(2): 207-210

18. Maral., Ozkan 5., Aybay C., Bum in A.M.: The Seroprevalance of Hepatitis A,B,C and E in Primary Healt Care Personel and Their Knowledge on Trans mission Routes of These Infections: infeksiyon Oergisi 1999; 13(1) 89-93 19. Akt~ E., Yazg• H., Yi£it N., Akta~ 0., Ayyild1z A.: Atatork Oniversitesi yaku

tiye Ara~t1rma Hastanesi Personelinde anti HCV Seroprevalanst: VII. TUrk Kli nik Mikrobiyoloji ve infeksiyon Hastahklan Kongresi Program ve Ozet Kitab1 6-10 Ekim 1997 c~10 p. 403

20. Mutlu B., Co~kunkan F., Tansel 0., ErtUrk M., Vahaboglu H.: izmit Devlet Hastanesi Hepatit B,C HIV 1/2 Seroprevalans•: VIII. TUrk Klinik Mikrobiyoloji ve infeksiyon Hastal1kaln Kongresi Program ve Ozet Kitab1 6-10 Ekim 1997 C-54: 447

21. Saltoglu N., Ta~ova Y., Mtd1kh D., OUndar H.: Sagllk Personelinde HBV ve HCV Birlikteligi: IV .. Ulusal Viral Hepatit Sempozyumu Program ve Kongre Ki tabt- Viral Hepatitle Sava~•m Dernegi 4-6 Kas•m 1998: P-43: 157

22. OztUrk A: Hastane <;al1~anlannm HBV ve HCV at;lsmdan Degerlendirilmesi:

Uzmanl1k Tezi: 1995

23. Hafta A., Akkiz H., ~olakoglu ve ark: ~ukurova BOigesinde ~e~itli Risk Crupi annda anti HCV Seropprevalans1: Viral Hepatit Dergisi: 1996(2): 109-112 24. Torkkan A., Baktcl M.Z.: SSK Tokat Hastanesi <;ah~anlannda HBV ve HCV Se-

roprevalanst: IX. TUrk Klinik Mikrobiyoloji ve infeksiyno Hastal1klan Kongresi Program ve Ozet Kitab1 3-8 Ekim 1999: P-232: 234

25. Pasha A., Erdemoglu A., Ozsoy M.F., Emekta~ G., bzer M.T., Kocabeyoglu

0.

Saghk <;all~anlannda anti HCV Antikor DUzeyleri: IX TUrk Klinik Mikrobiyolo- jive lnfeksiyon Hastahklan Kongresi Program ve dzet Kitab1 3-8 Ekim 1999;

p 232: 234