TEMEL İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ

(1)

TEMEL

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ

(2)

T.C.

SAĞLIK BAKANLIĞI TEMEL

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ EĞİTİMİ

TEKNİK KONULAR

(3)

İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ GENEL KURALLARI ve

GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

(4)

Amaç

Katılımcılar, iş sağlığı ve güvenliğinin temel ilkeleri ve güvenlik kültürü hakkında bilgi sahibi olacaklardır.

(5)

5

Katılımcılar bu sunumun sonunda;

 İş sağlığı ve güvenliği ile ilkelerini sıralar,

 Güvenlik kültürünü tanımlar,

 İSG ve güvenlik kültürü ilişkisini açıklar,

 Güvenlik kültürü amaçlarını sıralar,

 Güvenlik kültürünün araçlarını sayar,

 Güvenlik kültürünün oluşumunu açıklar,

 Güvenlik kültürünün taraflarını sıralar,

 Yaşamda güvenlik kültürünü açıklar.

Öğrenim Hedefleri

(6)

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Göre Tanımlar

Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini, Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,

Risk Değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları tanımlar.

(7)

7

(8)

(9)

9

(10)

(11)

İş Sağlığı ve Güvenliği

11

 Çalışanların sağlığını ve iyilik halini bozabilen, işyerinde ortaya çıkabilecek veya işyerinden kaynaklanabilecek tehlikeleri, topluma ve genel çevreye olası etkilerini de hesaba katarak, öngörme, tanıma, değerlendirme ve kontrol etme bilimi olarak tanımlanır.

Alli, BO. Fundamental principles of occupational health and safety. International Labour Office – Geneva: ILO, 2^nd ed 2008 URL: http://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/@dgreports/@dcomm/@publ/documents/publication/wcms_093550.pdf

Erişim Tarihi: 18.08.2016

(12)

Sağlık ve güvenlik eğitimi, danışmanlık.

Uygun işe yerleştirme,

İşyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi, İşyeri risklerinin kontrolü,

Aralıklı kontrol muayeneleri,

İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmeti sunulması,

İş Sağlığı ve Güvenliği

Uygulama İlkeleri

(13)

Güvenlik

 Yapılan işin ve/veya çalışma şartlarının zarar ve/veya tehlike içermeme durumudur.

 Güvenlik, ISO/IEC Rehber 22’de Güvenlik ‘kabul edilemez zarar riskinden uzak olma durumu’ olarak tanımlanır.

13

(14)

Güvenlik

Güvenliği sağlamanın üç ana uygulaması vardır;

 Güvenliği ve sağlığı tehdit eden durumların ortadan kaldırılması,

 Güvenliği ve sağlığı tehdit eden gelişmelerin zamanında saptanması,

 Önlenemeyen durumların kötü sonuçlarının asgariye indirilmesi.

(15)

Kültür: Tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kullanılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünüdür. (TDK)

Güvenlik Kültürü: Bir organizasyonun sağlık ve güvenlik yeterliliği ve tarzı ile birey ve grup değerlerinin, tutumların, algıların, yetkinliklerin ve bağlılığı belirleyen davranış örüntülerinin bir ürünüdür.

15

Kültür ve Güvenlik Kültürü

(HSE, Health&Safety Executive 1993)

(16)

Güvenlik kültürü ilk olarak 1986 Çernobil afeti sonrasında, 1987 yılında OECD (Organisation for Economic Cooperation and Development) Nükleer Ajans Raporunda dikkati çeken bir kavram olmuştur.

Güvenlik Kültürü

*Cox, Sue ve Flin, Rhona (1998), “Safety Culture: Philosopher’s Stone or Man of Straw?”, Work and Stress, 12 (3), 189-201.

(17)

17

Güvenlik Kültürünün Amaçları

 Davranış normları oluşturmak,

 Kaza ve yaralanmaları azaltmak,

 Dikkat çeken konularda güvenliği sağlamak,

 Örgüt üyelerinin riskler, kazalar ve hastalıklar hakkında aynı inanç ve fikirleri paylaşmasını sağlamak,

 Kişilerin güvenliğe bağlılığını artırmak,

 Örgüt sağlık ve güvenlik programının biçim ve yeterliğine karar vermektir.

Cooper,MD. (2000). Towards A Model Of Safety Culture. Safety Science .36, P:111-136.

(18)

İş Güvenliği ve Kültür -1

 İş güvenliği, işyeri faaliyetlerinden farklıdır. İş güvenliği programın, her faaliyetin ve her bir bölümün parçasıdır.

 İSG faaliyetinin başarısını etkileyen iş güvenliği kültürü = güvenlik kültürü; örgüt kültürü bütünün bir alt elemanıdır ve özellikle sağlık ve güvenlik sorunlarına ilişkin değer ve inançların yansıtıldığı bir alt oluşumdur.

 Kişiler “ortamsal” etmenlerden sanıldığından fazla etkilenir.

Demirbilek T. İşletmelerde İş Güvenliği Kültürünün Geliştirilmesi,

(19)

İş Güvenliği ve Kültür -2

 İş güvenliği açısından başarılı olmak için örgütün iş güvenliğine ilişkin kültürünün güçlü olması (pozitif güvenlik kültürü) ve bu kültürün işyerinin ortak bir değeri niteliğinde olması gerekir.

 Her işyerinin bir örgüt kültürü vardır. İş güvenliği kültürü de işyerinin genel manadaki örgüt kültürünün bir parçasıdır.

19

(20)

İş Güvenliği ve Kültür -3

 Sağlıklı ve güvenlikli bir çalışma ortamına sahip olma hakkına herkesin saygı gösterdiği,

 Hak, sorumluluk ve ödevlerin önleme prensibine öncelik verilerek açıkça tanımlandığı bir sistem içerisinde,

 Hükümet, işveren ve çalışanların sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı oluşturulmasında aktif olarak yer aldıkları bir anlayıştır.

ILO 2003 yılı Global Strateji Belgesi

(21)

21

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO);

 Dünyada her yıl 2,2 milyon çalışanın işle ilgili kaza ve hastalıklar nedeniyle yaşamını yitirdiğini,

 Yılda 270 milyon iş kazası ve 160 milyon meslek hastalığı görüldüğünü tahmin etmektedir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kültürü

(22)

Geleneksel ve Çağdaş Güvenlik Yaklaşımı -1

 Geleneksel yaklaşımda (reaktif, tepkisel yaklaşım), kazaların ve sistem bozukluklarının incelenmesi esastır.

Olay sonrası inceleme ve işin yeniden düzenlenmesine odaklanır.

 Çağdaş güvenlik yaklaşımı (proaktif, koruyucu yaklaşım) ise, sistem bozukluğundan çok, güvenlik yönetim sisteminin incelenmesine, risk değerlendirme ve güvenlik kültürüne odaklanır. Olay gerçekleşmeden öncesine, çalışanlara ve güvenli olmayan uygulamalara odaklanır

.

(23)

Geleneksel ve Çağdaş Güvenlik Yaklaşımı -2

 Bu iki yaklaşımın birleştirilmesi gerekir.

 Zararla sonuçlanabilecek olası tehlikelerin önceden saptanmasını ve gerekli önlemlerin alınması hedeflenmelidir.

 Proaktif yaklaşımın sağlanmasında önemli etkenlerden biri de güvenlik kültürüdür.

 Korunma ihtiyacının karşılamanın en önemli yollarından biridir.

23

(24)

İş ve re n A çı sı n d an

Sağlık giderleri azalır

Çalışanlar verimli çalışır

Çalışan değişimi azalır

Güvenli Çalışma Ortamı

(25)

 İşyerlerinde yapılması gereken; çağdaş sağlık anlayışı ilkelerine uygun olarak, korunmanın tedaviden daha etkili, kolay ve ucuz olduğu yaklaşımının benimsenmesi, iş sağlığında ilgili tüm tarafların işbirliği ile kaynakların en verimli biçimde kullanılmasıdır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kültürü

25

(26)

(27)

27

• İşle ilgili eğitim,

• Tüm basamaklı düzeylerde bağlılık,

• Kalite ve üretkenlik,

• İletişim akışı,

• Kaynak eksikliklerinin giderilmesi,

• İş tasarımının değerlendirilmesidir.

Güvenlik Kültürünün Araçları

*COOPER, M.D., (2000). Towards a model of safety culture. Safety Science .36, p:111-136.

(28)

Ulusal Düzeyde:

 Önleyici ve bilgiye dayanan İSG yaklaşımı,

 Ulusal ve uluslararası bir çalışma ve üretim kültürü,

 Erken çocukluktan başlayarak yaşam boyu eğitim, Ulusal bir bilgi ağı oluşturulması,

Güvenlik Kültürünün Oluşturulması -1

(29)

 MEB ile yakın işbirliği ve müfredatta İSG derslerinin bulunması,

 İSG eğitim programlarının desteklenmesi,

 İyi uygulama örnekleri ve deneyimlerin paylaşılması,

 İSG konusunda öğretmen ve öğrenciler arasında yarışmalar düzenlenmesi,

 İSG çalışanları ile İSG eğiticilerinin ortak çalışması,

Güvenlik Kültürünün Oluşturulması -2

29

(30)

Güvenlik Kültürünün Oluşturulması -3

 İstihdam ve eğitim sistemleri arasında yakın işbirliği yapılması,

 Duyarlılık ve bilinçlendirme eğitim kampanyalarının düzenlenmesi,

 KOBİ’lerde İSG için özel yöntemlerin geliştirilmesi,

 İSG uygulamalarında sosyal ortaklarla işbirliği

sağlanmasıdır.

(31)

İşyeri Düzeyinde

 Sosyal diyalog,

 İşyerinde tanıtım,

 İSG temsilcileri,

 İSG hizmetleri

 Eğitim

 Sektörel ve bölgesel düzeyde işbirliğidir.

31

Güvenlik Kültürünün Oluşturulması -4

(32)

Güvenlik Anlayışının Öncelikli Olması

 Çalışanların yönetimi inanılır ve güvenilir görmeleri,

 Güvenlik politikalarının günlük temelde yaşatılması,

 Yönetim kararlarının, paranın insan için harcandığını göstermesi,

 Yönetim tarafından memnuniyet için ödüller, ölçümler ve önlemler planlanması,

 Çalışanların sorun çözme ve karar verme süreçlerine katılması,

 Yönetim ve çalışanlar arasında, yüksek derecede dürüstlük ve iletişime açıklık olması gerekmektedir.

(33)

33

 İş güvenliği kural ve talimatlarına uymak

 Uygun çalışma düzenini korumak

İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılmak

 İş güvenliği

konusunda çalışmalar yapmak

 Yapılan çalışmalara uyulmasını sağlamak için gerekli her türlü tedbiri almak

Devlet

İşveren

Çalışan

 Yasa çıkarmak

 Denetlemek

 Teknik çalışmaların alt yapısını oluşturmak

İSG Kültürünün Tarafları

(34)

Güvenlik Kültürü

 Tehlikeyi oluşmadan önce sezebilmek,

 Yaptığı / yapacağı işin içerdiği riskleri bilmek/öğrenmek,

 Tehlike kaynaklarından ve tehlikeli davranışlardan uzak durmak,

 Gereksiz risk almamak,

 Sadece iş zamanında değil hayatın her anında güvenliği en ön planda tutmak,

 Güvenli davranışı alışkanlık haline getirmek,

 Güvenli yaşamayı bir “yaşam biçimi” haline getirmektir.

Akalp G, Karadenizi NY. İşletmelerde Güvenlik Kültürünün Oluşumunda Yönetimin Rolü ve Önemi

(35)

Yaşamın Her Alanında Güvenlik Kültürü

 Güvenlik kültürünün her bireyde oluşması ve sadece işyerlerinde değil, hayatın her aşamasında var olması zorunludur.

 Güvenlik kültürü ailede başlamalıdır.

35

(36)

Ailede Güvenlik Kültürü

İşletme Kültürü

Endüstriyel Kültür

Ulusal Güvenlik Kültürü

Güvenli Davranış

Bilinci

Güvenli Davranış Bilinci

(37)

Güvenli görünüyordu!

Çalışanlar Neden

Tehlikeli Davranışlarda Bulunurlar ?

37

Kolayıma geldi.

Böyle olacağı aklıma gelmemişti!

Şimdiye kadar hep böyle

yaptık!

Bana bir şey olmaz!

Tehlikeli değildi.

Kimse “dikkatli ol” demedi!

Acelem vardı.

(38)

Güvenlik Kültürü Bir Davranış Biçimidir

İş sağlığı ve güvenliğinde hedef,

Çalışma hayatında ve toplumda ortak bir

‘GÜVENLİK KÜLTÜRÜ’nün oluşturulması ve

sağlıklı ve güvenli davranışın bir alışkanlık haline

getirilmesidir.

(39)

Güvenlik Kültürü Bir Davranış Biçimidir

 Güvenlik kültürünü benimseyerek hayatımızın her aşamasına uyarlanmalı,

 Güvenli yaşam tarzı benimsenmeli ve attığımız her adımda “Önce Güvenlik” denmeli,

 “Bana Bir Şey Olmaz” demekten vazgeçilmelidir

.

39

(40)

(41)

41

Özet

İşyerinizde / evinizde güvenlik kültürünün

oluşmasında yer alan faktörlerden birini

söyleyiniz.

(42)