GAZİ ÜNİVERSİTESİ T.C SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ANABİLİM DALI
DERS ALETLERİ VE KİTAP BASIMI ÇALIŞANLARINDA İŞ KAZASI VE MESLEK HASTALIĞI
GEÇİRME SIKLIĞI VE İLİŞKİLİ ETMENLER
YÜKSEK LİSANS TEZİ
Hakan SARAÇ
Tez Danışmanı
Doç. Dr. Mustafa Necmi İLHAN
ANKARA OCAK 2014
T.C.
GAZi 0NiVERSiTESi Saghk Bilimleri Enstitusu
i~ Saghg1 ve Guvenligi Ana Bilim Dah Yuksek Lisans Program•
~er~evesinde yurutulmu~ olan bu ~ah~ma a~ag1daki juri taraf1ndan Yuksek Lisans Tezi olarak kabul edilmi~tir.
Tez Savunma Tarihi: 16/01/2014
Do~.Dr. M tafa Necmi iLHAN zi Oniversitesi
Juri Ba~kan1
I Kabul ve Onay
II İÇİNDEKİLER Sayfa Kabul ve Onay I İçindekiler II Şekillerin Listesi V Tabloların Listesi VI Kısaltmalar IX Önsöz XI
1. GİRİŞ 1
2. GENEL BİLGİLER 3
2.1. İşçi-İşveren Tanım Ve Kavramlar 3
2.1.1. İşçi Tanımı 3
2.1.2. İşyeri Tanımı 4
2.1.3. İşveren Ve İşçi İlişkisi 4
2.1.4. İşveren Ve İşçilerin Yükümlülükleri 5
2.2. İş Sağlığı Ve Güvenliği 6
2.2.1. İşçi Sağlığı 6
2.2.2. İş Güvenliği 8
2.2.3. İş Sağlığı Ve Güvenliği 9
2.3. İş Sağlığı Ve Güvenliği Tarihsel Gelişimi 11
2.3.1. AB Ülkelerindeki Gelişim 11
2.3.2. Türkiye’deki Gelişim 12
2.4. İş Sağlığı Ve Güvenliği Alanında Mevcut Yasal Düzenlemeler 14
2.4.1. T.C Anayasası 15
2.4.2. 6331 Sayılı İş Kanunu 16
2.4.3. SS Ve GSS Kanunu 21
2.4.4. Borçlar Kanunu 21
2.4.5. Belediyeler Kanunu 22
III
2.4.6. Hıfzısıhha Kanunu 22
2.4.7. İLO Sözleşmeleri 23
2.4.7.1.155 Sayılı İLO Sözleşmesi 24
2.4.7.2.161 Sayılı İLO Sözleşmesi 27
2.4.8. İSG Hakkındaki Tüzükler 29
2.4.9. İSG Hakkındaki Yönetmelikler 30
2.5. İş Kazası 33
2.5.1. İş Kazası Tanım Ve Unsurları 33
2.5.2. İş Kazası Bildirme Yükümlülüğü 34
2.5.3. AB Ülkelerindeki Gelişmeler Ve İstatistiksel Bilgiler 36
2.5.4. Türkiye’deki Gelişmeler Ve İstatistiksel Bilgiler 39
2.6. Meslek Hastalığı 42
2.6.1. Meslek Hastalığı Tanım Ve Unsurları 42
2.6.2. Meslek Hastalığı Bildirme Yükümlülüğü 43
2.6.3. AB Ülkelerindeki Gelişmeler Ve İstatistiksel Bilgiler 44
2.6.4. Türkiye’deki Gelişmeler Ve İstatistiksel Bilgiler 46
2.7. İSG-Kişisel Koruyucu Donanım Malzemeleri 48
2.7.1. Kafa Koruyucuları 48
2.7.2. Göz ve Yüz Koruyucuları 48
2.7.3. Düşme Engelleyici ve Emniyet Kemerleri Koruyucuları 48
2.7.4. Kulak Koruyucuları 49
2.7.5. Solunum Sistemi Koruyucuları 49
2.7.6. El ve Kol Koruyucuları 50
2.7.7. Vücut Koruyucuları 50
2.7.8. Ayak ve Bacak Koruyucuları 51
IV
2.7.9. Gövde ve Karın Bölgesi Koruyucuları 51
3. GEREÇ VE YÖNTEM 53
3.1. Araştırmanın Tipi 53
3.2. Araştırmanın Evren Ve Örneklemi 53
3.2.1. DAYM Ve DKDS Müdürlüklerinin Bölüm Ve Birimleri 54
3.2.1.1. DAYM Bölüm Ve Birimler 54
3.2.1.2. DKDS Bölüm Ve Birimler 55
3.3. Araştırmanın Veri Kaynakları 56
3.4. Araştırmada Bağımlı Ve Bağımsız Değişkenler 57
3.4.1. Bağımlı Değişken 57
3.4.2. Bağımsız Değişken 57
3.5. Araştırmanın Süresi Ve Uygulama Şekli 57
3.6. Araştırma Verilerinin Analizi 58
4. BULGULAR 59
5.TARTIŞMA 91
6. SONUÇ 94
7. ÖZET 96
8. SUMMARY 98
9. KAYNAKLAR 100
10.EKLER 105
10.1. Ek-1 Resmi İzin Başvuru 105
10.2. Ek-2 İzin Başvurusuna Cevap 106
10.3. Ek-3 Anket Soruları 107
10.4. Ek-4 Teşekkür 117
11. ÖZGEÇMİŞ 118
V ŞEKİLLERİN LİSTESİ
Şekiller Sayfa
Şekil-4.1 Çalışanların şimdiye kadarki iş kazası geçirme durumları……69 Şekil-4.2 Çalışanların mevcut iş yerinde iş kazası geçirme durumları…69 Şekil-4.3 Çalışanların meslek hastalığı tanısı alma
durumları………70
Şekil-4.4 İş yerinde meydana gelen iş kazalarının meydana geldikleri yerler……….. 71 Şekil-4.5 İşyerinde meydana gelen iş kazalarının oluş şekilleri…………73 Şekil-4.6 İşyerinde meydana gelen iş kazalarının oluş nedenleri………74 Şekil-4.7 İş kazalarında vücudun zarar gören yerleri……….75 Şekil-4.8 İşyeri İSG koşullarından memnun olmama durumu………….78
VI TABLOLARIN LİSTESİ
Tablolar Sayfa
Tablo-4.1 Çalışanların sosyodemografik özellikleri, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………..59
Tablo-4.2 Çalışanların işyeri ile ilgili özellikleri, DAYM ve DKDS
Müdürlüğü, Ankara-2013………..61 Tablo-4.3 Çalışanların işle ilgili düşünceleri, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………62 Tablo-4.4 Çalışanların eğitimleri ile ilgili özellikleri, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………..63 Tablo-4.5 Çalışanların İSG malzemelerini kullanma durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013……….65
Tablo-4.6 İSG malzemelerinin kullanılmaması durumu, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013……….66
Tablo-4.7 Çalışanların KKD malzemelerini kullanma durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013……….67
Tablo-4.8 KKD malzemelerinin kullanılmaması durumu, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013……….67
Tablo-4.9 Çalışanların iş kazaları ile ilgili durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013……….68
Tablo-4.10 Çalışanların meslek hastalığı tanısı alma durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………...70
VII Tablo-4.11 İşyerinde iş kazalarının meydana geldikleri yerler, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………..……….71
Tablo-4.12 İş kazalarının oluş şekilleriyle ilgili özellikler, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………72
Tablo-4.13 İş kazalarının nedenleri ile ilgili özellikler, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013 ………..73
Tablo-4.14 İş kazalarında zarar gören yerler, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013……….74 Tablo-4.15 Çalışanların geçirmiş olduğu iş kazası sonucu, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………..76
Tablo-4.16 Çalışanların iş kazası riskini amirlerine haber verme durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………76 Tablo-4.17 Çalışanların işten ve İSG koşullarından memnuniyet durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………77
Tablo-4.18 Çalışanların İSG koşullarından memnun olmama durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………77 Tablo-4.19 Çalışanların mevcut işi tercihleriyle ilgili durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013……….78
Tablo-4.20 Çalışanların başka bir işi tercihleriyle ilgili durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………....79
VIII Tablo-4.21 Çalışanların önerilerinin dikkate alınması ile ilgili durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013………...79
Tablo-4.22 Çalışanların bazı sosyodemografik özelliklerine göre mevcut işyerinde iş kazası geçirme durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü,
Ankara-2013…...80 Tablo-4.23 Çalışanların işyeri çalışma koşullarına göre mevcut işyerinde iş kazası geçirme durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü,
Ankara-2013……….83 Tablo-4.24 Çalışanların işle ilgili özelliklerine göre mevcut işyerinde iş kazası geçirme durumları, DAYM ve DKDS Müdürlüğü, Ankara-2013……….87
IX KISALTMALAR
Bu çalışmada kullanılmış kısaltmalar, açıklamaları ile birlikte aşağıda sunulmuştur.
Kısaltmalar Açıklamalar
MEB Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı
ÇSGB Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı TSK Türk Silahlı Kuvvetleri
MİT Milli İstihbarat Başkanlığı BM Birleşmiş Milletler
İSG İş Sağlığı ve Güvenliği KKD Kişisel Koruyucu Donanım İSGK İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu İLO Uluslararası Çalışma Örgütü
TTK Türk Ticaret Kanunu
TCK Türk Ceza Kanunu
TTBK Türk Tabipler Birliği Kanunu
TBK Türk Borçlar Kanunu UHK Umumi Hıfzısıhha Kanunu
X SSK Sosyal Sigortalar Kanun
GSSK Genel Sağlık Sigortası Kanunu ÇM Çevre Mevzuatı
SK Sendikalar Kanunu
ESAW Avrupa İş Kazası İstatistikleri
AB Avrupa Birliği
SGK Sosyal Güvenlik Kurumu DAYM Ders Aletleri Yapım Merkezi DKDS Devlet Kitapları Döner Sermaye
WHO Dünya Sağlık Örgütü M.S Milattan Sonra
XI ÖNSÖZ
Araştırmamız Ders Aletleri Yapım Merkezi ve Devlet Kitapları Döner Sermaye Müdürlüklerinde çalışan idari ve işçi 185 kişi üzerinde İş Kazaları ile Meslek Hastalıkları üzerine yapılan bir çalışmadır. İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuu her geçen gün daha önemli hale gelmekte, devlet bu hususta daha kapsamlı kanunlar çıkarmakta, gerek kamu, gerek özel sektör işverenlerini ve çalışanlarını uyarmakta, bilinçlenmelerini sağlamak için yasal düzenlemeler yapmaktadır.
1 1. GİRİŞ
Dünyada ve Türkiye’de meydana gelen hızlı sanayileşme ve teknolojik gelişmeler ile doğru orantılı olarak özellikle iş yerlerinde çalışan kişilerin güvenliği ile ilgili bazı sorunlar da açığa çıkmıştır. Bu sebeple bir takım önlemleri önceden alarak iş yerlerini güvenli hale getirmek gerekmekte olduğundan iş güvenliği oldukça önem kazanmıştır 1.
İş sağlığı ve güvenliği (İSG); işin yapılması sırasında işyerindeki fiziki, kimyasal, biyoljik, ergonomik ve psikososyal ortam koşulları sebebiyle işçilerin maruz kaldıkları sağlık sorunları ve mesleki risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması ile ilgilenen bilim dalıdır 2.
İSG; iş sağlığı ve güvenliği çalışanların, işyerlerinde işin yürütümü nedeniyle oluşabilecek çeşitli tehlikelerden korunması, işyeri içi ve dışındaki çalışma koşullarının iyileştirilerek refahının arttırılması amacıyla yapılan sistemli çalışmalardır 3.
6331 sayılı iş kanunun, İş Sağlığı ve Güvenliği’ni tanımlayan 5.
Bölümünde yer alan ve iş sağlığı yönünden işçilerin ve işverenin yükümlülüklerini belirten 77. Maddesine göre; “İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.
1633 ile 1714 yılları arasında yaşayan İtalyan Berdardino Ramazzini, 1713 yılında yayınladığı “De Morbis Artificum Diatriba” isimli kitabında özellikle iş kazalarını önlemek için, iş yerlerinde koruyucu güvenlik önlemlerinin alınmasını önermiştir 5.
2 İş Sağlığı ve Güvenliği sistemlerinde iyileştirme sağlanabilmesi için öncelikle bir ülkede gerçekleşen iş kazası ve meslek hastalıklarının doğru raporlanması, verilerin sağlıklı şekilde toplanması, uygun şekilde analiz edilerek neden faktörlerinin ortaya konulması elzemdir 6. ESAW (Avrupa İş Kazası İstatistikleri) 1990‘lı yıllarda Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde işyerlerinde gerçekleşen kazalar hakkında karşılaştırılabilir bilgi toplamayı ve bir veri tabanı oluşturmayı amaçlamıştır. Tüm AB ülkelerinde ekonomik sektör/branş ayrımı yapılmaksızın bir işyerinde kaza olduğunda bu durum derhal ilgili kuruma bildirilmektedir 7.
İş kazası, önceden planlanmamış, çoğu kez kişisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan olaydır 27. SGK tarafından açıklanan istatistiklere göre Türkiye’de 2012 yılında 74.871 iş kazası incelenmesi tamamlanmıştır.
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleri olarak tanımlanmıştır27. SGK tarafından açıklanan istatistiklere göre Türkiye’de 2012 yılında 395 meslek hastalığı incelenmesi tamamlanmıştır.
Bu tez çalışmasının amacı Milli Eğitim Bakanlığı’na (MEB) bağlı Destek Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren Ders Aletleri Yapım Merkezi ve Devlet Kitapları Döner Sermaye müdürlüklerinde çalışan gerek idari personel, gerekse işçilerde iş kazaları ve meslek hastalıkları görülme sıklığı ile ilişkili etmenleri belirlemektir.
3 2. GENEL BİLGİLER
2.1. İşçi-İşveren Tanım ve Kavramlar
2.1.1. İşçi Tanımı
İşçi: İşçi, iş kanunu tarafından, hizmet akdine dayanarak herhangi bir işte ücret karşılığı çalışan kişi olarak tanımlanmaktadır. Buna göre işçiyi , "geçerli bir iş ilişkine dayanarak çalışan kişidir" biçiminde tanımlamak mümkündür. Çırak, bir işte çalışma karşılığında bir meslek veya sanatın öğrenen kişidir. Çıraklık esas itibariyle çıraklık sözleşmesine dayanır.
Çıraklığın asıl amacı çırağa bir mesleğin öğretilmesidir 8.
Eski 4857 sayılı iş kanunun 1. Bölümünde yer alan ve tanımları veren Madde 2’e göre; “Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi” denir. Bu maddeye göre işçi geçerli bir anlaşmaya ve iş ilişkisine göre çalışan bireydir 9.
İşçi Kavramının Unsurları 8:
-Geçerli bir iş İlişkisinin olması gerekir.
-Herhangi bir işin yapılması gerekir.
-Karşılık uğruna çalışılmalıdır.
-Zamana göre ücret -Parça başı ücret -Prim ücret sistemi
- İşverene bağımlı olarak çalışılması gerekir.
4 2.1.2. İşyeri Tanımı
İş yeri: İş kanununda işyeri işin yapıldığı yer olarak tanımlanır.
Diğer yandan aynı yasa “İşin niteliği ve yürütme bakımından iş yerine bağlı bulunan yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım beden veya mesleki eğitim yerleri gibi eklentiler ve araçlar da iş yerinden sayılır.” hükmüne yer vermektedir. Buna göre, işyeri sadece sınai ve ticari amaç güden yerleri değil hizmet kesimine giren ve ayrıca serbest meslek faaliyetlerinin de görüldüğü bütün yerleri, örneğin, avukat, mali müşavir yazıhanelerini, hekim muayenehanelerini de kapsamaktadır 8.
Yine eski 4857 sayılı iş kanunun 1. Bölümünde yer alan ve tanımları veren Madde 2’e göre; İşveren tarafından mal veya hizmet üretmek amacıyla maddî olan ve olmayan unsurlar ile işçinin birlikte örgütlendiği birime işyeri denir 9.
2.1.3. İşveren ve İşçi İlişkisi
İş kanununa göre; iş yerinde işveren adına hareket eden, işin ve iş yerinin yönetiminde görev alan kimselere işveren vekili denir. İşveren çoğunlukla yetkilerini tamamıyla kullanabilecek ve yükümlülüklerini yerine getirebilecek durumda değildir. Bu yüzden işveren kendine ait yetki ve görevlerini yerine getirmesi için işveren vekili olarak adlandırılan kişilere bırakır. İşveren vekili kendisine bırakılan yetki ve sorumluluk çerçevesinde işveren adına hareket eder. İşveren vekili sıfatı işçilere tanınan hak ve yetkileri ortadan kaldırmaz 8.
İş kanunun 1. Bölümünde yer alan Madde 2’de tanımlar başlığı altında verilen tanımlamaya göre; “Bir iş sözleşmesine dayanarak, işçi çalıştıran gerçek veya tüzel kişiye yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve
5 kuruluşlara işveren” denir. Yine aynı maddeye göre “işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir 9.
2.1.4. İşveren ve İşçilerin Yükümlülükleri
A -İş kanununa göre işverenin işçiye karşı borçları 9;
1- Ücret ödeme borcu: İş sözleşmesinden doğan ve işin yapılması karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından işçiye ücret ödeme yükümlülüğüdür.
2- İşçiyi koruma borcu: İş ilişkisi içinde işçiyi korumak, ona yardımcı olmak, onun çıkarlarına zarar verici davranışlardan kaçınmak, işin sağlık ve güvenlik içerisinde yürümesi için gerekli işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerini alarak korumasıdır.
3- İşçilere eşit davranma borcu: Bir işyerinde aynı nitelikte ve eşit verimle çalışan kadın-erkek işçilere sadece cinsiyet ayrılığı sebebiyle farklı davranılamaz ve farklı ücret verilemez. İş veya toplu iş sözleşmelerine buna aykırı hüküm konamaz.
4- İşverenin, İş Kanunundan doğan diğer borçları: Çalışma belgesi, işçi çalışma ve kimlik belgesi vermesi, işçiye dinlenmesi için hafta tatili, yıllık ücretli izin ve ara dinlenmesi kullandırması, işyerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirlerinin sağlanması olarak özetlenebilinir.
B -İş kanununa göre işçinin işverene karşı borçları ise 9;
1- İş yapma borcu: İşçinin hizmet akdinden doğan başlıca borcudur.
İşin bizzat işçi tarafından ve işyerinde tespit edilen çalışma şartlarına uygun olarak yapılmasıdır. Ayrıca işçi, işyerinde işin güvenliğini tehlikeye düşürmemesi, herhangi bir hasar veya kayba sebebiyet vermemesi için gereken ihtimam ve özeni göstermesi gerekmektedir.
6 2- İşverenin emir ve talimatlarına uyma borcu: İşverenin yönetim haklarından dolayı, işçinin işverene bağlı olarak çalışması ve onun vereceği emir ve talimatlara uymasıdır.
3- İşçinin işini sadakat ve iyi niyetle görme borcu: İşçi, işini işverenin yararına en uygun biçimde yerine getirmekle yükümlüdür. İş sözleşmesi devam ettiği sürece, işverenin mesleki çıkarlarını korumak, onun mesleki çıkarlarına ters düşecek her türlü davranıştan kaçınmak zorundadır. İşçi ayrıca işverene ait mesleki ve ticari sırları da saklamakla yükümlüdür olarak özetlenebilinir.
2.2. İş Sağlığı ve Güvenliği
2.2.1. İşçi Sağlığı
İşçi sağlığı bilimi; Tüm mesleklerde çalışanların sağlıklarını sosyal, psikolojik ve fiziksel olarak en üst seviyede tutmak, çalışma şartlarını ve üretim araçlarını sağlığa uygun hale getirmek, çalışanları zararlı etkilerden koruyarak işin ve işçinin biri birine uyumunu sağlamak üzere kurulmuş bir tıp dalıdır1. Geniş olarak iş sağlığı; “tüm mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal, sosyal iyilik durumlarını sürdürmek, çalışanların çalışma koşullarından kaynaklanan risklerden korunmasını sağlamak, sağlıklarının bozulmasını önlemek, kendilerine uygun işlere yerleştirmek ve işin insana ve insanın işe uyumunu sağlamak” olarak tanımlanmaktadır 10.
Bir iş yerinde temizlik ve düzen, iş kazalarının çoğunu engelleyen önemli bir faktördür. Kurulu düzenin ve amaçlanan temizliğin yeterli ve devamlı olması yapılacak rutin çalışma ve kontroller ile mümkün olabilir.
Günlük çalışmalarla düzen ve temizliğin sağlanmış olması morali yükseltir, verimi artırır, iş ve işçi sağlığı açısından pozitif etkileri vardır 1.
7 İş ve işçi sağlığı için önerilen 10 altın kural;
1- Çalışılan takım, tezgah ve makine, işin tamamlanmasından hemen sonra kesinlikle temizlenmeli, kullanılan aletler yerlerine konulmalıdır.
2- Çalışma esnasında çalışılan alanın ve çevrenin kirlenmesine engel olunmalı, mümkün olduğunca temiz tutulmalıdır.
3- İş yerlerinde temizliği en iyi şekilde yapabilecek ve işin niteliğine uygun temizlik araç ve gereçleri bulundurulmalıdır. (saplı süpürge, kürek, paspas, fırça, elektrikli süpürge, parlatıcı maddeler, deterjan, özel ilaçlar vs.)
4- İşyerinin iç ve dış çevre temizliğinin yapılması gereklidir.
5- Artık ve çöplerin toplanarak ortamdan uzaklaştırılması için gerekli önlemler alınmalıdır.
6- İşçilerin kayarak düşmelerine neden olabilecek yağ, mazot gibi petrol ürünleri ile karpuz, kavun, muz vs. kabuklu yiyeceklerin hemen
temizlenmesi gerekir.
7- Özellikle gıda maddesi üreten işyerlerinde tüzük ve yönetmeliklerde belirlenen temizlik kurallarına mutlaka uyulmalıdır. Bu tür işyerlerinde fare, böcek vs. zararlı hayvanlara karşı periyodik ilaçlama yapılmalıdır.
8- Çalışanların sağlık ve temizlik kurallarına devamlı uymalarını sağlamak amacıyla broşür ve uyarıcı levhaların işyerlerinin kolayca görülebilecek bölümlerine asılması gerekir.
9- Yatakhane, yemekhane, banyo, duş, tuvalet gibi hijyen gerektiren yerler ile toplu sosyal faaliyetlerin yapıldığı yerler çok çabuk kirlenebilen yerlerdir.
Bu tip yerlerin temizliğine özellikle dikkat edilmelidir.
10- Temizlik ve düzen kurallarına uymayanlar uyarılmalı, ikazlara uyulmadığı takdirde sorumlulara bildirilmelidir 1.
İşçi sağlığını olumsuz yönde etkileyen bazı faktörler
Gereğinden fazla sıcak ve nemli ortamlarda veya kirli havada çalışmak;
8
• Yetersiz ışıklandırma.
• Fazla gürültü.
• Bedeni, gözü ve(ya) kulağı yoğun olarak yoran işler.
• Çalışma tempoları.
• Ara verme imkanlarının az olması.
• Gece işi veya vardiya işler.
• Ağır çalışma şartları.
• İşyeri atmosferinin kötü olması ve iş stresine sebebiyet verebilecek bütün olumsuz etkenler11.
2.2.2. İş Güvenliği
A -İşçilerin iş kazalarına uğramalarını önlemek amacı ile güvenli çalışma ortamını oluşturmak için alınması gereken tedbirler dizisine “İş Güvenliği” denir 1.
İş yerlerinde işin yapımı sırasında, sağlığa, işe ve işyerine, zarar verebilecek olan, çeşitli sebeplerden kaynaklanan, olumsuz şartlardan korunmak amacı ile yapılan planlı çalışmaların hepsine İş Güvenliği denir9.
B-İş Güvenliğinin Önemi;
Dünyada ve Türkiye’de meydana gelen hızlı sanayileşme ve teknolojik gelişmeler ile doğru orantılı olarak özellikle iş yerlerinde çalışan kişilerin güvenliği ile ilgili bazı sorunlar da açığa çıkmıştır. Bu sebeple bir takım önlemleri önceden alarak iş yerlerini güvenli hale getirmek gerekmekte olduğundan iş güvenliği oldukça önem kazanmıştır3. Bu nedenle denilebilir ki, bir iş yerinde değil, bir ülkede İş Güvenliği varsa orada sağlık ve mutluluk vardır. İş güvenliği yoksa can kaybı, sakatlık, hastalık, para ve zaman kaybı vardır. O halde “önce iş güvenliği” dir12.
9 C-İş Güvenliğinin Amacı;
1- Çalışanlara en yüksek seviyede sağlıklı ortam sağlamak, 2- Çalışma şartlarının olumsuz etkilerinden onları korumak, 3- İş ve işçi arasında mümkün olan en iyi uyumu temin etmek,
4- İşyerlerinde ki rizikoları tamamen ortadan kaldırmak veya zararları en aza indirgemek,
5- Oluşabilecek maddi ve manevi zararları ortadan kaldırmak, 6- Çalışma verimini arttırmak1.
2.2.3. İş Sağlığı ve Güvenliği
İş sağlığı ve güvenliği; işin yapılması sırasında işyerindeki fiziki çevre şartları sebebiyle işçilerin maruz kaldıkları sağlık sorunları ve mesleki risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması ile ilgilenen bilim dalıdır. Bir kuruluşun gerçekleştirdiği faaliyetlerden etkilenen tüm insanların (çalışanların, geçici işçilerin, alt yüklenici çalışanlarının, ziyaretçilerin, müşterilerin ve işyerindeki herhangi bir kişinin) sağlığına ve güvenliğine etki eden faktörleri ve koşulları inceleyen bilim dalı olarak tanımlanmaktadır 2.
İş sağlığı ve güvenliği (İSG) hakkı sosyal devlet niteliğinden kaynaklanan bir hak olup, İSG düzenlemeleri, yaşam ve sağlık hakkının hayata geçirilmesinde önemli bir adım teşkil eder 13.
İSG; iş sağlığı ve güvenliği çalışanların, işyerlerinde işin yürütümü nedeniyle oluşabilecek çeşitli tehlikelerden korunması, işyeri içi ve dışındaki çalışma koşullarının iyileştirilerek refahının arttırılması amacıyla yapılan sistemli çalışmalardır 3.
10 A -İSG'nin bilimsel dayanakları 11;
• Tıp
• Ekonomi
• Hukuk
• Psikoloji
• Sosyoloji
B -İSG'nin Türkiye'de belirlendiği yasalar 14;
• 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
• 506 sayılı SGK kanunu
• Türk Ceza Kanunu(TCK)
• Borçlar Kanunu(BK)
• Türk Tabipleri Birliği Kanunu(TTBK)
• Çevre Mevzuatı(ÇM)
• Sendikalar Kanunu(SK)
• Türk Ticaret Kanunu(TTK)
C - İSG'nin ilgi alanları 15;
• İş sağlığı ve güvenliği konusunda işverenin yükümlülükleri
• İş sağlığı ve güvenliği konusunda işçilerin yükümlülükleri
• İş sağlığı ve güvenliği konusunda devletin yükümlülükleri
• İş sağlığı ve güvenliği kurulları
• İşyeri sağlık birimleri ve işyeri hekimliği
• Çalışma hayatında çocuk işçilerin korunması
• Çalışma hayatında kadın işçilerin korunması
11 2.3. İş Sağlığı ve Güvenliği Tarihsel Gelişimi
2.3.1. AB Ülkeleri’ndeki Gelişimi
Sanayi Devrimi öncesinde, çalışanların sağlığı ile yapılan iş arasındaki ilişkileri ilk olarak Yunanlı düşünür Heredot’un araştırdığı ileri sürülmektedir. Heredot işçilerin sağlıklı olması, dolayısıyla verimli çalışabilmeleri için kendilerine yeterli besin verilmesi üzerinde durmuştur
13. Hipokrates ilk kez kurşunun zararlı etkilerinden söz etmiş, kurşun koliğini tanımlamış, halsizlik, kabızlık, felçler ve görme bozuklukları gibi belirtileri saptamış ve bulguların kurşun ile ilişkisini açık bir biçimde ortaya koymuştur 5.
M.Ö. 200 yıllarında Hipokrates ‟in çalışmala
Nicander, kurşun koliği ve kurşun anemisini incelemiş ve bunların özelliklerini tanımlamıştır. Bu dönemde yapılan çalışmalar sağlık ve güvenlik sorunlarının saptanması ve tanımı ile sınırlı kalmamış, zararlı etkilerden korunma yöntemleri de geliştirilmiştir. Nitekim milattan sonra(
M.S) 23 ile 79 yılları arasında yaşamış olan Plini, çalışma ortamındaki tehlikeli tozlara karşı çalışanların korunması amacıyla maske yerine geçmek üzere başlarına torba geçirmelerini önermiştir. Juvenal ise, özellikle demircilerde görülen göz yakınmaları ve göz hastalıklarının yapılan işten kaynaklandığını, sürekli olarak ayakta çalışanlarda varislerin oluşabileceğini açıklamıştır 5.
1633 ile 1714 yılları arasında yaşayan İtalyan Berdardino Ramazzini, 1713 yılında yayınladığı “De Morbis Artificum Diatriba” isimli kitabında özellikle iş kazalarını önlemek için, iş yerlerinde koruyucu güvenlik önlemlerinin alınmasını önermiştir. Ramazzini işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili sayısız çalışmalar yapmış, çok önemli bilimsel görüş ve öneriler getirmiştir. İşçi sağlığı ve iş güvenliğiyle ilgili korunma yöntemleri
12 üzerinde durmuş, işyerlerinin sıcaklık derecesinden, işyeri havasında bulunabilecek zararlı etkenlerden ve bunların giderilmesi için alınması gerekli önlemlerden ve havalandırma yöntemlerinden söz etmiştir. İş yerlerindeki çalışma ortamından kaynaklanan olumsuz koşulların düzeltilmesi ile iş veriminin artacağını ileri sürmüştür 5.
On dokuzuncu yüzyıldan itibaren sanayi devriminin yarattığı olumsuz çalışma koşullarının düzeltilmesinin sağlanması amacıyla, işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili yasaların hazırlanması ve yaptırımlar uygulanması konusunda çeşitli etkinliklerde bulunmuşlardır. Sosyal güvenlik ilkeleri on dokuzuncu yüzyılda yaygınlaşmış, çeşitli sigorta kurumları kurulmuş ve iş kazaları ile meslek hastalıkları sigortası uygulanmaya başlanmıştır. Dünyadaki meslek hastalıkları ve iş kazalarının önlenmesine yönelik çalışmalarda sendikaların katkıları yanında, 1919 yılında faaliyetine başlayan Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) "Milletler Cemiyeti"ne bağlı olarak bu konuda önemli çalışmalar yapmış ve 1946 yılında ise Birleşmiş Milletler(BM) ile imzaladığı anlaşma sonucu bir uzmanlık kuruluşu durumuna gelmiştir 17.
Bilimsel esaslara dayanılarak, işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunu ilk olarak İtalya’da 17 yy.da Bernandino Ramazzini ele almış, kendi tecrübe ve bulgularına dayanarak yazdığı meslek hastalıkları kitabıyla işçi sağlığının kurucusu olarak tarihe geçmiştir 16.
2.3.2. Türkiye’deki Gelişimi
2.3.2.1. Osmanlı Dönemi
Konunun ülkemizdeki gelişimini ise Osmanlı ve Cumhuriyet dönemleri olmak üzere iki ayrı dönem itibarı ile incelemeliyiz.
Sanayileşmenin henüz oluşmadığı ve fabrika denilecek büyüklükte işyeri
13 sayısının çok az olması bu konudaki çalışmaların gecikmesine neden olmuştur. Osmanlı döneminde konuya ilişkin önemli gelişmelerin olduğundan söz edemeyiz. Bu döneme ilişkin önemli yasaların 1865 yılında Ereğli kömür havzalarında çalışan işçilere yönelik olarak çıkarılan Dilaver Paşa Nizamnamesi ve yine aynı işkoluna yönelik olarak 1869 yılında çıkarılan Maadin Nizamnamesidir 17.
2.3.2.2. Cumhuriyet sonrası dönem
Cumhuriyet dönemine bakıldığında, 1921 yılında 151 sayılı ― Ereğli Havza-i Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna müteallik Kanun ‖ kömür işçilerinin çalışma şartları, iş güvenliği ve işçi sağlığı ile ilgili ilk yasadır.
1924 yılında 394 sayılı yasa çalışanlara hafta tatilini getirmiştir.
Daha sonra ise 1935 yılında milli bayram ve genel tatil günleri hakkındaki yasa da yürürlüğe girmiştir.1926 yılında 818 sayılı Borçlar Kanunu, iş kazası meslek hastalıkları ile ilgili hukuki hükümler getirmiştir.
1930 yılında çıkarılan Belediyeler Yasası(BY) ise denetim konusunda hükümler içermektedir. 1930 yılında çıkarılan 1593 sayılı ‖
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ‖ ve 1937
Yasası bu konuda çıkarılan önemli yasalardır. Bu yasalara dayalı çok sayıda tüzük ile detaylar ve uygulamalar belirlenmiştir.
1946 yılında Çalışma Bakanlığını kurulması İş güvenliği ve İş sağlığı konusunda en önemli aşama olarak görülmektedir. 1945 yılında
4792 sayılı ― İşçi Sigortaları Kurumu Yasası ‖ da önemli 1950 de 5690 sayılı kanunla sanayi ve ticarette iş teftişi hakkındaki 81
numaralı milletler arası sözleşme yürürlüğe girmiştir 16.
14 2.3.2.3. Günümüzde ise;
3008 sayılı İş Yasası, 1967 yılında 931 sayılı yasayla yürürlükten kaldırılmış, bunun yerine ise 1971 tarihinde 1475 sayılı İş Yasası gelmiştir.
Bu yasa uzun bir süre yürürlükte kalmış ve bu yasaya dayanarak birçok tüzük ve yönetmelikte çıkarılmıştır 17.
1964 yılında yürürlüğe giren 506 sayılı Sosyal Sigortalar Yasası işçilere çeşitli risklere karşı güvenceler getirmiştir. Bu yasa 2003 yılında çıkarılan 4958 sayılı yasayla değiştirilmiştir. Son olarak da 16.06.2006 tarihli 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Yasası kabul edilmiştir 17.
--22/ 05/ 2003 tarihinde 4857 sayılı İş Kanunu ve bu kanuna dayalı olarak 09/ 12/ 2003 tarihli İşçi sağlığı ve iş güvenliği yönetmeliği yürürlüğe girmiştir 13.
-20/ 06/ 2012 tarihinde 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu yürürlüğe girmiştir 13.
2.4. İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Mevcut Yasal Düzenlemeler İSG’nin mevzuattaki dayanakları, hem ulusal hem de uluslararası düzeydedir. Bunlar; başta Anayasa’nın belli bazı hükümleri olmak üzere, İş Kanunu’nun 5. bölümü (m. 77–89) ve bunlara bağlı çıkarılmış tüzük ve yönetmeliklerdir. Bunlardan başka Borçlar Kanunu, Umumi Hıfzısıhha Kanunu, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve bunlar uyarınca çıkarılmış yönetmeliklerdeki kimi hükümler de, İSG’ne ilişkin mevzuatı oluşturmaktadır 3.
15 4857 sayılı Kanunun çıkarılmasından sonra başlayan yeni mevzuat döneminin en önemli özelliği; 1475 sayılı Kanun döneminde İSG alanına ilişkin olarak çıkarılan tüzük ve yönetmeliklerde çoğunlukla ILO sözleşmeleri ve tavsiye kararları esas alınırken, yeni dönemde bu yönetmeliklerin çoğunluğunun AB direktiflerinin çevrilmesi suretiyle çıkarılmış olmasıdır. Gerek bu konuda ILO sözleşmelerini onaylayan, gerekse uyum sürecinde AB normlarını benimseyen ülkemizde yasa koyucunun, artık ILO ve AB normlarını göz ardı etmesi düşünülemez 18.
Ancak ülkemizdeki asıl sorun, mevzuattaki eksiklikten çok, uygulanmasında ve denetimde görülen eksikliktir. “Türkiye’nin İSG yönünden genelde yeterli bir mevzuata sahip olduğu görülmesine karşılık;
ülkemizde eksik olan, bu mevzuatın uygulanışını denetleyebilecek etkili bir devlet denetim örgütünün kurulamamış olmasıdır 15. Bizzat resmi çevreler, mevcut işyerlerinin yılda ancak % 9 ila % 11 arasında değişen bir oranının denetimden geçirilebildiğini belirtmektedir. Bunun anlamı, işyerlerinin büyük bir bölümünün devlet denetiminden uzak kaldığıdır” 19.
2.4.1. T.C Anayasası
İSG önlemleri, her şeyden önce, kişinin huzurunu ve giderek mutluluğunun sağlanmasını amaçlar. İSG, kişilerin mesleki tehlikelerden uzak bir ortamda çalışmalarını sağlayarak, onların sağlıklı gelişmelerini gerçekleştirir. Bu anlamda, işçiye sağlıklı ve güvenli çalışma ortamının sağlanması temel hak durumundadır 20.
Çalışanların sağlık ve güvenlik hakkı 2. maddeden başlayarak dayanaklarını Anayasamızda bulmaktadır. Anayasanın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin “Sosyal bir Hukuk Devleti” olduğu ilkesine yer verilmiştir. Sosyal konularla ilgili düzenlemeleri ise, “Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler” başlıklı 3. Bölümde toplanmış olup; İSG ile ilgili olanlar
16 49, 50, 56 ve 60. maddelerdir. Böylece devlet, sosyal devlet ilkesi doğrultusunda tüm vatandaşları kapsayacak şekilde; çalışma hayatını geliştirmek, hayat seviyesini yükseltmek, çalışanları korumak, çalışma şartlarını düzenlemek, verimi arttırmak, sağlık hizmetlerini planlamak ve vermek, sosyal güvenliği sağlamak gibi görevleri üstlenmektedir 22.
2.4.2. 6331 Sayılı İş Kanunu
Kanun Numarası: 6331,Kabul Tarihi: 20 / 6 / 2012 Yayımlandığı Yer: R.Gazete
A –Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.
B -Kapsam ve istisnalar
MADDE 2 – (2) Ancak aşağıda belirtilen faaliyetler ve kişiler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz:
a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri(TSK), genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı(MİT) Müsteşarlığının faaliyetleri.
b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri.
c) Ev hizmetleri.
ç) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar.
17 d) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan iş yurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri.
C -İşverenin genel yükümlülüğü
MADDE 4 – (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;
a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.
b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.
c) Risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz önüne alır.
d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
(2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
(3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
D -Risklerden korunma ilkeleri
MADDE 5 – (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur:
18 a) Risklerden kaçınmak.
b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek.
c) Risklerle kaynağında mücadele etmek.
ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek.
d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak.
e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek.
f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek.
g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek.
ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek.
E -İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri
MADDE 6 – (1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren;
a) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.
19 b) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.
c) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlar.
ç) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.
d) Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.
F -Çalışanların yükümlülükleri
MADDE 19 – (1) Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür.
(2) Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır:
a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek.
b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.
c) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek.
20 ç) Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.
G - İş sağlığı ve güvenliği kurulu
MADDE 22 – (1) Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular.
(2) Altı aydan fazla süren asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu hallerde;
a) Asıl işveren ve alt işveren tarafından ayrı ayrı kurul oluşturulmuş ise, faaliyetlerin yürütülmesi ve kararların uygulanması konusunda iş birliği ve koordinasyon asıl işverence sağlanır.
b) Asıl işveren tarafından kurul oluşturulmuş ise, kurul oluşturması gerekmeyen alt işveren, koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
c) İşyerinde kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren, alt işverenin oluşturduğu kurula iş birliği ve koordinasyonu sağlamak üzere vekâleten yetkili bir temsilci atar.
ç) Kurul oluşturması gerekmeyen asıl işveren ve alt işverenin toplam çalışan sayısı elliden fazla ise, koordinasyonu asıl işverence yapılmak kaydıyla, asıl işveren ve alt işveren tarafından birlikte bir kurul oluşturulur.
(3) Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması ve bu işverenlerce birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde işverenler, birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirir.
21 2.4.3. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu
Kanun Numarası: 5510,Kabul Tarihi: 31 / 5 / 2006
Yayımlandığı R. Gazete: Tarih: 16 / 6 / 2006, Sayı: 26200
A -İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması-MADDE 13 B -Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması- MADDE 14
C - İş kazası ve meslek hastalığı ile hastalık bakımından işverenin ve üçüncü kişilerin sorumluluğu-MADDE 21
2.4.4. Borçlar Kanunu
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK) 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe girmiş ve 1926 tarih ve 818 sayılı Borçlar Kanunu (BK) aynı tarihte yürürlükten kalkmıştır (TBK m.647, 648). Türk Borçlar Kanunu ikinci kısım, altıncı bölüm, birinci ayrımında bulunan “işverenin borçları”
başlığının, “işçinin kişiliğinin korunması” alt başlığında üç madde bulunmaktadır 24.
TBK m.417/I uyarınca “İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla, özellikle işçilerin psikolojik ve cinsel tacize uğramamaları ve bu tür tacizlere uğramış olanların daha fazla zarar görmemeleri için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür”. TBK m.417 genel olarak işverenin işçiyi koruma borcunu düzenleyen normdur. İşverenin işçiyi koruma borcu, işverence, işçinin çalışması nedeniyle karşılaşabileceği tehlikelerden korunması, bu konuda önlem alınması ve onun çıkarlarına zarar verecek davranışlardan kaçınılması şeklinde ortaya konur ve işçinin bağlılık (sadakat) borcunun karşısında yer aldığı kabul edilir 25.
22 2.4.5. Belediyeler Kanunu
İş sağlığı ve güvenliği konusunun tarihçesine baktığımızda 1865 yılına dayanan bir geçmişinin olduğu görülecektir. Dönemin Nazırı Dilaver Paşa tarafından bir nizamname bugünkü adıyla tüzük hazırlanmış ancak Padişah tarafından onaylanmadığı için yürürlüğe girmemiştir.
Cumhuriyetle birlikte iş sağlığı ve güvenliği alanında da bazı gelişmelerin olduğu bilinmektedir. Bunlar sırasıyla; 1930 yılında yürürlüğe giren Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ve 1580 sayılı Belediyeler Kanunudur 26.
Madde 15 - Belediyelerin kanunlar ve nizamnamelerle muayyen hukuku, buna mukabil beldenin ve belde halkının sıhhat, selamet ve refahını temin, intizamını halelden vikaye maksadıyla yapacağı vazifeleri vardır.
2.4.6. Umumi Hıfzısıhha Kanunu
Kanun Numara:1593, Kabul Tarih:24/ 4 / 1930 Yayımlandığı R.Gazete: 6 / 5 /193, Sayı: 1489
İşçiler hıfzıssıhhası
Madde 173 – On iki yaşından aşağı bütün çocukların fabrika ve imalathane gibi her türlü sanat müesseseleriyle maden işlerinde amele ve çırak olarak istihdamı memnudur.
On iki yaş ile on altı arasında bulunan kız ve erkek çocuklar günde azami sekiz saatten fazla çalıştırılamaz.
Madde 174 – On iki yaş ile on altı yaş arasında bulunan çocukların saat yirmiden sonra gece çalışmaları memnudur.
23 Madde 175 – Bütün amele için gece hizmetleriyle yer altında icrası lazım gelen işler 24 saatte sekiz saatten fazla devam edemez.
Madde 179 – Aşağıdaki mevaddı ihtiva eylemek üzere işçilerin sıhhatini korumak için İktisat ve Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletleri tarafından müşteken bir nizamname yapılır.
Madde 180 – Devamlı olarak en az elli işçi çalıştıran bütün iş sahipleri, işçilerinin sıhhi ahvaline bakmak üzere, bir veya mütaaddit tabibin sıhhi murakabesini temine ve hastalarını tedaviye mecburdur.
Büyük müessesatta veya kaza ihtimali çok olan işlerde tabip daimi olarak iş mahallerinde yahut civarında bulunur. Hastanesi olmayan mahallerde veya şehirler ve kasabalar haricinde bulunan yerlerdeki iş müesseseleri bir hasta odası ve ilk yardım vasıtalarını ihzar ederler. Yüzden beş yüze kadar daimi amelesi olan müesseseler bir revir mahalli ve beş yüzden yukarı amelesi olanlar yüz kişiye bir yatak hesabiyle hastane açmağa mecburdurlar.
2.4.7. İLO Sözleşmeleri
Uluslararası Çalışma Örgütü, 1919’da imzalanan Versay Anlaşmasında öngörülen Milletler Cemiyeti ile ortaya çıkmıştır. Amaç, Birinci Dünya Savaşından sonra giderek büyüyen sorunlara yönelik sosyal reform niteliğinde çözümler bulmak ve reformların uluslararası düzeyde uygulanmasını sağlamaktı. ILO 1946’da, henüz yeni oluşturulan Birleşmiş Milletler Teşkilatı'nın ilk uzmanlık kuruluşu olmuştur. ILO 1969’daki 50.
kuruluş yıldönümünde Nobel Barış Ödülü’nü kazanmıştır 32.
24
“Herhangi bir ülkenin, emeğin insani koşullarını benimsememesi, kendi ülkelerindeki durumu iyileştirme isteğinde olan diğer ülkeler için bir engel teşkil edecektir.” ILO Anayasası
Uluslararası Çalışma Örgütü, Sözleşmeler ve Tavsiye Kararları yoluyla, çalışma hayatına ilişkin temel haklar, örgütlenme özgürlüğü, toplu pazarlık, zorla çalıştırmanın engellenmesi, fırsat ve muamele eşitliği gibi çalışmaya ilişkin tüm konuları düzenleyici, uluslararası çalışma standartları oluşturur. Mesleki eğitim ve rehabilitasyon, istihdam politikası, iş hukuku, endüstriyel ilişkiler, çalışma şartları, yönetimin geliştirilmesi, kooperatifler, sosyal güvenlik, çalışma istatistikleri, iş sağlığı ve güvenliği konularında teknik yardım sağlar. Bağımsız iş ve işveren örgütlerinin kurulmasını destekler ve bunlara eğitim ve danışmanlık hizmeti verir. Birleşmiş Milletler sistemi içinde Uluslararası Çalışma Örgütü'nün, yönetim kurullarına işçi, işverenin hükümetlerle eşit olarak katıldığı, kendine has olan üçlü bir yapısı vardır 33.
-ILO’nun dört temel stratejik hedefi vardır:
Çalışma yaşamında standartlar, temel ilke ve haklar geliştirmek ve gerçekleştirmek. Kadın ve erkeklerin insana yakışır işlere sahip olabilmeleri için daha fazla fırsat yaratmak, sosyal koruma programlarının kapsamını ve etkinliğini artırmak, üçlü yapıyı ve sosyal diyalogu güçlendirmek 34.
2.4.7.1. 155 Sayılı İLO Sözleşmesi
ILO Kabul Tarihi: 3 Haziran 1981, Kanun Tarih ve Sayısı:
07.01.2004 / 5038, Resmi Gazete Yayım Tarihi ve Sayısı: 13.01.2004 / 25345
25 Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Konferansı, Uluslararası Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu’nun daveti üzerine, 3 Haziran 1981 tarihinde Cenevre’de yaptığı altmışyedinci oturumunda; Oturum gündeminin 6 ıncı maddesini oluşturan sağlık, güvenlik ve çalışma ortamına ilişkin belirli önerilerin kabulüne ve bu önerilerin bir uluslararası sözleşme şeklini almasına karar vererek, İş Sağlığı ve Güvenliği Sözleşmesi, 1981 olarak adlandırılacak olan aşağıdaki sözleşmeyi, bin dokuz yüz seksen bir yılı Haziran ayının yirmi ikinci günü kabul eder
Madde 2-Bu Sözleşme, kapsanan ekonomik faaliyet kollarında çalışan bütün işçilere uygulanır.
Madde 3-Bu sözleşmenin amacı bakımından;
a. “Ekonomik faaliyet kolları” terimi, kamu hizmetleri dahil olmak üzere, işçi çalıştırılan bütün kolları kapsar.
b. “İşçiler” terimi, kamu çalışanları dahil olmak üzere istihdam edilen bütün kişileri kapsar:
c. “İşyeri” terimi, işçilerin, işleri nedeniyle gitmeleri veya bulunmaları gereken ve işverenin doğrudan veya dolaylı kontrolü altında bulunan bütün yerleri kapsar;
d. “Düzenlemeler” terimi, yetkili makam veya makamlarca kanun gücü verilen bütün hükümleri kapsar;
e. “Sağlık” terimi, işle bağlantısı açısından, sadece hastalık veya sakatlığın bulunmaması halini değil, aynı zamanda, çalışma sırasındaki hijyen ve güvenlik ile doğrudan ilişkili olarak sağlığı etkileyen fiziksel ve zihinsel unsurları da kapsar.
Madde 4-Her üye, ulusal koşullar ve uygulamaya göre ve en fazla temsil kabiliyetine sahip işçi ve işveren kuruluşlarına danışarak iş güvenliği, iş sağlığı ve çalışma ortamına ilişkin tutarlı bir ulusal politika geliştirecek, uygulayacak ve periyodik olarak gözden geçirecektir.
26 Madde 7-İş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamı ile ilgili durum;
sorunların tespiti, bunların çözümü için etkin metotların geliştirilmesi, öncelikler ve sonuçların değerlendirilmesi amacıyla, ya toptan, ya da belirli alanlar itibariyle belirli aralıklarla gözden geçirilecektir.
Madde 9-İş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamına ilişkin ilgili mevzuatın uygulanması uygun ve yeterli bir denetim sistemi ile güvence altına alınacaktır.
Madde 10-Yasal yükümlülüklere uymalarına yardım amacıyla, işverenler ve işçiler için yol gösterici tedbirler alınacaktır.
Madde 13-Sağlığı ve hayatı için ciddi ve yakında vaki olmasından korktuğu tehlike nedeniyle, haklı bir gerekçeyle, işinden uzaklaşan bir işçi, işinden uzaklaşması nedeniyle olabilecek uygunsuz sonuçlara karşı ulusal koşullar ve uygulama uygun bir şekilde korunacaktır.
Madde 14-Ulusal koşullar ve uygulamaya uygun bir şekilde, iş sağlığı ve güvenliği ve çalışma ortamına ilişkin sorunlara yönelik yüksek teknik, tıbbi ve mesleki eğitimini de kapsayan, tüm çalışanların eğitim ihtiyacını karşılayacak şekilde tüm seviyelerde eğitim ve öğretimin geliştirilmesi için önlemler alınacaktır.
Madde 21-İş güvenliği ve sağlığına ilişkin önlemler, işçilere herhangi bir mali yük getirmeyecektir.
27 2.4.7.2. 161 Sayılı İLO Sözleşmesi
ILO Kabul Tarihi: 7 Haziran 1985, Kanun Tarih ve Sayısı:
07.01.2004 / 5039, Resmi Gazete Yayım Tarihi ve Sayısı: 13.01.2004 / 25345
Uluslararası Çalışma Bürosu Yönetim Kurulu’nun daveti üzerine, 7 Haziran 1985 tarihinde Cenevre’de yaptığı Yetmiş birinci Oturumunda, Uluslararası Çalışma Örgütü Genel Konferansı; İşçinin işinden kaynaklanan rahatsızlık, hastalık ve yaralanmaya karşı korunmasının, Anayasası gereğince, Uluslararası Çalışma Örgütü’ne verilmiş görevlerden biri olduğunu işaret ederek, İlgili uluslararası çalışma Sözleşme ve Tavsiye Kararlarını, özellikle, ulusal düzeydeki politika ve eylem prensiplerini oluşturan 1953 tarihli İşçilerin Sağlığını Korumaya İlişkin Tavsiye Kararı, 1959 tarihli İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin Tavsiye Kararı, 1971 tarihli İşçi Temsilcileri Sözleşmesi ve 1981 tarihli İş Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmesi ve Tavsiye Kararını dikkate alarak, Oturum gündeminin 4 üncü maddesini oluşturan İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin bazı tekliflerin kabulüne ve bu tekliflerin bir uluslararası sözleşme şeklini almasına karar vererek, Bin dokuz yüz seksen beş yılı Haziran ayının yirmi altıncı günü, İş Sağlığı Hizmetleri Sözleşmesi, 1985 olarak adlandırılacak olan sözleşmeyi kabul eder.
Madde 1-Bu sözleşmenin amacı bakımından:
a. “İş Sağlığı Hizmetleri” terimi esas olarak önleyici işlevlere sahip olan ve işletmedeki işveren, işçiler ve onların temsilcilerine;
İşle ilgili en uygun fiziksel ve zihinsel sağlık koşullarını karşılayacak düzeyde, güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamı oluşturmak ve bunu sürdürmek için gereksinimler, İşin, işçilerin fiziksel ve zihinsel sağlık durumlarını dikkate alacak şekilde, onların yeteneklerine uygun biçimde
28 uyarlanması, konularında tavsiyede bulunma sorumluluğu olan hizmetlerdir.
b. “İşçilerin işyerindeki temsilcileri terimi“, ulusal mevzuat veya uygulamaya göre bu şekilde tanımlanan kişileri ifade eder.
Madde 5-Her işverenin istihdam ettiği işçilerin sağlık ve güvenliği için sorumluluğu saklı kalmak kaydıyla ve işçilerin iş sağlığı ve güvenliği konusunda katılımının gerekliliği göz önüne alınarak, iş sağlığı hizmetleri, işletmedeki iş risklerine uygun ve yeterli olacak şekilde aşağıdaki görevleri kapsayacaktır.
a. İşyerlerinde sağlığa zararlı risklerin tanımlanması ve değerlendirilmesi;
b. Sağlık üniteleri, kantinler, yatakhaneler ve işveren tarafından bu tür hizmetlerin sunulduğu yerler dahil olmak üzere, işçinin sağlığını etkileyebilecek çalışma ortamında ve iş uygulamalarındaki faktörlerin gözetimi;
c. İşyerlerinin tasarımı, makine ve diğer teçhizatın durumu, bakımı ve seçimi ve çalışma sırasında kullanılan maddeler dahil olmak üzere işin planlanması ve organizasyonu konusunda tavsiyede bulunma,
d. Yeni teçhizatın sağlık açısından değerlendirilmesi ve test edilmesi gibi iş uygulamalarının iyileştirilmesine yönelik programların geliştirilmesine katılım,
e. İş sağlığı, güvenliği, hijyen ve ergonomi, kişisel ve müşterek koruyucu donanım konularında tavsiyede bulunma,
f. İş ile ilişkisi bakımından, işçilerin sağlığının gözetimi, g. İşin işçiye uygunluğunun geliştirilmesi,
h. Mesleki rehabilitasyon önlemlerine katkıda bulunma, İş sağlığı, hijyen ve ergonomi alanlarında bilgi, eğitim ve öğretim sağlamada işbirliği;
i. İlk yardım ve acil durum tedavi hizmetlerini örgütleme;
29 j. İş kazaları ve meslek hastalıklarının analizine katılma;
Madde 12-İşçilerin işle ilgili sağlığının gözetimi, onların ücretlerinde herhangi bir azalmaya neden olmayacak, ücretsiz yapılacak ve mümkün olduğu ölçüde çalışma saatleri içerisinde yerine getirilecektir.
Madde 13-Bütün işçiler, yaptıkları işin ihtiva ettiği sağlık tehlikeleri hakkında bilgilendirileceklerdir.
Madde 14-İşveren ve işçiler, çalışma ortamında bulunan ve işçilerin sağlığını etkilediği bilinen ve etkileyebileceğinden şüphe edilen etkenler hakkında iş sağlığı hizmetlerini verenleri haberdar edeceklerdir.
Madde 15-Sağlık sorunları ve bu nedenle işe gelememe ile işyerinde var olabilecek sağlık tehlikeleri arasında herhangi bir ilişkinin olup olmadığının tespiti için, işçilerin sağlık sorunları ve bu nedenle işe gelememe durumları hakkında iş sağlığı hizmetlerine bilgi verilecektir.
İşveren, İş sağlığı hizmeti veren personele işe gelememe nedenlerini incelemesi talebinde bulunamaz.
2.4.8. İSG Hakkındaki Tüzükler
İşçi Sağlığı Ve İş Güvenliği Kurulları Hakkında tüzüğün Yürürlükten Kaldırılmasına Dair Tüzük
Resmi Gazete: 28 Nisan 2006 – Sayı: 26152
MADDE 1 – 31 / 1 / 1973 tarihli ve 7/5734 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulları Hakkında Tüzük yürürlükten kaldırılmıştır.
30 2.4.9. İSG Hakkındaki Yönetmelikler
İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çeşitli yönetmelikler
MADDE 30-(1) Aşağıdaki konular ile bunlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmeliklerle düzenlenir:
a) İlgili bakanlıkların görüşü alınarak, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması, sürdürülmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi amacıyla;
işyeri bina ve eklentileri, iş ekipmanı, işin her safhasında kullanılan ve ortaya çıkan maddeler, çalışma ortam ve şartları, özel risk taşıyan iş ekipmanı ve işler ile işyerleri, özel politika gerektiren grupların çalıştırılması, işin özelliğine göre gece çalışmaları ve postalar hâlinde çalışmalar, sağlık kuralları bakımından daha az çalışılması gereken işler, gebe ve emziren kadınların çalışma şartları, emzirme odaları ve çocuk bakım yurtlarının kurulması veya dışarıdan hizmet alınması ve benzeri özel düzenleme gerektirebilecek konular ve bunlara bağlı bildirim ve izinler ile bu Kanunun uygulanmasına yönelik diğer hususlar.
b) İş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili olarak;
1)Çalışan sayısı ve tehlike sınıfı göz önünde bulundurularak hangi işyerlerinde işyeri sağlık ve güvenlik biriminin kurulacağı, bu birimlerin fiziki şartları ile birimlerde bulundurulacak donanım.
2) İşyeri sağlık ve güvenlik birimi ile ortak sağlık ve güvenlik biriminde görev alacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin nitelikleri, işe alınmaları, görevlendirilmeleri, görev, yetki ve sorumlulukları, görevlerini nasıl yürütecekleri, işyerinde çalışan sayısı ve işyerinin yer aldığı tehlike sınıfı göz önünde bulundurularak asgari çalışma
31 süreleri, işyerlerindeki tehlikeli hususları nasıl bildirecekleri, sahip oldukları belgelere göre hangi işyerlerinde görev alabilecekleri.
3) İş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunacak kişi, kurum ve kuruluşların; görev, yetki ve yükümlülükleri, belgelendirilmeleri ve yetkilendirilmeleri ile sunulacak hizmetler kapsamında yer alan sağlık gözetimi ve sağlık raporları, kuruluşların fiziki şartları ile kuruluşlarda bulundurulacak personel ve donanım.
4) İş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan kişi, kurum ve kuruluşlardan işyeri tehlike sınıfı ve çalışan sayısına göre; hangi şartlarda hizmet alınacağı, görevlendirilecek veya istihdam edilecek kişilerin sayısı, işyerinde verilecek hizmet süresi ve belirlenen görevleri hangi hallerde işverenin kendisinin üstlenebileceği.
5) İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelinin eğitimleri ve belgelendirilmeleri, unvanlarına göre kimlerin hangi sınıf belge alabilecekleri, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli eğitimi verecek kurumların belgelendirilmeleri, yetkilendirilmeleri ile eğitim programlarının ve bu programlarda görev alacak eğiticilerin niteliklerinin belirlenmesi ve belgelendirilmeleri, eğitimlerin sonunda yapılacak sınavlar ve düzenlenecek belgeler.
c) Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak; risk değerlendirmesinin hangi işyerlerinde ne şekilde yapılacağı, değerlendirme yapacak kişi ve kuruluşların niteliklerinin belirlenmesi, gerekli izinlerin verilmesi ve izinlerin iptal edilmesi.
ç) Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak, işverenlerin işyerlerinde bu Kanun kapsamında yapmakla yükümlü oldukları kişisel maruziyete ve çalışma ortamına yönelik gerekli kontrol, inceleme ve araştırmalar ile
32 fiziksel, kimyasal ve biyolojik etmenlerle ilgili ölçüm ve laboratuvar analizlerinin usul ve esasları ile bu ölçüm ve analizleri yapacak kişi ve kuruluşların niteliklerinin belirlenmesi, gerekli yetkilerin verilmesi ve verilen yetkilerin iptali ile yetkilendirme ve belgelendirme bedelleri.
d) Yapılan işin niteliği, çalışan sayısı, işyerinin büyüklüğü, kullanılan, depolanan ve üretilen maddeler, iş ekipmanı ve işyerinin konumu gibi hususlar dikkate alınarak acil durum planlarının hazırlanması, önleme, koruma, tahliye, ilk yardım ve benzeri konular ile bu konularda görevlendirilecek kişiler.
e) Çalışanlara ve temsilcilerine verilecek eğitimler, bu eğitimlerin belgelendirilmesi, iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verecek kişi ve kuruluşlarda aranacak nitelikler ile mesleki eğitim alma zorunluluğu bulunan işler.
f) Kurulun oluşumu, görev ve yetkileri, çalışma usul ve esasları, birden çok kurul bulunması hâlinde bu kurullar arasındaki koordinasyon ve iş birliği.
g) İçişleri Bakanlığı ile müştereken, işyerlerinde işin durdurulması, hangi işlerde risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda işin durdurulacağı, durdurma sebeplerini gidermek için mühürlerin geçici olarak kaldırılması, yeniden çalışmaya izin verilme şartları, acil hallerde işin durdurulmasına karar verilinceye kadar geçecek sürede alınacak tedbirlerin uygulanması.
ğ) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile müştereken, büyük endüstriyel kazaların önlenmesi ve etkilerinin azaltılması için alınacak tedbirler, büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerlerinin belirlenmesi ve sınıflandırılması, büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporunun hazırlanması
