11
Temmuz 2001 B‹L‹MveTEKN‹K
B ‹ L ‹ M V E T E K N L O J ‹ H A B E R L E R ‹
fiizofrenik Domuzlar
Danimarkal› araflt›rmac›lar,
insanlarda flizofreni hastal›¤›n› tedavi edebilmek için, bu hastal›¤›
domuzlarda gelifltirmeyi planl›yorlar. fiizofreni düflünce kar›fl›kl›¤›na, sanr›lara, duygusal dengesizliklere ve toplumdan izolasyona yol açan y›k›c› bir biliflsel hastal›k. Bu hastal›¤›n hayvansal modellerini gelifltirmek için daha önce de giriflimler olmufl, ancak bunlar baflar›s›z kalm›flt›.
Gerçi araflt›rmac›lar çeflitli kemirgen türlerinde hastal›¤a özgü ve ilaçla giderilebilen hareket biçimleri
oluflturabilmifllerdi. Ancak bunlarda flizofreninin temel özelliklerinden olan toplumsal davran›fl bozukluklar› görülmemiflti. Kopenhag Üniversite Hastanesi’nden Sidse Arnfred, yeni deneyler için domuzlar› seçmifl. Cenin içinde beyin geliflmesini sekteye u¤ratarak hayvanlar› flizofren yapmay› tasarl›yor. Arnfred’e göre "bu hayvanlar›n geliflmifl toplumsal hiyerarflileri,
hastal›k temelli sosyal de¤iflimlerin ve bunlar›n biyolojik nedenlerinin araflt›r›lmas›na olanak tan›yor.". Asl›nda domuzlar›n zekas›, köpeklerinkinden fazla ileri de¤il. Ancak beyinlerinin duygularla ilgili bölümleri, bir baflka deyiflle limbik sistemleri, insanlarda oldu¤u gibi çok büyük. Arnfred, domuz ceninlerinde beynin geliflmesine sekte vurmak için metilazoksimetanol asetat adl› bir toksin kullanmay› tasarl›yor. Bu toksin, hücrelerin bölünme mekanizmas›n› olumsuz yönde etkiliyor. Bununsa beyin geliflmesi s›ras›nda anormalliklerin çok say›da kopyalanmas›na ve flizofrenik hastalar›n beyinlerindeki hipokampus
bölgesinde görüldü¤ü gibi seyrek ve da¤›n›k hücre yap›lanmas›na yol açaca¤› düflünülüyor. Araflt›rmac›lar daha sonra hasta hayvanlar›n beyin grafileri ve davran›fl testlerini inceleyerek, insanlarda ortaya ç›kanlara benzer de¤iflimler olup olmad›¤›n› gözleyecekler. Arnfred ve ekibinin tahmini, flizofrenik
domuzlar›n inzivaya çekilecekleri ve sosyal basama¤›n en alt s›ras›na düflecekleri yolunda. Öteki
araflt›rmac›lar›n deneye bak›fllar›ysa farkl›. Psikolog Rasmus Fogh’a göre flizofrenide do¤um öncesi toksik etkilerin rol oynad›¤› yolundaki
bulgular göz önünde tutuldu¤unda deney mant›kl›. Oysa Missouri Üniversitesi’nden Michael Miller’a göre hayvanlar›n sanr› görüp görmediklerini, ya da düflünme bozukluklar› tafl›y›p tafl›mad›klar›n› belirlemek zor. Ayr›ca, domuzun zihinsel sa¤l›¤›yla flizofreni aras›nda do¤rudan bir ba¤ kurmak da kolay de¤il. Çünkü hasta bir domuzun hemcinsleri aras›ndaki sayg›nl›¤›, hastal›¤›n türüne ba¤l› olmaks›z›n düflüyor. Arnfred ise iyimserli¤ini bozmuyor ve flizofrenik ilk
domuzlar›n 2004 y›l›ndan bafllayarak araflt›rmac›lara yol gösterece¤ine inan›yor.
Science, 22 haziran 2001
T›p
‹sviçreli araflt›rmac›lar›n gelifltirdi¤i bir yöntem sayesinde yan›k hastalar›, yan›klar›n üzerinin örtülmesi için sa¤lam kalan derilerinin bir k›sm›n› da feda etmekten kurtulacaklar. Lozan kentinde bulunan Modex Therapeutics firmas›ndan
araflt›rmac›lar, vücudun herhangi bir parças›ndan ç›kar›lan 20-100 kadar saç ya da k›ldan istenildi¤i kadar deri üretebildiklerini aç›klad›lar. Posta ile gönderilen k›llar› ald›ktan sonra firma siparifli bir ay içinde karfl›l›yor. Epidex ad› verilen teknikte, saç kökü içinde bulunan ve deri hücresine dönüfltürülebilen kök hücrelerden yararlan›l›yor. fiirketin araflt›rma müdürü Edward Baetge, "hastan›n saç›n›, hastan›n derisine
dönüfltürüyoruz" diyor. Deri, kök hücrelerden baflka, saç kökünün "d›fl kök k›l›f›" diye adland›r›lan bir bölümünden al›nan geçici büyütme hücreleri kullan›larak da
gelifltirilebiliyor.
Yöntemin en yeni biçiminde kök hücreler tepsiler üzerine
yerlefltirilerek ayn› kifliden al›nm›fl olmas›na gerek olmayan insan deri hücreleri üzerine konuyor. Bunlar büyüme faktörleri salg›layarak kök hücreleri birincil keratinosit denen normal deri hücrelerine
dönüfltürüyorlar. Bir sonraki ad›m, hücreleri havayla temas ettirmek.Bu ifllem, hücre katman›n› en üstte sert bir tabaka, en altta bir keratinosit taban ve arada da çok katmanl› epitelyumun bulundu¤u normal deriye dönüfltürüyor. fiirket,
haz›rlanan derileri bir santim çap›nda ve milimetrenin onda bir kal›nl›¤›nda diskler halinde siparifl sahiplerine gönderiyor. Bu diskler, yaral› bölgenin yar›s›n› kaplayacak biçimde yerlefltiriliyor ve üç ay içinde de tüm yaray› örtecek biçimde büyüyor. New Scientist, 23 Haziran 2001
