TÜRKİYE'DE ŞEHİRLERİN FONSİYONLARI

cografyahocasi.com

TÜRKİYE'DE ŞEHİRLERİN

FONSİYONLARI

NELER ÖĞRENECEKSİNİZ

Bu bölümde şehirlerimizin öne çıkan fonksiyonel özelliklerini ve ülkemizde yer alan sakin şehirleri öğreneceksiniz.

Kazanım:

Kırsal yerleşim birimleri ile şehirlerdeki

ekonomik etkinlikler farklı olduğu gibi,

şehirler arasında da ekonomik etkinlikler

yönünden önemli farklılıklar vardır.

Fonksiyonlarına göre şehirler tarım, ticaret,

liman, sanayi, askerî, idari ve turizm

şehirleri gibi gruplara ayrılmaktadır.

TARIM ŞEHİRLERİMİZ

Verimli tarım alanlarında ya da onların yakınında kurulmuştur.

Bu tür şehirlerde; tahıl, sanayi ürünleri, sebze ve meyve üretilir.

Ormancılık, hayvancılık ve

balıkçılık da tarım şehirlerindeki

ekonomik etkinliklerdendir.

TARIM ŞEHİRLERİMİZ

Rize Ordu Giresun Hakkari Van

Şanlıurfa Kırşehir ^Nevşehir Niğde ^Karaman

Kadirli Dörtyol Mut Söke Akhisar

Antalya

Ceyhan

Salihli

Kadirli, tarım şehirlerimizden biridir.

TİCARET ŞEHİRLERİMİZ

Ticaretin diğer ekonomik etkinliklere göre ön planda olduğu şehirlere ticaret şehri denir.

Ticarette en önemli etmen ulaşımdır.

Alınıp satılacak malların kolay taşınması açısından, önemli yolların kavşağında bulunan şehirlerde ticaret daha fazla gelişmektedir.

TİCARET ŞEHİRLERİMİZ

Erzurum ^Diyarbakır Kayseri İzmir Samsun

Trabzon

Adana Mersin Bursa İstanbul

İstanbul, ülkemizin en önemli ticaret merkezidir.

LİMAN ŞEHİRLERİMİZ

Gelişmesinde limanların etkisinin daha fazla olduğu şehirlere liman şehri denir.

Deniz yoluyla ulaşım çok ucuza gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle liman şehirlerinin ticari taşımacılıktaki önemi büyüktür. Limanların gelişmesi, hinterlandının genişliğine bağlıdır. Ulaşım bakımından elverişli ve art bölgesi geniş olan limanlar, daha çok gelişmektedir.

LİMAN ŞEHİRLERİMİZ

İstanbul İzmit İzmir Samsun

Trabzon

Zonguldak Mersin ^İskenderun

Samsun, Karadeniz’in önemli liman şehirlerindendir.

SANAYİ ŞEHİRLERİMİZ

Ekonomisinde sanayinin ön

planda olduğu şehirlere sanayi

şehirleri denir. Bu tür şehirlerde

çalışan nüfusun önemli bir kısmı

sanayi alanında çalışmaktadır.

SANAYİ ŞEHİRLERİMİZ

İstanbul ^İzmit İzmir ^Gaziantep

Kırıkkale

İskenderun Bursa Batman

Zonguldak

Karabük

Zonguldak, sanayi şehirlerimizdendir.

ASKERİ ŞEHİRLERİMİZ

Şehirlerden bazılarının askerî

yönü ön plandadır. Askerî

tesislerin ya da ordunun önemli

bir kısmının bulunduğu bu tür

yerlere askerî şehir denir.

ASKERİ ŞEHİRLERİMİZ

Sarıkamış ^Çorlu Eğirdir

Malatya Manisa ^Polatlı

Malatya, askeri şehirlerimizdendir.

İDARİ ŞEHRİMİZ

Şehirlerden bazıları idari özelliğiyle tanınmıştır. Bu tür şehirlerin en güzel örneği Ankara’dır. Ankara, başkent olduğu için gelişmiştir. Bu kentimizdeki nüfusun önemli bir kısmı idari işlerde çalışmaktadır. Bakanlıklar, yabancı ülke temsilcilikleri ve genel müdürlükler gibi birçok idari merkez, Ankara’da bulunmaktadır.

Ankara

TURİZM ŞEHİRLERİMİZ

Turizm şehirlerinin başlıca

özellikleri turistik değeri olan

doğal ve tarihî varlıklara sahip

olması ve turizm gelirinin yüksek

olmasıdır. Bu tür şehirlerin

önemli bir kısmı, Akdeniz ve Ege

kıyılarındadır.

TURİZM ŞEHİRLERİMİZ

Bodrum ^Kuşadası Marmaris

Antalya Nevşehir ^İstanbul

Bodrum, önemli turizm şehirlerimizdendir.

MADEN ŞEHİRLERİMİZ

Gelişmesinde, madenlerin

etkili olduğu şehirlere maden

şehri denir.

MADEN ŞEHİRLERİMİZ

Zonguldak ^Karabük Batman

Soma Divriği ^Hekimhan

Seydişehir

Maden

Divriği (Sivas), önemli maden şehirlerimizdendir.

KÜLTÜR ŞEHİRLERİMİZ

Kültür şehirlerinin

özelliği, gelişmesinde

eğitim kurumlarının

belirgin bir etkisinin

bulunmasıdır.

KÜLTÜR ŞEHİRLERİMİZ

Ankara Eskişehir

İstanbul İzmir

Eskişehir, kültür şehirlerimizdendir.

ULAŞIM ŞEHİRLERİMİZ

Bazı şehirlerin gelişmesinde ulaşım

koşulları etkili olmuştur. Özellikle

ana yolların kavşağında bulunan

şehirler hızlı gelişmektedir. Bu

şehirlere ulaşım şehirleri adı

verilir.

ULAŞIM ŞEHİRLERİMİZ

İstanbul Ankara

Eskişehir Kayseri ^Gaziantep

Afyonkarahisar

Türkiye’de bazı şehirlerin fonksiyonel özellikleri

SAKİN ŞEHİR

“Sakin Şehir” anlamına gelen Cittaslow 1999 yılında İtalya’da kurulmuş, uluslararası bir belediyeler birliği hareketidir.

Bir kentin Cittaslow olması için Cittaslow felsefesine uygun hareket etmesi, nüfusunun 50.000’in altında olması ve Birlik’e sunduğu başvuru dosyası üzerinden yapılan değerlendirmeden geçer puan alması gerekmektedir.

Bir kentin değerlendirmeden geçmesi için çevre politikaları, altyapı politikaları, sosyal uyum, kentsel yaşam kalitesi politikaları gibi kriterlerin yerine getirilmesi gerekiyor.

Akyaka (Muğla) Gökçeada (Çanakkale) Perşembe (Ordu) Seferihisar (İzmir) Vize (Kırklareli) Yalvaç (Isparta)

Taraklı (Sakarya) Halfeti (Şanlıurfa) Uzundere (Erzurum) Eğirdir (Isparta) Göynük (Bolu) Gerze (Sinop)

Mudurnu (Bolu) Şavşat (Artvin) Yenipazar (Aydın) Ahlat (Bitlis) Köyceğiz (Muğla) Güdül (Ankara)

ÜLKEMİZDEKİ

SAKİN ŞEHİRLER

Seferihisar

(İzmir)

Gökçeada (Çanakkale)

2011 yılında Cittaslow unvanını alan ve Türkiye’nin en büyük adası olan Gökçeada, bu unvanı ile dünyanın ilk ve tek sakin adası olmuştur.

 









   

   



Şehirler İdari Sanayi Ticaret Turizm Liman Tarım

Niğde 

Alanya Ankara

Kadirli Fethiye

İzmir Samsun Batman Mersin

Aşağıdaki tabloyu verilen şehirlerin ön plana çıkan fonksiyonlarına göre örnekteki gibi işaretleyiniz.



 





    

 



   



Türkiye’de birçok yerleşmenin kuruluş yeri ile adı arasında bir bağlantı bulunmaktadır. Örneğin, Uzunköprü, Vezirköprü, Taşköprü gibi akarsuların doğrudan doğruya köprüler vasıtasıyla geçilebildiği yerlerde kurulmuş yerleşmeler olduğu gibi, Yolüstü, Yolveren, Dörtyol gibi konaklama amacı ile kurulmuş yerleşmeler de bulunmaktadır.

Bu yerleşmelerin kuruluşu ve gelişiminde aşağıdaki faktörlerden hangisinin etkisi diğerlerine göre daha fazladır?

A) Tarım B) Ulaşım C) Hayvancılık D) Ticaret E) Su temini

2016 – YGS

ÖLÇME ve DEĞERLENDİRME

Ana yolların kavşağında bulunan şehirler hızlı gelişmektedir. Bu şehirlere

……… şehirleri adı verilir.

Divriği ……… şehirlerimizdendir.

Batman, Kırıkkale, Karabük, İstanbul önemli ……… şehirlerimizdendir.

………. 2009 yılında Türkiye’nin Cittaslow unvanını alan ilk şehridir.

………. Şehir anlamına gelen Cittaslow 1999 yılında İtalya’da kurulmuş, uluslararası bir belediyeler birliği hareketidir.

Sakin

Seferihisar

sanayi maden

ulaşım

BOŞLUK DOLDURMA

Şehirlerimiz genellikle tek bir fonksiyona bağlı olarak gelişme göstermiştir.

Kayseri, Afyonkarahisar, Eskişehir, Ankara yolların kesişme noktasında yer aldığı için ulaşım şehirlerine örnek olarak verilebilir.

Liman şehirlerinin gelişmesi için hinterlandının dar olması gerekir.

Ereğli, Karabük, İskenderun sanayi şehirlerine örnektir.

Türkiye’nin en büyük adası olan Gökçeada, sakin şehir unvanını elinde bulunduran dünyanın ilk ve tek adasıdır.

DOĞRU-YANLIŞ

1) Aşağıdaki şehirlerden hangisinin kurulup gelişmesinde madencilik faaliyetleri diğerlerine göre daha etkili olmuştur?

A) Seydişehir B) Nevşehir C) Akşehir D) Kırşehir

E) Viranşehir

Bir limanın art bölgesinin geniş veya dar olması o limanın ticaret hacmi üzerinde etkili olmaktadır. Buna bağlı olarak da art bölgesi geniş bir limanın çevresinde şehirleşme faaliyetleri hız kazanır.

2) Aşağıdaki liman şehirlerinden hangisinin art bölgesi diğerlerine göre daha geniştir?

A) Zonguldak B) Trabzon

C) Samsun

D) Sinop

E) İzmir

Bazı şehirlerin gelişmesinde barındırdığı askeri birliklerin etkisi fazlaca olmuştur. Türkiye’de bu şekilde gelişme gösteren şehirlere örnekler mevcuttur.

3) Bu örnekler arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?

A) Polatlı

B) Sarıkamış C) Burdur

D) Çorlu

E) Çarşamba

Türkiye'de bazı şehirlerin gelişmesinde yalnızca bir fonksiyon, bazılarında ise birden fazla fonksiyonun hâkim olması etkilidir.

4) Buna göre, aşağıdaki şehirlerden hangisinin gelişmesinde etkili olan fonksiyon sayısı daha azdır?

A) Bursa B) Adana C) İzmir

D) Gaziantep

E) Karabük

Bursa Batman Marmaris A) Ticaret Tarım Turizm

B) Tarım Ulaşım Madencilik C) Turizm Ticaret Tarım

D) Sanayi Madencilik Turizm

E) Ulaşım Turizm Sanayi

KAYNAKLAR

MEB Coğrafya 11 Ders Kitabı, 2019

Yazarlar

Kenan TÜRKEZ Mutlu KARAKOÇ Nurullah BALŞEN

Tolga PEKTAŞ

GÜN Yayınları Coğrafya 11, 2019

Yazarlar

Mehmet BARANAYDIN Yusuf AYDIN

Gülten TEKBAŞ