• Sonuç bulunamadı

KROS AFAZILER HEMISFER KONU$MAYA

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "KROS AFAZILER HEMISFER KONU$MAYA"

Copied!
5
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

oergisi 13:259-263, 1991

HEMIS FE R FO~KSiYONLARININ VE KR OS AFAZILER

er*, Yahya Karaman**

KONU$MAYA

en onemli fonksiyonlanndan biri olan konu~ma; fizyolojik anatomik ve klinik fazla ozerinde durulan ve tart1~1lan bir konudur.Santral sinir sistemi lezyonlannda gelen konu~ma ile ilgili yeteneklerin bozukluklannda dominant hemisfer olan sol sorumlu tutulmakla beraber,sag hemisfer de konu~mada baz1 fonksiyonlara derlemede sag hemisferin konu§ma ile ilgili fonksiyonlan ve kros afaziler

konudaki literatOr gozden gegirilmi§tir.

kelimeler: Kros afazl

of the right hemisphere in speech and crossed aphasia

ry: Speaking,being one of the most important furctions of the brain,is the one most emphasized and discussed physiologically anatomically and clinically.Aithough hemisphere which is the dominant one is supposed to be responsible from speech related to central nervous system lesions the right hemisphere have some in speaking as well.ln this collection,the functions of the right hemisphere related

and cross aphasia are studied and the literature on the subject is reviewed.

Beynin konu§ma,anlama,tekrar,isimlendirme,okuma,hesaplama tonksiyonlann1n

. ... v .... ilgili anatomofizyolojik yap1sln1 bozan lezyonlar sonucu lisan elemanlanndan birkagmm yada hepsinin bozulmas1yla olu§an bir klinik tablodur.Afaziyi ilk kez Since Dox ve 1863'de Broca'n1n tarif ettigi belirtilmektedir(2,8,9, 11 ).Broca m yOksek serebral fonksiyonlann en onemli pargasm1 olu~turdugunu ve sol lezyonlarmdan sonra geli§tigini belirtmi§tir.1868'de Jackson'un sag hemiplejilerle sag elini kullananlarda afaziyi tarif ettigi ve bunun Broco-Motor afazi tipi ,bundan da ozellikle dominant frontal lob alt k1s1m lezyonlanm sorum1u tuttugu edir(2,3, 16.17). Carl Wernicke'nin 1874'de bu tarit edilen sahalar d1~mda

temporal bolge lezyonlannda anlama ve isimlendirmeyle ilgili afazi tipine sensoriyal lsmini verdigi belirtilmektedir(5, 7, 13) .Bu klasik afazi tiplerine daha sonra transkortikal

ve

sensoriyal afaziler eklenmi~tir.(7, 18,21 ,26).

elini kullananlarda sag hemisfer lezyonlann1n olu§turdugu afazilere Kros afazi dir ve nadir gorOIOr.Kros afaziyi ilk tarif eden Bramwel'den sonra 1899'dan bu

Oniversitesi Ttp FakU/tesi Noroloji Anabilim Daft Profesoru Oniversitesi Ttp FakU/tesi Noroloji Anabilim Daft Yardtmct Doqenti

(2)

Sag Hemisfer Fonksiyonlannm Konu$maya Etkisi ve Kros Afaziler: SOYUER, Alive ark.

yana bu tor afazilerin hepsi literatOtore ge<;mi§tir.LiteratOrde degi§ik tip kros afaziler ta . edilmektedir.Wernicke (4,27), Broca (3,9,23), Transkortikal sensoriyal (18), transkortikal rnot 1

(17,28) tipleri yaymlanm1§t1r. or

Holmes ve Sadof(17) 1911-1966 ylllannda inceledikleri kros afazili 20 vakada lezyon lokalizasyonu ve klinik aras1 ili§ki sonucu vakalann bOyOk ~ogunlugunda stroklann sorurnlu oldugunu belirt~i§lerdir.Daha sonraki ar~§t1rmal~r?a bu de~teklenmi§tir

(1 ,8, 11, 16).Castro nun 1910-1977 y1llannda 1ncelend1g1 kros afazllerin %52'si bukkofasiyal,%15'i konstrOksiyonel tipte apraksi ile beraberdir(9).Yani vakalann %75'i apraksi ile beraber gorOimektedir.Angelergues (4) konu§ma organizasyonunun yaln1z ba§1na sol hemisferden kaynaklanmad1g1n1 sag hemisferin bir ayna gorevi gordOgOnO ve sol elini kullananlarda iki hemisfer lezyonlannda da afazi oldugunu belirtmi§tir.Carr (8), Fischer (1 2) kros afazilerde sag hemisfer frontoparietai,Herderson(16) sag temporai,Lhermitte (20),Subirana (25) sag hemisfer presentral girus alt k1s1m lezyonlann1 sorurnlu tutmu§lardlr.Dominant hemisferin tesbitinde yada Rosmussen'in 1960'dan sonra uygulamaya giren intrakraniyal damarlara karotid arterlerden sodyum amylobarbiton vermesiyle (Wada testi) bu konudaki ~all§malara daha kesinlik kazand1rd1g1 belirtilmektedir (4,5, 11 ).

Angelergues (5) sol karotid enjeksiyonu ile bu hemisferin %98 ki§ide dominant oldugunu belirtmi§tir. GOnOmOzde art1k sol hemisferin %90-95 oranmda dominant hemisfer oldugu kabul edilmektedir (4,5,15,22,25,29).Konu§manm ~ok karma91k bir fonksiyon oldugu ve sadece sol hemisferin kontrolunda bulunmad1g1 baz1 fonksiyonlan yonOnden sag hemisferle ve hemisferler aras1 baglantllarla ili§kili bulundugu dO§OnOimektedir (3,7,21 ,24).Zaidel (29) sag hemisferin konu§mada baz1 fonksiyonlar yonOnden dominant etkileri oldugunu konu§manm ozellikle affektif yonOyla ilgili oldugunu belirtir. Goodglas (13) dil motor ve praksi merkezlerinin sol himisferde organize olurken konu§manm §ekil,ahenk,uyum ve vezini,global dikkati ile ilgili fonksiyonlarda sag hemisferin hakim rol oynad1g1n1 belirtmi§tir.Subirana (25) ,Zaidel (29) sag hemisferin emosyonel informasyonlar yonOnden merkez oldugunu,§ekillerin uzaysal algJianmasJnda,konu§manm praksisinde daha etkili oldugunu belirtmi§tir.Heilman (15),Kertez (18) sag hemisfer lezyonlannda konu§manm gramer ve haf1za ile ilgili baz1 yeteneklerini kaybettigini belirtilmelidir.Fischer (21) vizOospatial bosukluk yani ihmal ile apraksileri sag hemisfer lezyonlannda daha 'fazla bulmu§tur. Alexander (3) bOton afazileri ele§tirdigi incelemesinde kros afazilerde viziospatial defekt,vOcudun bir yanm1 ihmal yanmda apraksilerin daha fazla oldugunu belirtmi§tir. Angelergues (4) dikkatte bozukluk ve emosyonel bozukluklann kros afazilerde ~okluguna deginir.

1975'den sonraki yaymlarda computerize tomografi (CT) lezyonun kesin lokalizasyonunu gostermesi a~1smdan baz1 teorileri ~OrOtmO§ ancak zor gorOien kros afazi tiplerinin lokalizasyonunu ayd1nlatmas1 a<;:lslndan afazilerle ilgili ara§tlrmalara daha kesinlik kazand1rm1§kt1r (3,4, 7, 16). Bu ylllardan sonra afazi tip ve lokalizasyonlan yonOnden

~all§malar h1z kazanm1§t1r. Kros afazilerdeki lezyonlan Goodglas (13) sag subkortikal rolandik,Brus (7) sag frontal medial bOige,Benson (6) inferior frontal girus posterior k1s1mlara baglaml§lardlr.Ara§tlrmalarda ortak konu konu§ma ve yaz1 dili,apraksi,affekt,dikkat,iki ve 0~

boyutlu gorme,emosyonel fonksiyonlardaki bozukluklann ve vizuospatial ihmal gibi bulgulann lateralizasyon ornekleriyle kolay kolay a<;1klanmasmm mOmkOn olmayacag1d1r (4,5,24).

Erciyes T1p Dergisi/1311991 260

(3)

Hemisfer Fonksiyonlanntn Konu$maya Etkisi ve Kros Afaziler: SOYUER, Alive ark.

hernisferin niye dominant oldugu kesin bilinmemektedir.Herediter faktorler,bir hemisferin en daha geni§ olmas1,motor homonkulusda sol yan dilin temsil edildigi alanm daha o1mas1 gibi gon:.i§ler ileri sOrOimO§tl.ir (1,7,21,26,29). Holmes (17),Lhermitte (20) birden1 dil konu§anlarda konu§ma merkezinin her iki hemisfere da(pldiQinl her iki hemisfer nlannda da afazi gorOidOgOnO,bunun kros afaziyi biraz daha ag1rla§t1rd1Qinl

~lerdir.

rde fonasyon,duyusal,anlamsal,davranl§ fonksiyonlann1n seviyeleri farkl1 lokalize ad 1r.Praksilerin konu~ma ve dominant el kullan1m1 ile gok yakm ilgileri oldugundan testleriyle afazi testlerinin birbirine kan§t1nlmamas1 ve fonksiyonlannm ayn ayn test

i gerekmektedir. Bilhasa yOz ve konu§ma kaslan apraksileri motor afazilerle s1k kan91r.

testi yap1lan her hastaya apraksi testi de uygulanmail ve ayn ayn yorumlanmaild1r.

in azalmas1 hastanm ~uur seviyesi ile yakmdan ilgili oldugu gibi afaziden gok

·lerle birlikte olabilir. Konu§ma ve ya21 dilinin tarif ve yorumu iyi yap1lmail fonolojik , moncton konu§ma ozelliklerinin varilg1, sentaks, grammer hakimiyeti, sosyo kOitOrel

tarkllllklan,afazi oncesi konu§ma ve anlama ile ilgili bilgiler degerlendirmeye al1d1r.YOz dil apraksileri,ekstremitelerde olan apraksiler,gorme fonksiyonlan,vOcut smm ihmali,dikkat,haflza emosyonel tonksiyonlar gok iyi tarif edilmeli ve

~t1nlmal1dH.Test uygulamas1 konu§ma fonksiyonlar1n1n hepsini de amalldlr.Anlama,yazma,okuma,hesaplama,§ekil ve resim <;izme afazi ve apraksi a ag1k bir §ekilrde belirtilmelidir.Subkortikal ve kortikal strOktl.irler iyi tarif edilmeli intra interhemisferik seviyeler degerlendirilmelidir.Afazi testleri mOmkOn oldugunca birden fazla 1 aradaki farkllllklar varsa degerlendirilmeli ve afazinin ba§ladiQI am geciktirmeden uygulanmal1d1r.

i,apraksi,agrafi,aleksi,agnozi konusundaki ara§tlrmalar fonksiyonlann tam olarak rlendirilmesi ve bozukluklarda husule gelen tablolarm birbirinden farkll olmas1 nedeniyle ve tartl§malara ag1kt1r. Beynin bu bozukluklarla ilgili fonksiyonel ve anatomik lezyonlan anlam1yla anla§1lm1§ degildir.Birbirine benzeyen ve birbirinden ay1rt edilemeyen bu

n bozukluklannm daha fazla ara9t1rmaya ihtiyac1 vard1r.

· Aboo-Baker,Labauge R: Alexie et agraphia par lesion de 1 'hemisphere droit ch~z un droiter non aphasigue.J Revue Neurologigue 143:294-297,1977

Adams RD, Victor M: Affections of speech and language. In Adams RD(ed): Principles of Neurology. Me Graw Hill Co,New York 1989,pp 377-397.

Alexander MP,Palumbo CL,Fischer RS: Crossed aphasias can be mirror image or anomalous. Case reports ,review and hypothesis. Brain 112:953-973, 1989.

Angetergues R,Hecaen H,Djindijan R,Jarrie H:Un Cas d'aphasie croisse. J Revue Neurologigue 107:543-545.1962.

Basso A,Capitan E,Laiacona M,Zanobio ME.·Crossed aphasia. One or more syndromes.

T1p Dergisi/1311991 261

(4)

Sag Hemisfer Fonksiyonlanmn Konu$maya Etkisi ve Kros Afaziler: SOYUER, Alive ark.

Cortex 21 :25-45. 1985.

6. Benson OF, Geschwind N: The aphasias and related disturbances. In Baker Lt-l(ed):

Clinical Neurology. Harper Row Pub, New York 1989,1-60.

7. Brus JMC,Piant C,Burke A,Guobadia MI,Healton EB :Language discorder in a right-hander after occlusion of the right anterior cerebral artery. Neurology 32:

492-497,1982.

8. Carr MS,Jacobson T,Bolker F :Crossed aphasia.Analysis of four cases. J Brain and Language 14: 190-202,1981.

9. Castro

A.

Confraria A, Popple P:Non- Verbal disturbances in crossed aphasia.

Aphasiology 1:403-413, 1987.

10. Coppa SF,Papagno C, Vollar G: Language and verbal memory after right hemispheric stroke.A Clinicai-CT scan study. Neuropsychologia 28:503-509,1990.

11. Dordain M, Degos J: Troubles de Ia voix dans les hemiplegies gauchers. J Rev Laringol Otol Rhino/ 92: 178-188,1971.

12. Fischer RS, A(exander MP,Gabriel C eta/ : Reversed lateral of cognitive functions in right handers. Exceptions to classical aphasia. Brain 144: 245-261.1991.

13. Goodglas H,Kaplan E:The Assesment of Aphasia and Related Disorders. Lea and Febiger, Philadelphia 19 72,pp 20-60.

14. Gorelick PB,Ross ED: The aprosodias.Further functional-Anatomical evidence for the organization of affective language in the right hemisphere. J Neural Neurosurg Psychiatry 50:553-560, 1987.

15. Heilman KM, Gonye EF, Geschwind N :Aphasia,apraxia and agraphia in a right-hander.

Cortex 10: 284-288,1974.

16. Henderson VW : Alalia,aphemia and aphasia. History of Neurology. Arch Neural 47:

85-87,1990

17. Holmes JE,Sadof RL: Aphasia due to a right hemisphere tumor in a right-handed man.

Neurology 16:392-39 7, 1966.

18. Kertesz A,Nicholson I,Canvef/iere

A.

et a/: Motor impersistence a right hemisphere syndrome. Neurology 35 :662-666,1985.

19. Larrabee GJ,Kane RL,Rodjers JA : Neuropsychological analysis of a case of crossed aphasia. Implications for reversed laterality. Clin Neuropsycholog 4:131-142, 1982.

Erciyes T1p Dergisi/1311991 262

(5)

Fonksiyonlanmn Konu$maya Etkisi ve Kros Afazi/er: SOYUER, Ali ve ark.

F,Gautier JC : Aphasia.ln Vinken PJ,Bruyn GW(eds):Handbook of Clinical gy. Vol 3, North Holland Publishing Company, Amsterdam. 1975, pp 84-111.

MA.Borod JC :Aphasia in left-handers.Lesion side and hemispheric asymmetries CT. Neurology 36:471-488.1986.

Ross ED : Dominant language functions of the right hemisphere. Arch Neural

·143-148.1979.

Ross ED :Modulation of affect and nonverbal communication by the right hemisphere. In ulam MM(ed): Principles of Behavioral Neurology. FA Davis Co,

1985, pp13-15.

Ryalls 0 :Concerning right hemisphere dominance for affective language Arch Neural 45:337-339,1988.

Subirana A :Handedness and cerebral dominance.ln Vinken PJ,Bruyn GW (eds) :Handbook Of Clinical Neurology. Vol 2, North Holland Publishing Company,Amsterdam1975,pp 245-260.

Sweet EWS,Panis W,Levine ON :Crossed Wernicke's aphasia. Neurology 34:475-479,1984.

Tannda(J 0 : Afazide test uygulamas1 ve 9e$itli laboratuvar ara$t"ma yontemlerinin lokalizasyon de(Jeri. Uzmanltk tezi. GtJihane Bas1mevi, Ankara 1982, ss 1-33.

Tannda(J 0 ,Ongel

r;;

:case study. Transcortical motor aphasia due to a right hemisphere lesion in a right-handed man.Aphasiology 38:717-721,1989.

Zaidel E: Language in the right hemisphere.ln Humans PF,Benson DF,Zaidel E (eds) :Hemispheric Specialization. Guilferd Press,New York 1985,pp 234-273.

T1p Dergisi/13!1991 263

Referanslar

Benzer Belgeler

Sonuç olarak voltaj bağımlı sodyum kanallarının açılmaya en duyarlı olduğu dönem istirahat membran potansiyeli ile eşik değer arasıdır...

Rotavirüs ilişkili nörolojik manifestasyonlar gastroen- terit seyri sırasında gelişen beniğn konvülziyonlardan letal ansefalit veya ansefalopatiye kadar geniş bir

 Santral sinir sistemi doku ve zarlarının kemik defektten dışarı taşması.

BEYİN (SEREBRUM) KORTEKS MEDULLA Dış (Substansiya grisea) Gri Madde Gri cevher İç (Substansiya alba) Beyaz Madde Beyaz

PSSSL’de beyin lezyonları, multipl sklerozu taklit edebilir, klinik belirti ve bulgular da genellikle kortikosteroidlere cevap verebilir (5). Dolayısıyla stereotaktik biyopsi

Şekil 3. A, B) Difüzyon ağırlıklı beyin manyetik rezonans görüntülemede sol oksipital lobta kısıtlanmış difüzyon (subakut infarkt).. Turk J Neurol 2019;25:249-251 Özlem

We performed a study to evaluate the diagnostic value of mo- tor evoked potentials (MEPs) and to compare with the va- lues of VEP and tibial SEP (tSEP) in a homogeneous group

Bu yaz›da santral sinir sistemi tutu- lumu olan ve bilateral oftalmopleji ile gelen bir olgunun klinik ve radyolojik görüntüleri sunulmufltur.. Anahtar Kelimeler: