İ z m i r ' i n
g ü n e y i n d e i k i ç a r ş ı y a p ı s ı
m i m a r i. d. g. s.
Ç e v r e ş a r t l a r ı v e d e ğ e r l e n d i r i l m e s i
Selçuk Efes Müzesi önünde iğreti tezgâhlarla oluşmuş bir çarşı vardı. Yeni dükkânlar aynı biçimde dizilmiştir. Çün- kü dolaşımın getirdiği bu biçimi değiş- tirmek gereksizdi. Ancak bu çarşıya ih- tiyaç dııyufan enformasyon, P.T.T. büfe, restoran gibi mekânlar ile park tarafında kapalı avlu İçinde el işleri atölyeleri ilâ- ve edilmiştir.
Amaç. müzeye gelen ziyaretçiye ilk hizmetleri sunmak ve halk san'atı ürün- lerinin nasıl yapıldığını göstererek alış- veriş imkânı sağlamak idi.
Bu sayfalarda Selçuk kasabası ve civarında yapılmış rki çarşının çevre şartları altında projelenmesi ve uygulan- ma sonrası durumları hakkında bazı bil- giler verilmektedir.
Bu iki yapının biçimlenmesinde etki- li çevre şartlarını değerlendirmeden ön- ce, çarşı kavramını kısaca belirtmekte fayda vardır. Çarşı kelimesi farsça Cihar - Suk (= Dört sokak) terkibinden bozul- muş, alış veriş etmeye elverişli iki tara- fı dükkân, üstü örtülü veya açık sokak'
veya meydanlara verilen teiırfdir.(l) Kısaca buradan hareketle diyebiliriz ki, insanların çokça dolaştıkları yerler alış veriş için elverişli yerlerdir.
Bu iki çarşı böyle bir kavramdan ha- reketle biçimlenmelerine rağmen, çevre şartlarının da itmesi ile birbirine zıt iki ayrı düzen içinde geliştirilmiş, dükkân- ların kullanılış tarzına göre biri içe dö- nük diğeri ise, dışa dönük olarak plan- lanmıştır.
1 — Prof. Gündüz özdeş'in kitabından
Çarşıdan dört ayrı görünüş İ n ş a t
k u l l a n m a h a t a l a r ı Yapı tasarlandığı biçimde bitirilme- diği için ortaya çıkan kullanma aksaklık- ları yanı sıra çeşitli mekânların önceden
düşünülen amaçlar dışında kullanılması, otoparkların gerekli yerlerde yapılmama- sı, müze önündeki yolun trafiğe kapan- mamış olması ve ziyaretçi otobüslerinin müze kapısına yanaşmasına izin verilme-
si, planlamadaki çıkış şartlarını değiştir- miş ve yeni şartlar insan dolaşımını en- gellediği için çarşı hayatiyetini- kaybede- rek % 10 Verimle -çalışır Iduruma gelmiş-
A-TORIST OTÛGÛSlMrZI KAPIŞINCA DlU-Afi.
I_ TRANSİT OTOPARK yAP/LHAD 2. - MÜZS-
OTOPAtfKI
GUKADA
yAPU-MADl
İnşaat sonrası kullanma hataları
i n ş a a t s o k u l l a n ı m
•Bu yapıda çevre şartlarında her han- gi bir değişiklik söz konusu olmamasına rağmen, düşünülen mekânların gerektiği biçimde yapılmaması, bazı ünitelerin ek- sik yapılması, çarşıyı canlı tutmak İçin getirilen çözümleri ortadan kaldırmıştır.
Ayrıca yapıdaki keyfî biçimsel değişik- likler görsel etkiyi olduğu 'kadar kullanımı da aksatmış. Eksikliklerin sebep olduğu anlamsız mekânlar ortaya çıkmış, sonuç olarak da kullananlara İstenilen etki ile- tilamemiş ve çarşının kullanma verimi hayli düşmüştür.
Not: Her iki çarşı yapısında da, mi- marî kontrollük uygulanmamış bu suretle projeler maalesef keyfî değişikliklere uğ- ramış ve başarı elde edilememiştir.
Y o n c a k ö y T a t i l S i t e s i Ç a r ş ı s ı — İ z m i r C e n g i z E r e n m i m a r i. d. g. s. a.
Köyün Ski ana yolunun kesiştiği nok- tada üçgen bir arsa çarşı için ayrılmış- tı. Her 'iki yolun da, salhil ile 'kuvvetli irti- batları vardı. Bu iki yol boyunca yürü- yen kişi lere dönük dükkânlar ve bun fa- rın birleştiği nokta ise, bir toplanma me- kânı olarak değerlendirilmiştir.
Bu tarzda sıralanan dükkânların sırt- ları arkada bir avlu meydana getirmiş ve burası ayak altı olmayan işlere tahsis edilmiştir. Bir kısmı pazar yeri olarak düzenlenmiş, diğer kısmı ise, bir nevi ço- cuk bahçesi oı'arak kullanılmıştır.
Burada çarşıyı gezenlerin çocukları için oyun, yemek ve akşamları karton film oynatma imkânları sağlanmıştır.
Kesin plân
7171 11 Hrj Ç D
Plânın ve kesitin birlikte tasarlanışı
F e y h a m a n D u r a n ' ı n b i r t a b l o s u 2 0 0 b i n l i r a y a s a t ı l d ı
• Bundan 10 yıl önce 84 yaşında ölen Feyhaman Duran'ın "bir tablosu ön- ceki gün 200 bin liraya satıldı. Tuval üze- rine yağlıboya olarak yapılan ve «KAK-
TÜS ÇİÇEĞİ» adını taşıyan tablonun bo- yutları 59x45 santim.
Lise öğrenimini yaptığı Galatasaray'a daha sonra resim ve yazı öğretmeni ola- rak atanan Duran, 1910 yıl'ında Prens Ab- bas Halim Paşa tarafından Paris'e gönde- rildi. Üç yıl orada resim çalıştı.
1918'de Sanayi-i NefCse'de resim öğ- retmenliği yaptı. 1951 yılında emekli ol- du. Duran empresyonist espri içinde rea- list çalışan ve resmin her dalında iyi bir ressamdır. Pek çok eserini istanbul -Üni- versitesi'ne hibe etti. Duran, Güzel Sa- natlar Birliği kurucularındandır.
Çarşıdan iki görünüş ve bir desen
V İ L L Â M İ P R O J E Y A Mimar Cihat
M A R İ R I Ş M A S I Fındıkoğlu Projesi (Bimhol) birleşik müteahhitler holding A. Şti. tarafından Suudi Arabistan, Ku- veyt ve Arap emirliklerinde inşa edil- mesi amaçlanan villalar için açılan mi- marlık yarışmasında ödül 'kazanan bazı projeleri bu sayfalarda yayınlıyoruz.
elevasyonlar ve kesitler
