Çevresel Sürdürülebilirli k

(1)

Çevresel

Sürdürülebilirli k

2. Hafta

(2)

Üretim ve

Geleceğimiz

•18. yüzyılda sanayileşme ile başlayan ve günümüze dek uzanan süreçte ülkeler, ekonomik gelişme sonucu doğal kaynakları kayıtsızca kullanarak üretim ve tüketim düzeyini artırmışlar, refah düzeyini yükseltme ve daha fazla gelişme çabasını temel almışlardır.

•Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra yaşanan hızlı nüfus artışı, gıda maddeleri ve enerji kaynaklarının kullanımını artırmış ve buna bağlı olarak da toplam tüketim hızlı bir artış göstermiştir.

2

(3)

Dünya nüfusu hızla artmakta fakat nüfusa yetecek doğal kaynaklar aynı oranda artmamakta, sınırlı kalmakta hatta yok olmaktadır.

Ülkemizin nüfusunun,

• 2025’de 90,2 milyona,

• 2050 yılında nüfusu 100,8 milyona çıkması beklenmektedir.

• Ayrıca Türkiye’nin, 2004-2020 dönemindeki yıllık yüzde 1,2 oranındaki nüfus artış hızıyla, nüfusu en hızlı artan üç ülkeden (Hindistan ve İrlanda’nın yanında) biri haline geleceği ifade edilmektedir.

Üretim ve Nüfus

(4)

20.12.21 4

(5)

Tüketim toplumu

•Bireyselleşmiş yerleşim alışkanlıkları,

•her aktivite ya da iş için özel olarak üretilen eşyalar, ortak kullanılan televizyon, bilgisayarlar gibi pek çok araç ve eşyanın kullanımının bireyselleşmesi,

•endüstriyel üretim sonucu ürün fiyatlarındaki hızlı düşüşler,

•bireysel otomobil kullanımının hızla artması

•teknolojik gelişmelerin hızı nedeni ile eşyaların

yenilenme süresinin kısalması

(6)

İnsan, var oluşundan bu yana yaşamını, çevresini değiştirerek sürdürmüştür.

Üretim ve Geleceğimiz

(7)

İnsanların tercihleri yani tüketim biçimleri ile ekolojik denge arasındaki etkileşim dünya geneli düşünüldüğünde ürkütücüdür.

İnsanı anlayabilmek, hastalık ve sağlığını değerlendirebilmek için onu çevresi ile bir bütün olarak kavrayabilmek ve çevre ile arasında olan etkileşimi anlamak ve bilmek gerekir ^.

Üretim ve Geleceğimiz

(8)

8

Tüketim Ham

Maddeler Ürünler

Üretim Çevresi

Tüketim

Çevresi

Ürünler

Atık Atık

Ham

Maddeler

Doğal Çevre

Üretim

Doğal Çevre ve Üretim-Tüketim Etkileşimi Modeli.

Üretim ve atık sorunu

(9)

Geleceğimiz

Sorunlar???

(10)

Sanayi devrimi sonrası

Sanayi devrimiyle başlayan ve küreselleşmeyle gelişerek yaygınlaşan olağanüstü tüketim ve üretim süreci sonucu karbon salınımı %31’lik bir artış göstermiştir.

20.12.21 10

(11)

(12)

Büyümenin sınırları

•1970’lere kadar yalnızca bireylerin yaşam düzeylerinin artırılmasını hedefleyen ekonomik gelişmeye odaklanan insanoğlu,

•1970’li yılların basında çevre konusunda da bilinçlenmeye başlamış ve 1972 yılında Roma Kulübünün “Büyümenin Sınırları” adlı raporunun yayınlanması ile başlayan süreç,

•1987 yılında “Sürdürülebilirlik” düşüncesinin literatüre girmesi ile hız kazanmıştır.

•Sürdürülebilirlik kavramı 1987 yılında Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu (World Commission of Environment and Development-WCED) tarafından resmi önem kazanmaya ve tartışılmaya başlanmıştır.

12

(13)

Sürdürülebilirlik

Gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını

karşılama olanağını ortadan

kaldırmadan, bugünün ihtiyaçlarını

karşılamaktır

(14)

Sürdürülebilirlik

Sürdürülebilirlik, ekolojik denge ile ekonomik büyümeyi birlikte alan,

hem doğal kaynakların etkin kullanımını sağlayan ve çevresel kaliteye önem veren

hem de gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını tehlikeye sokmaksızın bugünkü ihtiyaçlarını karşılayabilen bir modeldir.

20.12.21 14

(15)

Sürdürülebilirlik, toplumsal hayatta insanların ihtiyaçlarını karşılamak için nasıl yaşadıklarına bağlıdır.

Sürdürülebilir olan kalkınma şekli; üretimin bağlı olduğu ekosistemin canlılığı ve kalitesini, iş gücünün fiziksel ve zihinsel sağlığını, ayrıca üretimin içinde yer aldığı sosyal ve yapısal çevreyi korur

Sürdürülebilirlik

(16)

Sürdürülebilirlik için 3-R Kuralı

Sürdürülebilirliği sağlamak için “3-R”

(17)

3-R Kuralı

(18)

Sürdürülebilir tüketim

…dünya kaynaklarının sürdürülebilirlik sınırları içerisinde kullanılmasını temel alan ve doğal yasama verilen zararı en aza indiren yolları arayan tüketim biçimidir.

18

(19)

Sürdürülebilir tüketim

• Sürdürülebilir gelişme sürecinin başarıya ulaşabilmesi için, pazarlama ve tüketim eylemlerinin de aralarında yer aldığı pek çok eylemin gözden geçirilmesi ve bu eylemlerin sürdürülebilir gelişmeyle uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.

• Sürdürülebilir gelişme düşüncesinin tüketim

alanına yansıması, “sürdürülebilir tüketim”

(20)

Sürdürülebilir tüketim

•Gelişmiş ülkelerdeki çevresel sorunların %30 ile

%40’ının bireysel tüketim davranışlarından kaynaklandığı düşünüldüğünde, bireysel tüketim davranışlarının çevre sorunları üzerinde ne denli etkili olduğu ortaya çıkmaktadır.

•Toplumu oluşturan bireylerin tüketim davranışları, doğrudan doğal kaynakların (kömür, petrol, doğalgaz vb.) tüketilmesi veya ürünlerin tüketilmesi ile dolaylı olarak doğal kaynakların tüketilmesine ve ekolojik çevrenin bozulmasına neden olmaktadır ^.

20.12.21 20

(21)

Sürdürülebilir tüketim

(22)

Sürdürülebilir tüketim

Gelişmiş toplumlarda sürdürülebilir tüketimle ilgili araştırmalar,

•çevre duyarlılığı,

•ekolojik ürünlere ilgi,

•yerel ekonomiyi destekleme gibi konularda

bilinç düzeyinin yüksek olmasının yanı sıra,

tüketicilerin bu bilinci gündelik alışkanlık ve

davranışlarına yansıtmakta aynı derecede tutarlı

olamadıklarını göstermektedir.

²²

(23)

Sürdürülebilir tüketim

UNESCO tarafından 2000 yılında 24 ülkedeki 5000’den fazla genç tüketicinin sürdürülebilir tüketime yönelik yaklaşımları hakkında yapılan bir araştırmaya göre, gençlerin gelecekle ilgili en büyük kaygıları arasında çevre kirliliği ve gelir uçurumlarındaki artış bulunmaktadır.

Ancak aynı çalışma gençlerin sürdürülebilir tüketime katkılarının satın alma sırasında değil, satın aldıkları ürünlerin tüketimi ve elden çıkarılması, geri dönüşümü vb.

gibi aşamalarda olabileceğini düşündüklerini de göstermiştir.

Bir diğer deyişle, birçok ülkede gençlerin henüz sürdürülebilir

tüketimi satın alma kararlarını da içine alan bir yaşam biçimi

olarak benimsemediklerini söylemek mümkündür

(24)

Sürdürülebilir tüketim

Dünyada var olan tüketimle ilgili birbirine zıt iki temel sorun bulunmaktadır. Bunlar;

•aşırı tüketim ve

•yetersiz tüketimdir

Bu yüzden, sürdürülebilir tüketim kavramı “gelişmiş ve “gelişmekte- az gelişmiş” ülkeler için farklı anlama gelmektedir. Örneğin, dünyanın en zengin çeyreği, tüm tüketimin % 86’sını; en fakir çeyreği ise % 1.3’ünü gerçekleştirmektedir. Bu şekilde dünyanın bir bölümü tüm kaynakları kayıtsızca tüketirken, bir başka bölümü ise temel gereksinimlerini bile karşılayamamaktadır. İşte sürdürülebilir tüketim, dünya üzerindeki bu eşitsizliği gidermeyi amaçlamaktadır.

20.12.21 24

(25)

(26)

SÜRDÜRÜLEBİLİR

TÜKETİMİN İÇİN NE YAPMAL ?

•Tüketimden kaçınmak

•Tüketimi niceliksel olarak azaltmak

•Diğerlerine oranla daha ekolojik olan ürünleri tüketmek

•Bir ürünün en az ekolojik etkisi olan çeşidini tüketmek

26

(27)

Daha DAHA ÇOOOK DAHA FAZLA

TÜKETİM…

(28)

1 ton kullanılmış kağıt çöpe atılmayıp geri dönüştürüldüğü ve kağıt üretiminde tekrar kullanıldığı zaman;

• 12400 m³ havadaki sera gazı olan karbon dioksitin bertaraf edilmesi,

• 12400 m³ oksijen gazının üretilmeye devam etmesi,

• 34 kişinin oksijen ihtiyacını sağlayan 17 yetişkin ağacın korunması,

• Ayda 3 ailenin tükettiği 32 m³ su tasarrufu,

• Kış aylarında ısınma amacı ile iki ailenin tüketeceği 1750 litre fuel-oil tasarrufu,

• 2,4 m³ çöp depolama alanından tasarruf,

• 20 ailenin bir ay süreyle tüketeceği 4100 kW/sa elektrik

enerjisinden tasarruf edilebilmesi mümkündür.

(29)

(30)

Ne yapılmalı???

Sürdürülebilir tüketimi sağlamak ve kaynakları etkin kullanmak için tüketici davranışlarını belirleyen etkenleri anlamak, sürdürülebilirliği sağlamada var olan tüketim alışkanlıklarını iyiye doğru değiştirmek için doğru bir başlangıç noktası olacaktır

^.

20.12.21 30

(31)

Yaklaşım…

(32)

Temel amaç

• Tüketim davranışlarını (sürdürülebilir tüketime doğru) değiştirmek

• Tüketim düzeyini azaltmak. İlk çözüm, çevreye daha duyarlı tüketim davranışları sergilenmesini, bir başka deyişle var olan tüketim davranışlarının daha sürdürülebilir bir biçime kavuşturulması gerektiğini belirtmektedir.

• Örneğin; daha az kaynak kullanılarak üretilen, tüketim aşamasında enerji gereksinimi daha az olan ve neredeyse tamamı geri dönüştürülebilir malzemeden yapılan ürünlerin tüketilmesi bu çözüme yönelik eylemleri açıklamaktadır

20.12.21 32

(33)

(34)

20.12.21 34

Üreticiler??

• Ürünlerin üretimi sırasında doğadan alınan hammaddelerin işlenerek satılabilir bir mal haline getirilmesi aşamasında oluşan atıkların doğaya geri dönmesi,

•ürünlerin paketlenmesi ve taşıma gibi faaliyetler sonucunda oluşan çevresel etkiler, ürünlerin tüketimi sonucu oluşan atıkların çevreye etkileri,

•geri dönüşüm konuları sürdürülebilir tüketim

açısından önem taşımaktadır.

(35)

Tüketiciler??

• Tüketiciler ihtiyaç önceliklerini saptayarak gerçekçi ve planlı satın almayı benimsemelidirler. Böylece para, zaman ve enerji tasarrufu sağlanabilir.

•Tüketiciler satın alma sırasında ürünlerin etiketlerine,

içerdikleri maddelere dikkat ederek, doğaya zarar

vermeyen, fazla ve zararlı atık oluşturmayan ve

yeniden kullanılabilen maddelerden yapılmış ya da bu

tür maddelerle ambalajlanmış ürünleri tercih

etmelidirler (Ambalajda “yeşil nokta” uygulaması

tüketicileri bu konuda uyarmak açısından önemlidir.)

(36)

• Evsel atıkları azaltmak ve verimli hale getirmek gerekmektedir. Örneğin; boşalan cam, plastik ve kağıt ambalajlar saklanarak ya da diğer atıklardan ayrı toplanarak yeniden kullanılabilir.

• Ailelere çocuklarının bilinçli bir tüketici olarak sosyalleşmesinde önemli sorumluluklar düşmektedir. Aile bu sorumluluğunu çocuğun çevre koruma olgusunu anlamasını ve bilinçlenmesini sağlayarak yerine getirmelidir.

20.12.21 36

(37)

Son Irmak Kuruduğunda, Son Ağaç Kesildiğinde,

Son Balık Tutulduğunda,

Beyaz adam paranın yenmeyen bir şey olduğunu anlayacak!!!

Cree Kabilesi

(38)

20.12.21 38

Çevresel Sürdürülebilirli k

Çevresel

Sürdürülebilirli k

2. Hafta

Üretim ve

Geleceğimiz

•18. yüzyılda sanayileşme ile başlayan ve günümüze dek uzanan süreçte ülkeler, ekonomik gelişme sonucu doğal kaynakları kayıtsızca kullanarak üretim ve tüketim düzeyini artırmışlar, refah düzeyini yükseltme ve daha fazla gelişme çabasını temel almışlardır.

•Özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra yaşanan hızlı nüfus artışı, gıda maddeleri ve enerji kaynaklarının kullanımını artırmış ve buna bağlı olarak da toplam tüketim hızlı bir artış göstermiştir.

Dünya nüfusu hızla artmakta fakat nüfusa yetecek doğal kaynaklar aynı oranda artmamakta, sınırlı kalmakta hatta yok olmaktadır.

Ülkemizin nüfusunun,

• 2025’de 90,2 milyona,

• 2050 yılında nüfusu 100,8 milyona çıkması beklenmektedir.

• Ayrıca Türkiye’nin, 2004-2020 dönemindeki yıllık yüzde 1,2 oranındaki nüfus artış hızıyla, nüfusu en hızlı artan üç ülkeden (Hindistan ve İrlanda’nın yanında) biri haline geleceği ifade edilmektedir.

Üretim ve Nüfus

Tüketim toplumu

•Bireyselleşmiş yerleşim alışkanlıkları,

•her aktivite ya da iş için özel olarak üretilen eşyalar, ortak kullanılan televizyon, bilgisayarlar gibi pek çok araç ve eşyanın kullanımının bireyselleşmesi,

•endüstriyel üretim sonucu ürün fiyatlarındaki hızlı düşüşler,

•bireysel otomobil kullanımının hızla artması

•teknolojik gelişmelerin hızı nedeni ile eşyaların

yenilenme süresinin kısalması

İnsan, var oluşundan bu yana yaşamını, çevresini değiştirerek sürdürmüştür.

Üretim ve Geleceğimiz

İnsanların tercihleri yani tüketim biçimleri ile ekolojik denge arasındaki etkileşim dünya geneli düşünüldüğünde ürkütücüdür.

İnsanı anlayabilmek, hastalık ve sağlığını değerlendirebilmek için onu çevresi ile bir bütün olarak kavrayabilmek ve çevre ile arasında olan etkileşimi anlamak ve bilmek gerekir .

Üretim ve Geleceğimiz

Üretim ve atık sorunu

Geleceğimiz

Sorunlar???

Sanayi devrimi sonrası

Sanayi devrimiyle başlayan ve küreselleşmeyle gelişerek yaygınlaşan olağanüstü tüketim ve üretim süreci sonucu karbon salınımı %31’lik bir artış göstermiştir.

Büyümenin sınırları

•1970’lere kadar yalnızca bireylerin yaşam düzeylerinin artırılmasını hedefleyen ekonomik gelişmeye odaklanan insanoğlu,

•1970’li yılların basında çevre konusunda da bilinçlenmeye başlamış ve 1972 yılında Roma Kulübünün “Büyümenin Sınırları” adlı raporunun yayınlanması ile başlayan süreç,

•1987 yılında “Sürdürülebilirlik” düşüncesinin literatüre girmesi ile hız kazanmıştır.

•Sürdürülebilirlik kavramı 1987 yılında Dünya Çevre ve Kalkınma Komisyonu (World Commission of Environment and Development-WCED) tarafından resmi önem kazanmaya ve tartışılmaya başlanmıştır.

Sürdürülebilirlik

Gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını

karşılama olanağını ortadan

kaldırmadan, bugünün ihtiyaçlarını

karşılamaktır

Sürdürülebilirlik

Sürdürülebilirlik, ekolojik denge ile ekonomik büyümeyi birlikte alan,

hem doğal kaynakların etkin kullanımını sağlayan ve çevresel kaliteye önem veren

hem de gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını tehlikeye sokmaksızın bugünkü ihtiyaçlarını karşılayabilen bir modeldir.

Sürdürülebilirlik, toplumsal hayatta insanların ihtiyaçlarını karşılamak için nasıl yaşadıklarına bağlıdır.

Sürdürülebilir olan kalkınma şekli; üretimin bağlı olduğu ekosistemin canlılığı ve kalitesini, iş gücünün fiziksel ve zihinsel sağlığını, ayrıca üretimin içinde yer aldığı sosyal ve yapısal çevreyi korur

Sürdürülebilirlik

Sürdürülebilirlik için 3-R Kuralı

3-R Kuralı

Sürdürülebilir tüketim

…dünya kaynaklarının sürdürülebilirlik sınırları içerisinde kullanılmasını temel alan ve doğal yasama verilen zararı en aza indiren yolları arayan tüketim biçimidir.

Sürdürülebilir tüketim

• Sürdürülebilir gelişme sürecinin başarıya ulaşabilmesi için, pazarlama ve tüketim eylemlerinin de aralarında yer aldığı pek çok eylemin gözden geçirilmesi ve bu eylemlerin sürdürülebilir gelişmeyle uyumlu hale getirilmesi gerekmektedir.

• Sürdürülebilir gelişme düşüncesinin tüketim

alanına yansıması, “sürdürülebilir tüketim”

Sürdürülebilir tüketim

•Gelişmiş ülkelerdeki çevresel sorunların %30 ile

%40’ının bireysel tüketim davranışlarından kaynaklandığı düşünüldüğünde, bireysel tüketim davranışlarının çevre sorunları üzerinde ne denli etkili olduğu ortaya çıkmaktadır.

•Toplumu oluşturan bireylerin tüketim davranışları, doğrudan doğal kaynakların (kömür, petrol, doğalgaz vb.) tüketilmesi veya ürünlerin tüketilmesi ile dolaylı olarak doğal kaynakların tüketilmesine ve ekolojik çevrenin bozulmasına neden olmaktadır .

Sürdürülebilir tüketim

Sürdürülebilir tüketim

Gelişmiş toplumlarda sürdürülebilir tüketimle ilgili araştırmalar,

•çevre duyarlılığı,

•ekolojik ürünlere ilgi,

•yerel ekonomiyi destekleme gibi konularda

bilinç düzeyinin yüksek olmasının yanı sıra,

tüketicilerin bu bilinci gündelik alışkanlık ve

davranışlarına yansıtmakta aynı derecede tutarlı

olamadıklarını göstermektedir.

Sürdürülebilir tüketim

Ancak aynı çalışma gençlerin sürdürülebilir tüketime katkılarının satın alma sırasında değil, satın aldıkları ürünlerin tüketimi ve elden çıkarılması, geri dönüşümü vb.

gibi aşamalarda olabileceğini düşündüklerini de göstermiştir.

Bir diğer deyişle, birçok ülkede gençlerin henüz sürdürülebilir

tüketimi satın alma kararlarını da içine alan bir yaşam biçimi

olarak benimsemediklerini söylemek mümkündür

Sürdürülebilir tüketim

Dünyada var olan tüketimle ilgili birbirine zıt iki temel sorun bulunmaktadır. Bunlar;

•aşırı tüketim ve

•yetersiz tüketimdir

İnsanı anlayabilmek, hastalık ve sağlığını değerlendirebilmek için onu çevresi ile bir bütün olarak kavrayabilmek ve çevre ile arasında olan etkileşimi anlamak ve bilmek gerekir ^.

•Toplumu oluşturan bireylerin tüketim davranışları, doğrudan doğal kaynakların (kömür, petrol, doğalgaz vb.) tüketilmesi veya ürünlerin tüketilmesi ile dolaylı olarak doğal kaynakların tüketilmesine ve ekolojik çevrenin bozulmasına neden olmaktadır ^.