Tüketimde deðerlendirilemeyen balýk lýlýklarýn bilinmesi, söz konusu türlerin beslen-türlerinin biyokimyasal kompozisyonlarý ve et me ve ekonomik bakýmdan tercihinde önemli verimleri farklýlýklar göstermektedir. Bu fark- rol oynamaktadýr (Bilgin vd., 2004).
Abstract
* Sorumlu yazar: Tel: 0 462 341 10 53-121 Faks: 0 462 341 11 52
e-posta: bdagtekin@sumae.gov.tr Kabul Tarihi: 27.11.2013Geliþ Tarihi:24.09.2013
Bu çalýþmada, Çýldýr Gölü habitatýna sonradan girerek hýzlý bir þekilde artýþ gösteren göldeki diðer türleri de rekabet nedeniyle tehdit eden gümüþi havuz balýðýnýn et verimi ve biyokimyasal kompozisyonu incelenmiþtir. Çalýþmada Çýldýr Gölü'nden elde edilen ortalama boylarý 20.83±0.03 cm ve ortalama aðýrlýklarý 149.52±0.89 g olan 51 adet gümüþi havuz balýðý kullanýlmýþtýr. Balýklarýn baþ aðýrlýðý, iç organ aðýrlýðý, yüzgeç aðýrlýðý, deri aðýrlýðý, karkas aðýrlýðý ve et aðýrlýðýnýn vücut aðýrlýðýna göre yüzde oranlarý sýrasýyla %24.79±0.04; %14.24±0.59; %11.55±0.24; %10.34±0.35; %12.14±0.24 ve %23.87±0.39 olarak belirlenmiþtir. Balýklarda ortalama su, protein, yað ve kül oranlarý sýrasýyla %76.57±0.01; %16.89±0.02; %1.59±0.02 ve %1.08±0.01 olarak tespit edilmiþtir.
Anahtar Kelimeler: Ýstilacý tür, Carassius gibelio, Et verimi, Biyokimyasal Kompozisyon.
The Determination of Meat Yield and Biochemical Composition of Prussian Carp, (Carassius gibelio Bloch, 1782) in the Çýldýr Lake
This study was carried out to determine the meat yield and biochemical composition of prussian carp, which enters subsequently to Çýldýr Lake increased rapidly in there and threatening due to the competition of other species in the lake, obtained from Çýldýr Lake. In this study was used the average length of 20.83±0.03 cm and the average weight of 149.52±0.89 g of 51 prussian carp which caught from Çýldýr Lake. The weight rate of head, viscera, fins, skin, carcass and meat of prussian carp according to total weight were calculated as %24.79±0.04; %14.24±0.59; %11.55±0.24; %10.34±0.35; %12.14±0.24 and %23.87±0.39 respectively. The average water content, protein, fat and ash were determined to be %76.57±0.01; %16.89±0.02; %1.59±0.02 and %1.08±0.01 respectively.
Keywords: Invasive species, Carassius gibelio, Meat Yield, Biochemical Composition.
Özet
Araþtýrma Makalesi Research Article
Giriþ
© Su Ürünleri Merkez Arastýrma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzon
1*
Su Ürünleri Merkez Araþtýrma Enstitüsü, 61250, Yomra-Trabzon 2
Mersin Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Yenisehir Kampüsü C Blok, 33169, Mersin 1*,
Büket Buþra (GÖZÜ) DAÐTEKÝN Özden BAÞTÜRK
Çýldýr Gölü'nde Yaþayan Gümüþi Havuz Balýðýnýn
Günümüzde gýda maddesinin hijyenik ve balýðý (Carassius gibelio Bloch, 1782) ekonomik olmasýnýn yaný sýra, protein, yað, kullanýlmýþtýr.
karbonhidrat, vitamin ve mineral maddeleri de Balýklar soðuk zincir altýnda Su dengeli bir biçimde içermesi arzu edilmektedir. Ürünleri Merkez Araþtýrma Enstitüsü Ýþleme Su ürünlerinin en deðerli besin maddeleri Laboratuarý'na getirilmiþtir. Balýklarýn vücut arasýnda yer almasýnýn baþlýca nedenleri; aðýrlýklarý ±0.01 g hassasiyetli dijital terazide protein oranýnýn çok yüksek olmasý, doðada tartýlmýþ, total boylarýnýn belirlenmesi için 1 bulunan hemen hemen tüm aminoasitleri mm hassasiyetli ölçüm tahtasý kullanýlmýþtýr. bulundurmasý, vitamin yönünden zengin Et verimi deðerlendirmeleri için, olmasý ve biyolojik deðerinin yüksek olmasýdýr balýklarýn baþ, yüzgeç, iç organ, deri ve kýlçýk (Varlýk vd., 2004). gibi kýsýmlarý pens, bistüri ve makas yardýmýyla Gümüþi havuz balýðý, ayný zamanda kesilip her biri ayrý ayrý yine ±0.01 g Ýsrail sazaný olarak da bilinen Carassius gibelio hassasiyetli dijital terazide tartýlarak aðýrlýklarý (Bloch, 1782) Cyprinidae familyasýnýn bir belirlenmiþtir. Baþ, yüzgeçler, deri, kýlçýk ve üyesidir (Özuluð vd., 2004; Kalous vd., 2004; tüm iç organlar alýndýktan sonra balýklarýn et Alagöz vd., 2006). Gümüþi havuz balýðýnýn aðýrlýklarý tartýlmýþ ve bunun toplam vücut Türkiye'deki birçok iç su kaynaðýna sonradan aðýrlýðýna oraný, yenilebilir net et verimi olarak girdiði ve bulunduðu habitatta yaþayan balýk ifade edilmiþtir (Erkoyuncu vd., 1994).
türleri üzerinde doðrudan veya dolaylý zararlý Et Verimi (%)= [Yenebilen Kýsmýn etkilerinin olduðu düþünülmektedir. Bu tür, Aðýrlýðý (g) / Toplam Aðýrlýk (g)] x 100
diðer balýk türlerine göre karakteristik tadý, Biyokimyasal analizler için fileto haline kokusu, çok kýlçýklý olmasý ve istenmeyen getirilen örnekler homojenize edilmiþ; nem tekstürel özellikleri gibi çeþitli nedenlerle miktarý 105±1°C'de etüvde kurutma (Ludorf tüketici tarafýndan fazla tercih edilmediðinden ve Meyer, 1973), protein analizi Kjeldahl ekonomik anlamda deðeri oldukça düþüktür yöntemi (AOAC, 1995), yað analizi Soxhlet
(Süle, 2011). cihazýnda eter damýtma yöntemiyle (AOAC,
Bu çalýþmada, Çýldýr Gölü'nde isten- 1995), kül tayini kül fýrýnýnda yakma yöntemi meyen bir þekilde artýþ göstererek ekosis- (550±1°C) (Mattissek vd., 1988) ile 3 paralel temdeki diðer türleri tehdit eden ve yöre halký olarak yapýlmýþtýr. Verilerin istatistiksel tarafýndan tüketimde çok fazla tercih edilme- analizleri MEDCALC 12.7.0 paket programý yen gümüþi havuz balýðýnýn et verimi ve kullanýlarak regresyon analizleri ise MS Excel biyokimyasal kompozisyonunun tespit edi- 2007'de yapýlmýþtýr.
lerek farklý iþleme yöntemleri için hammadde
uygunluðunun deðerlendirilmesi hedeflen- Bulgular
miþtir. Balýklarýn cinsiyete göre baþ, iç organ,
yüzgeç, deri, karkas ve et aðýrlýklarý ve oranlarý Tablo 1'de gösterilmiþtir. Diþi ve erkek gümüþi
Materyal ve Yöntem havuz balýklarýnýn baþ, iç organ, yüzgeç, deri,
Çalýþmada materyal olarak, Çýldýr karkas ve et aðýrlýklarý arasýnda diþiler lehine Gölü'ndeki ticari avcýlýk yapan teknelerden önemli derecede istatistiki farklarýn olduðu temin edilen ortalama boylarý 20.83±0.03 cm belirlenmiþtir (P<0.005). Buna diþilerin ve ortalama aðýrlýklarý 149.52±0.89 g olan 51 erkeklerden daha büyük bir aðýrlýk deðerine adet (29 diþi, 22 erkek birey) gümüþi havuz ulaþmalarýnýn neden olduðu düþünülmektedir.
Balýklarda et verimi, balýðýn türüne, cinsi- %9.41±0.20, %10.70±0.17, %16.79±0.47 ve
yetine, yaþýna, üreme mevsimine, beslenme %12.66±0.22 olarak bulunmuþtur. Bu oranlar
durumuna, avlandýðý sýradaki mide içeriðine erkek bireylerde ise sýrasýyla %11.56±0.43,
göre deðiþmektedir. Özellikle diþi balýklarda %12.68±0.65, %13.05±0.22 ve %11.46±0.22
yumurtlama zamaný yumurtalar vücut aðýrlý- þeklinde hesaplanmýþtýr (Tablo 1).
ðýnýn %30-40'ný oluþturur ve et verimi çok Çalýþmamýzda diþi ve erkek gümüþi havuz
düþük olduðu için avlanmamalarý gerekmek- balýklarýnýn ortalama et randýmaný %23.87±
tedir. Erkek balýklarda testisler verimi diþiler- 0.39, baþ aðýrlýðý %24.79±0.43, iç organ aðýrlýðý
deki kadar etkilemez, ancak doðal üreme %14.24±0.58, yüzgeç aðýrlýðý %11.55±0.24,
zamanýnda bu balýklarýn avlanmasý önerilme- deri aðýrlýðý %10.34±0.35 ve karkas aðýrlýðý
mektedir (Gülyavuz ve Ünlüsayýn, 1999). %12.14±0.24 olarak belirlenmiþtir (Tablo 2).
Gümüþi havuz balýklarýnýn et oranlarý diþi Balýk aðýrlýðý ile net et aðýrlýðý arasýnda
1.0111
ve erkek bireylerde sýrasýyla %23.30±0.36 ve y=0.2244x (R²= 0.8902), balýk aðýrlýðý ile
0.7297
%24.61±0.40 olarak hesaplamýþtýr. En az ve en baþ aðýrlýðý arasýnda y=0.9402x (R²=
çok et aðýrlýklarý diþi bireylerde erkek birey- 0.8904), balýk aðýrlýðý ile iç organ aðýrlýðý
1.5344
lerde ise 12.17-50.03 g arasýnda deðiþtiði arasýnda y=0.0096x (R²=0.8109), balýk
0.8015
belirlenmiþtir. Etten sonra en büyük kýsmý aðýrlýðý ile yüzgeç aðýrlýðý arasýnda y=0.306x
oluþturan baþ, diþi ve erkek bireylerde sýrasýyla (R²=0.7965), balýk aðýrlýðý ile deri aðýrlýðý
0.7091
21.77-63.18 g ve 19.66-49.82 g aralýklarýnda arasýnda y=0.4273x (R²=0.599), balýk
aðýr-1.0636
deðiþmekle birlikte ortalama baþ oranlarý lýðý ile karkas aðýrlýðý arasýnda y=0.0877x
sýrasýyla %23.19±0.28 ve %26.90±0.42 olarak (R²=0.8585) þeklinde yüksek korelasyonlu
hesaplanmýþtýr. Diþi bireylerin ortalama deri, üssel iliþkiler bulunmuþtur (y= Vücut kýsýmlarý
yüzgeç, iç organ ve karkas oranlarý sýrasýyla aðýrlýðý (g), x=Balýk aðýrlýðý (g)) (Þekil 1).
Tablo 1. Diþi ve erkek gümüþi havuz balýklarýnýn vücut kýsýmlarýnýn ortalama aðýrlýklarý (g) ve toplam aðýrlýða oranlarý (%)
Tablo 2. Diþi+erkek gümüþi havuz balýklarýnýn vücut kýsýmlarýnýn ortalama aðýrlýklarý (g) ve toplam aðýrlýða oranlarý (%)
Gümüþi havuz balýklarýnýn ortalama su; lama et randýmanýný %61.53, baþ aðýrlýðýný kül; protein ve yað miktarlarý Þekil 2'de veril- %17.56, iç organ aðýrlýðýný %15.85 ve yüzgeç miþtir. Gümüþi havuz balýklarýnýn ortalama su aðýrlýðýný %3.76 olarak tespit etmiþlerdir. Elde miktarý %76.57±0.01, kül miktarý %1.08±0.01, ettiðimiz sonuçlar gümüþi havuz balýðýnýn et protein miktarý %16.89±0.02 ve yað miktarý randýmanýn sazan için belirlenen deðerlerden %1.59±0.02 olarak tespit edilmiþtir düþük olduðunu; baþ, iç organ ve yüzgeç aðýrlýk oranlarýnýn ise daha yüksek olduðunu
göster-Tartýþma ve Sonuç miþtir.
Gümüþi havuz balýðýnýn popülasyon ve Duman vd. (2003), Keban Baraj büyüme özellikleri ile ilgili birçok çalýþma Gölü'nde yaþayan küpeli sazan (Barbus capito yapýlmýþ olmasýna karþýn, et verimi ve kimyasal pectoralis)'ýn diþilerinin baþ aðýrlýðýný %15.2 ± kompozisyonu üzerine yapýlmýþ fazla çalýþma 0.28, iç organ aðýrlýðýný %10.22±0.34, deri bulunmamaktadýr. aðýrlýðýný %6.88±0.17 yüzgeç aðýrlýðýný % 3.14 Özdemir ve Temizer (1992) Çýldýr ±0.09 ve karkas aðýrlýðýný %62.98±0.46 olarak Gölü'nde yaptýklarý çalýþmada sazanlarýn orta- belirlemiþken, ayný parametrelerin erkeklerde
Þekil 1. Gümüþi havuz balýklarýnýn balýk aðýrlýðý ile et, baþ, iç organ, yüzgeç, deri, karkas aðýrlýklarý arasýndaki iliþkiler.
sýrasýyla %15.56±0.28, %10.20±0.29, % 3.05 belirlemiþtir. Çalýþmamýz sonucunda elde ±0.07, %6.55±0.14 ve %63.08±0.40 olduðunu ettiðimiz protein, nem ve kül deðerleri Ýzci tespit etmiþlerdir. Çalýþmamýzda elde ettiðimiz (2010) ile benzerlik göstermektedir. Çýldýr sonuçlara göre, diþi ve erkek küpeli sazan Gölü'nden avlanan balýklarýn yað deðerleri Ýzci balýklarýnda baþ ve deri aðýrlýklarý gümüþi (2010) ve Süle (2011)'in belirlemiþ olduðu havuz balýðý ile benzerlik gösterirken, iç organ, deðerlerden daha düþük bulunmuþtur. Balýk-deri ve karkas aðýrlýklarý ise gümüþi havuz larda yað oraný, türe, cinsiyete, yaþa, beslenme balýklarýnda daha düþük bulunmuþtur. durumuna ve yaþadýðý ortama baðlý olarak Aynalý sazan (Cyprinus carpio L.) deðiþmektedir. Ayrýca diþi balýklarda yumurt-balýklarý ile yapýlan farklý çalýþmalarda et lama öncesi yað oraný çok yüksek iken, verimi %51.42±1.58 (Duman ve Dartay, 2007), yumurtlama sýrasýnda gerekli enerjiyi vücu-erkeklerde ortalama % 52.10 ve diþilerde ise dundaki yaðdan aldýðýndan, yaðlarda büyük bir ortalama % 51.69 (Arslan, 1993) olduðu yýkým olduðunu ve yað oranýnýn büyük belirlenmiþtir. Çalýþmamýzda bulmuþ oldu- miktarda düþtüðü belirtilmektedir (Gülyavuz ðumuz et verimi deðerlerinin aynalý sazanlar ve Ünlüsayýn, 1999). Zengin vd. (2013) için belirlenen deðerlerden daha düþük olduðu tarafýndan yapýlan çalýþmada Çýldýr Gölü'ndeki
tespit edilmiþtir. Carassius gibelio popülasyonunun üreme
Gümüþi havuz balýðýnýn iç organ aðýrlýðý döneminin erken yaz (Haziran) ile erken güz oraný %22.32±1.62, baþ aðýrlýðý oraný ise (Eylül) arasýnda olduðu bildirilmiþtir. Örnek-%24.79±0.43 olarak tespit edilmiþtir. Bu lemenin Mayýs ayýnda yapýldýðý düþünül-sonuca göre gümüþi havuz balýðýnýn iç organ ve düðünde yað oranýnýn düþük olmasýnda bu baþ aðýrlýðý oranýnýn fazla olduðu ve et verimini faktörlerin etkili olduðu düþünülmektedir. en fazla bu iki vücut kýsmýnýn etkilediði Ünlüsayýn vd. (2002), havuz balýðý söylenebilir. Bu durum, diþilerin erkeklerden (Carassius auratus)'nýn nem, yað, protein ve daha büyük bir aðýrlýk deðerine ulaþmalarýna kül deðerlerini sýrasýyla diþilerde %77.40 ± neden olduðunu düþündürmektedir. 1.32, %2.48±0.65, %17.34±1.72 ve %1.29 ± Diþi balýklarýn %16.79±0.47 (%11.08- 0.17, erkeklerde ise %75.58±0.34, %4.29 ± %25.11) olan ve gonadlarý da kapsayan 0.22, %16.69 ± 1.01 ve %2.11±0.14 olarak ortalama iç organ aðýrlýðý oranlarýnýn, erkek- belirlemiþlerdir. Tespit edilen deðerler nem, kül lerden (%10.88±0.34) daha yüksek olmasý, diþi ve protein deðerleri ile çalýþmamýzda elde balýklarýn et veriminin düþük olmasýna neden ettiðimiz sonuçlar ile benzerlik gösterirken, olmuþtur. Ayrýca gümüþi havuz balýðýnýn büyük yað deðeri açýsýndan daha yüksek olduðu tespit bir kafaya sahip olmasý da et veriminin düþük edilmiþtir. Bu farklýlýk, örneklemelerin üreme olmasýna neden olmaktadýr. dönemi sonrasýnda yapýlmýþ olmasýndan Ýzci (2010), Eðirdir Gölü'nden avlanan kaynaklanabileceði gibi balýk türlerinin farklý gümüþi havuz balýðýnýn nem, yað, protein ve olmasýndan da ileri gelebilir.
kül deðerlerinin sýrasýyla %76.243±0.392, Son yýllarda ülkemizdeki pek çok göle %4.627±0.323, %17.997±0.338 ve % istilacý tür olarak giren gümüþi havuz balýðý, et 0.933±0.029 olduðunu tespit etmiþtir. Süle verimi düþük olmasýna raðmen yüksek protein (2011) ise ayný gölden avlanan gümüþi havuz ve düþük yað oranýna sahiptir. Bu nedenle balýðý kýymasýnýn nem, yað, protein ve kül insanlarýn tüketimine kazandýrýlmasý, hem deðerlerini sýrasýyla %83.84±0.16, %3.78 ± ekonomik olarak deðerlendirilmesinin saðlan-0.14, %18.51±0.76 ve % 1.13±0.02 olarak masý hem de ekolojik dengenin korunmasý
and Animal Sciences, 17: 251-259. adýna büyük önem taþýmaktadýr. Öte yandan bu
Baygar, T. 2012. Gümüþi Havuz Balýðý (Carasius türün kimyasal ve fiziksel özellikleri ne kadar
gibelio, Bloch, 1782)'nýn Farklý Ýþleme
Yön-iyi olursa olsun insan gýdasý olarak
tüketile-temleri Deðerlendirilerek Ekonomiye Kazan-bilmesi için duyusal analizlerde elde edilen
dýrýlmasý, Muðla Sýtký Koçman Üniversitesi sonuçlar ürün hakkýnda karar vermede son söze Bilimsel Araþtýrma Projeleri Birimi Bireysel
sahiptir. Araþtýrma Projesi (Proje No:12/02).
Gümüþi havuz balýðýnýn, geleneksel Bilgin, S., Samsun, N., Kalaycý, F. ve Samsun, O. 2004. Zargana balýðý (Belone belone euxini Günther, surimi ve pH ekstraksiyon yöntemleriyle
1866) Et Veriminin Mevsim, Yaþ ve Cinsiyete iþlenerek ekonomiye kazandýrýlmasýna yönelik
Göre Deðiþimi, Süleyman Demirel Üniversitesi bir proje halen devam etmekte olup, þu ana
Eðirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi, 2 (12): 1-6. kadar alýnan kimyasal ve duyusal analiz
Daðtekin (Gözü), B.B. 2013. Gümüþi Havuz Balýðý sonuçlarý bu türün farklý iþleme metotlarý ile (Carassius gibelio (Bloch, 1782))'ndan Gele-iþlenerek tüketicilerin beðeneceði bir forma neksel Surimi Üretimi ve pH Ekstraksiyon dönüþtürülebileceðini göstermektedir (Dað- Yöntemleriyle Üretilen Protein Ýzolatlarýnýn Depolama Sürecindeki Kalite Deðiþimlerinin tekin, 2013).
Belirlenmesi, Mersin Üniversitesi Bilimsel Bunun yanýsýra Baygar (2012) tarafýndan
Araþtýrma Projeleri Birimi Doktora Tez Projesi yürütülmekte olan projede bu türden balýk
(BAP-FBE SÜ (BBG) 2011-4 DR). turþusu ile 7 çeþit (hamburger, kuru köfte,
Duman, M. ve Dartay, M. 2007. Sýcak Tütsülenmiþ kroket, Ýsveç köfte, Adana kebabý, Ýnegöl köfte Aynalý Sazan Filetolarýnýn Et verimi ve Kimyasal ve kadýnbudu) köfte hazýrlayarak deðerlen- Kompozisyonundaki Deðiþimler, Doðu Anadolu dirilmesi üzerine bir çalýþma sürdürülmektedir. Bölgesi Araþtýrmalarý (DAUM) Dergisi, 5 (5):
186-190. Sonuç olarak; ülkemizdeki istilacý
tür-Duman, E., Yüksel, F. ve Pala, M. 2003. Barbus capito lerden biri olan gümüþi havuz balýðý bulunduðu
pectoralis (Heckel, 1843)'in Büyüme Özellikleri
bölgedeki diðer türler için rekabetçi
oldu-ile Et Veriminin Ýncelenmesi, Ege Üniversitesi Su ðundan bu türlerin stoklarý üzerinde olumsuz
Ürünleri Dergisi, 20 (3-4): 391-398.
etki yapmaktadýr (Özuluð vd., 2005; Zengin Erkoyuncu, Ý., Erdem, M., Samsun, O., Özdamar, E. ve vd., 2013). Bu türün zararýnýn azaltýlmasý Kaya, Y. 1994. Karadeniz'de Bazý Balýk açýsýndan iþlenerek ekonomiye kazandýrýlmasý Türlerinin Et Verimi, Kimyasal Yapýsý
Boy-Aðýrlýk Ýliþkisinin Belirlenmesi Üzerine Bir ve böylece bölgedeki stoktan çekilmesi doðal
Araþtýrma. Ýstanbul Üniversitesi, Su Ürünleri stoklarý korumak adýna uygulanabilecek bir
Dergisi, 8 (1-2), 181-191. yöntem olup, ayný zamanda ülke ekonomisine
Gülyavuz, H. ve Ünlüsayýn, M. 1999. Su Ürünleri Ýþleme de büyük katký saðlayacaktýr.
Teknolojisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Eðirdir Su Ürünleri Fakültesi, Isparta, 366 s.
Kaynaklar Ýzci, L. 2010. Utilization and Quality of Fish Fingers
AOAC, 1995. Official Methods of Analysis of AOAC from Prussian Carp (Carassius gibelio Bloch, International, Association of Official Analytical 1782). Pak. Vet. J., 30 (4): 207-210.
Chemists, Arlington, VA. Kalous, L., Memiþ, D. ve Bohlen, J. 2004. Finding of Alagöz, S., Ergüden, D. ve Göksu M.Z.L. 2006. Seyhan Triploid Carassius gibelio (Bloch, 1780) Baraj Gölü'nde (Adana) Ýlk Kez Tespit Edilen (Cypriniformes, Cyprinidae) in Turkey, Cybium, Balýk Türleri, I. Balýklandýrma ve Rezervuar 28 (1) 77-79.
Yönetimi Sempozyumu, 07–09 Þubat, Antalya. Ludorff, W. ve Meyer, V. 1973. Fische und Arslan, A. 1993. Keban Baraj Gölü Aynalý Sazanlarýnýn Fisherzeugnisse, Z. Auflage. Verlag Paul Parey
(Cyprinus carpio L.) Mikrobiyolojik ve Kim- in Berlin und Hamburg, 209-210. yasal Kaliteleri. Turkish Journal of Veterinary
Mattissek, R., Shengel, F.M. ve Steiner, G. 1988. lenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Danýþman Diler, A., Lebensmittel-Analytick. Springer Verlag Berlin, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri
Tokyo, 440p. Enstitüsü Su Ürünleri Avlama ve Ýþleme
Özdemir, N. ve Temizer, A. 1992. A study of Flesh Teknolojisi Anabilim Dalý.
Productivity of Living Cyprinids (Cyprinus Ünlüsayýn, M., Bilgin, Þ. ve Ýzci, L. 2002. The carpio L. 1758) in Çýldýr Lake (in Turkish). Fýrat Determination of Flesh Productivity, Chemical Üniversitesi, XI. Ulusal Biyoloji Kongresi, Components and Shelf Life of Goldfish Elazýð, 175-178. (Carassius auratus L.1758) at +4C After Hot Özuluð, M., Meriç, N. ve Freyhof, J. 2004. The Smoking. Süleyman Demirel University Journal
Distribution of Carassius gibelio (Bloch, 1782) of Eðirdir Fish Faculty, 8: 62-70.
(Teleotei: Cyprinidae) in Thrace (Turkey), Varlýk, C., Erkan, N., Özden, Ö., Mol, S. ve Baygar, T. Zoology in the Middle East, 31(1):63-66p. 2004. Su Ürünleri Ýþleme Teknolojisi, Ýstanbul Özuluð, M., Acýpýnar, H., Gaygusuz, O., Gürsoy C. ve Üniversitesi Yayýn No: 4465, Ýstanbul, s. 4-45.
Tarkan, A.S. 2005. Effects of Human Factor on Zengin, M., Özcan-Akpýnar Ý., Daðtekin, M., Gümüþ, the Fish Fauna in A Drinking-Water Resource A., Kýlýç, Ç.C. 2013. Çýldýr Gölü Ekosistemine (Ömerli Dam Lake-Istanbul, Turkey). Research Yerleþerek Dinamik Bir Stok Oluþturan Gümüþi Journal of Agriculture and Biological Sciences, Havuz Balýðý (Carassius gibelio, Bloch,
1:50-55. 1782)'nýn Avcýlýk-Populasyon Ýliþkileri, Türkiye
Süle, Ö. 2011. Carassýus gibelio'dan Surimi Yapýmý ve Ýstilacý Tatlýsu Türleri Çalýþtayý: Ulusal Eylem Kimyasal ve Mikrobiyolojik Kalitesinin Belir- Planý,12-14 Haziran 2013, Ýstanbul, s. 5-6.
