150 bin çalışanıyla Meksika’nın en büyük özel işvereni olan Wal Mart 19 bin çocuk işçiyi sadaka sistemiyle çalıştırıyor.
Girdiği bütün ülkelerde işçi sınıfının çalışma koşullarında yarattığı tahribat nedeniyle kuralsızlaşma teriminin yerine “Wal-Martlaşma” teriminin yaygınlaşmasına neden olan Arkansaslı gıda dağıtım süper tekeli Wal-Mart, 16 yıl önce girdiği ABD’nin arka bahçesi Meksika’da da ülkenin en büyük özel işvereni haline geldi. 150 bin Meksikalı işçiyi istihdam eden Wal-Mart, ülkede giderek yaygınlaşmaya başlayan sadakalı işçi çalıştırma sisteminin de öncüsü haline geldi.
893 şubesi ile Meksika’daki perakende gıda dağıtımına hakim olan Wal-Mart, düşük ücretli istihdama ek bir sömürü biçimi buldu: Sadakalı işçi istihdamı. Yaşları 14-16 arasında değişen yaklaşık 19 bin çocuğu, okul çıkışlarında, özellikle sebze reyonlarındaki paketleme gibi işlerde çalıştıran Wal Mart, bu çocuklara beş kuruş bile ücret ödemiyor! 62 Superma isimli Wal-Mart marketlerinin girişindeki mavi tabelalara beyaz harflerle yazılan “Gönüllü
paketleyicilerimiz ücret almamakta, sadece sizden gelecek bahşişleri beklemektedirler. Superma anlayışınız için teşekkür eder” sözleri, 19 bin sadakalı çocuk işçinin yaşadığı durumu yasal kılıfına uydurmayı amaçlıyor.
çocukların “gönüllü” yardımcılar olarak gösterilmesi sayesinde Wal-Mart yasal yaptırımlardan kurtulabiliyor. Aynı sebeplerle iş yasası yükümlülüklerini uygulamak zorunda da kalmıyor. Meksika çalışma Bakanlığı’nın bazı yetkilileri “Bu çocukların normal şartlarda çalışmaması gerekiyor fakat Meksika’da yoksulluğun ve yoksunluğun beraberinde getirdiği kültürel ve sosyal durumlar var” diyerek durumu kurtarmaya çalışırken, bakanlık sadakalı çalışmaya göz yummakla yetiniyor.
Nüfusun neredeyse yarısından fazlasının günde 4 dolardan düşük ücretle çalıştırıldığı Meksika’da, gönüllü diyerek sadakalı işçi çalıştırma aslında yeni bir şey değil. Wal-Mart’ın rakiplerinden Commercial Mexicana ve Gigante de aynı sistemle işçi çalıştırıyorlar; ancak 19 bin sayısıyla bu şirketlerdeki 500-700 arasında değişen sadakalı işçi karşısında açık ara önde gidiyor.
Bu yılın ikinci çeyreğinde geçen seneye göre yüzde 7 arttığı 280 milyon dolarlık karı ve bu ülkedeki 893 şubesine ek olarak açmayı planladığı 125 yeni şube ve lokantayla yeni bir saldırgan yayılma planını uygulayan Wal-Mart Meksika ise son derece pişkin biçimde sadakalı işçi çalıştırma sisteminin ILO yönetmeliklerine uygun olduğunu iddia ediyor. Bu iddianın altındaysa, 138 sayılı ILO yönetmeliğinin 14 yaşın altındaki çocukların çalıştırılmasını özel olarak yasaklayan 2. maddesi hakkında yapılan şeytanca bir yorum yatıyor: “Ücret karşılığında çalıştırmıyoruz ki!”
Meksika Özerk Üniversite’nden üç araştırmacı öğrenci tarafından yapılan çalışmalarsa Wal-Mart’ın öğrenci-işçilerle ilgili birçok hak ihlalini aydınlatıyor. Öğrenciler tarafından yapılan bu çalışmada, Wal-Mart’ın yetersiz iş eğitimi verdiği genç işçileri çift mesai yapmaya zorladığı, çocuk emeği ile ilgili 24 ayrı ihlalde bulunduğu, çocukları asansörler vs gibi potansiyel olarak tehlikeli işlerde çalışmaya zorladığı saptanmış durumda.
10/08/2007
