H A F İ F B E T O N L A R Dr. F. Lea'nın konferanslarından
İngiltere ilmî ve endüstriel araştırmalar müdürü Tercüme e d e n: Y. Müh. Bülend Y Ü N G Ü L
[ L a Construction] dan. Dr. Lea konferanslarına hafif betonlar mevzuu ile başlamış, projeksiyonlarla yapılış v e kullanma şe-killerini anlatmıştır.
Hafif beton, bugün konforlu, iktisadî ve sür'at-li inşaat üzerinde çalışmalar yapan memleketlerde ehemmiyetli bir p r o b l e m olarak ele alınmış v e sür'at-le tatbik mevkiine k o n m a y a başlanmıştır.
Hafif betonların karakteristik vasıfları kesafet-lerinin düşük olmasıdır. Hakikaten, adî betonda 2,25 t / mJ ile 2,45 t / m3 olan miktar burada 0,4
t / m3 ile 0,6 t / m3 ya kadar düşer. Beton kütlenin
ağırlığının azalmasından mütevellit (mühim bir m e -kanik mukavemet kaydı o l m a d a n ) avantajlar gayet barizdir. Materiel, iktisadi ( ç i m e n t o d a n ) , soğuk v e sıcağa karşı iyi bir mücerret, iğroskopisitesi izale e-dilmiş olması, evvelden imal ee-dilmiş bloklar saye-sinde sür'atli imal edilebilmesi, kesilebilmesi, pano-ların çakılabilmesi v.s. Buna mukabil, bazı mahzur-ları da vardır. Mühim olarak söyleyebileceğimiz ku-ruma esnasında fazla cerre maruz kalmasıdır. Beto-nun mesamî bir hale gelmesi, iki muhtelif usulle te-min edilir.
1 Birinci şekilde, atıl maddeler meyanında normal piyasa kum ve çakıl yerine, daha hafif mad-deler kullanılır. Bu mevzuda, Dr. Lea, bu hafif agre-gaları tasnif ve detaye ederek, çimento ile en iyi terkip nispetlerini, basınca mukavemetlerini etüd et-miş, mesamatlı taşları, süncerimsi cüruf v e külleri, tüfler v e şişirilmiş arduaz v e vermikülitleri v e bütün diğer bilinenleri izah etmiştir. Bunlar meyanında, münasip termik bir muameleye maruz bırakılarak hacmini dört misli arttırdığı halde mekanik mukave-metinden hiç bir şey kaybetmiyen bir arduaz parça-sı şayanı hayrettir.
Dr. Lea, bir ç o k tablo v e grafiklerle, esası hafif (Baş tarafı 141 inci sahifede)
Bu suretle nüfusun artması sağlanmış olacak ve Can-berra'yı hiç olmazsa rakkam bakımmdan bir şehir ha-line getirmeye yardım edecektir. Şu sırada, ileri ilmî araştırmalar için bir Üniversite inşa edilmektedir ve ben de bunun mimarı olmakla müftehirim. Proje gayet ilgi uyandırıcı bir projedir ve tatbikatı bugünkü inşaat zor-luklarına rağmen, ilerlemektedir. Fizik araştırmaları fakültesine mahsus olein ilk binalar bu sene hazır ola-cak ve gelecek senenin başlarmda dâ 100 teknisyeni ile üniversite kadrosundan 60 kişiyi istiab edebilecek bir
clkamet Binası» tamamlanmış olacaktır. Muayyen odalar baştan başa tezyin edilmek üzere tanınmış sanatkâr
-atıl maddeler olan bu betonun iyi vasıflarını ispat et-miştir. Meselâ: kesafet ( d = 0.55 — 1 . 5 0 ) , tazyike mukavemet ( 1 8 — 140 K g / c m2) , rutubetli vasatta
k o p m a modülü (5 — 25 K g / c m2) v e büzülmede,
daima % 0 , 0 5 den azdır.
2 — İkinci şekilde betonun kesafetini düşür-mek için kimyevî usullerle bünyesinde hava veya başka bir gaz kabarcıkları teşekkül ettirilir.
Bu sahada, konferansçı aluminyum tozu ilâve-sinden bahsetmektedir. Alüminyum tozu, çimento v e bilhassa suyun tesiri ile hidrojen neşreder, bu da küt-leyi süngerimsi bir hale kalbeder v e kesafet 0,9 t / m3
ile 0,4 t / m3 e düşer.
Dr. Lea'nın diğer bir metodu da oksijenli su ilâvesiyle oksijen intişarı sayesindedir. Bütün bu usullerde betonun rutubetli vasatta mukavemeti 50
-70 K g / c m2 ve kesafeti 1,4 dün altındadır.
Daha sonra Doktor, hafif betonların düşük ha-raret nâkili olduğundan bahsediyor. ümumiyetle 0,4 k i l o k a l o r i / m / h / o C dûnunda hararet geçirme emsali vardır ki, fevkalâde bir mücerrit olduğu an-laşılır.
Konferansın ikinci kısmı da^bu maddelerin pra-tik bir şekilde istihsal edilmesine hasredilmiştir. Cü-ruf v e kum küllerinin elde edilmesini, fabrikasyonun muhtelif fazlarını prozeksiyonla izahlı v e etraflı bir şekilde izah etmiştir.
İsveç, isviçre, İngiltere, Birleşik Devletlerde sür'atli inşaatta duvar v e bölmeler için muayyen öl-çülü hafif beton bloklar için muhtelif tipler normali-ze edilmiştir. İngilterede bu blokların eb'adı ( 4 4 X
14 X 7>6) cm. dir. Hafif betonla bir kaç metre b o -yunda panolar imalı de mümkündür. Dr. Lea, pre-fabrike bir evin bütün detay v e çeşitlerini orijinal bir şekilde fotoğraflarla tesbit etmiştir. Sellüler, b e -tonun diğer prefabrike malzemelere nazaran tatbik sahası da çok geniştir.
Hafif betonun tekniği ç o k mütenevidir. Üze-rinde İsrarlı araştırmalar yapılan muhtelif memleket-lerde yeni usul v e metodlarla ç o k düşük kesafetlere inilmekte v e hayli faydalar temin edilmektedir. lara tahsis edilmiş olması hasebile bu bina, modern Avusturalya'nm bir nevi Sanat Müzesi olacaktır.
Canberra çok yavaş olarak şekillenmektedir ve an-cak birkaç sene sonra Ankara gibi diğer yeni başkent-lerle mukayese edilmiye hazır bulunacaktır.
