B i b l i o g r a f l :
M İ M A R İ K O M P O Z İ S Y O N P R E N S İ P L E R İ
(The principle of ardhitectural co/mpoSıtiön) Howıart Ro(bıertsoıı
Pek mahdut olan mimarî nazariyat kitaphane-sinde muhiım bıiır boşluğu dıolduılan bu eser üslûp mü-oadelesime bigâne olarak, mimarî 'kompozisyonun muvaffakiyetini mucip bir takım faktörlere göre tahlil edileceğimi gösteriyor. Ferdî tercihlerin /mev-cudiyetine rağmen, iyi bir kompozisyonun tabi ola-cağı bir takım kaideler vardır. Sanatkâr, yanadicı in-siyakım pratik icabat ve fonksiyonla ahenklendirmeği ne kadar bilse bu Mimarî gramerinden müstağni ka-lamaz. Muhtelif binaların hususiyetleri, renk veya sa-tıh (treiteıment) lan gibi talii unsurları bir tarafa bıu raikan muharrir mevzuu, mücerret kompozisyon ba-kımından eIe alarak şu kısımlarda mütalea etmekte-dir.
Kompozisyonda vahdetin ımübaleası:
Vahdetin lüzum ve tenimi. Dominan, ba>sât şe-killerin göze verdikleri birlilk ve (Dualite) tesirleri Dualite yi dloğuran sebepler, bunu önlemeğe ait misaller.
Kitlelerin teırkibıi : Gözdeki muvazene ihtiyacı, mihanikteki kuvvetler terkibine müşabih, mimarî unsurların terkibi ve ımjülhaslsala, alâka merkezi tezat
(contraste ) unsurları:
Muhtelif miilmarî unsurların birbirlerine nisibet-lerinden doğan, alâka, alâkanın başlıca amili ola,n te-zadın muvaıf'fakiyeitle tıaltbfkü, Dualite"yi zaafı ve yek-nesaklığı önlelmesi, muhtelif tezat unsurları, dolu ve boşlar Kontrastı, pencereleımeler. Fena bir tezadın bilâkis zaaf, pançalanhnayı ve hatta yeknesaklığı
mey-dana getirmesi.
Şekil ve kitlede tezat (Contraste). iyıi biır kitle tezadının vahdeti, dioıminan'ı belirtmeğe yardımı, mimarî unsurları rekabet ettirmeksizin birbirine bağ-lamak. Siluetler.
Talî prensipler: (Birbirlerini tezat yogiyle ta-mamlayan ve kuvvetılenidiiren unsurlar. Musibet ve
menfiler muvazenesinin lüzumu. K o m/pozisyonun ka-tiyeti, karakterini belirtmeğe yardım eden unsurlar, kuvvedendÜrıme. Gözü neticeye hazırlayan unsurlar. Projede karakterlin ifadesi: Boş ve dolu nisbet-lerinin, kitle mabetlerinin satıhta (rithme) ahengin
karakterli ifade de rolleri .
Teferruatta nıisbetleır: Kiiıtle nıisbetlerine müşa-bih olmakla beraber detayilardaki katiyet, dakiklik ve intibaları hakkında sajğlam bilgilere hasıl olan ih-tiyaç, Niab e tlerin, basit riyazî kaidelerle düsturlan-ması kabil olmadığı halde, güzellikleri aşikâr olan bar takım binalardaki detayflardıa riyazî ni/sıbetler.
Ölçü (eclhelle) ve ölçüyü meydana getiren a-m)iller: İnsan ni-beti, fena seçilmiş (bir ölçünün
do-ğurduğu neticeler. Kompozisyonun ehemmiyetini kaybeltlmesi veya lüzutmisuz ve gülünç bir şekil alması Motiflerim ölçüye tesirleri.
Plânın kompozisyonu: Plân şekilleri, fonksiyon-la beraber mevzuun ihtiyacı ofonksiyon-lan ifadeyi plânda be-lirtmek lüzumıuı. Plânda vahdet, niıslbetler, (tezat ve kuvvetlendirme mihrak ve alâka notları ve bunlara sevk ve hazırlama, alâka merkeplerinin çoğalmasın-dan sakınma, Plânda bazı hendesî şekillerin alâka merkezi erini ilfad'e de ki rolleri, plân moza'iki.
Plân ve elevasyon arasındaki münasebetler: Plânda üç buutlu düşünmenin lüzumu, plân
parça-'"inin cephede ifajde derecesi: Meıjdivenler c e p h e d «
pllâna körü körüne sadiakati her vakit gerekir mi? Fonksiyonum ifadesi: Mimarî an'anesıi halinde kökleşmiş fikirlerim; fonksiyonu. Cephede ifadeye te-sirleri. Kaidecil kten, kiopyecilikten kurtulmaya doğ-ru adıımlar.
Mimarî proğramın tefckiiki ve çalışma usulleri hakkında talebelere tavsiyeler.
Bütün bu mevzuları • bertafsil bir çok resrmlî misaller ile aydınlatan bu eseri bütün mimarlara tav-siye ederiız.
Şevki KAYAMAN A H Ş A P İ N Ş A T T A Ç İ V İ
Yazanlar: Dr. İng. Stg, Dr. Ing.
FO-TO nb erit. .
Türkçeye çeviren: Mühendis Muam-y mer Aşkın
o-lan çivi ıbu kitabın tetkik mevzuunu teşkil etmiştir. Çivi yapılarda çok eskid enberi kullanılmıştır. Fakat uzun zaman kullanılma sabası basit ve yük taşımayan ittihatlara inhisar etmiştir. Kitaptan
öğ-rendiğimize nazaran, Almanya da 1800 yılına doğ-ru (David Gilly) çivili kiriş makaslar kullanılabi-leceğini iıslbat etmiştin.
1 9 uınicu yüz yılda (Emy) çivili bir 'kemer ma-kas imal etmiştir. Ancak bütün bu tecrübelerde
çi-» , 3
viniın statik hesabını gösteren bir usule tesadüf edil-memiştir. Bu itibarla uzun müddet Almanya da, ta-şıyıcı ittihat vasıtası olarak çivi kalbu1 edilmemiştir. Çivinin b u gilbi ittihatlarda kullanılması men edilmiş-tir. Son zamanlarda, yine kitaptan öğrendiğimize na-zaran çivi ehemmiyet kazanmıştır.
Ön yazıdan bunu aynen alalım:
«Uzun seneler zaafında bir çok Bilginler, (Grab le, Gaber, Stoy) yaptıkları müteaddit tecrübeler ne-ticesinde Alman Devletince kabul ediilmis Din - Norm » da çivi hakkındaki yasak kaldırılmış yerine Ikelsin ta-limat konulmuştur.
Çivinin çakılmasını alelade basit bir iş o'arak kabul etmek ve bunlara verilecek ehemmiyeti bey-hude ad etmek pek büyük hata olur. bu eser bu
mü-lâhazalardan doğmuştur. Kitabın gayesi, pratik ile uğna^şanlara, çivili ittihatlar hakkında inşaattan elde edıiilen tecrübelerle münakaşa kabul etmez Fennî araştırmalara dayanan malûmat vermektedir.»
Kitapta muîhtelif ittihatlarda, kullanılan çivile-rini, hesap, grafik ve kullanılma usullerini gösteren faıideli malûmat vardır. Tavsdye ederiz.
Enteıresem yazılar.
-ksAhşap inşaatın bu günkü duırumu» Bılpf. Dr. Müh. Necati Engez
(Bayındırlık dergisi idarî kısım) yıl: ]0 sayı: 7 - 8 Recent exıperience in the Deısıgn of timber stıruotures
(Journal the the. R. İ. o. Arclhitects) Belediye! Geliri erimizin artırılması»
Prof. Ernest Reuter
Türk ekonomisi dergisi Sayı: 9 / 1944
N A Z A R I D İ K K A T E !
Gelecek 7-8 inci sayımızda, Adana Belediye sanıyı müsabakasınu iştir âk eden projeleri
neş-redeceğimizden bu müsabakaya iştirak edenlerin eserleriıie ait fotoğrafileri dergimiz müdürlüğü-ne lütfen göndermeleri rica olunur.
v . .J
r
E N D Ü S T R I ' T . A . Ş .
Sermayesi: T. L. 640.000
BÜRO: Yeni postahane arkası, İmar Han kat 4 istanbul
TELEFON: 22973 Posta Kutusu No. 550
Telgraf a d r e s i : A M B A L A J - İSTANBUL
F A B R İ K A L A R :
AMBALAJ : EyUp Bahriye caddesi No. 46
AK - AN : Kimya Maddeleri fab. TELEFON : 24686 K i M Y A : ÜskUdar Balaban No. 20
GAZOJEN ATELYESi: Cihangir Bakraç sokak No. 19
