ARKİTEKT
MİMARLIK, ŞEHİRCİLİK VE TURİZM DERGİSİ Her üç ayda bir yayınlanır. Adres: Anadolu Han 33 — İstanbul
Te! : 22 13 07
KURULUŞU : 1S31
Cilt: 42 Sayı: 351 Sahibi ve sorumlu yayın müdürü:
Dr. ZEKİ S. SAYÂR Mimar D.G.S.A.
Teknik müdür: Ömer Faruk BEŞKARDEŞ
Mimar İ. T. Ü.
Sekreter: Keti ÇAPANOĞLU
M U H A B İ R L E R İ :
B. Almanya: Dr. Y. Müh. Arslan Terzioğlu Mimar A.İ.V. — Fransa: Halûk TOGAY Mimar D.G.S.A. — İsviçre: Seyfi SONAD Mimar D.G.S.A. — İtalya: Dr. BARAN ÇAĞA Mimar — İsveç: Radi BİROL Mimar D.G.S.A. — B. Amerika Altan GÜRSEL mimar İst. M.M.A.
A B O N E Ş A R T L A R I :
Yıllığı: 75.— TL. Öğrenci abonesi: 60.— TL. Bu sayı: 22,50 TL. Yabancı memleketler için: 90.— TL.
ilân tarifemiz istek üzerine gönderilir. Yazı, foto, resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil-melidir. Basılmayan yazılar iade edilir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç bir ay içinde bize haber vermeleri lâzım-dır. Aksi takdirde kaybolan dergilerden mesuliyet kabul edilmez.
Subscription rates: Annual subscription Single copy
Dollars 7,50 Dollars 2,00 Ali subscriptions, letters, photos, articles advertisements tec. Should be addressed. T o : A R K İ T E K T
Anadolu Han No. 33 Eminönü/İSTANBUL TURKEY Abonnements pour letranger 1 an 7.50 Dol. Prix de ce numero 2,00 Dollars Pour tout payement et demande des ren-selgnements, ainsi que pour tout envoi des documents, tels que photos, articles, an-nonces, bibliographie â inserer, s'adresser â la Direction: A R K İ T E K T .
Anadolu Han No. 33 Eminönü İstanbul — TÜRKİYE
Prof. Heykeltraş Hüseyin GEZER
CUMHURİYETİN
50. YILINDA
ATATÜRK BÜSTLERİ
YARJSMASE
Ülkemizde Atatürk heykel - Anıtları'-nın Türk heykel sanatıAnıtları'-nın uygulanması ve yayılması yönünden önemli bir yeri vardır.
Halkımızın büyük çoğunluğu heykel'i Atatürk şeklinde tanımıştır, ilk kez, top-lumumuzda yüzyıllarca lânetlenmiş bir sanat türü olan «heykel», Atatürk sev-gisinin, Atatürk saygısının kanatlan al-tında çıkmıştır halkın karşısına. Sevgiyle
karşılanmasında, hiç kuşkusuz Atatürk'ü temsil etmesinin büyük payı vardır.
Cumhuriyetin 3. yılında Saraybumun-da ilk Atatürk heykeli açıldığı zaman, İs-tanbul seçkin bir bayram günü yaşamıştı. Halkın o gün, gece geç saatlere kadar heykelin etrafında dolaştığı ertesi günkü gazete haberlerinde anlatılmaktadır. Bu ilk heykeli diğerleri izlemiş ve 1930 lara kadar sadece yabancı, ondan sonra 1938'e
HABERLER
OLAYLAR
CUMHURBAŞKANI
ARKEOLOJİ KONGRESİ'NDE
«ESKİ ESERLER BULUNDUKLARI
ÇEVREDE BIRAKILMALI» DEDİ
ANKARA — Uluslararası Klâsik Arke-oloji Kongresi dün Cumhurbaşkanı Fahri Korutürk'ün açış konuşmasıyla Ankara'-da üç gün sürecek çalışmalarına başla-mıştır. Kongreye, 32 devletten 600 ya-bancı ve 100 Türk bilim adamı katılmak-tadır.
Cumhurbaşkanı Korutürk, «Atatürk dö-neminde başlayan kazıların başarılı so-nuçlarının müzelerimizde hayranlıkla iz-lendiğini, eski eserlerimizi hem kendimiz, hem de bütün dünya adına koruduğumu-zu» bildirerek, Türklerin yanı sıra sayı-ları 30'u bulan diğer memleketlerin bilim heyetlerinin kazı yapmalarına büyük önem verdiğimizi kaydetmiş ve «Eski eserlerin
Türkiye'den kaçırılmasının önlenmesi ko-nusunda Amerikalı ve Avrupalı arkeoloğ ve tarihçilerin gösterdikleri hassasiyeti şükranla anmayı bir borç bilirim. Gerçek-ten, bir eski eser topraktan ancak uz-manlar eli ile çıkarılmalı ve bulunduk-ları çevrede bırakılmalıdır» demiştir.
Kongrede, «Eski Çağlarda Anadolu» konusunda 145 tebliğin tartışılacağı, bu tebliğlerde Hitit, Urartu, Frikya, Lidya ve Likya kültür ve uygarlıklarıyla Roma ve Yunan çağı Anadolu uygarlıklarının özel-liklerinin ele alınacağı bildirilmiştir. Kong-renin diğer bölümü 27 Eylül'den itibaren izmir'de devam edecek ve 30 Eylüle ka-dar sürecektir.
müessif bîr ölüm
[~] Eskişehir'in genç ve dinamik sanayi-cilerinden Yalçın Kılıçoğlu geçirdiği trafik kazasında genç yaşda hayata veda etmiştir.
Kılıçoğlu fabrikalarının müessisi Sab-ri beyin oğlu olan merhum, Kılıçoğlu Toprak Sanayii ve Ticaret T.A.
Şirke-ti murahhas üyesi idi. Ölümünden önce, Müessesenin yeni tuğla ve ki-remit fabrikalarının kurulması için, hummalı bir faaliyet içinde bulunuyor-du.
Alman Lisesi ve Eskişehir Yüksek İktisadî ve Ticarî İlimler Akademisi mezunu olan Y. Kılıçoğlu'nun vefatı ile Eskişehir sanayii alemi değerli bir rüknünü kaybetmiş bulunmaktadır. Merhumun vakitsiz kaybından dolayı, sayın ailesine, sonsuz taziyetlerimizi bildiririz.
TAHSİN ÖZ'ÜN VEFATI
• Eski Topkapı Müzesi Müdürü, Türk Tarih Kurumu üyesi, Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu Başkanı, sayın Tahsin Öz, 21 Eylül, 1973 tarihinde vefat etmiştir.
Uzun yıllar Yurt Müzeciliğine Türk san'at eserlerine emek vererek eser-ler bırakan Tahsin Öz'ün vefatından dolayı, ailesine taziyetlerimizi bildi-ririz.
kadar yerli ve yabancı, o tarihten bu ya-na da sadece yerli saya-natçılarca yapılan küçüklü büyüklü Atatürk - heykel anıtları, hemen hemen bütün kent ve kasabaları-mızla bir kısım köylerimizi doldurmuştur.
Ancak, bu uygulama çeşitli etkenler-le Ata'yı temsil etme ve sanat kalitesi yönünden maalesef büyük yara almış, fire vermiştir.
Önce, anıt yaptırmak üzere girişilen yabancı sanatçı seçiminde isabet göste-rildiğini söylemek çok güçtür. Bu husus, sağlam bir kriterin doğması ve gelişme-sini olumsuz yönde etkilemiştir.
Sonra da, uygulamalar etkili bir de-netime bağlanamadığından, değerli olan-lar yanında ne Atatürkümüzü verme, ne tle plastik bir değer ortaya koyma
yönün-den hiçbir olumlu niteliği bulunmayan bir çok heykel (büst ya da figür halinde] kentlerimizin park ve meydanlarına diki-lerek çevreyi çirkinleştirmiş, Atamızın hatırasını incitmiştir.
Bu konuyu disiplin ve denetim altına al-mak üzere kararnameler çıkarılmış, jüriler kurulmuş, yarışmalar açılmış, projeler de-netime tabi tutulmuş. Ancak, jürilerin et-kisi de, büyük ölçüdeki anıtlarda bile sı-nırlı kalmış ve o alanda bile birçok
ba-şarısız eserin dikilmelerine engel olama-mıştır.
Jüri denetimi dışında kalan «büstler-de ise, tam bir başıboşluk vardır. Bu hu-sus büst dikmek isteyenle bağlantı kur-duğu sanatçı arasında kararlaştırıldığın-dan, sonuç çok defa şansa kalmaktadır. Böyle güzel maksatlar için girişilen ça-balar, maalesef her zaman olumlu sonuç-lanamıyor.
Son olarak Cumhuriyetimizin 50. Yılı vesile edilerek Başbakanlık Kültür Müs-teşarlığınca açılan yarışma, bir yönüyle «sanatı teşvik» amacını güderken, diğer taraftan bu başıboşluluğu, bir ölçüde de-netim altına alına çabasına dönüktür.
Bu alandaki soruların bütününü tam bir disiplin altına almanın, çeşitli yön-lerden, olanak dışı görülmesi nedeniyle, büstler konusunda yarışmalar açarak, ge-rek Atatürk'ü temsil etme, gege-rekse sanat yönünden en başarılı büstleri seçmek, bunları çoğaltmak, yaymak, hiç değilse bu alanda sağlam bir kriterin oluşmasını sağ-lamak bakımından faydalı olacaktır.
Yarışma bütün Türk heykeltraşlarına açık tutuimuş, 41 eserin katılmasını sağ-lamıştır. Özünü sanatçıların oluşturduğu ve Atatürk'ün hayatında yakınında
bulun-muş, çeşitli mesleklere mensup fikir adamlarıyla takviye edilmiş bir jüri, iki dereceli bir seçimden sonra, birinci kate-goride Hüseyin Gezer'in tekliflerinden birisini birinci, Şadi Çalık'ınkini ikinci ve gene Hüseyin Gezer'in diğer teklifini üçüncü seçmiştir.
ikinci kategoride de Hüseyin Gezer'-in teklifGezer'-ini birGezer'-incilik, Mustafa Tömekci'-ninkiııi ikincilik ve Nusret Suman'ınkini de üçüncülük ödülüne lâyık bulmuştur.
Seçilen bu eserler Sanat Enstitüle-rince bronz olarak çoğaltılacak ve tesbit edilecek bir prensibe göre Kültür Müs-teşarlığınca isteyen kurumlara verilecek-tir.
Müsteşarlık bunun yanında resmî da-irelerde yer alan Atatürk portreleri konu-sunu da ele almak girişimiyle, Çallı İbra-him'in ve Feyhaman Duran'ın Resim ve Heykel Müzesindeki Atatürk portrelerini renkli olarak bastırmağa ve yaymağa ka-rar vermiştir.
Bu girişimler hiç şüphesiz en azın-dan Atatürk'ün hatırasına saygı ve onun güzel, ifadeli fizik yapısının çirkin gös-terilmesini önleme bakımından olumlu çabalardır.
