GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Son Tekrar (Mevlüt Karaaslan)

GELİŞİM PSİKOLOJİSİ ‘Son Tekrar’

Kesitsel(enlemsel): farklı yaş grubundaki çocukları aynı anda incelemektir.

Boylamsal: aynı yaş grubundaki çocukları farklı zaman diliminde incelemektir.

karıştıran arkadaşlar için ipucu : kesitsel(enlemsel) son 3 harfi SEL , bir

mahallede şiddetli bir sel çıktığını düşünelim Sel önüne gelen her şeyi 3,7,65,40 yaşların da kim varsa alıp götürür. ne zaman götürür aynı zaman içinde

gelişimde bireysel farklılıklar vardır

Aynı gün doğan çocuklar aynı gün yürümez.

SORULARDA

kaslardan bahsediyorsa cevap genelden özeledir.

gelişimde bireysel farklılıklar vardır

Aynı gün doğan çocuklar aynı gün yürümez.

bir paragrafta çocuklar aynı yaştaysa cevap bireysel farklılıkla ilgilidir. Çocuklar farklı yaşlarda ise cevap kritik dönemle ilgilidir

paragrafta iki veya daha fazla alanın birbirini etkilemesinden bahsediyorsa cevap ”gelişim bir bütündür” ilkesidir

gelişimin temel ilkeleri sorularında vurgu ”kesintiye uğramaması” ise cevap gelişimin sürekli olduğudur

Kritik dönemde kazanılamayan bir davranış daha sonra kazanilsa dahi akranlari gibi olmaz

Temel güvene karşı güvensizlik döneminde güven duygusunun temelini oluşturan 3 önemli öge:

➡️ bebege bakan ksisinin kişinin sürekli olması ➡️tutarlı olması

➡️aynı olmasıdır Olgunlaşma

Anahtar kelimeler: düzey, yeterlilik, seviye, kapasite, güç, biyolojik değişim Yapaycılık: Çocuğun doğa olgularını birinin yarattığını düşünmesi. Ay'ın birisinin düğmesine basmasıyla ışık saçtığını düşünmesi gibi

6 aylık bir bebeğe yüz hareketi gösterildiğinde o da aynı yüz hareketlerini yapar, taklit mevcuttur.

Ses Bulaşması: En basit taklit ve öğrenme yaşantısıdır. Ağlama sesi duyan bir bebeğin, ağlama sesi duyduktan kısa bir süre sonra kendisinin de ağlamaya başlaması ses bulaşmasıdır.

Nesne Sürekliliği: Nesne sürekliliği kazanamayan bebekler, bir nesne görüş alanından çıktığı an onun yok olduğunu sanırlar. Örneğin oyuncağı arkasına saklayan anneyi gören bebek nesne sürekliliği kazanmadıysa oyuncağın

kaybolduğunu zanneder. Eğer nesne sürekliliği kazanmışsa oyuncağın annesinin arkasında olduğunu bilir ve odağını annenin arkasından çıkacak olan oyuncağa yöneltir.

Birinci Döngüsel Tepkiler (0-6 Ay): Tamamen bedene dönük tekrar hareketleri vardır. Ses bulaşması, sürekli parmağını emmesi, bulduğu bir şeyi ağzına götürmesi vb.

İkinci Döngüsel Tepkiler (6-12 Ay): Dışa dönük tekrarlar mevcuttur. Elindeki kaşığı devamlı masaya vurma, çıkan sesten hoşlanıp davranışını tekrar etme vb.

Üçüncü Döngüsel Tepkiler (12 Ay ve Üzeri): Hoşuna giden bir lafı ya da bir şarkıyı sürekli tekrar etmesi gibi döngüsel tepkilerden oluşur

Ertelenmiş taklit, dil gelişiminin vazgeçilmez unsurudur.

Savunma mekaniznalari ego tarafindan yonetilir. Mantiga burunme gecerli sebebin herkes tarafindan makul sekilde gorulmesi. Bahane cevreye bulunur.

Dissallastirma: kader-kismetle aciklama. Yer yon degistirme baskasina kizip olayla ikgidi olmayan kisi ya da nesneden cikarmak.

Monolog: Çocukların ortamda tek başınayken kendi kendilerine sesli bir şekilde konuşması

sihirli düşünce

Arda ıspanak yediği zaman Temel Reis gibi güçleneceğini düşünmektedir.

Kpss eğitimbilimleri sorularında -mış, -miş gibi yapmak varsa sembolik oyundur.

Zihin +kas = olgunlasma

4 yaşındaki Murat süpürgeyi at gibi kullanarak oyun oynamaktadır.

(Sembolik oyun)

Oyuncak bebeğini yere düşüren Fatma hemen bebeğini kaldırır ve ondan özür diler.

Canlandırmacılık (diğer adı Animizm)

Toplu monolog: Aynı ortamda bulunan birden fazla çocuğun birbiriyle

konusuyormus gibi görünmesine rağmen birbirinden bağımsız konuşmalarıdır Ogrenme: Buyume+ olgunlasma+ hazirbulunusluk+yasanti ile olusur.

Televizyonda çizgi film izleyen Mehmet, amcasıyla telefonla konuşurken ”çizgi filmdeki kedi çok yaramaz değil mi?” diye sorar. Amcasının da çizgi filmi

gördüğünü zanneder.

Muzlu sütü hiç sevmeyen Ahmet, arkadaşının muzlu sütü içtiğini görünce çok şaşırır.

Babası ile annesi ayrılıp babası evi terk ettikten sonra gece altını ıslatan, okulda devamlı ağlayan Azra, uslu bir çocuk olmadığı için babasının evden ayrıldığını ve annesinin de onu terk etmesinden korktuğunu söyler.

Benmerkezcilk

Ergenlik gelisimin duzensiz oldugu tek yerdir.Cinsel olgunlasmalarda bu acikca gorulur.Gelisim icten disa dogrudur once yumurtaliklarin yani birincil cinsiyet ozelliklerinin gelismesi gerekir ama once disardakiler yani ikincil cinsiyet ozellikleri gelismektedir

MONOLOG

Dışarıya çıkmaya hazırlanan Burak, ayakkabılarını bağlarken ”Top oynayacağım, sonra parka gideceğim, sonra dondurma alacağım, sonra bir daha parka

gideceğim…” şeklinde kendi kendine konuşmaktadır.

Monolog yapan çocuklar bir araya gelip, hepsi aynı anda farklı şeylerden bahsederek konuşurlarsa toplu monolog olur.

Kişilerin Sürekliliği

Çocuğun, dış görünümündeki değişiklik ya da benzerlik ne olursa olsun, kişiyi diğerlerinden ayırt edebilmesidir.

Her gördüğüm bıyıklı babam değildir demesi.

gizil(latent) ve genital dönemler de ergenlik hangisinde diye bazen karışabiliyor ipucu : ER kelimesini her iki kelimeninde başına getirince genital dönemde ergen ifadesini yakalıyoruz

gelişim nöbetleşe devam eder: bu durum gelişimin hızıyla ilgilidir. Gelişim dönemlerinin hızları her dönemde aynı değildir

İşaretsel İşlev

Çocuğun şu anda var olmayan nesneleri ya da görmediği nesneleri kavramları kullanabilmesidir.

Görmediği elmanın resmini çizebilme gibi

son cocukluk donemindee el ve goz koordisnayon uyumu en ust duzeydee Sezgisel İşlemler Dönemi (5-6 Yaş)

Bu dönemle birlikte sezgiler ön plandadır. Çocuklar bazı basit problemleri çözerler ancak nasıl çözdün sorusuna açıklama yapamazlar. ”Oldu işte…” ,

”Yaptım işte…” gibi ifadeleri mevcuttur.

Henüz mantıksal düşünme söz konusu değildir. Yarı mantıklı dönem de denilebilir.

Ahmet balkondan sarkmaması gerektiğini bilmektedir. Ancak düştüğünde ne olacağını tam olarak bilmemektedir.

Genotip : disardan gozlenemeyen genetik ozellikler Fenotip : gozlenebilen ozellikler ( sac rengi goz rengi vs. ) Odaktan Uzaklaşamama (Odaklaşma – Merkeziyetçilik)

Muzlu süt içerken çizgi film izleyen Berat, çizgi filme odaklanırken sütü içine çekmemektedir. Reklam girdiğinde tekrar sütü çekmektedir ve tekrar süte

odaklanmaktadır. Reklam bittiğinde süt içmeyi kesip tekrar çizgi filme odaklanır.

İpotekli (Erken Bağlanmış – Engellenmiş Kimlik): Başka seçenekler düşünmezler ailevi ve sosyal değerlere sıkı sıkıya bağlanırlar. Aileleri onları yönlendirir ve

karar verir. Yönlendirici ve baskıcı ailelerden gelirler.

birey durumundan rahatsız değildir

➡️Gölgelenmiş kimlik :birey arayış yapar ve bir kimliğe bağlanmak ister fakat aile zorlar kendi istediklerini yaptırır

Babildama: evrensel sesler,

Çagildama: Anlamsiz ilk kelimeler, Morgem:tek sozcukle anlamli konusma,

Telegrafik konusma:eksik ve devrik cumle kurma, Ilk gramer: tam kuralli yetiskin tarzi konusma

İnsanlarin ilk şemalari dogustan gelen refleksleridir . Aşırı kurallaştirma

Gözlük satan birine gözlükçü dendiğini gören çocuğun bakkal, manav, kuaför gibi kelimelerin sonuna da cı, cı, cu gibi ekler getirmesi

Ergenlik sorunları

Anorexia nervoza: iştah kaybı,iştahsızlık

Blumia nervoza: cok yemek yiyor, yediğini çıkartır(manken hastalığı) Omnipotent düşünme: ben herşeyi yaparım bana bir şey olmaz Jinekomasti: erkeklerde meme büyümesi

eksik kurallastirmaa dayisina hosgeldin deyip digerlerne soylelemesi

Özümleme : bireyin yeni durumu kendisinde var olan şemalarla açıklamasıdır.

Şema değişmez genişler

Uyumsama: bireyin yeni durumu kendisinde var olan şemalarla açıklayamadıgında yeni bir şema açmasıdır

Son cocukluk ~ kisisel bagimsizliga ulasma, Ergenlik donemi~duygusal bagimsizliga ulasma İlk gelisen korunum sayi korunumudur

En son hacim korunumu kazanilir

Sorular da parça bütün ilişkisinden bahşediyor ve şıklarda gestalt kuram varsa cevap gestalt kuramdır.

Taklit ve sembolik oyun aynı seçenekte verilirse!

Gerçek eşyalar varsa cevap taklit.

Gerçek eşyalar kullanılmazsa cevap sembolik oyun.

Örneğin; bir genç kızın annesinin makyaj malzemeleriyle annesi gibi makyaj yapması taklit

Çocugun sulu boyalarla yüzünü boyaması sembolik oyun Yapaycilik: daglarin kamyonla kum tasiyarak olustugundan

Bulutlarin hortumdan su dokulerek yagmur yagdrmasi gbi ornekler Dogaya insan eli ile yapildgni dusunmek

Yansıtma

Kişi kendi başarısızlığını kabul etmez, başkasının başarısız ya da yetersiz olduğunu öne sürer.

Dedikoducu bir kadının komşusunu dedikoduculukla suçlaması gibi

Hayali seyirci: dünya bir sahnedir. Ergen başrol. Herkes ona bakar, herkes onu izler herkes onu takip eder

Omnipotent düşünme: benim herşeye gücüm yeter

Kişisel efsane : ergenlerin kendi yaşadıkları durumlarla alakalı abartılmış hikayelerdir

İd:Kişiliğin en ilkel kısmını oluşturur. İd, her zaman haz ilkesine göre hareket etmekte, mantık dışı istek ve arzuların doyurulmasını istemektedir.

Ego: Ego, idin gerçek dışı istekleriyle süperegonun yasaklayıcı tutumları arasında uzlaşmacılık işlevini yerine getirir.

Süperego:Kişiliğin ahlaki boyutunu temsil eder. Süperegonun karar verme sürecinde dikkate aldığı temel ölçüt, verilen kararın ahlaki ilkelere

uygunluğudur. Süperego, toplumsal kurallara ve ahlaki geleneklere göre hareket eder.

Ölüm korkusu olan birinin para biriktirmesi: bastırma Eşi ölen birinin hala sofraya tabak koyması: yadsıma

İD çocuktur, SüperEgo babadir. Ego da annedir yani id ve superegoyu dengeleyici

Freud: kuramda bir dönemde oluşan saplantı vardır. Telafi yoktur.

Determenisttir. İnsan kişiliğini etkileyen temel faktör doğuştan gelen biyolojik dürtülerdir. Cinsellik ve saldırganlık

Erikson: kuramda saplantı yok. Telafi var. Esnektir. İnsan kişiliğini etkileyen temel faktör sosyal çevredir

Kimlik bunalımı: iyidir. Kişinin kendini aradıgının göstergesidir

Kimlik karmaşası: kötüdür. Kişinin kendini bulamadıgının göstergesidir Elektra karmaşası: kız çocuklarının babaya ilgi duyması

Oedipus karmaşası: Erkek çocuklarının anneye ilgi duyması Morfem: yapı bilgisi

Fonem: ses bilgisi Semantik: anlam bilgisi Sentaks: söz sırası

Pragmatik: dilin işlevselliği kullanım

İkizlerle ilgili sorularda korelasyon sayıları birbirine yakınsa cevap kalıtım, korelasyon sayıları birbirine uzaksa cevap çevredir

-Notebook Defter - book Ter

Demek özelden özele akıl yürütme

Bir sayfa A harfi yazın derse ve sayfanın ortasına büyük A yaparsa bu özelden özele akıl yürütme

BAGLANMA:

Güvenli: kendisi+ baskasi+

Korkulu:kendisi- baskasi- Saplantili: kendisi- baskasi + Kayitsiz: kendisi + baskasi -

Erikson un Psikososyal Kişilik Gelişim Kurami;

0-1 yas=TEMEL GÜVENE KARŞI GÜVENSİZLİK 1-3 yas=OZERKLİGE KARŞI KUŞKU VE UTANÇ 3-6 yas=GIRISIMCILIGE KARŞI SUCLULUK 6-12 yas=BAŞARIYA KARŞI BAŞARISIZLIK

12-18yas=KİMLİK KAZANMAYA KARŞI ROL KARMAŞASI 18-30 yas=YAKIN İLİŞKİYE KARŞI YALNIZLIK

30-65 yas= ÜRETKENLİĞİ KARŞI DURGUNLUK

65 yaş üstü BENLİK BÜTÜNLÜĞÜNE KARŞI UMUTSUZLUK Ahlaki değerler son cocukluk döneminde baslar

ANAHTAR SÖZCÜKLER

Oral:ağızla haz sigara küfür dedikodu kıskanclık Anal: tuvalet becerisi titizlik cimrilik inatçılık Fallik: cinsel konular merak, oidipus, elektra Latent(gizil): cinselliğe ilgi yok, toplumsallaşma Genital: meslek seçimi, aile kurma, karşı cinse ilgi

Dil gelişiminin kritik dönemi tek sözcük dönemi.(12-18 ay) Sorularda;

•Yetkili bir kişiye uyma varsa cevap itaat ceza.

•Bireyin çıkarları varsa saf çıkarcılık.

•Başkasının bakış açısı varsa iyi cocuk eğilimi.

•Kanunlara uyma derse kanun-düzen.

•Demokrasi, fikir birliği,esneklik derse sosyal sözleşme.

•Evrensel değerler, fedakarlık,vicdan barış adalet derse evrensel ilkeler Özümleme: Yeni karşılaşılan bilgiyi var olan şemaya aktarmak.

Uyumsama: Farklı olan bilgi için yeni şema oluşturmak.

Çocuk televizyonu biliyor ama bilgisayarı bilmiyor. Bilgisayarı gördüğünde bu da televizyon derse özümleme, bilgisayarın televizyon olmadığını anlayıp yeni şema oluşturursa uyumsama olur.

Büyümenin en hizli olduğu dönemler sırasıyla Doğum öncesi

Bebeklik

Ergenlik Ilk çocukluk Son çocukluk

Artifilalizm(yapaycılık) doğa olaylarının insan eliyle yapıldığını düşünme.

Ergen Benmerkezciliği :

A) Hayali Seyirciler : Herkesin onu takip ettiğini , izlediğini ve onun davranışlarına dikkat ettiğini düşünmesidir.

B) Kişisel Efsane : Ergen kendine özgü dramatik senaryolar , hüzünlü hikayeler geliştirir. Yaşamış olduğu olayların sadece kendi başına geldiğini düşünür.

C) Omnipotent Düşünce : Ergen '' Benim gücüm her şeye yeter , kimseye ihtiyacım yok , bana bir şey olmaz'' düşüncesiyle çok fazla risk

alabilmektedir.Çeşitli riskli davranışlar yaparak kahramanlık sergilemeye çalışır.Kendilerine zarar gelebileceğini düşünmezler.

Yapı gelişim alanı" ve "Yapı İskelesi" alt alta gelmektedir. Soru kökünde

"yapabilir duruma gelme" ifadesi varsa=> Yakın gelişim alanıdır.

Yapamadığı işlemi yapabilir duruma gelirken "kullanılan sorular, örnekler yani araç gereç nedir" denilirse=> Yapı iskelesidir.

Örneğin; çocuk üslü sayıları anlamıyor arkadaşı ona örnekler ile açıklıyor ve anlayabilir duruma geliyor. Burada çocuğun üslü sayıları anlayabilir duruma gelmesi nedir şeklinde sorulursa bu yakın gelişim alanıdır.

Arkadaşının verdiği örnekler nedir şeklinde sorulursa bu Yapı iskelesidir.

Soru kökünde Piaget derse gelisim sorusu özümlemedir piaget yoksa ogrenme sorusudur genelleme olur yine ayni sekilde soru kokunde piaget varsa

uyumsama yoksa ogrenme sorusu olup ayirt etmedir Cinsiyet farklarının algılandığı dönem fallik

Ahlaki gerçekçilik:Sonuç Ahlaki özerklik:Niye

Sınavda "Kritik Dönem" ve "Çevre" alt alta gelmektedir. Soruda 'sabit zaman aralığı' ve özellik bir daha kazanılamayacak ya da çok zor kazanılacak ifadesi varsa => Kritik Dönemdir. Bu ifadeler yoksa aynı soru Çevre etkisi olur.

Örneğin; "Yeterli beslenemeyen çocuğun ileride iskelet ve kas sistemi zayif olur" sorusunun cevabi=> Çevre

Aynı soru " 0-1 yaş aralığında yeterli beslenemeyen çocuğun ileride iskelet ve kas sistemi zayıf olur." şeklinde olursa 0-1 yaş sabit zaman dilimi olduğu için sorunun cevabı => Kritik Dönem olur.