ÖN SÖZ
ALTIN ANAHTAR “Sarý Kitap”:MEB’in 9, 10, 11 ve 12. sýnýflar tür merkezli Türk Dili ve Edebiyatý dersi müfredatýný “tek kitap”ta toplayan “ayrýntýlý” konu anlatýmlý yardýmcý kaynaktýr.
YKS’ye hazýrlýk kitabýdýr. Hemen hemen her yýl güncellenir.
Tüm edebiyat öðretmenleri, lise ve YKS öðrencileri için dört yýllýk Türk Dili ve Edebiyatý müfredatýnýn temel kaynaðýdýr. Bu kitapta:
Tüm konularda olduðu gibi yazým kurallarý ve noktalama iþaretleriyle ilgili de önemli her detay bu kitapta derli toplu bir aradadýr. Yazýmý karýþtýrýlan “yüzlerce” sözcük liste olarak bir aradadýr.
YKS’de çýkabilecek “ses olayý” görülen “hemen hemen tüm sözcükler” bu kitapta bir aradadýr. “Yapým ekleri listesi” vardýr ve bilinmesi gereken birçok sözcük ekine köküne ayrýþtýrýlmýþtýr.
Anlatým Bozukluðuna konu anlatýmýnýn dýþýnda pedagojik sýralamayla 250 uygulama cümlesi eklenmiþtir. AYT’de çýkabilecek “eser-yazar listeleri” mevcuttur ve bunlar dönemlerine göre listelenmiþtir.
Tüm konularda detaylý bir anlatým, bol örnek ve uygulama mevcuttur.
ALTIN ANAHTAR YAYINLARI En Ýyilerden Olmak Ýçin!..
SORU TÝPLERÝ
Bazý sorularýn ne istediði bilinmemekte veya seçeneklerde neyin aranacaðý karýþtýrýlmaktadýr. Aþaðýdaki bilgiler, sorularý
doðru anlamanýzý ve doðru cevabý bulmanýzý saðlayacaktýr.
Bir sözcüðün türü sorulduðunda; o sözcüðün isim mi, sýfat mý, zarf mý, zamir mi, edat mý baðlaç mý, ünlem mi yoksa
fiil mi olduðuna bakýlýr.
Güzel günleri merakla bekliyordu çocuklar.
Sýfat
Deniz kara bulutlarýn altýnda güzel görünüyordu.
zarf
Sana vereceðim haber, bana göre güzeldi.
isim
Sorularda bir sözcüðün yapýsý sorulduðunda; o sözcüðün basit mi, türemiþ mi yoksa birleþik mi olduðuna bakýlýr. Yani
sözcüðün ekine köküne bakýlýr.
Zaman, kiþiyi olgunlaþtýrmaz mý?
Basit
Yaþlý kadýnlar eziliyordu bu kalabalýkta.
Türemiþ
Akþamüstleri hatýrlatýr seni bana.
Birleþik
Sorularda bir sözcüðün, sözcük grubunun görevi sorulduðunda; o sözcüðün cümle içinde hangi öge (özne mi, tümleç
mi, yüklem mi) olduðuna bakýlýr.
Ýnce düþünceler herkesi memnun eder.
Özne
Zamanýn derinliðinden çýkardým, sarýldým anýlarýma.
Dolaylý Tüm.
Sorularda bir cümlenin yapýsý sorulduðunda; o cümlenin basit mi, birleþik mi yoksa sýralý mý olduðuna bakýlýr.
Korkak baþtan kaybeder. (Basit cümle)
Korkmayan kimse yoktu yanýmda. (Birleþik cümle)
Korktu, kimse yoktu yanýnda. (Sýralý cümle)
TÜRK DÝLÝ VE EDEBÝYATINA GÝRÝÞ
Edebiyat Nedir?
12
Ünlü Yazarlara Göre Edebiyat…
12
Edebiyatýn Ýþlevi ve Amacý
12
Edebiyat ile Dil Arasýndaki Ýliþki
12
Edebiyatýn Tarih ve Din ile Ýliþkisi
12
Edebiyat ve Toplum Ýliþkisi
12
Edebiyatýn Sanat Akýmlarýyla Ýliþkisi
12
Edebiyat ile Felsefe Arasýndaki Ýliþki
12
Edebiyat ile Psikoloji ve Psikiyatri Arasýndaki
Ýliþki
13
Türkçenin Önemli Sözlükleri
13
Türkçenin Tarihî Geliþimi
13
Türk Edebiyatýnýn Dönemleri
13
Türk Edebiyatýnýn Dönemleri Tablosu
14
Edebiyatýn Bilimle Ýliþkisi
15
Edebiyatýn Güzel Sanatlarla Ýliþkisi
15
Güzel Sanatlar Tablosu
16
Metin
16
Metinlerin Sýnýflandýrýlmasý
17
Metinler Tablosu
17
Edebî Türlerin Ortaya Çýkýp Çeþitlenmesinde
Etkili Olan Unsurlar
18
Edebî (Yazýnsal) Metinlerin Özellikleri
18
Öðretici Metinlerin Özellikleri
18
Dil Nedir?
20
Dilin Özellikleri
20
Ünlü Yazarlara Göre Dil
20
Kültür Nedir?
20
Dilin Kullanýmdan Doðan Türleri
(Aðýz, Þive, Lehçe, Argo,Jargon Standart Dil)
21
Ýletiþim
22
Ýletiþim Nedir?
22
Ýletiþimin Ögeleri
22
Ýnsan, Ýletiþim ve Dil
23
Dilin Ýþlevleri
23
Test 1
24
SÖZCÜKTE ANLAM
Çok Anlamlýlýk, Gerçek, Yan, Mecaz Anlam
28
Deyim Aktarmasý
30
Ad Aktarmasý (Mecaz-ý Mürsel)
31
Anlam Deðiþmesi
32
Anlam Daralmasý
32
Anlam Geniþlemesi
32
Anlam Kaymasý
32
Terim Anlam, Argo
33
Yansýma Sözcükler
33
ÝÇÝNDEKÝLER
Ýkilemeler
33
Pekiþtirmeler
34
Deyimler
35
Mini Deyimler Sözlüðü
36
Atasözleri
37
Mini Atasözleri Sözlüðü
38
Özdeyiþler (Vecizeler)
39
Eþ Anlamlý Sözcükler
39
Yakýn Anlamlý
39
Zýt Anlamlý Sözcükler
39
Eþ Sesli (Sesteþ) Sözcükler
40
Uygulama (Eþ Sesli Sözcükler)
41
Genel ve Özel, Nicel ve Nitel Anlamlý Sözcükler 42
Somut ve Soyut Anlamlý Sözcükler
42
Dolaylama
43
Güzel Adlandýrma
43
Somutlama
43
Edat ve Baðlaçlarýn Cümleye Kattýðý Anlamlar
44
Test 2
47
CÜMLEDE ANLAM
Cümlede Anlam Ýliþkileri
50
Cümle Yorumlama
51
Anlamlarýna Göre Cümleler
56
Ýlettiði Yargýya Göre Cümleler
56
Cümlede Anlatým Özellikleri
57
Cümle Tamamlama
59
Test 3
60
ANLATIM VE ÖZELLÝKLERÝ
ANLATIM TÜRLERÝ
DÜÞÜNCEYÝ GELÝÞTÝRME YOLLARI
Anlatýmýn ve Özellikleri
63
Anlatýma Hazýrlýk
63
Anlatýmda Tema – Konu ve Sýnýrlandýrma
63
Anlatýmýn ve Anlatýcýnýn Amacý
63
Anlatýmda Anlatýcýnýn Tavrý
63
Anlatýmýn Özellikleri
64
Açýklýk
64
Duruluk
65
Yalýnlýk
65
Akýcýlýk
66
Doðallýk
66
Özgünlük, Özlülük, Saðlamlýk,Tutarlýlýk
67
Anlatým Türleri
68
Öyküleyici Anlatým
68
Betimleyici Anlatým
69
Ý Ç Ý N D E K Ý L E R
Açýklayýcý Anlatým
69
Tartýþmacý Anlatým
69
Kanýtlayýcý Anlatým
70
Düþünceyi Geliþtirme Yollarý
70
Örneklendirme
70
Karþýlaþtýrma
71
Tanýk Gösterme
71
Sayýsal Verilerden Yararlanma
71
Benzetme
71
Somutlama
72
Soyutlama
72
Tanýmlama
72
Test 4
73
PARAGRAF
Paragrafta Yapý
78
Paragrafýn Konusu
79
Paragrafýn Baþlýðý
81
Paragrafta Ana Düþünce
81
Paragrafta Yardýmcý Düþünceler
82
Paragraf Tamamlama
83
Paragrafta Kiþilik Belirleme
85
Paragrafýn Boyutu
85
Paragraf Çeþitleri
85
Metin ve Paragraf
86
Test 5
87
SÖZCÜK TÜRLERÝ
91
Ýsimler
92
Ýsmin Hâlleri
92
Ýsim Tamlamalarý
94
Zamirler
97
Test 6
100
Sýfatlar
103
Zarflar
108
Uygulama
114
Test 7
115
Edatlar
118
Baðlaçlar
120
Ünlemler
122
Uygulama
123
Test 8
124
Fiiller
127
Fiil Çekimi
127
Fiillerde Kip
128
Fiillerde Anlam (Zaman) Kaymasý
131
Basit ve Birleþik Zamanlý Fiiller
131
Ek Fiil
132
Birleþik Fiiller
133
Fiilimsiler
136
Fiillerde Çatý
142
Test 9
148
Test 10
151
SÖZCÜKTE YAPI
Ekler
154
Kök
161
Basit Sözcükler
162
Türemiþ Sözcükler
163
Birleþik Sözcükler
164
Test 11
166
SES BÝLGÝSÝ
Ses Uyumlarý
170
Sözcükte Vurgu
170
Ses Olaylarý
171
Uygulama - 1
174
Uygulama - 2
175
Test 12
177
CÜMLENÝN ÖGELERÝ
Yüklem
180
Özne
182
Nesne
183
Dolaylý Tümleç
185
Zarf Tümleci
186
Edat Tümleci
187
Cümle Dýþý Unsurlar
187
Cümlede Vurgu
187
Test 13
188
CÜMLE TÜRLERÝ
Yüklemin Türüne Göre Cümleler
192
Öge Diziliþine Göre Cümleler
193
Anlamlarýna Göre Cümleler
194
Yapýsýna Göre Cümleler
194
Ara Sözlü Cümle
198
Test 14
199
NOKTALAMA ÝÞARETLERÝ
202
Test 15
206
ANLATIM BOZUKLUÐU
Anlamla Ýlgili Yanlýþlýklar
210
Dil Bilgisiyle Ýlgili Yanlýþlýklar
213
Uygulama - 3
217
Test 16
222
YAZIM KURALLARI
226
Uygulama - 4
230
Uygulama - 5
231
Mini Yazým Kýlavuzu
233
Ý Ç Ý N D E K Ý L E R
SUNU, DÝNLEME, KONUÞMA,
AÇIK OTURUM, MÜNAZARA
Sunu
243
Dinleme
243
Hazýrlýklý Konuþma
246
Açýk Oturum
247
Münazara
248
ÞÝÝR
Þiir Nedir?
249
Þiir Nasýl Bir Sanattýr?
249
Þiir Dili
249
Þiirde Ýmge
249
Þiirde Yapý (Dize, Nazým Birimi, Nazým Þekli)
250
Nazým Þekilleri ve Türleri
251
Halk Þiiri Nazým Þekilleri ve Türleri
252
Âþýk Tarzý Halk Þiiri Nazým Þekilleri
252
Koþma
252
Semai
252
Varsaðý
252
Destan
253
Âþýk Tarzý Halk Þiiri Nazým Türleri
(Güzelleme, Taþlama, Koçaklama, Aðýt)
254
Anonim Halk Þiiri Nazým Þekilleri
254
Türkü
254
Mâni (Tam, Kesik, Cinaslý, Artýk Mâni, Deyiþ)
255
Ninni
255
Dinî -Tasavvufi Halk Þiiri Nazým Türleri
(Ýlahi, Nutuk, Nefes, Deme, Devriye, Þathiye)
255
Divan Þiiri Nazým Þekilleri
256
Gazel
256
Müstezat
257
Kaside
257
Mesnevi
258
Kýt’a
258
Terkibibent
258
Terciibent
259
Rubai
259
Tuyuð
259
Þarký
259
Murabba
260
Muhammes
260
Tardiye
260
Tahmis
260
Taþtir
260
Müseddes
260
Divan Þiiri Nazým Türleri
(Tevhit, Münacat, Naat, Methiye,
Fahriye, Hicviye, Mersiye)
261
Batý’dan Alýnan Nazým Þekilleri
(Sone, Terza-rima, Triyole)
261
Manzum Hikâye
262
Mensur Þiir
262
Þiirde Söyleyici ve Söyleyicinin Seslendiði Kiþi 263
Þiirde Ahenk (Ses ve Ritim)
264
Ölçü (Vezin)
264
Serbest Müstezat ve Serbest Þiir
265
Uyak (Kafiye) ve Redif
265
Uygulama - 6
268
Uyak Düzenleri (Kafiye Örgüsü)
269
Aliterasyon ve Asonans
269
Nakarat
269
Tekrir (Tekrarlama)
269
Mahlas
269
Tapþýrma
270
Manzume ve Þiir
270
Þiir Türleri (Lirik, Epik, Didaktik,
Pastoral, Dramatik, Satirik)
270
Þiir ve Zihniyet
272
Þiirde Tema
273
Þiirde Gerçeklik ve Anlam
274
Þiir ve Gelenek
274
Þiir ve Yorum
275
Metin ve Þair
276
Tanzimat’tan Millî Edebiyat’a Þiir
276
Tanzimat Dönemi’nde Þiir
276
Servetifünun Dönemi’nde Þiir
277
Fecriati Dönemi’nde Þiir
277
Millî Edebiyat Dönemi’nde Þiir
278
Test 18
280
SÖZ SANATLARI
Benzetme (Teþbih)
285
Ýstiare (Eðretileme)
286
Uygulama - 7
287
Uygulama – 8
288
Teþhis (Kiþileþtirme)
288
Ýntak (Konuþturma)
289
Kinaye (Deðinmece)
289
Tevriye
290
Tariz (Taþlama/Dokundurma)
290
Tezat (Karþýtlýk)
291
Hüsnütalil (Güzel Nedene Baðlama)
291
Tecahülüarif (Bilmezlikten Gelme)
291
Ýstifham
292
Mübalaða (Abartma)
292
Cinas
292
Ý Ç Ý N D E K Ý L E R
Seci
293
Nida (Seslenme)
293
Tekrir
293
Tenasüp (Uygunluk)
294
Telmih (Anýþtýrma)
294
Leffüneþir
294
Terdid (Beklenmezlik)
295
Ýrsalimesel
295
Akis (Yansýtma)
295
Rücu
296
Mecazýmürsel (Ad Aktarmasý)
296
Uygulama - 9
297
Test 19
299
MASAL - FABL
303
Masal
303
Masalýn/Fablýn Tarihçesi
303
Konu-Tema, Masallarda Olay, Kiþiler
304
Masal Kahramanlarý, Yer (Mekân), Zaman
305
Masallarda Plan
305
Anlatýcý ve Bakýþ Açýsý, Dil ve Üslup
306
Fabl
306
Uygulama - 10
308
Uygulama - 11
309
DESTAN - EFSANE
310
Destan (Epope)
310
Destanlarda Mitolojik Unsurlar
310
Dünya Edebiyatýnda Destanlar
311
Türk Destanlarý
311
Efsane
316
Efsane ve Destan
317
Efsane ve Halk Hikâyesi
317
Efsane ve Masal
317
Uygulama - 12
318
HALK HÝKÂYESÝ
319
Halk Hikâyelerinin Genel Özellikleri
320
Halk Hikâyelerinin Geliþimi
320
HÝKÂYE (ÖYKÜ)
321
Hikâye Nedir?
321
Hikâyenin (Öykünün) Özellikleri
321
Tema, Konu ve Ana Düþünce
321
Hikâyede Yapý
322
Olay Örgüsü
322
Çatýþma
323
Hikâye Çeþitleri
323
Olay Öyküsü
323
Durum/Kesit Öyküsü
324
Kiþiler
324
Tip
324
Karakter
325
Mekân (Yer)
325
Zaman
326
Anlatýcý, Bakýþ Açýsý
326
Ýlahî Anlatýcý ve Ýlahî Bakýþ Açýsý
327
1. Tekil Kiþi (Ben)/ Kahraman Anlatýcý ve
Kahraman Bakýþ Açýsý
327
Gözlemci (Müþahit/Kameraman) Bakýþ Açýsý
328
Çoðul Anlatýcý/ Çoðul Bakýþ Açýsý
329
Hikâye ve Romanda Anlatým Teknikleri
330
Anlatma Tekniði (Öyküleme)
330
Gösterme (Sahneleme) Tekniði
331
Diyalog
331
Betimleme (Tasvir)
332
Ýç Konuþma Teknikleri, Ýç Monolog, Ýç Diyalog 333
Özetleme, Bilinç Akýþý
334
Montaj / Kolaj
335
Geriye Dönüþ (Flashback)
336
Mektup Tekniði
337
Günlük Tekniði
338
Ýç Çözümleme (Psikolojik Tasvir) Tekniði
338
Otobiyografik Teknik, Leitmotif Tekniði
338
Metinler Arasýlýk, Pastiþ
339
Parodi
339
Ýroni
340
Uygulama - 13
343
Uygulama - 14
344
Küçürek (Minimal) Hikâye
345
Tanzimat Döneminden Millî Edebiyata Hikaye…
345
Tanzimat Dönemi’nde Hikâye
345
Servetifünun Dönemi’nde Hikâye
346
Fecriâti Dönemi’nde Hikâye
346
Millî Edebiyat Dönemi’nde Hikâye
347
Cumhuriyet Dönemi’nde Hikâye
347
ROMAN
349
Roman Çeþitleri
349
Türk ve Dünya Romanlarý
350
Roman ile Hikâye Arasýndaki Benzerlikler
ve Farklýlýklar
350
Romanýn Planý
350
Tema, Konu ve Ana Düþünce
351
Olay Örgüsü ve Çatýþma
351
Kiþiler, Mekân, Mekânýn Ýþlevleri
352
Zaman
352
Uygulama - 15
354
Uygulama - 16
355
Tanzimat Döneminden Millî Edebiyata Roman…
356
Tanzimat Dönemi’nde Roman
356
Romantizmin Romana Etkisi
357
Servetifünun Dönemi’nde Roman
357
Realizm ve Natüralizmin Romana Etkisi
358
Fecriâti Edebiyatý Dönemi’nde Roman
358
Millî Edebiyat Dönemi’nde Roman
358
Cumhuriyet Dönemi’nde Roman
359
Ý Ç Ý N D E K Ý L E R
TÝYATRO
360
Tiyatro Nedir?
360
Türklerde Tiyatronun Doðuþu ve Geliþimi
360
Tiyatro Nasýl Bir Sanattýr?
360
Tiyatro ve Diðer Edebî Türler
360
Tiyatro Terimleri
361
Tiyatro Çeþitleri
362
Tiyatro Çeþitlerinin Edebiyat Akýmlarýyla Ýliþkisi
362
Trajedi
362
Komedi
363
Dram
364
Absürt Tiyatro, Epik Tiyatro
365
Uygulama - 17
366
Uygulama - 18
367
Kýsa Oyun Nedir?, Radyo Tiyatrosu
368
Tiyatronun Yapý Unsurlarý
368
Dramatik Örgü
368
Yer, Zaman, Kiþiler
369
Geleneksel Türk Halk Tiyatrosu
369
Karagöz
369
Orta Oyunu
371
Kukla
372
Meddah
373
Köy Seyirlik Oyunlarý
373
Tanzimat Dönemi’nden Millî Edebiyat’a Tiyatro
374
Tanzimat Dönemi’nde Tiyatro
374
Servetifünun ve Fecriâti Dönemlerinde Tiyatro 375
Millî Edebiyat Dönemi’nde Tiyatro
375
Cumhuriyet Dönemi’nde Tiyatro
375
ÖÐRETÝCÝ METÝNLER
376
Biyografi, Otobiyografi
376
Monografi, Tezkire, Hâl Tercümesi, CV
377
Portre
378
Mektup
379
E-posta
381
Dilekçe, Tutanak, Günlük
383
Blog, Aný
386
Haber Metni
389
Gezi Yazýsý
391
Makale
392
Sohbet (Söyleþi), Fýkra
395
Eleþtiri (Tenkit), Mülakat
396
Röportaj, Deneme
397
Söylev(Nutuk/Hitabet), Bilimsel Yazýlar
399
Tarihî Yazýlar, Felsefi Yazýlar
399
Test 20
400
TÜRK EDEBÝYATININ DÖNEMLERÝ
404
ÝSLAMÝYET ÖNCESÝ TÜRK EDEBÝYATI
VE ÝLK ÝSLAMÝ ÜRÜNLER
Sözlü Türk Edebiyatý
405
Koþuk, Sagu,
406
Sav
406
Yazýlý Türk Edebiyatý
(Göktürk Yazýtlarý, Uygur Metinleri)
407
Ýlk Ýslami Ürünler (Kutadgu Bilig, Divanü
Lügati’t Türk, Atabetü’l Hakayýk, Divan-ý Hikmet) 407
Dede Korkut Hikâyeleri
408
Uygulama - 19
409
Test 21
411
ÝSLAMÝYET SONRASI TÜRK EDEBÝYATI
415
HALK EDEBÝYATI
416
Anonim Halk Edebiyatý
416
Anonim Halk Edebiyatýnda Nesir (Bilmece, Fýkra)
416
Âþýk Tarzý Halk Edebiyatý
416
Âþýk Tarzý Halk Edebiyatýnýn Önemli Sanatçýlarý 417
Köroðlu, Karacaoðlan, Kayýkçý Kul Mustafa
417
Âþýk Ömer, Gevheri
417
Erciþli Emrah, Erzurumlu Emrah, Dertli
418
Dadaloðlu, Bayburtlu Zihni, Seyranî, Sümmanî 418
Dinî - Tasavvufi Halk Edebiyatý (Tekke Edebiyatý)
418
Yunus Emre, Âþýk Paþa, Hacý Bektaþ Veli
420
Hacý Bayram Veli
420
Kaygusuz Abdal, Pir Sultan Abdal
420
Hatayi, Ruhsatî
420
Uygulama - 20
421
Test 22
422
DÝVAN EDEBÝYATI
426
Divan Þiiri
426
Divan Þiirinde Akýmlar
426
Hoca Dehhani, Mevlâna, Ahmedi,
Kadý Burhaneddin,
427
Nesimi, Gülþehri, Ahmed-i Dâ’î, Þeyhi,
Ahmet Paþa,
428
Necati, Süleyman Çelebi,
428
Ali Þir Nevai, Taþlýcalý Yahya,
428
Baðdatlý Ruhi, Fuzuli, Baki, Nef’i, Nabi,
429
Azmizade Haleti, Nedim, Þeyh Galip
430
Divan Nesri (Sade Nesir, Orta Nesir,
Süslü Nesir)
430
Sinan Paþa,
430
Ý Ç Ý N D E K Ý L E R
Seydi Ali Reis, Piri Reis
431
Kâtip Çelebi, Evliya Çelebi, Naima
431
Divan Edebiyatýnda Bazý Terimler
431
Uygulama - 21
433
Uygulama - 22
434
Test 23
436
BATILILAÞMA DÖNEMÝ TÜRK EDEBÝYATI
441
Türk Edebiyatýnda “Ýlk”ler
442
TANZÝMAT DÖNEMÝ EDEBÝYATI
444
Yenileþme Dönemi, Modernliðin Öncüleri
444
Ýlk Gazeteler
445
I. Topluluk
445
Þinasi
445
Ziya Paþa, Namýk Kemal, Ahmet Mithat Efendi 446
Ahmet Vefik Paþa, Þemsettin Sami,
Direktör Ali Bey
447
Ali Suavi, Mehmet Murat, Ebüzziya Tevfik,
447
II. Topluluk
448
Abdülhak Hamit Tarhan,
448
Sami Paþazade Sezai, Recaizade Mahmut Ekrem, 448
Muallim Naci, Nabizade Nazým
448
Uygulama - 23
449
Uygulama - 24
450
Uygulama - 25
451
Test 24
453
SERVETÝFÜNUN EDEBÝYATI
(EDEBÝYATICEDÝDE)
457
Tevfik Fikret, Cenap Þahabettin
457
Halit Ziya Uþaklýgil, Hüseyin Cahit Yalçýn,
Mehmet Rauf
458
Ahmet Hikmet Müftüoðlu
458
Süleyman Nazif; Hüseyin Siret, Celal Sahir Erozan 459
Ali Ekrem Bolayýr, Hüseyin Cahit Yalçýn
459
Faik Ali Ozansoy
459
FECRÝÂTÝ
460
Ahmet Haþim, Emin Bülent, Tahsin Nahit
460
Þahabettin Süleyman
460
Dönemin Baðýmsýz Sanatçýlarý
(Ahmet Rasim, Hüseyin Rahmi Gürpýnar)
461
Uygulama - 26
461
Uygulama - 27
462
Test 25
464
MÝLLÎ EDEBÝYAT
467
Düþünce Akýmlarý (Batýcýlýk, Osmanlýcýlýk,
Ýslamcýlýk, Türkçülük)
467
Millî Edebiyatýn Oluþumu ve Genel Özellikleri
467
Millî Mücadele Dönemi Türk Edebiyatý
468
Ömer Seyfettin
469
Ali Canip Yöntem, Ziya Gökalp
469
Mehmet Emin Yurdakul, Mehmet Fuat Köprülü 469
Yusuf Akçura, Ýbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci, 470
Musahipzade Celal, Halide Nusret Zorlutuna,
470
Rýza Tevfik Bölükbaþý, Mithat Cemal Kuntay,
470
Ebubekir Hâzým Tepeyran
470
Yakup Kadri Karaosmanoðlu, Halide Edip Adývar 471
Hamdullah Suphi Tanrýöver, Ruþen Eþref Ünaydýn 471
Refik Halit Karay
472
Reþat Nuri Güntekin, Falih Rýfký Atay, Aka Gündüz 472
Beþ Hececiler
473
Halit Fahri Ozansoy
473
Enis Behiç Koryürek, Yusuf Ziya Ortaç
473
Orhan Seyfi Orhon
474
Faruk Nafiz Çamlýbel
474
Millî Edebiyat Dönemindeki Baðýmsýz Sanatçýlar
(Mehmet Akif Ersoy, Yahya Kemal Beyatlý)
474
Uygulama - 28
475
Uygulama - 29
477
Test 26
479
CUMHURÝYET DÖNEMÝ TÜRK EDEBÝYATI
483
Cumhuriyet Döneminde Dergiler
483
Öðretici Metinler
486
Nurullah Ataç, Ýsmail Habip Sevük,
486
Suut Kemal Yetkin, Cemil Meriç
486
Sabahattin Eyuboðlu, Mehmet Kaplan,
487
Çetin Altan, Nuri Pakdil, Fethi Naci
487
Doðan Hýzlan, Vedat Günyol, Adnan Benk
488
Memet Fuat, Mehmet H. Doðan
488
Nihad Sâmi Banarlý, Asým Bezirci, Emin Özdemir 489
Adnan Binyazar, Feridun Andaç
489
Beþir Ayvazoðlu, Ýskender Pala, Þevket Rado
490
Coþku ve Heyecaný Dile Getiren Metinler (Þiir)
491
Öz Þiir (Saf Þiir) Anlayýþýný Sürdüren Þiir
491
Necip Fazýl Kýsakürek, Ahmet Hamdi Tanpýnar 491
Ahmet Muhip Dýranas, Asaf Hâlet Çelebi
492
Cahit Sýtký Tarancý
492
Yedi Meþaleciler
492
Ziya Osman Saba, Kenan Hulusi Koray
493
Sabri Esat Siyavuþgil, Vasfi Mahir Kocatürk
493
Yaþar Nabi Nayýr
493
Muhammer Lütfi Bahþi, Cevdet Kudret Solok
494
Serbest Nazým ve Toplumcu Þiir
494
Nâzým Hikmet, Ercümend Behzad Lav
495
Ý Ç Ý N D E K Ý L E R
Millî Edebiyat Zevkini Sürdüren Þiir
495
Ahmet Kutsi Tecer, Orhan Þaik Gökyay
496
Kemalettin Kamu, Behçet Kemal Çaðlar
496
Ömer Bedrettin Uþaklý, Zeki Ömer Defne
497
Arif Nihat Asya, Bedri Rahmi Eyüboðlu
497
Necmettin Halil Onan, Þükûfe Nihal Baþar
497
Ýbrahim Alâettin Gövsa, Hüseyin Nihal Atsýz
498
Niyazi Yýldýrým Gençosmanoðlu
498
Hisarcýlar
498
Ýlhan Geçer, Bekir Sýtký Erdoðan
499
Yavuz Bülent Bakiler, Mehmet Çýnarlý
499
Munis Faik Ozansoy, Gültekin Samanoðlu
499
Nüzhet Erman, Feyzi Halýcý
499
Mustafa Necati Karaer, Coþkun Ertepýnar
500
Bahaettin Karakoç, Nevzat Yalçýn
500
Garip Hareketi (I. Yeni)
500
Orhan Veli Kanýk, Melih Cevdet Anday
501
Oktay Rifat Horozcu
502
Toplumcu Þiir Zevk ve Anlayýþýný Ön Plana
Çýkaranlar
502
Rýfat Ilgaz, A. Kadir, Cahit Irgat, Arif Damar
503
Hasan Ýzzettin Dinamo
503
Ömer Faruk Toprak, Enver Gökçe
504
Mehmed Kemal, Þükran Kurdakul
504
Ceyhun Atuf Kansu
504
Garip Dýþýnda Yeniliði Sürdüren Þiir
505
Behçet Necatigil, Fazýl Hüsnü Daðlarca
505
Cahit Külebi, Sabahattin Kudret Aksal
506
Özdemir Asaf
506
Salâh Birsel
507
Hilmi Yavuz, Cahit Zarifoðlu, Erdem Bayazýt
507
Maviciler
508
Attilâ Ýlhan, Ahmet Oktay
508
Ýkinci Yeni Þiiri
509
Cemal Süreya, Ýlhan Berk
510
Edip Cansever, Ece Ayhan
510
Turgut Uyar, Sezai Karakoç, Ülkü Tamer
511
Kemal Özer, Metin Eloðlu, Gülten Akýn
512
Ýkinci Yeni Sonrasý Toplumcu Þiiri
512
Ataol Behramoðlu, Ýsmet Özel
513
Süreyya Berfe, Özkan Mert
514
Refik Durbaþ, Nihat Behram
514
Metin Demirtaþ, Hasan Hüseyin, Ahmed Arif
515
Sennur Sezer, Egemen Berköz, Ergin Günçe
515
Eray Canberk, Ahmet Telli, Veysel Çolak
516
1980 Sonrasý Þiiri
516
Haydar Ergülen, Tuðrul Tanyol, Ahmet Güntan 517
Enver Ercan, Seyhan Erözçelik, Þavkar Altýnel
518
Yaþar Miraç, Adnan Özer, Hüseyin Ferhad
518
Murathan Mungan, Hüseyin Atlansoy
519
Ýhsan Deniz, Lâle Müldür
519
Osman Konuk, Vural Bahadýr Bayrýl, Sefa Kaplan 520
Ahmet Erhan, Þükrü Erbaþ
520
Akif Kurtuluþ, Nevzat Çelik, Metin Cengiz
521
Küçük Ýskender, Sunay Akýn
521
Cumhuriyet Dönemi Halk Þiiri
522
Âþýk Veysel, Abdurrahim Karakoç
522
Âþýk Mahzuni Þerif, Âþýk Þeref Taþlýova
522
Âþýk Murat Çobanoðlu
522
Âþýk Ali Ýzzet Özkan, Davut Sulari, Âþýk Daimî
523
Ozan Ârif, Âþýk Sefai, Neþet Ertaþ
523
Sefil Selimi Âþýk Feymani
523
Olay Çevresinde Oluþan Edebî Metinler
524
Anlatmaya Baðlý Edebî Metinler
524
Millî Edebiyat Zevk ve Anlayýþýný Sürdüren
Eserler
524
Toplumcu Gerçekçi Eserler
524
Sadri Ertem
524
Sabahattin Ali, Suat Derviþ
525
Kemal Tahir, Orhan Kemal
525
Aziz Nesin, Vedat Türkali
526
Yaþar Kemal, Necati Cumalý
527
Muzaffer Ýzgü, Samim Kocagöz
528
Kemal Bilbaþar, Mahmut Makal
528
Talip Apaydýn, Fakir Baykurt, Dursun Akçam
529
Abbas Sayar, Mehmet Baþaran
529
Bireyin Ýç Dünyasýný Esas Alan Eserler
530
Peyami Safa
530
Abdülhak Þinasi Hisar, Tarýk Buðra
531
Samiha Ayverdi, Mustafa Kutlu
531
Modernizmi Esas Alan Eserler
532
1950 Kuþaðý Öykücüleri
532
Modernizm ve Postmodernizm
532
Sait Faik Abasýyanýk
533
Peride Celal
534
Yusuf Atýlgan, Vüs’at O. Bener, Erhan Bener
534
Sevim Burak, Ferit Edgü, Nezihe Meriç
535
Orhan Duru, Tarýk Dursun K.
535
Adnan Özyalçýner, Leyla Erbil, Erdal Öz
536
Demir Özlü, Tahsin Yücel
536
Onat Kutlar, Oðuz Atay
537
Adalet Aðaoðlu, Bilge Karasu
537
Rasim Özdenören, Necati Tosuner, Pýnar Kür
538
Nazlý Eray, Ýnci Aral
538
Nedim Gürsel, Orhan Pamuk, Tezer Özlü
539
Buket Uzuner, Ayþe Kulin, Ayla Kutlu
540
Latife Tekin, Metin Kaçan
540
Hasan Ali Toptaþ, Nazan Bekiroðlu
541
Ýhsan Oktay Anar, Ahmet Ümit
541
Ý Ç Ý N D E K Ý L E R
Göstermeye Baðlý Edebî Metinler
542
Haldun Taner, A. Turan Oflazoðlu, Recep Bilginer 542
Güngör Dilmen, Dinçer Sümer, Refik Erduran
543
Turgut Özakman
543
Orhan Asena, Cevat Fehmi Baþkut,
Yahya Akengin
544
Bilinmesi Gereken Diðer Önemli Þair ve
Yazarlar
544
Memduh Þevket Esendal, Halikarnas Balýkçýsý 544
Mustafa Necati Sepetçioðlu, Mehmet Seyda
545
Tomris Uyar, Füruzan
545
Zeyyat Selimoðlu, Oktay Akbal, Sedat Umran
546
Alev Alatlý, Selim Ýleri
546
Bahaeddin Özkiþi, Ümit Yaþar Oðuzcan
547
Talat Sait Halman
547
Selçuk Baran, Sevgi Soysal, Afet Ilgaz
548
Osman Þahin, Emine Iþýnsu, Burhan Günel
548
Erendiz Atasü, Feyza Hepçilingirler
549
Mehmet Eroðlu, Hulki Aktunç, Cemil Kavukçu 549
Metin Altýok, Ebubekir Eroðlu, Enis Batur,
Güven Turan
550
Orhan Murat Arýburnu, Samet Aðaoðlu
550
Orhan Hançerlioðlu, Salim Þengil
551
Þemsettin Ünlü, Özcan Karabulut
551
Sadýk Yalsýzuçanlar, Fatma Karabýyýk Barbarosoðlu 551
Ayfer Tunç, Nahid Sýrrý Örik, Faik Baysal
552
Can Yücel, Özdemir Ýnce
552
Hüsrev Hatemi, Arif Ay
553
A. Vahap Akbaþ, Cahit Koytak, Salih Zeki Aktay
553
Ali Mümtaz Arolat, Mustafa Seyit Sutüven
554
Tarýk Günersel, Melis Gürpýnar, Nursel Duruel
554
Sevinç Çokum
554
Dilaver Cebeci, Ali Akbaþ
555
Nurullah Genç, Birhan Keskin, Bekir Yýldýz
555
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatýnda Bazý
Önemli Sanatçýlar ve Eserleri
556
Uygulama - 30
559
Uygulama - 31
562
Test 27
566
TÜRKÝYE DIÞINDAKÝ ÇAÐDAÞ TÜRK
EDEBÝYATI
Osman Türkay, Özker Yaþýn, Þehriyar
570
Bahtiyar Vahapzade, Ýsmail Gaspýralý
570
Cengiz Daðcý
570
Ayaz Ýshaki, Abdülhamit Süleymanoðlu Çolpan 571
Ata Atacanoðlu, Cengiz Aytmatov
571
Ziya Samedi, Mehmet Yaþýn
571
Uygulama - 32
571
BATI EDEBÝYATI VE EDEBÝYAT AKIMLARI
EDEBÝYAT AKIMLARI
Hümanizm, Klasisizm, Romantizm
572
Realizm, Natüralizm, Parnasizm, Sembolizm
573
Empresyonizm, Ekspresyonizm, Kübizm,
Fütürizm
574
Dadaizm, Sürrealizm
574
Egzistansiyalizm (Varoluþçuluk), Sezgicilik
575
BATI EDEBÝYATI
Eski Yunan Edebiyatý
575
Homeros, Hesiodos, Sappho, Aisopos
575
Herodotos, Aiskhylos, Sophokles, Euripides
576
Aristophanes
576
Latin Edebiyatý
576
Ýtalyan Edebiyatý
576
Dante, Petrarca, Boccacio, Ariosta
576
Tasso
577
Ýspanyol Edebiyatý
577
Cervantes
577
Fransýz Edebiyatý
577
Montaigne, Corneýlle, La Fontaine, Racine
577
Moliere, La Bruyere, Boilleau
577
Voltaire, J. J. Rouesseau, Lamartine, Victor Hugo 578
Aleksandre Dumas Pere, Honore de Balzac
578
Stendhal, Gustave Flaubert, Emile Zola
578
Alphonse Daudet
578
Guy de Maupassant, Charles Baudelaire
579
Arthur Rimbaud, Albert Camus, Jean Paul Sartre 579
Ýngiliz Edebiyatý
579
William Shakespeare, Francis Bacon,
Daniel Defoe
579
Jonathan Swift, Charles Dickens,
Bernard Shaw
580
Alman Edebiyatý
580
Goethe, Schiller, Heinrich Böll
580
Rus Edebiyatý
580
Puþkin, Turgenyev, Gogol, Dostoyevski
580
Tolstoy, Çehov
580
Amerikan Edebiyatý
581
Edgar Allan Poe, Herman Melwille, Mark Twain 581
Ernest Hemingway, John Steinbeck
581
Dünya Edebiyatýnda Bazý Önemli Sanatçýlar
ve Eserleri
581
Uygulama - 33
582
Uygulama - 34
582
Uygulama - 35
584
Test 28
586
CEVAP ANAHTARI
591
Büyük lokma ye (de) , büyük söyleme: Gücünün yetmeyeceði iþler konusunda iddialarda bulunmak doðru deðildir. Bülbülün çektiði dil belasýdýr: Geliþigüzel söylenen sözler in-sanýn baþýna tahmin etmediði felâketler getirebilir.
Çirkefe taþ atma, üstüne sýçrar. / Deliye taþ atma, baþýný yarar: Çirkef insanlara sataþtýðýnýzda zarar gören o olmaz, siz olursunuz.
Çoban yaðý çok bulursa çarýðýna sürer: Zengin, fakat akýlsýz bir kimse, servetini nasýl kullanacaðýný bilmez; savurur ve sonunda yoksullaþýr.
Dað baþýndan duman eksik olmaz: Büyük insanlarýn, konumlarý gereði, sýkýntýlarý, sorunlarý hiç eksik olmaz.
Dolu küpün sesi çýkmaz: Bilgili ve erdemli bir kiþi fazla konuþ-mayý sevmez, olgun davranýr, gösteriþten kaçýnýr.
El elin nesine gülerek gider yasýna: Bir kiþinin acýsý baþkalarýnýn umurunda deðildir.
Gammaz olmasa tilki pazarda gezer: Kanunsuz iþ yapýp çýkar saðlayanlar, yakalanacaklarýndan korkmasalar iþlerini alenen yaparlar.
Ýþten artmaz, diþten artar: Birikim yapmak, çalýþýp para kazanmakla deðil tutumlu olmakla olur.
Katrandan olmaz þeker, olsa da cinsine çeker: Aslý kötü olan kiþi ya da þey, iyi nitelikli duruma getirilemez.
Keskin sirke küpüne zarardýr: Sinirli insanlar, çevrelerinde tedirginlik uyandýrdýklarý gibi kendilerini de zarara sokarlar. Leyleðin ömrü laklakla geçer: Bazýlarý zamanlarýnýn çoðunu gevezelikle geçirirler ve olumlu hiçbir þey yapmazlar. Mýzrak çuvala sýðmaz: Doðruluðu herkesçe kabul edilen þeyleri yanlýþ gibi göstermek, gizlemeye çalýþmak boþ bir çabadýr. Minareyi çalan kýlýfýný hazýrlar: Kanunsuz iþler yapan insanlar, kendilerini korumak için yaptýklarýnýn yasalara, kurallara uygun olduðunu gösteren önlemler alýrlar.
Mum dibine ýþýk vermez. / Çýra dibi karanlýk olur: 1. Güçlü kimseler kendi yakýnlarýný kayýrmaktan kaçýnýrlar. 2. Ýnsanlarýn kendi yakýnlarýna faydalarý dokunmaz.
Sözü söyle alana, kulaðýnda kalana: Bir söz, öðüt, ancak onu tutacak olanlara söylenmelidir.
Sözünü bil piþir; aðzýný der devþir: Ýnsanlar aklýna gelen her þeyi söylememeli, konuþmalarýný düþünüp tartarak yapmalýdýr. Yavuz hýrsýz, ev sahibini bastýrýr: Bazý suçlu insanlar edepsizlikleriyle zarara uðrattýklarý kimseleri susturup suçlu çýkarabilirler.
Yuvarlanan taþ yosun tutmaz: 1. Sürekli iþ ve yurt deðiþtiren biri, mal mülk sahibi olamaz. 2. Sürekli hareket eden bir þey canlýlýðýný korur.
Yalnýz taþ duvar olmaz. / Tek kanatla kuþ uçmaz: Ýnsanlar tek baþlarýna bir þey yapamazlar, baþkalarýyla birlikte bir þeyler yapabilirler.
MÝNÝ ATASÖZLERÝ SÖZLÜÐÜ
Abdalýn dostluðu köy görününceye kadardýr: Çýkarcý biri, çýkarý söz konusu olduðu sürece dost görünür; yeni bir çýkar kaynaðý bulduðu zaman eski dostlarýný unutur.
Acý patlýcaný kýraðý çalmaz: Yaþamýnda baþýndan büyük yýkýmlar geçen insanlar, baþlarýna gelecek yeni yýkýmlardan çok fazla etkilenmezler.
Aðaca çýkan keçinin dala bakan oðlaðý olur: Küçükler, büyüklerinden gördüklerini örnek alýp onu yapmaya çalýþýrlar. Aðaca dayanma kurur, insana dayanma ölür: Ýnsanlar yapacaðý iþlerde baþkalarýna deðil kendilerine güvenmelidir. Aðaç meyvesi olunca baþýna aþaðý salar: Ýnsan bilgi ve deneyim sahibi olunca olgunlaþýr ve alçakgönüllü olur. Aðaç yapraðýyla gürler: Ýnsan, tek baþýna deðil, dostlarý ve akrabalarýyla birlikte büyük iþler baþarýr.
Arý söðüdü, akýllý öðüdü sever: Herkes kendine yararlý olan þeyleri sever.
Akýl (baht) olmayýnca baþta, ne kuruda biter ne yaþta: Talihsiz bir insan hangi iþe girerse girsin hep baþarýsýz olur. Akýl olmayýnca ne yapsýn sakal: Yaþýn ilerlemiþ olmasý, her zaman akýllý olunduðunu göstermez.
Akýlsýz köpeði yol kocaltýr: Plansýz yapýlan iþler hem olumsuz sonuçlar verir hem de zaman kaybýna yol açar.
Armut dibine düþer: 1. Yapýlan bir iþ ilk önce iþi yapana ve onun çevresine yarar saðlar. 2. Ýnsanlar, kendilerini yetiþtirenlerin yolundan gider.
Al elmaya taþ atan çok olur./ Meyveli aðacý taþlarlar: Baþarýlý olanlarý, güzelliklere, deðerlere sahip olanlarý kýskanan çok olur. Ateþ düþtüðü yeri yakar: Felaketlerin zararlarýný en çok o felaketlere uðrayanlar çeker; baþkalarýnýn, felaketlere uðrayanlara üzüntüsü geçicidir.
At binenin kýlýç kuþananýndýr: Bir þeye sahip olma hakký, o þeyi iyi kullananýn, o þeyden en iyi yararlananýndýr.
Ak koyunun kara kuzusu da olur: 1. Ýyi anne ve babalarýn kötü çocuklarý da olabilir. 2. Ýyi kiþiler bazen kötü iþler de yapabilirler.
Aþ taþýnca kepçeye paha olmaz: Bir iþ zorlu bir aþamaya gelince, bu zorluðu çözecek nesneler veya varlýklar çok deðerli olur.
Baþ dille tartýlýr: Bir kiþinin akýllý olup olmadýðý söylediði sözlere bakýlarak anlaþýlýr.
Boþ fýçý çok langýrdar. / Boþ baþak dik durur: Bir konuda yarým yamalak bilgisi olanlar, kendilerini bilgili sanýrlar ve hemen bilgiçlik taslarlar.
Boþ torba ile at tutulmaz: Bir iþin gerektirdiði fedakârlýklardan kaçýnýlýrsa, o iþte baþarýlý olunamaz.
S Ö Z CÜKTE ANLAM
UYGULAMA
Aþaðýdaki sözcükler, sesteþi bulunan sözcüklerdir. Bu sözcükleri sesteþ olarak ikiþer cümlede kullanýnýz. Saz : ... : ... Yol : ... : ... Serin : ... : ... Yað : ... : ... Ýn : ... : ... Dal : ... : ... Gül : ... : ... Dil : ... : ... Kaz : ... : ... Dolu : ... : ... Çay : ... : ... Kara : ... : ... Yaþ : ... : ... Kaç : ... : ... Kan : ... : ... Bað : ... : ... Kazan : ... : ... Asma : ... : ... Al : ... : ... Güldür : ... : ... Yan : ... : ... Var : ... : ... Yazma : ... : ... Koru : ... : ... Sýk : ... : ... Bin : ... : ... Kat : ... : ... Ay : ... : ... Öðüt : ... : ... Uç : ... : ... Taþ : ... : ... At : ... : ... Kurt : ... : ... Geç : ... : ... Dik : ... : ... Ýç : ... : ... An : ... : ... Kýz : ... : ... Bit : ... : ... Sal : ... : ... Yaz : ... : ... S Ö Z CÜKTE ANLAM 41
S Ö Z CÜKTE ANLAM
44
EDAT VE BAÐLAÇLARIN CÜMLEYE
KATTIÐI ANLAMLAR
A) EDATLARIN CÜMLEYE KATTIÐI ANLAMLAR Edatlar cümlelere çeþitli anlamlar katar:
Gibi:
1. Benzetme ilgisi kurar.
Þimdi, kalabalýkta kaybolan bir çocuk gibi korkuyordu. Çocuðun gökyüzü gibi gözlerinden, yaðmur gibi gözyaþý akýyordu.
2. “ve benzeri” anlamýnda kullanýlýr.
Öykü, þiir gibi sanatsal ürünler güzeli yakalamayý amaç-lar.
3. “e yaraþýr” biçiminde kullanýlýr. Ýnsan gibi yaþayalým kardeþim.
4. “-diði gibi” kalýbý içinde “o anda” ya da “hemen sonra” anlamýný kurarak tezlik belirtir.
Çocuklar zil çaldýðý gibi dýþarý fýrladýlar.
5. “-diði gibi” kalýbýyla, bir baþkasýnýn sözü ya da ey-lemi örneklenir.
Sait Faik’in dediði gibi, yazmasaydým çýldýracaktým. 6. Ekleme iliþkisi belirtir.
Bütün terslikler yetmezmiþ gibi çocuk da hastalanmýþtý. 7. Bir sanýyý dile getirmede kullanýlýr.
Bir ara, kapý çalýnýyor gibi geldi.
8. Cümlenin sonuna gelerek yüklem durumundaki ey-lemin gerçekleþme olasýlýðýnýn bulunduðunu, gerçek-leþmesinin yakýn olduðunu anlatýr.
Taþ duvar üzerimize yýkýlýverecekmiþ gibi. Yaðmur kesilir gibi olunca sokaða fýrladým.
9. Sonuna geldiði eylemlerle ilgili olarak öyle olmadýðý hâlde öyleymiþ izlenimi vermede kullanýlýr.
Bana selam vermeden beni görmüyormuþ gibi yerine oturuyordu.
Göre:
1. Görelik ilgisi kurar
Bana göre sen bizi yanlýþ anladýn. 2. Karþýlaþtýrma ilgisi kurar
Hava bugün düne göre daha iyi. 3. Uygunluk ilgisi kurar
Bu elbise bence tam sana göre. 4. Oranlama ilgisi kurar
Puanýnýza göre yerleþtirileceksiniz. 5. Varýlan yargýyý anlatýr
Bu duruma göre gece gündüz çalýþmak gerekecek.
Kadar:
1. Cümleye karþýlaþtýrma anlamý katar. Dolayýsýyla eþitlik veya benzerlik ilgisi kurar.
Dünyada onun kadar iyisine rastlayamazsýnýz. 2. Sayý sýfatlarýyla kullanýldýðýnda yaklaþýklýk ilgisi kurar.
On beþ kadar öðrenci vardý sýnýfta. 3. Aþýrýlýk ilgisi kurar.
Bu kadar iþi tek baþýna mý yaptýn? Ne kadar ayýp ettin, biliyor musun? O kadar þaþýrmýþtým ki donakalmýþtým. 4. Varýlan sýnýrý gösterir.
Gözleri kapanana kadar yanýnda bekledik hastanýn. 5. “Deðin, dek” edatlarýnýn eþanlamlýsý olarak eylemin zamanýný belirtmek için kullanýlýr.
Hava soðuyana kadar kapýnýn eþiðinde oturdu. 6. “Ne kadar…, o kadar…” kalýbýyla eþitlik, karþýtlýk koþutluk veya neden – sonuç ilgisi kurar.
Ne kadar mutluysan o kadar mutluyum. (eþitlik) Gece ne kadar karanlýksa gündüz de o kadar aydýnlýktýr. (karþýtlýk)
Ne kadar bilgiliysen o kadar alçakgönüllüsündür. (koþul)
Dek / Deðin:
Fiilin sona erdiði zamaný, yeri, sýnýrý gösterir. Akþam oluncaya dek (deðin) kimseye bir þey açýkla-madý. (zaman)
Ankara’ya dek birlikte yolculuk ettik. (yer) Bu iþte seninle sonuna dek varýz. (sýnýr)
Ýçin:
1. Neden – sonuç ilgisi kurar
Çok yaþlandýðý için merdivenlerden çýkamýyordu. 2. Amaç– sonuç ilgisi kurar
Çocuðun hastalanmamasý için pencereyi kapattýlar. 3. “Özgü”lük ilgisi kurar
Bu þiir, çocuklar için yazýlmýþ bir þiirdir. 4. Görelik ilgisi kurar
Benim için aile, dayanýþmadýr. 5. Koþul ilgisi kurar
Dýþarý çýkabilmemiz için yaðmurun dinmesi gerekliydi. 6. “Uðruna, yoluna, yararýna” anlamý katar.
Sokak çocuklarý için bir vakýf kuracaklar. Vatan için ölmek de var.
7. “Hakkýnda” anlamý katar
Bu þiir için, çok konuþulacak bir þiir demiþtim. 8. Karþýlýk ilgisi kurar
Bu araba için ne kadar fiyat biçiyorsunuz? “-si, -msi, -ce” gibi sýfat türetme ekleri, çoðu zaman
“gibi” edatýnýn yerini tutar.
Ona da ev denirse... Ufak, kulubemsi bir þey. Turkuaz; yeþilimsi mavi renkte deðerli bir taþtýr. Dað eteðinde düzce bir kayaya oturuverdi. NOT
S Ö Z CÜKTE ANLAM
45
Üzere:
1. Amaç anlamý katar
Geçmiþini aralamak üzere albümünü karýþtýrdý. 2. Koþul ilgisi kurar
Bir hafta sonra bana geri ödemen üzere bir miktar borç verebilirim.
3. Zamanda yakýnlýðý anlatýr
Sabah olmak üzereydi uyandýðýmda. Çocuk aðlamak üzereydi.
4. “Gibi” edatýnýn yerine kullanýlýr.
Bu örneklerden anlaþýlacaðý üzere öykülerde sýradan yaþantýlar anlatýlmýþtýr.
Doðru (-e doðru):
1. Yönelme anlamý katar Okula doðru yürüyordu
2. Zaman adlarýyla öbekleþtiðinde yaklaþýklýk bildirir. Bugün saat on ikiye doðru zil çalmýþtý.
Karþý (-e karþý):
1. “Yüzünü, yönünü bir þeye doðru çevirerek” anlamý katar.
Güneþe karþý uzanmýþ, dinleniyorum. 2. Karþýlýk anlamý katar:
Annene karþý çok haksýzlýk ettiðinin farkýnda mýsýn?
Baþka (-den baþka):
Üstelik, ayrýca, yalnýzca anlamlarýnda kullanýlýr. Sigara, saðlýðý bozmaktan baþka hava kirliliði de yapmakta.
Baþarýlý bir insan olmaktan baþka bir dileðim yok.
Mi :
1. Soru anlamý katar. Ýçeride biri mi var? 2. Þaþkýnlýk anlamý katar.
Sen de mi küstün? 3. Küçümseme anlamý katar.
Bu mu o kadar övdüðünüz adam?
4. Ýkilemelerin arasýna gelerek pekiþtirme anlamý ka-tar.
Dürüst mü dürüst bir avukattý./ Genç mi genç bir de-likanlýydý.
5. Zaman anlamý katar.
Bahar geldi mi içim sevinçle dolar.
6. Koþul anlamý katar.
Sýký çalýþtýn mý bu sýnavý da kazanýrsýn. 7. Neden – sonuç anlamý katar.
Yüksek sesle konuþtum mu boðazým aðrýmaya baþlar
Deðil:
Kendinden önceki sözcükle öbekleþir ve cümleye genellikle olumsuz bir anlam katar.
1. Fiillerden sonra gelebilir.
Burada çok oturacak deðilim. (oturmayacaðým) 2. Ek eylemle yüklem olan adlarýn olumsuzunu kurar.
Uzun yýllar Ankara’daydý – Uzun yýllardýr Ankara’da deðildi.
Bir dert ki dayanýlýr þey deðil.
3. Olumsuz fiillerle birlikte kullanýldýðýnda pekiþtirilmiþ olumluluk anlamý katar.
Seni dinlemiyor deðilim.
Bizim buralarda incir yetiþmiyor deðil.
4. Olumlu fiillerle birlikte kullanýldýðýnda pekiþtirmeli olumsuzluk anlamý katar.
Bu hâli beni telaþlandýrýyor deðil. 5. Yüklemin olumsuzu yerine geçebilir.
Salonda deðil balkonda bekle. (Salonda bekleme) 6. Karþýlaþtýrma anlamý katar.
Bu havada ceket deðil kaban bile seni korumaz.
Ýle:
1. Birliktelik ilgisi kurar. Lütfen benimle gelir misiniz? 2. Araç ilgisi kurar.
Evi kamyonla taþýdýlar.
Çorbayý tabaklara kepçeyle koyuyordu. 3. Fiilin yapýlýþ þeklini belirterek zarf olur.
Oradan gözyaþlarýyla ayrýldýðým günü bugün gibi hatýr-larým.
4. Neden – sonuç ilgisi kurar.
Eski günlerini hatýrlamasýyla gözleri doldu. 5. Zaman anlamý katar.
Güneþ ýþýklarýyla birlikte öðretmenler ve öðrenciler yollara döküldü.
6. Karþýlýk ilgisi kurar.
Tüm bunlarý kendi parasýyla almýþtý.
7. Soyut adlarla öbekleþtiðinde niteleme / durum zarfý oluþturur.
Korkuyla kapýyý açtý. Arkadaþýna sevinçle sarýldý.
E K L E R
160
- ak, -ek: kaç-ak, kavuþ-ak (kavþak), tapýn-ak, dur-ak, yat-ak, bat-ak, saç-ak, at-ak.
-n: gel-in, yýð-ýn, tüt-ün, uzu-n (“Az gittik uz gittik”: “uz” kökünden uza-k, uzu-n).
-gý, -gi, -gu, -gü, -ký, -ki, -ku, -kü: say-gý, sor-gu, gör-gü, ol-gu, bil-gi, bas-ký, uyu-ku (uyku).
-ga, -ge: dal-ga, böl-ge, süpür-ge.
-gýn, -gin, -gun, -gün, -kýn, -kin, -kun, -kün: düz-gün, üz-gün, ol-gun, seç-kin, kes-kin, tut-kun, bay-gýn, er-gin, bez-gin, aþ-kýn, taþ-kýn, yetiþ-kin, küs-kün.
- gan, -gen, -kan, -ken: alýn-gan, sürün-gen, unut-kan, üret-ken.
-gýç, -giç, -guç, -güç: dal-gýç, baþlan-gýç, bil-giç. -gaç, -geç, -kaç, -keç: süz-geç, yüz-geç, kýs-kaç. -aðan, -eðen: ol-aðan, dur-aðan, gez-eðen (gezegen) -ýcý, -ici, -ucu, -ücü: bak-ýcý, öðren-ici (öðrenci, ünlü düþmesi),
dilen-ici (ünlü düþmesi), gör-ücü, kur-ucu, kal-ýcý, sat-ýcý, yap-ýcý.
(-ýcý, -ici, -ucu, -ücü eki fiillere gelir; cý,ci, cu, cü eki ise isimlere gelir. Bu bakýmdan bu ek, isimden isim yapým eki olan -cý, -ci, -cu, -cü ile karýþtýrýlmamalýdýr: bak-ý-cý deðil bak-ýcý, sat-ý-cý deðil sat-ýcý þeklinde ayrýþtýrýlýr.) -ý, -i, -u, -ü: ayýr- ý (ayrý), doð-u, bat-ý, sor-u, gez-i, öl-ü, diz-i, yap-ý, kok-u, ölç-ü, sür-ü. (Bu ek, -l- fiilden fiil yapým ekinin üzerine gelebilir: daya-l-ý döþe-l-i ev. Bu örneði daya-lý döþe-li þeklinde ayrýþtýramayýz. Çünkü -lý, -li, -lu, -lü eki isimlere gelen bir ektir. Dolayýsýyla “daya-l-ý, döþe-l-i” sözcüklerinde ikiþer yapým eki vardýr.
Ayný þekilde “dik-i-li aðaç” deðil “dik-i-l-i aðaç”, “sar-ý-lý eþyalar” deðil ”sar-ý-l-ý eþyalar” þeklinde ayrýþtýrýlýr.) -ç: kýskan-ç, inan-ç, sevin-ç. (-n- dönüþlülük ekiyle birlikte
kullanýlýr: gülünç, usanç) -a, -e: yar-a, sap-a, oy-a.
-tý, -ti, -tu, -tü: karar-tý, ürper-ti. Genellikle -n- ekiyle birlikte kullanýlýr: bula-n-tý, salla-n-tý, gör-ü-n-tü, al-ý-n-tý. -ýntý: gir-inti, üz-üntü, çýk-ýntý.
-t: geç-i-t, yap-ý-t, um-u-t.
-anak, -enek: gör-enek, gel-enek, sað-anak, yýðýnak (yýð-anak) -amak, -emek: kaç-amak, bas-amak.
--alak, -elek: yat-alak, as-alak, çök-elek. -man, -men: seç-men, öðret-men, göç-men.
An, asý, mez, ar, dik, ecek, miþ sýfat-fiil ekleri fiilden isim yapým ekleridir: Uçan kuþlar, yýkýlasý daðlar, görünmez adam, koþar adým, bildik sorunlar, adam olacak çocuk, söylenmemiþ sözler.
Aþaðýda, iþlek olmayan fiilden isim yapým eklerine örnek-ler verilmiþtir.
uy-sal, gül- eç, tüt-sü, yat-sý, ol-ay, yýrt-maç, uç-arý, kýy-mýk, dön-emeç, saklam-baç, kay-pak, yað-mur, düþün-ce, eðlen-ce, bul-maca, bil-mece.
Ýsimden Fiil Yapan Ekler:
-la-, -le-: iri-le-þ-ti (iri-leþ-ti deðil), ak-la-þ-tý (ak-laþ-tý deðil)baþ-la-t-tý (baþ-lat-tý deðil), göz-le-n-di (göz-len-di deðil), av-la-n-dý (av-lan-dý deðil). Yani bu sözcüklerde ikiþer yapým eki vardýr. Türkçede -laþ-, -leþ-, -lan-, -len- diye ekler yoktur. -al-, -el-: çoðal-mak (çok-al-mak), düz-el-mek, az-al-mak,
dar-al-mak, yön-el-mek
-l-: ince-l-mek, sivri-l-mek; bu ek kimi sözcüklerde sonda bulunan k ünsüzünü düþürür: küçük-l-mek (küçülmek), alçak-l-mak (alçalmak), yüksek-l-mek (yükselmek) -a-,-e-: yaþ-a-mak, boþ-a-mak, dil-e-mek, beniz-e-mek
(benzemek).
-ar-,-er-: kara-ar-mak (kararmak), sarý-ar-mak (sararmak), ak-ar-mak (aðarmak), gök-er-mek (göðermek), kýz-ak-ar-mak, baþ-ar-mak.
-da-, -de-: fokur-da-mak, çatýr- da- mak, mýrýl- da-n-mak, fýsýl-da-n-mak.
-kýr-,-kir-, -kur-, -kür-: püs-kür-mek, fýþ-kýr-mak, tü-kür-mek. -k-: göz-(ü)k-mek, aç-(ý)k-mak (acýkmak), geç-(i)k-mek
(gecikmek), bir-(i)k-mek. -r-:üf-(ü)r-mek, an-(ý)r-mak, deli-r-mek.
-sa-, -se-: garip-se-mek, ayýp- sa-mak, umur-sa-mak. -msa-, -mse: az-(ý)msa-mak, küçük-(ü)mse-mek (küçümsemek),
ben-(i)mse-mek.
Fiilden Fiil Yapan Ekler:
-ar-, -er-: git-er-mek (gidermek), kop-ar-mak, çýk-ar-mak. -ala-, -ele-: kov-ala-mak, eþ-ele-mek.
Çatý ekleri fiilden fiil yapým ekidir:
-l- : Edilgenlik eki: sat-ýl-mak, sor-ul-mak, döv-ül-mek -n- : Dönüþülük eki: kaç-(ý)n-mak, dola-n-mak, sakla-n-mak. Edilgenlik eki: de-n-mek, bil-(i)n-mek, sil-in-mek. -þ-: Ýþteþlik eki: öt-(ü)þ-mek, söyle-þ-mek, tart-(ý)þ-mak, gör
(ü)þ-mek.
-t-: Geçiþlilik eki: iste-t-mek, ürk-(ü)t-mek, yürü-t-mek, ara-t-mak, uza-t-mak.
-r-: Geçiþlilik eki: bit-(i)r-mek, uç-(u)r-mak, düþ-(ü)r-mek, doð-(u)r-mak.
-dýr-, -dir-, -dur-, -dür-, -týr-, -tir-, -tur-, -tür-: Geçiþlilik eki: yað-dýr-mak, yatýþ-týr-mak, yaz-dýr-mak, koþ-tur-mak, sön-dür-mek.
Fiilden Ýsim Yapan Ekler:
-mak, -mek: ara-mak, sor-mak, oku-mak, ye-mek, çak-mak. -ma, -me: dol-ma, kar-ma, yap-ma, süz-me.
-ýþ, -iþ, -uþ, -üþ: ara-y-(ý)þ, söyle-y-(i)þ- bul-(u)þ, bak-(ý)þ, doð-(u)þ, gör-(ü)þ.
-m: at-(ý)m (adým), bil-(i)m, yut-(u)m (yudum), bak-(ý)m, al-(ý)m, sat-(ý)m, öl-(ü)m, dön-(ü)m,geç-(i)m, biç-(i)m, doð-(u)m. -k: yan-(ý)k, yürü-k (Yörük), yuvarla-k,
A N L A T I M B O Z U K L U Ð U
221
229. Yazarýn yetiþmesine elveriþli ekonomik ve kültür or-tamý hazýr mýdýr?
230. Biz okula, onlar eve gidecekler.
231. Harf devrimi 3 Kasým 1928 yýlýnda yapýldý.
232. Bunu kazanmanýn tek yolu Türk dili ustalarýnýn eser-lerini okuyup incelemekle olur.
233. Bu tip hastalar çok seyrek hastaneye yatýrýlýrlar. 234. Arkadaþým bir tost, bense iki tost yedim. 235. Yokuþa gelince trenin hýzý yavaþlar.
236. Bu sektörde yer edinebilmemiz için, personelimize her türlü toplantýlar düzenledik.
237. Okuduðumuzu anlamazsak bir sonuç çýkaramayýz. 238. Tehlikenin boyutlarý kavranmýþ ve alýnan tedbirlerle
önlenmiþti.
239. Ýkinci devreyi kalecimizin sakatlandýðý için yenik bitir-dik.
240. Açýklayamayacaðýmýz bilginin bize yararý olmayacak, bizim için gereksiz olacaktýr.
241. Düzenli derslerine çalýþmalýsýn.
242. Baþkanlýðý on bire karþý dokuz oyla kazandýk. 243. Senden beklediðim þey, bu sýnavý kazanmaktýr. 244. Ýþtahla getirdiði börekleri yedi.
245. Þiddetli ve çetin bir hava vardý dýþarýda.
246. Yazar son dönem romanlarý herkesçe ilgiyle okunuyor-du.
247. Çocuðun kendi kendine konuþup monolog yapmasý dinleyenleri güldürdü.
248. Gazetelerde yayýnlanan bu makaleyi herkes okumuþ-tur.
249. Sýnav zamaný yakýnlaþtýkça öðrencilerin kaygýsý da artýyordu.
250. Bilgisayar insanlýðýn vazgeçilmezlerinden biridir, yok sayamayýz.
202. Sanýr mýsýn ki bu sözleri millet dinler ve inanýr. 203. Yaðýþlar devam ettikçe ekinler gittikçe boy atýyordu. 204. Üç saat süreyle görüþtükten sonra basýna bir açýklama
yaptýlar.
205. Sanatta yeteneðin gerekli, ancak bunun baþarý için yeterli olmadýðýný sanýyorum.
206. Ünlü sanatçý, yapýlan organizasyonu çok baþarýlý ama hedefin belirsiz kaldýðýný söyledi.
207. Çocuðuna kol kanat geriyor, bir an olsun gözünün önünden ayýrmýyordu.
208. Saçlarýný boyatmýþ, yeni bir biçim vermiþti. 209. Her insan böyle sorunlarla karþýlaþmýþ, çözüm bulmaya
çalýþmýþtýr.
210. Önce biraz sohbet, sonra ders çalýþýrýz.
211. Çiçeði burnunda, taze bir muhabirdim o zamanlar. 212. Yaklaþýk olarak tam üç yýl kaldýk o þehirde. 213. Zavallý kadýnda iyileþme belirtisi yoktu, gittikçe
zayýf-lýyordu.
214. Benim ve senin bileceðin gerçek þudur.
215. Ýyi romanlar yazmak isteniyorsa bu romanlarýn dil ve anlatýmýna özen gösterilmelidir.
216. Bir iþin yapýlmasýný istiyorsan kendin, yapýlmasýný istemiyorsan baþkasýný gönder.
217. Anne, baba ve öðretmenlerin uyarýlarýna karþýlýk ço-cuklar açýkta satýlan yiyecekleri almayý sürdürüyorlar. 218. Ýnsanlýðýn nefretine yol açan nükleer silahsýzlanma
görüþmeleri çýkmaza girdi.
219. Bu yönetmelik de anayasa ve yasalarýmýza uygun ola-rak hazýrlanmýþtýr.
220. Gazetelere bakýyor, fakat okuyamýyor. 221. Sorularý hemen çözüverdi.
222. Birçok dilci dilin canlý bir varlýk olduðunu söylemiþ-lerdir.
223. Genel kurul, bu kararý 68’e karþý 59 oyla almýþtýr. 224. Kardeþini koruyor, her zaman þefkat gösteriyordu. 225. Düþüncelerinde ýsrarlý ama umutlu deðildi. 226. Sesi giderekten yükseliyordu.
227. Sorularý ben, cevaplarý o yapardý.
“pehriz” deðil “perhiz” “penbe” deðil “pembe” "peþtemal" deðil "peþtamal" “pirim” deðil “prim” “pramit” deðil “piramit” “poaça” deðil “poðaça” "porte" deðil "portre" “prosödür” deðil “prosedür” “profesyönel” deðil “profesyonel” “profösör” deðil “profesör” “proðram” deðil “program” "râbet" deðil "raðbet" “refagatçý” deðil “refakatçi” “restorant” deðil “restoran” "rençber" deðil "rençper" (ýrgat) "repertuar" deðil "repertuvar" “rontgen” deðil “röntgen” “ropörtaj” deðil “röportaj” “rütuþ” deðil “rötuþ” “saðnak” deðil “saðanak” “sarmýsak” deðil “sarýmsak” "satlýk" deðil "satýlýk" “silahþör” deðil “silahþor” “sinama” deðil “sinema” “sohpet” deðil “sohbet” “spariþ” deðil “sipariþ” “stajer” deðil “stajyer” “sus pus” deðil “suspus” “süeter” deðil “süveter” “süpriz” deðil “sürpriz” “þalter” deðil “þartel” “þarz” deðil “þarj” “þaþalý” deðil “þaþaalý” “þevkat” deðil “þefkat” “þohben” deðil “þofben” “þovalye” deðil “þövalye” “þöför” deðil “ þoför” "söðmek" deðil "sövmek" "sövüþ" deðil "söðüþ" (doðrama) “tabi ki” deðil “tabii ki” "tastik" deðil "tasdik"
“tazzik” deðil “tazyik” "tesbit" deðil "tespit"
“teskere” deðil “tezkere” (izin belgesi) “tesbih” deðil “tespih”
"tetenoz" deðil "tetanos" “teyip” deðil “teyp”
“tezkere” deðil “teskere” (sedye)
“týrabzan” deðil “týrabzan” (merdiven korkuluðu) “týrafik” deðil “trafik”
“týraktör” deðil “traktör” “tolu” deðil “dolu” “tramva” deðil “travma” “tranvay” deðil “tramvay” “traþ” deðil “týraþ” "trbiþon" deðil "tirbuþon" “t-shirt” deðil “tiþört” “tual” deðil “tuval” “turkuvaz” deðil “turkuaz” "tüo" deðil "tüyo" "trübün" deðil "tribün"
“umrumda deðil” deðil “umurumda deðil” “usül” deðil “usul”
“ünvan” deðil “unvan” “vaat etmek” deðil “vadetmek” “vardiye” deðil “vardiya” “yiðen” deðil “yeðen” “yövmiye” deðil “yevmiye” “zatüre” deðil “zatürre” “zerafet” deðil “zarafet”
zürafa (hayvan türü) / zürefanýn düþkünü… (zarifler, nazikler) Aþaðýda doðru yazýmlarýyla verilen sözcüklerin ayrý mý bitiþik mi yazýldýðýna dikkat ediniz.
açýk oturum (ayrý) açýk öðretim (ayrý) açýortay (bitiþik) aklý sýra (ayrý) akþamüstü (bitiþik) alacakaranlýk (bitiþik) alçak gönüllü (ayrý) alýn teri (ayrý) alt geçit (ayrý) ana bilim (ayrý)
Y A Z I M K U R A L L A R I
239
1.
Aþaðýdakilerden hangisinde “de”nin yazýmýnda biryanlýþlýk yapýlmýþtýr?
A) Geldin ya, ölsem de gam yemem artýk. B) Seni çaðýrdý mý da onun yanýna gidiyorsun? C) Gerçeði biliyormuþ da bize söylememiþ. D) Anlattýklarýný birde benden dinleyin. E) Ben de farklý düþünmüyorum ondan.
2.
Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde bir yazým yanlýþý vardýr?A) Servetifünun Romaný için, Halit Ziya’dan sonraki isim þüphesiz Mehmet Rauf’tur.
B) Cemal Süreya, Üvercinka þiiriyle Ýkinci Yeni hareketinin kuruluþuna katýlýr.
C) Günümüz yazarlarýndan Ferit Edgü ilk hikâyesini Yeni Ufuklar’da yayýmlamýþtýr.
D) Sinekli Bakkal, adýný eski bir Ýstanbul mahallesinin yoksul sokaðýndan alýr.
E) Tarihsel roman yazarlarý Kurtuluþ Savaþý yýllarýný sýk-lýkla konu edinmiþlerdir.
3.
Aþaðýdaki cümlelerin hangisinde büyük harflerin ya-zýmýyla ilgili bir yanlýþlýk yapýlmýþtýr?A) Haydar Ergülen, son dönem Türk þiirinin kendine özgü bir sese sahip þairlerindendir.
B) Hasan Pulur’u hürriyet gazetesindeki köþe yazýlarýndan yýllardýr takip ediyorum.
C) Kültür Bakanlýðýnýn katkýlarýyla birçok deðerli eser yýl içinde Ýngilizceye çevrilecek.
D) Cemal Süreya’nýn Papirüs dergisi Ocak 1997’de yeni-den yayýmlanmaya baþlandý.
E) Çaðdaþ bir Nasrettin Hoca’ydý, herkesin Can Baba’ sýydý, Can Yücel.
T E S T 1 7
Yazým Kurallarý
4.
“Özel birleþik fiiller bitiþik yazýlýr.”Aþaðýdakilerden hangisinde bu kurala uymamaktan kaynaklanan bir yazým yanlýþý söz konusudur? A) Ýstediði dilekçeyi ayný gün içerisinde yazýverdim. B) Sýnavý kazanacaðýný, inan, aylar öncesinden
hisset-miþtim.
C) Bulaþýklar biraz daha bekleyebilir, bu haberi kaçýrma. D) Piþman olmuþtu; zamaný geri alabilse her þeyi
düzel-tirdi.
E) “Baka kalýrým giden geminin ardýndan.” demiþ þair.
5.
Aþaðýdakilerden hangisinde “ki”nin yazýmýnda bir yan-lýþlýk yapýlmýþtýr?A) Biraz önceki telaþýnýn sebebi neydi? B) Bizimki yine internete daldý galiba. C) Bana bir baðýrdýki sormayýn gitsin. D) Ben ki sabýrlý biriyimdir normalde. E) O kadar güzeldi ki denizyýldýzý...
6.
Aþaðýdakilerin hangisinde yazým yanlýþý yapýlmýþtýr? A) THY’den Ýstanbul’a bir bilet almak istemiþtim. B) Dün TRT’nin haber kanalýnda ilginç bir olay izledim. C) 1998’de ODTÜ’nden birincilikle mezun olmuþ. D) Edip Cansever’in toplu þiirleri YKY’den çýktý. E) TBMM’nin vereceði kararý Batý da merakla bekliyor.7.
Aþaðýdaki cümlelerden hangisinde bir yazým yanlýþý yapýlmýþtýr?A) Böyle bir baþarýyý yeðenim Buraksýz yakalayamazdýk. B) Cumartesi günü Ahmet Dayýmlara gideceðiz. C) Kendine en yakýn bulduðu arkadaþý Emrah’mýþ. D) Sen Türkiye’m gibi aydýnlýk ve güzelsin. E) Atatürk’ün biyografisi için on beþ yýl çalýþmýþ.
