Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Devlet Destekli Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırma Đstekliliğinin Belirlenmesi

(1)

Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Devlet Destekli Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırma Đstekliliğinin Belirlenmesi

Şeyda ĐPEKÇĐOĞLU1

Tamer IŞGIN² Tali MONĐS¹ Gamze SANER³ Abdulbaki BĐLGĐÇ²

ÖZET

Türkiye’de 2005 yılında çıkarılan tarım sigortaları kanunuyla, üreticinin ödeyeceği doğal afet sigortaları priminin %50'si devlet tarafından karşılanmaktadır. Bu çalışmada üreticilerin bu durumdan haberdar olma düzeyleri, bitkisel ürün sigortası yaptırma isteklilikleri (bitkisel ürün sigortalarına bakış açısı) ve yenilikleri benimsemedeki tutum ve davranışları ortaya konulmuştur.

Araştırma alanı Şanlıurfa, Diyarbakır ve Adıyaman illerini kapsamaktadır. Araştırmanın amacına bağlı olarak tarım sigortaları havuzu verilerinden bitkisel ürün sigortası yapılan köyler belirlenmiştir. Bu köylerde bitkisel ürün sigortası yaptıran toplam 130 üretici ile anket yapılmıştır.

Adıyaman’da 25, Diyarbakır’da 60 ve Şanlıurfa’da ise 45 üretici ile görüşülmüştür. Bu sayıya istinaden aynı sayıda tarım sigortası yaptırmayan üreticiler ile anket yapılmıştır. Toplam 260 üretici ile yüzyüze görüşülmüştür.

Araştırmada ele alınan sosyo-ekonomik faktörler; Đşletme sahibi ve yakınlarına ait nüfus ve işgücü, işletme sahibinin eğitim durumu, tarımsal faaliyet durumu, yenilikleri benimseme ve uygulama, kitle haberleşme araçlarını kullanım düzeyi, örgütlenme bilinci ve sosyal statüdür. Đncelenen işletmelerde bitkisel ürün sigortası yaptıran üreticilerin %64’ü, bitkisel ürün sigortası yaptırmayanların ise %44’ü çevrelerinde yenilikleri benimseyip uygulayan ilk kişi olduklarını belirtmişlerdir. Bitkisel ürün sigortası yaptıran üreticilerin %69’u, bitkisel ürün sigortası yaptırmayanların ise %27’si tarım sigortası konusunda bilgisi olduğunu belirtirken, bitkisel ürün sigortası yaptıran üreticilerin %87’si, bitkisel ürün sigortası yaptırmayanların ise %41’i riskleri karşılamada sigortayı etkin bir araç gördüğünü belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler : Bitkisel ürün sigortası, Risk yönetimi, GAP.

ABSTRACT

With the farm insurances act of 2005, 50% of the premiums of the catastrophic insurances to be paid by the policy holders (farmers) are covered by the government. In this study it is aimed to determine the level of farmer awareness of this fact, their willingness to buy crop insurances (their view points on crop insurances) and their attitudes towards the adoption of innovations. The research area covers the provinces of Sanliurfa, Diyarbakir and Adiyaman. Based on study objectives, villages, where crop insurances are bought, are determined using data from a farm insurances pool. In these villages, 130 farmers are contacted for an interview to fill out questionnaires. The survey is carried out using face to face interviews with 25 farmers in Adiyaman, 60 in Diyarbakir and 45 in Sanliurfa. Questionnaires are also filled out using the same number of farmers in each province, who have not bought insurances. 260 farmers in total are interviewed for this purpose.

The socio-economic factors studied in this research include population and labor force of farm households, farmers’ education level, part-time enployment status, attitutes towards the adoption of innovations, level of use of mass communication tools, awareness of unifying, and social status. In these farm households studied, 64% of the farmers who have purchased crop insurances and 44% of them who have not purchased any declared that they are the first to adopt innovations in their neighbourhood. 69% of the farmers who have purchased crop insurances and 27% of them who have not purchased any stated that they are aware of farm insurances and finally 87% of the farmers insured and 41% of them uninsured stated that they view insurances an effective tool to hedge against risks.

Keywords: Farm insurance, risk management, GAP.

1GAP Toprak-Su Kaynakları ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, 63040 Şanlıurfa,

(2)

1. GĐRĐŞ

Nüfusun temel ihtiyaç maddelerini üreten tarım sektörü; doğal, ekonomik, sosyal ve kişisel risklerden en çok etkilenen sektördür. Tarımın makro ekonomik açıdan desteklenmesi ve uzun vadeli istikrarlı politikalarla yönlendirilmesi gerekmektedir.

Tarımsal üretimde verimliliği ve kaliteyi artırabilmek için ne kadar yoğun ve en son teknoloji kullanılırsa kullanılsın, meteorolojik riskler ve belirsizliklerin gözönünde bulundurulması gerekmektedir. Çünkü bitkisel ve hayvansal ürün üretimi ve sahaları meteorolojik olayların etkisi altındadır. Tarımsal üretimdeki üreticilerin gelirlerinde istikrarın sağlanması, ülkelerin en temel tarım politikasıdır. Özellikle üretici gelirlerinde meydana gelebilecek ani düşüşler, ülkelerin makro ekonomik dengelerini de etkileyecek düzeyde olmaktadır. Tarımsal üretimde devamlılığı sağlamak amacıyla yasal, teknik ve ekonomik açıdan bir takım önlemlerin alınması zorunluluk arz etmektedir (TARSĐM, 2009).

Gelişmiş ülkelerin yıllar önce başlatmış oldukları “Tarımda Risk Yönetim Teknikleri” uygulamaları ve alt yapı çalışmaları sonucu “doğa” olayları büyük ölçüde

“afet” olmaktan çıkarılmıştır. Bu ülkeler kendi doğal, sosyal, temel ekonomik yapılarıyla tarım politikaları dikkate alınarak bilinçlendirilmiş tarımsal ürün sigorta sistemlerini kurmuşlar ve böylece üreticilerinin çok az bir masrafla zararlarını karşılayarak muhtaç oldukları ekonomik ve sosyal güvenceye kavuşmalarını sağlamışlardır (Dinler ve ark., 2000).

Türkiye’de 2005 yılında çıkarılan tarım sigortaları kanunuyla, üreticinin ödeyeceği doğal afet sigortaları priminin %50'si devlet tarafından karşılanmaktadır.

Türkiye’de 2009 yılı içerisinde toplam sigorta bedeli 2.900.559.616 TL’dir. Adıyaman, Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinin toplam sigorta bedeli ise 136.281.392 TL’dir.

2. MATERYAL VE YÖNTEM

Araştırma yöresi olarak GAP kapsamına giren iller içinden Şanlıurfa, Diyarbakır ve Adıyaman illeri seçilmiştir. Bölgede Diyarbakır en çok bitkisel ürün sigortası yaptıran iller arasındadır. Şanlıurfa’da bitkisel ürün sigortası önemsiz düzeyde olsa bile GAP’ın önemi ve geleceğe yönelik beklenilen potansiyeli nedeniyle seçilmiştir. Bu illerin seçilmesinde Şanlıurfa ve Diyarbakır’da kuraklık, Adıyaman’da don gibi iklim faktörlerinin verim üzerinde olumsuz etkilerinin yaygın olarak görülmesi de etkili olmuştur.

Araştırmanın amacına bağlı olarak tarım sigortaları havuzu verilerinden bitkisel ürün sigortası yapılan köyler belirlenmiştir. Bu köylerde bitkisel ürün sigortası yaptıran toplam 130 üretici ile anket yapılmıştır. Adıyaman’da 25, Diyarbakır’da 60 ve Şanlıurfa’da ise 45 üretici ile görüşülmüştür. Bu sayıya istinaden aynı sayıda tarım sigortası yaptırmayan üreticiler ile anket yapılmıştır. Toplam 260 üretici ile yüzyüze görüşülmüştür. Araştırma kapsamında yer alan işletmelerdeki üreticiler için doldurulan anket formları tek tek incelenmiş, gerekli kontrol, tamamlama ve düzenleme işlemleri yapıldıktan sonra, yaygın olarak kullanılan istatistik paket programlarından birinde veri tabanı oluşturulmuştur. Araştırmada Adıyaman, Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde üreticilerin devlet destekli tarım sigortası satın alma davranışına (istekliliğine) etki eden faktörlerin saptanmasında lojistik dağılım fonksiyonu kullanılmıştır. Modelde bağımlı değişken olarak sigortalı olup-olmama durumu dikkate alınmıştır. Sigorta yaptıranlar (1), sigorta yatırmayanlar (0) kukla değişken olarak ele alınmıştır. Diğer bir ifade ile modelde tahmini olasılık çizgisi 0 ile 1 arasında bulunmaktadır (Gujarati, 1995; Maddala 2001).

(3)

3. ARAŞTIRMA BULGULARI 3.1. Nüfus

Đncelenen işletmelerde nüfus yapısı bitkisel ürün sigortası yaptıran ve yaptırmayan olarak iki grup altında incelenmiştir. Bitkisel ürün sigortası yaptıranlarda ortalama aile nüfusu 6.99 kişidir (Çizelge 3.1). Çalışabilir durumdaki nüfus ortalama 5.05’dir. Çalışabilir durumdaki nüfus ise 6.10 kişi ile Diyarbakır’da bulunmaktadır.

Bitkisel ürün sigortası yaptırmayanların ortalama nüfusu 6.48’dir. Çalışabilir durumdaki nüfus ortalama 4.40’dır. Çalışabilir durumdaki nüfus en fazla 5.30 ile Diyarbakır’da bulunmaktadır. Akdemir ve ark. tarafından 2001 yılında yapılan araştırmada Şanlıurfa ilinin toplam nüfus ortalaması 9.5 iken, çalışabilir durumdaki nüfus ise 5.5’dur.

Çizelge 3.1. Đncelenen Đşletmelerde Nüfus

Đller

12 Yaşından Küçük Birey Sayısı

(kişi)

Çalışabilir Durumdaki

Nüfus

Yaşlı

Nüfus Toplam

Adıyaman 1,50 4,10 0,00 5,60

Diyarbakır 1,68 6,10 0,45 8,23

Şanlıurfa 1,57 4,96 0,61 7,14

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptıran

Ortalama 1,58 5,05 0,35 6,99

Adıyaman 1,60 3,20 0,20 5,00

Diyarbakır 1,73 5,30 0,51 7,54

Şanlıurfa 1,64 4,70 0,56 6,90

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırmayan

Ortalama 1,66 4,40 0,42 6,48

Bu miktar çalışma işgünü olarak işletmede ortalama 549.93 gündür. Bölgenin üretim deseni ile aile işgücünün işletmede istihdamı arasında yakın bir ilişki bulunmaktadır. Çizelge 3.1’ de görüldüğü üzere Diyarbakır ve Şanlıurfa’da daha fazla çalışma günü saptanmıştır.

Görüşme yapılan üreticilerin ortalama yaşı incelendiğinde bitkisel ürün sigortası yaptıran üreticilerin yaş ortalaması 47.96 iken, bitkisel ürün sigortası yaptırmayan üreticilerin yaş ortalaması 50.34’dür. Đller bazında incelendiğinde önemli bir fark olmadığı görülmektedir (Çizelge 3.2).

Çizelge 3.2. Đşletmecilerin Yaşı (Yıl)

Đller Bitkisel Ürün Sigortası Yaptıran(Yaş)

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırmayan(Yaş)

Adıyaman 45,28 49,80

Diyarbakır 50,43 49,45

Şanlıurfa 48,16 51,76

Ortalama 47,96 50,34

3.2. Arazi Varlığı, Üretim Deseni ve Sulama Durumu

Đncelenen işletmelerde bitkisel ürün sigortası yaptıranların ortalama işletme genişliği 259.61 dekar olarak bulunmuştur. En yüksek arazi genişliği 387.40 dekar ile Diyarbakır’dadır (Çizelge 3.3). Bitkisel ürün sigortası yaptırmayan işletmelerin ortalama işletme genişliği 229.80 dekardır. Arazide kuru ve sulu tarım yapma durumu incelendiğinde bitkisel ürün sigortası yaptıranlarında %42’sinin sulu, %58’inin ise kuru tarım yaptığı belirlenmiştir. Bitkisel ürün sigortası yaptırmayanların ise %53’ü sulu tarım yaparken, %47’sinin ise kuru tarım yaptığı belirlenmiştir.

(4)

Arazi Durumu Ortalama Arazide Kuru/Sulu Tarım Yapma Durumu (%)

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptıran

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırmayan

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptıran

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırmayan ĐLLER

Arazi Büyüklüğü (da) Sulu Kuru Sulu Kuru

Adıyaman 135 .32 119 .92 12 88 32 68

Diyarbakır 387 .40 326 .33 28 72 48 52

Şanlıurfa 256 .12 243 .16 84 16 78 22

Ortalama 259 .61 229 .80 42 58 53 47

Đncelenen işletme arazisi içinde mülk arazi en büyük payı almaktadır. Bu oran bitkisel ürün sigortası yaptıranlar da %100 ile Diyarbakır’da en yüksektir. Bitkisel ürün sigortası yaptırmayanlarda %80 ile en fazla Adıyaman ilindedir. Bitkisel ürün sigortası yaptıranların %96’sı mülk araziye sahip durumdadırlar (Çizelge 3.4). Araştırma alanında ortakçılıkla arazi işleyen bulunmamaktadır.

Çizelge 3.4. Arazinin Mülkiyet Durumu

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptıran (%)

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırmayan (%)

ĐLLER

Mülk Kira Mülk Kira

Adıyaman 96 4 80 20

Diyarbakır 100 - 78 22

Şanlıurfa 91 9 62 38

Ortalama 96 4 74 26

3.3. Đşletmecinin Özellikleri 3.3.1. Đkamet Etme Durumu

Đncelenen işletmelerde bitkisel ürün sigortası yaptıran üreticilerin ortalama %59’u köyde, %25’i kentte ikamet ederken, bitkisel ürün sigortası yaptırmayanların %47’si köyde, %28’ide kentte ikamet ederek işletmelerini yönetmektedirler (Çizelge 3.5).

Çizelge 3.5. Köyde ve Kentte Đkamet Etme Durumu (%)

Đller

Adıyaman Diyarbakır Şanlıurfa Ortalama Bitkisel Ürün Sigortası

Yaptıran (%) 64 57 55 59

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırmayan (%)

Köyde

44 50 47 47

Bitkisel Ürün Sigortası

Yaptıran (%) 12 20 18 17

Köyde ve Kentte

32 22 22 25

Bitkisel Ürün Sigortası

Yaptıran (%) 24 23 27 25

Kentte

24 28 31 28

3.3.2. Đşletmecinin Eğitim Durumu

Đncelenen işletmelerde bitkisel ürün sigortası yaptıran üreticiler arasında okuryazar olmayanların oranı önemsiz kabul edilebilir (Diyarbakır %3, Şanlıurfa %7) (Çizelge 3.6). Ancak her iki gruptaki üreticilerin yaklaşık %50’sinin ilkokul mezunu oldukları belirlenmiştir.

(5)

Çizelge 3.6. Đşletmecinin Eğitim Durumu (%)

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırma Durumu

Eğitim

Durumu Adıyaman Diyarbakır Şanlıurfa Ortalama

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptıran - 3 7 3

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptırmayan

Eğitimsiz (%)

- 3 4 3

Bitkisel Ürün Sigortası Yaptıran 8 27 32 22

Okur-Yazar (%)

16 13 24 18

Đlköğretim (%)

48 53 38 46

Lise

(%) 28 25 24 26

Üniversite

(%) 8 5 9 7

3.4. Yenilikleri Kabullenme Durumu

Görüşülen işletmecilerin, yenilikleri kendi yörelerinde ilk benimseyen/ öncülük eden kişi olup olmadıkları sorusuna ilişkin yanıtları Çizelge 3.7. ’de sunulmuştur.

Đncelenen işletmelerde bitkisel ürün sigortası yaptıran üreticilerin %62’si, bitkisel ürün sigortası yaptırmayanların ise %48’i çevrelerinde yenilikleri benimseyip uygulayan ilk kişi olduklarını belirtmişlerdir. Akdemir ve ark. tarafından 2001 yılında yapılan araştırmada da Şanlıurfa ilinde bu oran %24 olarak belirtilmiştir.

Çizelge 3.7. Yenilikleri Kabullenme Durumu (%)

Araştırmada kullanılan logit model parametre çıktıları Çizelge 3.8. ve 3.9’da verilmiştir. Sonuçlara göre eğitim, ikamet etme durumu, tam/yarı zamanlı çalışma durumu ve SGK kurumuna kayıt durumu faktörlerinin, istatistik açıdan üreticilerin sigortalanma tercihine herhangi bir katkıları bulunmamaktadır. Zira bu değişkenlerin, modelin bağımlı değişken varyasyonuna etkileri istatistik açıdan önemsiz bulunmaktadır.

Ancak modelin açıklayıcı etkisi genel anlamda kabul edilebilir bir ölçüdedir. Nitekim, modelin Khi-kare istatistiği 46,97 olarak hesaplanmıştır ve bu değer, tüm parametrelerin

Bitkisel Ürün Sigortası

Yaptırma Durumu

Yenilikleri Kabullenme Durumu

Adıyaman Diyarbakır Şanlıurfa Ortalama

Bitkisel Ürün

Sigortası Yaptıran 64 58 64 62

Bitkisel Ürün Sigortası

Yaptırmayan

Evet (%)

44 50 51 48

Bitkisel Ürün

Sigortası Yaptıran 36 40 36 37

Bitkisel Ürün Sigortası

Yaptırmayan

Hayır (%)

56 50 49 52

(6)

Çizelge 3.8. Açıklayıcı Đstatistikler

Değişkenler Ortalama Standart sapma Min Max

Lokasyon 2.153 0.718 1.000 3.000

Sigorta durumu 0.500 0.500 0.000 1.000

Yaş 49.484 12.338 27.00 79.00

Eğitim 3.238 0.907 1.000 5.000

Hane nüfusu 5.492 2.900 1.000 15.00

Đkametgâh yeri 1.726 0.846 1.000 3.000

Tam/yarım zaman 0.200 0.400 0.000 1.000

Üyelik durumu 0.753 0.431 0.000 1.000

SGK durumu 0.569 0.496 0.000 1.000

Verimde 0.603 0.490 0.000 1.000

Dalgalanma Durumu

Fiyatta dalgalanma 0.503 0.500 0.000 1.000 Durumu

Đşl. Dışı yatırım 0.353 0.479 0.000 1.000

Yenilikleri 0.557 0.497 0.000 1.000

Kullanma Durumu

Tarım sigortası 0.403 0.491 0.000 1.000

Konusunda bilgilendirilme

Riske karşı tutumu 0.634 0.482 0.000 1.000

Başarısızlıktan 0.438 0.497 0.000 1.000

Korkma

Şans oyunları 0.276 0.448 0.000 1.000

Oynama

Đşletme genişliği 335.096 377.016 13.000 3000.00

Mülkiyet durumu 0.846 0.361 0.000 1.000

Sulama durumu 0.500 0.500 0.000 1.000

N 260

Çizelge 3.9’da gösterilen logit model sonuçlarına göre, yaş, hane nüfusu ve işletme Genişliği değişkenleri ise, değişen önem derecelerinde istatistik olarak anlamlı bulunmuştur. Üreticinin yaşının olasılığa etkisi olumlu yönde olmuştur ve bu, teoriyle örtüşür niteliktedir çünkü işletmecinin yaşı ilerledikçe sigortalanma ihtiyacının algılanması da ön plana çıkacaktır. O açıdan sigorta yaptırma oranının yaşlılar arasında daha yüksek bulunacağı beklenebilir. Öte taraftan, hanede bulunan kişi sayısı değişkeni sigortalanma olasılığına negatif yönde etkide bulunmaktadır. Bu ilişkinin de teoriyle örtüşeceğini söylemek mümkündür, zira hane nüfusu arttıkça aile bütçesinden sigorta pirim ödemeleri için ayrılacak pay azalacağı için sigortalanmanın, nüfusu kalabalık aileler arasında pek yaygın olmayacağı söylenebilir. Aynı şekilde işletme genişliğinin sigortalanma olasılığa olan etkileri de negatif yönde ve anlamlı bulunmuştur. Bu sonucunda teoriye uyumlu olduğundan bahsedilebilir. Đşlenen arazi büyüdükçe üreticinin finansal güvencesi de artma eğiliminde olacaktır. Nitekim büyük üreticilerin afetlerden fazla darbe almadan çıkma olasılıkları anlamlı derecede yüksek olacaktır. Bu durum onları sigortalanmaya karşı duyarsız bir tutuma yönlendirecektir.

Çizelge 3.9. Binomiyal Logit Model Parametre Tahminleri; Sigorta Verileri 2008-2009

Parametreler Tahmini Değer Standart hata Khi kare Olasılık Değeri t istatiği

Regresyon Sabiti 1.7126* 1.0374 2.73 0.098 1.651

Yaş 0.0293** 0.0135 4.70 0.0301 2.170

Eğitim -0.2522 0.1664 2.30 0.1296 -1.516

Hane nüfusu -0.1427** 0.0582 6.00 0.0143 -2.452

Đkametgâh 0.1816 0.1682 1.17 0.2802 1.080

Tam/Yarım Zaman 0.2220 0.3549 0.39 0.5316 0.626

Üyelik durumu -1.1866*** 0.3345 12.58 0.0004 -3.547

SGK durumu -0.4128 0.2976 1.92 0.1654 -1.387

Verimde -0.4988* 0.2895 2.97 0.0848 -1.723

Dalgalanma Durumu

Đşletme gnş. -0.00151*** 0.000487 9.60 0.0019 -3.101

Ki-Kare 46,97

*** = %1 önem derecesi; ** = %5 önem derecesi; * = %10 önem derecesi

(7)

4. TARTIŞMA VE SONUÇ

Ülke ekonomisinde büyük öneme sahip GAP bölgesinde çeşitli yıllarda yaşanan iklim koşulları ve özellikle don olayları nedeniyle üreticiler açısından ekonomik kayıplar ortaya çıkmaktadır. Buna karşın, araştırma alanında yer alan işletmelerin büyük çoğunluğunun ürün sigortası yaptırmadığı belirlenmiş, bunun en önemli nedeninin ise üreticinin bütçesine ek masraf getirmesi ile sigorta şirketlerine geçmişte duyulan güvensizlik olduğu vurgulanmıştır. Đncelenen işletmelerde üreticilerin riski önlemede sigortaya bakış açılarının olumlu olduğu söylenebilir.

2005 yılında çıkarılan yeni sigorta yasası tarımsal sigorta alanında birçok yeniliği ve düzenlemeyi beraberinde getirmektedir. Bu yasa ile tarımda risk yönetim uygulamaları çerçevesinde iklim ve doğa koşullardan oluşan riskler önemli ölçüde azaltılmaktadır.

Ayrıca yasanın getirdiği en önemli nokta, çiftçi kayıt sistemine kayıtlı oldukları takdirde üreticilerin ödediği primin yarısının devlet tarafından karşılanmasıdır (Çukur ve ark., 2008). Ancak üreticilerin büyük bir çoğunluğu bu konudan haberdar olduğu halde yeni sigorta yasası sonrası sigorta yaptıran üretici sayısı yeterli değildir. Bu noktada üreticilerin tarımsal sigorta sistemine güveninin sağlanması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Ayrıca üreticilerin tarımsal sigorta yaptırma eğilimlerini arttırıcı eğitim ve yayım çalışmalarının yapılması, özellikle görsel kitle iletişim araçları yoluyla da üretici sigorta bilincinin yerleştirilmesi gerekmektedir.

KAYNAKLAR

Akdemir, Ş., Binici, T., Şengül, H., Akçaöz, H., Karlı, B., Aktaş, E., Gizir, M., 2001.

Bölge Bazlı Bitkisel Ürün Sigortasının (Area Based Index Insurance) Türkiye’de Seçilmiş Bölgeler Đçin Potansiyel Sigorta Talebinin ve Talebin Karşılanabilirliğinin Belirlenmesi, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü, Yayın No: 60, Ankara.

Dinler, T. ve ark., 2000. Tarımda Risk Yönetimi ve Türkiye’de Tarım Sigortaları Uygulamaları, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası 5. Teknik Kongresi , Ankara.

Çukur, F., Saner, G., Çukur, T., Uçar, K., 2008. Malatya Đlinde Kayısı Üreticilerinin Riskin Transferinde Tarım Sigortasına Bakış Açılarının Değerlendirilmesi:

Doğanşehir Đlçesi Polatdere Köyü Örneği, Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2008,45 (2), s. 103-111.

Gujarati, ND., 1995. Econometric Analysis, Mc-Graw Hill, Third Edition, U.S.A.

Maddala, G.S. 2001. Introduction to Econometrics (third Edition), John Wiley and Sons, LTd., England.

TARSĐM. 2009. Faaliyet Raporu, 2009.(www.tarsim.org.tr)