GGY 334 Afet Yönetimi ve Politikaları

GGY 334

Afet Yönetimi ve Politikaları

Dr. Öğr.Üyesi Md Moynul AHSAN

Ankara Üniversitesi UBF Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü

13. HAFTA

Türkiye’de Afet Politikaları

Giriş

Türkiye’de afet yönetimi örgütlenmesine ilişkin yasal düzenlemeler, daha önceleri meydana gelen her doğa olayından sonra, o olaya ilişkin özel bir kanunun çıkarılmasıyla gelişmiştir.

1982 Anayasası’nın 5. Maddesi, devletin temel amaç ve

görevlerini, “ Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin

bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve

toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak

ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle

bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal

engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi

için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır” şeklinde ifade

etmektedir.

1959 yılında çeşitli değişikliklerle halen yürürlükte olan 7269 Sayılı

“Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun”un çıkarılmasıdır. Bu kanun ile afet zararlarının azaltılması için afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılması gereken çalışmalar düzenlenmiştir.

21.01.2017 tarih ve 6771 sayılı “Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” un 12. maddesi ile 2709 Sayılı 1982 Anayasası’nın 119 uncu maddesi başlığıyla birlikte değiştirilmiştir.

Yasal düzenlemeler: Tarihsel Bakış

Yasal Düzenlemeler

 6771 Sayılı Kanunla değişik 1982 Anayasası’nın “Olağanüstü Hal Yönetimi” başlıklı 119 uncu maddesi; “Cumhurbaşkanı; savaş, savaşı gerektirecek bir durumun baş göstermesi, seferberlik, ayaklanma, vatan veya Cumhuriyete karşı kuvvetli ve eylemli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmezliğini içten veya dıştan tehlikeye düşüren şiddet hareketlerinin yaygınlaşması, anayasal düzeni veya temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerinin ortaya çıkması, şiddet olayları nedeniyle kamu düzeninin ciddî şekilde bozulması, tabiî afet veya tehlikeli salgın hastalık ya da ağır ekonomik bunalımın ortaya çıkması hallerinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde, süresi altı ayı geçmemek üzere olağanüstü hal ilan edebilir”

şeklini almıştır.

Yasal Düzenlemeler

1999 yılındaki Marmara depreminin hemen ardından, bölgede

normal yaşama dönülebilmesi, bölgenin ekonomisinin düzeltilmesi ve

gereken yasal önlemlerin ivedilikle alınabilmesi amacıyla,

27.08.1999 tarih ve 4452 Sayılı “ Doğal Afetlere Karşı Alınacak

Önlemler ve Doğal Afetler Nedeniyle Doğan Zararların Giderilmesi

İçin Yapılacak Düzenlemeler Hakkında Yetki Kanunu çıkarılmış ve

bu Yetki Kanunu’na dayanılarak; 17 Ağustos 1999’dan 2000 yılı

Temmuz ayının başına kadar geçen dönemde birçok kanun, KHK,

tüzük ve yönetmelik çıkarılmıştır. Bu düzenlemelerle, hem depremin

neden olduğu sorunların çözülmesi hem de ülkenin afet yönetimi

konusunda kurumsal yapılanma ve mevzuat ile ilgili sıkıntılarının ve

eksikliklerinin giderilmesi amaçlanmıştır.

Türkiye Acil Durum Yönetimi Başkanlığı 14 Haziran 2000 tarih ve 24079 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 600 Sayılı “Başbakanlık Teşkilatı Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname” ile görevleri aynı kalarak, “Türkiye Acil Durum Yönetimi Genel Müdürlüğü” ne dönüştürülmüştür.

586 Sayılı KHK’yı takiben, yaşanan Marmara depreminin ardından konutları yıkılan veya ağır hasar gören kişilerin barınma ihtiyacı nedeniyle yapılan kalıcı konutların maliyetinin kamu finansmanına ciddi yükler getirmesi nedeniyle, kamunun yüklerini hafifletmek amacıyla, 4452 sayılı Yetki Kanununa dayanılarak hazırlanan 587 sayılı “Zorunlu Deprem Sigortası’na Dair Kanun Hükmünde Kararname” 27.12.1999 tarihinde yayımlanmış ve 27.09.2000 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yasal Düzenlemeler

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı 2013 – 2017 Stratejik Planı

 Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı 2012- 2023

 AFAD’ın risk yönetimi ilkeleri doğrultusunda oluşturduğu 2013- 2017 stratejik planı ilk olarak afetlere hazır toplum oluşturmayı amaçlamıştır.

Buna ek olarak kendine beş yıllık süreç için beş tane amaç belirlemiş ve bu amaçlara ulaşmak için hedeflerini bu planda ortaya koymuştur.

 AFAD 2013-2017 Stratejik Planı Amaçlar

 Amaç 1 Sürekli Gelişen Ve Öğrenen Kurum Olmak

 Amaç 2 Risk Odaklı Bütünleşik Afet Yönetimi Sistemi Kurmak

 Amaç 3 Afet Yönetimi Standartlarını Yaygınlaştırmak

 Amaç 4 Afetlere Hazırlık İçin Eğitim Seferberliği Başlatmak

 Amaç 5 Uluslararası Alanda Öncü Kuruluş Olmak

Türkiye Afet Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planı (TAYSB) 2018-2022

Türkiye Afet Müdahale Planı

 Türkiye Afet Müdahale Planı, Türkiyede oluşabilecek her türlü acil ve afet durumlarında görev alacak, bakanlık, kurum ve kuruluşlar, özel kuruluşlar, STK’lar ve gerçek kişilerin görev ve sorumluluklarını tanımlayıp ortaya koymaktadır.

 Yerel ve ulusal boyutta TAMP, afet ve acil durumlarda müdahale uygulamalarının yürütülme mekanizmasını açıklayan bir üst plan olarak muhtemel afet ve acil durumların şekli ve ölçeğine göre uyarlanabilir, esnek ve modüler yapıya sahip müdahale organizasyon sistemini açıklamaktadır.

 Türkiye Afet Müdahale Planına baktığımızda ana çözüm ortağı ve destek çözüm ortağı olarak iki kavram karşımıza çıkmaktadır. Ana çözüm ortağı;

hizmet gruplarının planlarının yapılmasından, uygulanmasından ve ait

olduğu hizmet gurubundan asıl sorumlu kurum ve kuruluşlardır. Destek

çözüm ortağı ise; ait oldukları hizmet gruplarında ana çözüm ortağı

koordinasyonunda belirlenen planlar çerçevesinde görev ve sorumlulukları

olan kurum, kuruluş, özel sektör, STK’lar ve gerçek kişiler olarak karşımıza

çıkmaktadır.