EĞ İTİ ME AYDINLATAN

(1)

(2)

Yayın Sorumlusu : Can DİRİCAN Yayın Editörü : Ayşe İPEKÇİ

Dizgi – Grafik Tasarım : Aydın Yayınları Dizgi Birimi ISBN No : 978 - 605 - 06592 - 4 - 5 Yayıncı Sertifika No : 41263

Basım Yeri : Ertem Basım Yayın Ltd. Şti. • 0312 640 16 23

İletişim : AYDIN YAYINLARI

info@aydinyayinlari.com.tr

Tel: 0312 418 10 02 • 0850 577 00 71 Faks: 0312 418 10 09

aydinyayinlari aydinyayinlari 0533 051 86 17

*

32

ISI, SICAKLIK

1. D2. B3. E 4. B5. A6. B

KARMA TEST - 1

1. T(sıcaklık)

Q(Isı enerjisi) IIIIII

IV

Saf bir maddenin sıcaklığının maddeye verilen ısı enerjisine bağlı değişimini gösteren grafikte hangi bölümler doğru olamaz?

A) Yalnız IV B) I ve II C) II ve III D) III ve IV E) I, II ve III

2. Isıca yalıtılmış bir ortamda bulunan iki cisim arasındaki ısı alışverişi için, I. İç enerjisi büyük olan maddeden diğerine doğ-

ru gerçekleşir.

II. Sıcaklığı büyük olandan diğerine doğrudur.

III. Isı sığası büyük olandan diğerine doğrudur.

yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I veya II D) I veya III E) II veya III

3. Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış bir kaptaki saf suyun içerisine bir buz parçası atıldığında, buzun kütlesinin sadece bir miktar azaldığı gözleniyor.

Buna göre, I. Buzun ilk sıcaklığı 0°C nin altındadır.

II. Denge sıcaklığı 0°C dir.

III. Suyun ilk sıcaklığı 0°C den büyüktür.

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III

4. Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış bir kaptaki saf suya bir parça buz atıldığında, buzun kütlesinin zamanla değişmediği gözleniyor.

Buna göre, suyun ve buzun ilk sıcaklıkları ile il- gili, I. Buz ve su 0 °C dir.

II. Buz 0°C nin altında, su 0°C nin üstündedir.

III. Buz 0°C de, su 0°C nin üzerindedir.

yargılarından hangileri doğru olabilir?

A) Yalnız III B) I veya II C) I veya III D) II veya III E) I veya II veya III 5. Isıca yalıtılmış X ve Y kabında 0°C de, Z kabında ise

10°C de su bulunmaktadır. Kaplardan X ve Z kabına 0°C de, Y kabına –10°C de buz parçası atı lı yor.

X 0°C su Y 0°C su Z 10°C su Buna göre, I. Y kabındaki su kütlesi azalır.

II. X ve Z kabında su kütlesi değişmez.

III. Z kabına atılan buzun tamamı erir.

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III 6. Deniz seviyesinde ısıca yalıtılmış bir kapta bulunan

saf suya, bir parça buz atıldığında, buzun kütlesi- nin zamanla değişim grafiği aşağıda verilmiştir.

Buz kütlesi

Zaman III Buna göre, I. Suyun ilk sıcaklığı 0°C dir.

II. Buzun ilk sıcaklığı 0°C nin altındadır.

III. Suyun ilk sıcaklığ 0°C nin üzerindedir.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

Karma Testler

www.aydinyayinlari.com.tr 9. SINIF

1

1. ? 2. ? 3. ? 4. ?

ISI - SICAKLIK - GENLEŞME

➤ İç enerji, Sıcaklık • 2

➤ Isı • 3

➤ Sıcaklığın Ölçülmesi • 5

➤ Isı Alış-Verişinde Sıcaklık Değişimi • 8

➤ Hal Değişimi • 10

➤ Isıl Denge • 16

➤ Genleşme • 26 ➤ Karma Testler • 32 ➤ Yeni Nesil Sorular • 40

3. MODÜL Bölüm Kapağı

Alt bölümlerin

başlıklarını içerir. Modülün sonunda

tüm alt bölümleri içeren karma testler yer alır.

www.aydinyayinlari.com.tr 9. SINIF

2

1. I, II ve III 2. I ve II

ISI VE SICAKLIK 3. MODÜL İç Enerji

Madde moleküllerinin öteleme, dönme, titreşim- den kaynaklanan kinetik enerjileri ile moleküller arası bağ etkileşimlerinden kaynaklanan potansiyel enerjilerin toplamına "iç enerji" denir.

Buradaki kinetik enerji, cisimlerin makro an- lamdaki hızından kaynaklanan kinetik enerji

m 2 1j2 c m değildir. Potansiyel enerji de cisimlerin yüksekliğinden kaynaklanan yerçekim potansiyel enerji (mgh) değildir.

• Molekül sayısı değiştirilmeden iç enerjisi artırı- lan bir maddede ya moleküllerin kinetik enerjisi (sıcaklık artışı ile ifade edilir) artar. Ya da mole- küller arası bağlardan kaynaklı potansiyel enerjisi (hal değişimi olarak ifade edilir) artar.

• Madde eklendiğinde toplam iç enerji iki maddenin toplamı kadar olur. Yani iç enerji, her iki maddeninkinden de büyük olur.

TANIM - BİLGİ

ÖRNEK1

Atahan, bir bardakta oda sıcaklığındaki 60 gram su ve cezve yardımıyla ocaktaki ateş üzerinde bekletilmiş 60 gram suyun iç enerjisi ile ilgili arkadaşlarıyla fikir alış ve- rişi yapmaktadır.

60 gram, oda sıcaklığındaki su

60 gram, ocakta bekletilmiş

su X

Y

Bu iki durumda bulunan sular şekildeki gibi X ve Y ile belirtildiğine göre, Eda, Elif ve Onur aşağıdaki yorumlar yapmışlardır.

• Eda: Y nin iç enerjisi X in iç enerjisinden büyüktür.

• Elif: X in bir kısmı Y'nin üzerine döküldüğünde cezve içerisindeki suyun toplam iç enerjisi artar.

• Onur: Y nin bir kısmı X in üzerine döküldüğünde bardak içerisindeki suyun toplam iç enerjisi artar.

yorumlarından hangileri doğrudur?

Y suyu ocaktan enerji aldığı için Y'nin iç enerjisi X'inkin- den büyüktür.

Hangi su diğerinin üzerine eklenirse eklensin toplam iç enerji artar. Üç yargı da doğrudur.

Sıcaklık: Madde içerisindeki moleküllerin tek tek ortalama kinetik enerjisinin bir ölçüsüdür.

• İç enerji maddenin bütün moleküllerinin toplam enerjisini ifade ettiğine göre aynı kütleye sahip iki demir bilyenin sıcaklığı aynı olsa da ikisinin birlikte sahip olduğu iç enerji birinin sahip oldu- ğu iç enerjinin iki katı kadardır.

• Sıcaklık bir enerji çeşidi değildir. Sadece maddenin pek çok temel özelliğini (genleşme, ba- sınç, elektriksel iletkenlik, parlayan cisimlerin rengi gibi...) belirleyen bir niceliktir.

TANIM - BİLGİ

ÖRNEK2

Bir kabın içerisinde n tane aynı cins molekülden oluşan bir sıvı varken sıvının iç enerjisi U kadar, sıcaklığı da T kadardır.

Buna göre, I. Kaba T sıcaklığında n tane daha aynı cins sıvı ek-

lenirse kapta bulunan sıvının iç enerjisi 2U kadar olur.

II. Kapta bulunan sıvının molekül sayısı değişmeden sıcaklığı T den büyük hale getirilirse kapta bulunan sıvının iç enerjisi U dan büyük olur.

III. Kaba T den küçük sıcaklıkta aynı cins sıvı eklenirse kapta bulunan sıvının iç enerjisi U dan küçük olur.

Kaba sıvı eklendiğinde ya da enerji aktarıldığında iç ener- ji artar. (I ve II doğru)

Cevap: I ve II

Sınıf İçi İşleyiş

Bu bölümdeki örnek soruların çözümlerine akıllı tahta uygulamasından ulaşabilirsiniz.

Modülün genelinde yorum yapma, analiz etme vb.

becerileri ölçen kurgulu sorulara yer verilmiştir.

Ayrıca modül sonunda tamamı yeni nesil sorulardan oluşan testler bulunur.

Yeni Nesil Sorular

Her alt bölümün sonunda o bölümle ilgili testler yer alır.

Alt Bölüm Testleri

ISI VE SICAKLIK

7

1. C2. B 3. B4. B5. A

1. Aslı soğuk algınlığı sonucu ateşlenip evde dinle- nen arkadaşı Naz'ı ziyarete gittiğinde arkadaşının elini tutar ve "Aslı çok geçmiş olsun, senin çok ate- şin var" der.

Naz Aslı

Burhan

Bunun üzerine Aslı, Naz ve Naz'ın babası Burhan aşağıdaki yorumları yapar.

Aslı: Naz'ın elinden benim elime ısı geçişi oldu.

Naz: Aslı'nın vücudunun ısısı benimkinden az.

Burhan: Naz'ın vücut sıcaklığı Aslı'nınkinden faz- la.

Buna göre Aslı, Naz ve Burhan'ın yaptığı yo- rumlardan hangileri doğrudur?

2. Sıcaklık, iç enerji ve ısı kavramları ile ilgili, I. Madde miktarı değişmeden bir maddeye ısı ve-

rilirse o maddenin iç enerjisi artar.

II. Madde miktarı değişmeden bir maddenin sı- caklığı artırılırsa o maddenin iç enerjisi artar.

III. Sıcaklığı artırılan cismin ısısı da artar.

3. Bir grup öğrenci maddeler arasındaki ısı alış verişi- ni incelemektedir.

Öğrenciler X maddesinden Y maddesine ısı transferi olduğunu tespit ettiklerine göre, I. X in kütlesi Y ninkinden büyüktür.

II. X in başlangıçtaki iç enerjisi Y nin başlangıçta- ki iç enerjisinden büyüktür.

III. X in başlangıçtaki sıcaklığı Y nin başlangıçtaki sıcaklığından büyüktür.

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

4. Fahrenheit ölçekli termometre buzlu suya daldırıldı- ğında 32 yi, kaynar suya daldırıldığında ise 212 yi göstermektedir.

Buna göre, hangi sıcaklıkta Calcius ve Fehren- heit termometreleri aynı sayıyı gösterir?

A) -273 B) -40 C) 0 D) 50 E) 120

5. Sıcaklık ölçekleri ile ilgili, I. 100 Kelvin, 100 °C olan daha düşük bir sıcak-

lıktır.

II. 100 °C sıcaklık 50 °C sıcaklığın iki katıdır.

III. İlk sıcaklığı 150 °F ölçülen bir cismin son sıcak- lığı 100 °C ölçülüyor ise cismin sıcaklığı azal- mıştır.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

TEST - 1

YENİ NESİL SORULAR

40

1. E 2. C

ISI, SICAKLIK 1. Bazı maddelerin ısıl iletkenlik katsayısı aşağıdaki

tablodaki gibidir.

MalzemeIsıl İletkenlik (W / m . K)

Alüminyum 205

Pirinç 109

Kurşun 35

Cam 0,8

Tahta 0,1

Strafor 0,1

Bu malzemelerin herhangi ikisinden aynı kalınlıkta olacak biçimde aşağıdaki gibidir. X, Y, Z duvarları yapılıyor.

Aluminyum cam

X Pirinç tahta

Y Kurşun strafor

Z Buna göre ısı yalıtımı bakımından en verimli du- var ve en verimsiz duvar hangisidir?

En verimli __________En verimsiz__________

A) X Y

B) X Z

C) Z Y

D) Y Z

E) Z X

2. Kutup tilkisinin kürkü çok iyi bir ısı yalıtkanıdır. Kür- kü oluşturan katı kılın ısı iletkenliği yüksek olduğu halde kürkün içinde hava sıkıştırıldığı için tilkinin kürkü ısı yalıtımı için en ideal yapıdır.

Kutup tilkisinin kürkündeki bu yapıya hareketsiz (ölü) hava denir.

Buna göre, I. Yün kazak

II. Strafor

III. Cıva

yargılarında belirtilenlerden hangileri ölü hava- ya örnektir?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) II ve III

VE TİC. LTD. ŞTİ’ne aittir. 5846 sayılı yasanın hükümlerine göre kitabın düzeni, metni, soru ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir şekilde alınıp yayımlanamaz, fotokopi ya da başka bir tek- nikle çoğaltılamaz.

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(3)

1

1. ? 2. ? 3. ? 4. ?

ISI - SICAKLIK - GENLEŞME

➤ İç enerji, Sıcaklık • 2

➤ Isı • 3

➤ Sıcaklığın Ölçülmesi • 5

➤ Isı Alış-Verişinde Sıcaklık Değişimi • 8

➤ Hal Değişimi • 10

➤ Isıl Denge • 16

➤ Genleşme • 26

➤ Karma Testler • 32 ➤ Yeni Nesil Sorular • 40

3. MODÜL

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(4)

2

1. I, II ve III 2. I ve II

İç Enerji

Madde moleküllerinin öteleme, dönme, titreşim- den kaynaklanan kinetik enerjileri ile moleküller arası bağ etkileşimlerinden kaynaklanan potansiyel enerjilerin toplamına "iç enerji" denir.

Buradaki kinetik enerji, cisimlerin makro an- lamdaki hızından kaynaklanan kinetik enerji

2 m

1 2

c j m değildir. Potansiyel enerji de cisimlerin yüksekliğinden kaynaklanan yerçekim potansiyel enerji (mgh) değildir.

• Molekül sayısı değiştirilmeden iç enerjisi artırı- lan bir maddede ya moleküllerin kinetik enerjisi (sıcaklık artışı ile ifade edilir) artar. Ya da mole- küller arası bağlardan kaynaklı potansiyel enerjisi (hal değişimi olarak ifade edilir) artar.

• Madde eklendiğinde toplam iç enerji iki maddenin toplamı kadar olur. Yani iç enerji, her iki maddeninkinden de büyük olur.

TANIM - BİLGİ

ÖRNEK 1

Atahan, bir bardakta oda sıcaklığındaki 60 gram su ve cezve yardımıyla ocaktaki ateş üzerinde bekletilmiş 60 gram suyun iç enerjisi ile ilgili arkadaşlarıyla fikir alış ve- rişi yapmaktadır.

60 gram, oda sıcaklığındaki

su

60 gram, ocakta bekletilmiş

su X

Y

Bu iki durumda bulunan sular şekildeki gibi X ve Y ile belirtildiğine göre, Eda, Elif ve Onur aşağıdaki yorumlar yapmışlardır.

• Eda: Y nin iç enerjisi X in iç enerjisinden büyüktür.

• Elif: X in bir kısmı Y'nin üzerine döküldüğünde cezve içerisindeki suyun toplam iç enerjisi artar.

• Onur: Y nin bir kısmı X in üzerine döküldüğünde bardak içerisindeki suyun toplam iç enerjisi artar.

yorumlarından hangileri doğrudur?

Sıcaklık: Madde içerisindeki moleküllerin tek tek ortalama kinetik enerjisinin bir ölçüsüdür.

• İç enerji maddenin bütün moleküllerinin toplam enerjisini ifade ettiğine göre aynı kütleye sahip iki demir bilyenin sıcaklığı aynı olsa da ikisinin birlikte sahip olduğu iç enerji birinin sahip oldu- ğu iç enerjinin iki katı kadardır.

• Sıcaklık bir enerji çeşidi değildir. Sadece maddenin pek çok temel özelliğini (genleşme, ba- sınç, elektriksel iletkenlik, parlayan cisimlerin rengi gibi...) belirleyen bir niceliktir.

TANIM - BİLGİ

ÖRNEK 2

Bir kabın içerisinde n tane aynı cins molekülden oluşan bir sıvı varken sıvının iç enerjisi U kadar, sıcaklığı da T kadardır.

Buna göre,

I. Kaba T sıcaklığında n tane daha aynı cins sıvı eklenirse kapta bulunan sıvının iç enerjisi 2U kadar olur.

II. Kapta bulunan sıvının molekül sayısı değişmeden sıcaklığı T den büyük hale getirilirse kapta bulunan sıvının iç enerjisi U dan büyük olur.

III. Kaba T den küçük sıcaklıkta aynı cins sıvı eklenirse kapta bulunan sıvının iç enerjisi U dan küçük olur.

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(5)

3 4. C 3. I ve III

Isı: Sıcaklık farkından ötürü sıcaklığın yüksek olduğu yerden düşük olduğu yere doğru akan enerjidir.

• Hiçbir zaman ısı bir sistemin içinde saklanmak- ta olan enerjiyi ifade etmez. Bu durumu anlat- mak için iç enerji kavramı kullanılır. Yani maddenin sahip olduğu ısı diye bir tabir yoktur.

• Isı enerjisinin akmasının sadece ve yalnızca tek bir sebebi vardır. O da sıcaklık farkıdır.

TANIM - BİLGİ

ÖRNEK 3

Bir odada T sıcaklığında 1 bardak su ve 1 tencere su bu- lunmaktadır. Bu sular şekildeki gibi X ve Y olarak gös- terilmiştir.

X Y

Buna göre,

I. X in iç enerjisi Y ninkinden küçüktür.

II. X in ısısı Y ninkinden küçüktür.

III. X ve Y nin moleküllerinin ortalama kinetik enerjisi aynıdır.

ÖRNEK 4

Bir grup öğrenci birbirine temas ettirilen cisimlerin iç enerjileri, aktarılan ısı ve sıcaklıklarla ilgili yorum yap- maktadır.

X Y

Bu öğrenciler şekildeki gibi birbirine değdirdikleri cisimlerden X ten Y ye ısı akışı olduğunu tespit et- tiklerine göre, aşağıdaki yargılardan hangisi kesin- likle doğrudur?

A) Başlangıçta X in iç enerjisi Y ninkinden büyüktür.

B) Başlangıçta X in kütlesi Y ninkinden büyüktür.

C) Başlangıçta X in sıcaklığı Y ninkinden büyüktür.

D) Isı akışı esnasında X in iç enerjisi değişmez.

E) Isı akışı esnasında Y nin iç enerjisi azalır.

Hayatımızda Fizik

Molekül sayısı (kütlesi) değişmeden bir sistemin iç enerjisinin veya sıcaklığının artması o sisteme dışar- dan ısı aktarmakla mümkündür. Bununla birlikte sis- tem dışarıyla ısı alışveriş yapma zamanı bulamazsa dış ısı kaynağı olmadan da sistemin iç enerjisi veya sıcaklığı artabilir.

Örneğin ses hızıyla hareket eden jetlerin yaydığı ses dalgalarının havada yarattığı çok ani ve şiddetli ba- sınç değişimi gerçekleşirken o bölgedeki havanın çevre ile ısı alışverişi yapması için yeterince zaman olmaz. Genleşen gaz çevresi üzerine iş yaparken iç enerjisi ve sıcaklığı hızla azalır, içerdiği su buharı yo- ğuşarak bir bulut oluşturur.

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(6)

4 ^{6. I ve II} 5. I ve II

ÖRNEK 5

Bir cismin sıcaklığı dışardan ısı alışverişi ile değiştiği gibi bazen de herhangi ısı kaynağı ile ısı alışverişi yapıl- madan da sıcaklık değişimi gözlenebilir.

Buna göre,

I. Bisikletinin tekerleğini pompa ile hızlıca şişiren Ka- an pompanın ısındığını gözlemiştir.

II. Kışın kartopu oynarken üşüyen ellerini birbirine sürten Beyza ellerinin ısındığını hissetmiştir.

III. Yazın sıcaktan bunalan Ece kollarına kolonya dök- tüğünde serinlediğini hissetmiştir.

durumlarından hangilerinde sıcaklık değişiminin se- bebi dışarıdaki bir ısı kaynağıyla ısı alış verişi de- ğildir?

Sıcaklığın SI daki birimi Kelvin (K) dir. Mutlak sıfır sıcaklık madde moleküllerinin titreşmediği teorik durum olarak kabul edilir ve 0 Kelvin olarak ifade edilir. T ile gösterilir.

Sıcaklık termometre ile ölçülür.

Isının SI daki birimi Joule dür. Ancak 1 gram suyun sıcaklığını 1 Kelvin artırmak için gereken ısı miktarına Kalori denir. Q ile gösterilir.

Isı sahip olunan bir enerji olmadığından; sadece aktarılan ısı enerjisi kalorimetre kabı ile he- saplanır.

KÖŞE TAŞI

ÖRNEK 6

Cansu, Hakan ve Murat özdeş kalorimetre kaplarında bulunan m, m, 2m gram kütleli T sıcaklığındaki suları ocak yardımıyla ısıtmaktadır.

T T T

m m 2m

Cansu Hakan Murat

Şekildeki gibi belirtilen kaplardaki sulara Cansu, Hakan ve Murat sırasıyla Q_C, Q_H, Q_M kadar ısı aktardırdıkların- da suların sıcaklığı sırasıyla ∆T, 2∆T, ∆T kadar artıyor.

Buna göre,

I. Hakan'ın kullandığı kalorimetre kabındaki suyun iç enerjisi Cansu'nun kullandığı kalorimetre kabında- ki suyun iç enerjisinden çok artmıştır.

II. Q_C < Q_M dir.

III. Son durumda Hakan'ın kullandığı kalorimetre ka- bındaki suyun iç enerjisi Murat'ın kullandığı kalorimetre kabındaki suyun iç enerjisinden büyüktür.

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(7)

5 7. Yalnız I

Sıcaklığın Ölçülmesi

Termometreler; kullanım amaçlarına göre maddelerin genleşme, basınç, elektrik iletkenliği gibi özelliklerinden yararlanılarak yapılır.

Termometreler canlılar için en temel ihtiyaç olan suyun donma ve kaynama noktası esas alına- rak ölçeklendirilir.

Sıvılı termometre Sıvılı termometreler-

de genellikle cıva veya renklendirilmiş al- kol kullanılır. Günlük yaşantıda sıkça kul- landığımız termomet- relerdir.

Gazlı termometre Gazlı termometreler

çok düşük ve hassas ölçümler için genellikle laboratuvarlarda kulla- nılır.

Dijital termometre Dijital termometreler

günlük hayatta kulla- nım kolaylığı (vücut sıcaklığını ölçmek) ve daha hassas ölçümler için kullanılır.

Metal termometre Metal termometreler

sanayide yüksek sı- caklıkların ölçümünde kullanılır. Bir metal termometre ile kullanım alanlarına bağlı olarak değişmekle birlikte 1600°C ye kadar olan sıcaklıklar ölçülebilir.

Kızıl ötesi termometre (Pirometre) Kızıl ötesi termomet-

re son derece kulla- nışlı ve hassas ölçüm- ler yapabilen bir ter- mometredir. En büyük özelliği cisim ile temas gerektirmeden ölçüm yapabilmesidir.

Yangın söndürmede ortam sıcaklığı ve gıdala- rın sıcaklığını ölçmede kullanılır.

TANIM - BİLGİ

Sıvı kristal termometre Sıvı kristal termometreler bir

şerit halinde sıcaklığı ölçüle- cek cisim üzerine yapıştırı- larak, ortamın sıcaklığından bağımsız olarak üzerinde bulunan ve sıcaklıkla renk de- ğiştiren pigmentlerin aracılı- ğıyla sıcaklık ölçer. Labora-

tuvarlarda fermantasyon işlemlerinde kullanılır.

Ölçüm aralığı dardır. (8°C / 30°C)

ÖRNEK 7

Merve tıbbi araştırmalar yapılan bakteri ve virüslerin in- celendiği laboratuvarda, Tunç tuğla fabrikasında, Ce- ren'de bir AVM'nin güvenlik biriminde çalışmaktadır.

Buna göre,

I. Merve'nin iş yerindeki makinelerde gazlı termometre kullanılır.

II. Tunç'un çalıştığı fabrikadaki fırınlarda sıvılı termometre kullanılır.

III. Ceren misafirlerin ateş ölçümünde metal termometre kullanır.

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(8)

6 8. +60 9. –3

Sıcaklık Birimlerinin Dönüşümü

Celcius

Termometresi Fahrenheit Termometresi Kelvin

Ölçeği

Herhangi bir X değeri

100° 212°

Suyun kaynama 373°

noktası

Suyun donma noktası

Mutlak sıfır 273°

–273° –459°

K °C

0°

0° 32°

°F

T_y

T_x

• Kelvin ölçekli, Celcius ölçekli ve Fahrenheit öl- çekil termometrelerde suyun donma ve kaynama noktaları yukarıdaki gibi ölçeklendirilmiştir.

• İki termometre ölçeğinin birbirine göre kıyaslan- ması aşağıdaki grafik ile ifade edilebilir.

Fahrenheit

Celcius 100°

212°

32°

0

• Aynı ortamda bulunan tüm termometreler aynı sıcaklık ölçer ancak herbirinin ölçeklendirmesi farklı olduğu için üzerlerinde okunan değerler farklı olur.

Bu dönüşüm benzerlik yardımıyla bulunabildiği gibi

C F K X T

T T

100 180

32

100

273 x

y x

= -

-

eşitliği ile de bulunabilir.

TANIM - BİLGİ ÖRNEK 8

X termometresi ile Celcius termometresinin değerleri arasında aşağıdaki gibi bir ilişki vardır.

°C

°X 25°

–20° 0

Buna göre, deniz kenarında kaynamakta olan su- yun sıcaklığı X termometresiyle ölçüldüğünde kaç

°X okunur?

ÖRNEK 9

Bensu Fizik öğretmeninin verdiği ödev için tasarladı- ğı termometreyi buzlu suya daldırdığında -15 ölçüyor.

Kaynar suya daldırdığında ise +45 ölçüyor.

Buna göre, Bensu 20 °C deki bir bardak suyun sı- caklığını kendi tasarladığı termometre ile kaç ölçer?

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(9)

7

1. C 2. B 3. B 4. B 5. A

1. Aslı soğuk algınlığı sonucu ateşlenip evde dinle- nen arkadaşı Naz'ı ziyarete gittiğinde arkadaşının elini tutar ve "Aslı çok geçmiş olsun, senin çok ate- şin var" der.

Naz Aslı

Burhan

Bunun üzerine Aslı, Naz ve Naz'ın babası Burhan aşağıdaki yorumları yapar.

Aslı: Naz'ın elinden benim elime ısı geçişi oldu.

Naz: Aslı'nın vücudunun ısısı benimkinden az.

Burhan: Naz'ın vücut sıcaklığı Aslı'nınkinden faz- la.

Buna göre Aslı, Naz ve Burhan'ın yaptığı yo- rumlardan hangileri doğrudur?

2. Sıcaklık, iç enerji ve ısı kavramları ile ilgili, I. Madde miktarı değişmeden bir maddeye ısı ve-

rilirse o maddenin iç enerjisi artar.

II. Madde miktarı değişmeden bir maddenin sı- caklığı artırılırsa o maddenin iç enerjisi artar.

III. Sıcaklığı artırılan cismin ısısı da artar.

3. Bir grup öğrenci maddeler arasındaki ısı alış verişi- ni incelemektedir.

Öğrenciler X maddesinden Y maddesine ısı transferi olduğunu tespit ettiklerine göre,

I. X in kütlesi Y ninkinden büyüktür.

II. X in başlangıçtaki iç enerjisi Y nin başlangıçta- ki iç enerjisinden büyüktür.

III. X in başlangıçtaki sıcaklığı Y nin başlangıçtaki sıcaklığından büyüktür.

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

4. Fahrenheit ölçekli termometre buzlu suya daldırıldı- ğında 32 yi, kaynar suya daldırıldığında ise 212 yi göstermektedir.

Buna göre, hangi sıcaklıkta Calcius ve Fehren- heit termometreleri aynı sayıyı gösterir?

A) -273 B) -40 C) 0 D) 50 E) 120

5. Sıcaklık ölçekleri ile ilgili,

I. 100 Kelvin, 100 °C olan daha düşük bir sıcak- lıktır.

II. 100 °C sıcaklık 50 °C sıcaklığın iki katıdır.

III. İlk sıcaklığı 150 °F ölçülen bir cismin son sıcak- lığı 100 °C ölçülüyor ise cismin sıcaklığı azal- mıştır.

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) II ve III

TEST - 1

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(10)

8 11. I ve II 10. I, II ve III

Öz ısı (Özgül ısı, Isınma ısısı): Bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 °C değiştirmek için maddeye verilmesi ya da maddeden alınması gereken enerji miktarıdır. Ayırt edici bir özelliktir. "SI"

daki birimi "Joule /Kg . Kelvin" dir. "c" harfi ile gösterilir.

Madde Özısı (cal/g°C)

Su 1,00

Buz 0,50

Hidrojen 0,41

Alüminyum 0,217

Bakır 0,1

Demir 0,115

Tablo 1: Bazı maddelere ait özısı değerleri

Isı sığası: Bir maddenin m gramının sıcaklığını 1 °C değiştirmek için maddeye verilmesi ya da maddeden alınması gereken ısı miktarıdır. Küt- lesi m olan maddenin ısı sığası "m . c" kadardır.

• Eşit miktarda ısı verilen iki maddeden ısı sığası büyük olanın sıcaklığı daha az artar.

• Birim zamanda eşit ısı veren ısıtıcıyla ısıtılan maddelerden ısı sığası büyük olan daha geç ısınır.

TANIM - BİLGİ

ÖRNEK 10

Özdeş ocakların üzerine konan özdeş kaplardan X te az su Y de ise çok su bulunmaktadır.

X kabı Y kabı

Başlangıçtaki sıcaklıkları aynı olan X ve Y sularının t anındaki sıcaklığı T_X, T_Y ve kaplara aktarılan ısı ener- jileri önemsenmediğine göre,

I. t anına kadar X teki suya aktarılan ısı Y deki suya aktarılan ısıya eşittir.

II. T_X > T_Y dır.

III. X teki suyun ısı sığası Y deki suyunkinden küçüktür.

ÖRNEK 11

Nazlı doğadaki ısı alışverişi sonucunda gerçekleşen sı- caklık değişimleri hakkında araştırma yaparken aşağı- daki tespitleri yapıyor.

I. Denizler karalara göre geç ısınıp geç soğur.

II. Antalya'daki gece - gündüz sıcaklık farkı Anka- ra'daki gece - gündüz sıcaklık farkından azdır.

III. Farklı sıcaklıktaki iki madde birbirine dokundurul- duğunda en az birisinin sıcaklığı değişir?

Buna göre, I, II ve III te belirtilen olayların sebebi ısı, sığasının büyüklüğü ile ilgilidir?

Isı Alış - Verişinde Sıcaklık Değişimi

Saf bir maddeye ısı verildiğinde ya da maddeden ısı alındığında (hal değişimi yokken) maddenin sıcaklık değişimi,

• Alınan veya verilen ısı miktarı ile doğru orantılı

• Isı sığasıyla ters orantılıdır.

Bu durum

Q = m . c . ∆T şeklinde modellenir.

Hal değiştirmeden ısı verilen bir maddenin sı- caklığı aşağıdaki gibi değişir.

Sıcaklık

Cisme aktarılan enerji Q

T_son

T_ilk 0

a

• Grafikteki T_son ile T_ilk farkı sıcaklık değişimi (∆T) dir.

• Grafikteki "aktarılan enerji" ekseni; "iç enerji de- ğişimi" olarak da ifade edilebilir. Isı verme hızı sabit olan kaynakla ısıtılan cisimler için "zaman"

olarak da ifade edilebilir.

• Isı sığası büyük olan maddelerin sıcaklık deği- şimi az olacağından a büyüdükçe ısı sığası kü- çülüyor demektir.

TANIM - BİLGİ

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(11)

9 14. I ve III 15. I, II ve III 12. II ve III 13.

6 1

ÖRNEK 12

Saf K, L, M maddelerinin sıcaklığı bu maddelere verilen ısıya göre şekildeki gibi değişmektedir.

Sıcaklık

Cisme verilen ısı K

L M

0 i i

Buna göre,

I. K nin kütlesi M ninkinden büyüktür.

II. K nin ısı sığası L ninkinden büyüktür.

III. M nin ısı sığası L ninkine eşittir.

ÖRNEK 13

Isı verme hızı sabit ve eşit olan ocaklarla ısıtılan K ve L maddelerinin sıcaklığı zamanla şekildeki gibi değişmek- tedir.

Sıcaklık

Zaman K

L T

2T 3T

0

K nin kütlesi L ninkinin 2 katı olduğuna göre, K nin özısısı L ninkinin kaç katıdır?

ÖRNEK 14

Isı verme hızı sabit olan bir ısıtıcıyla ısıtılan m kütleli X maddesinin sıcaklığı zamanla şekildeki gibi değişmek- tedir.

Sıcaklık

Zaman t

T₂

T₁

0 a

Buna göre,

I. Deney, ısı verme hızı daha büyük ısıtıcıyla tekrar- lanırsa grafikteki a açısı büyür.

II. Deney, kütlesi m den büyük X ile aynı cins madde ile tekrarlanırsa a açısı büyür.

III. 0 - t zaman aralığında X in iç enerjisi artmıştır.

IV. 0 - t zaman aralığında X in ısısı artmıştır.

ÖRNEK 15

Özdeş ısıtıcılarla eşit süre ısıtılan X, Y ve Z maddelerinin kütle, ilk sıcaklık ve son sıcaklıkları tablodaki gibidir.

Madde Kütle İlk sıcaklık Son sıcaklık

X m T 2T

Y m T 3T

Z 2m 2T 3T

Buna göre,

I. Maddelerin belirtilen sürede aldıkları ısı miktarları arasındaki ilişki Q_X = Q_Y = Q_Z dir.

II. Maddelerin öz ısıları arasındaki ilişki C_X > C_Y = C_Z dir.

III. Y ile Z aynı cins madde olabilir. X kesinlikle farklı cins maddedir.

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(12)

10 16. Q = m . c_k . (T_e - T₁) + m . Le + m . c_s . (T₂ - T_e) Hâl Değişimi

Maddelerin iç enerjisi; moleküllerin kinetik enerjileri ve moleküller arası bağlardan kaynaklı potansiyel enerjilerin toplamı olarak ifade edilir.

Bu bağlamda ısı alan maddelerin iç enerjisinde- ki artış; ya kinetik ya da potansiyel enerjilerin ar- tışı olarak sonuçlanır.

Maddeler ısı alırken kinetik enerjinin artması sıcaklık artışıyla, potansiyel enerjinin artma- sı da hal değişimiyle ifade edilir.

• Maddenin 4 hali (katı, sıvı, gaz, plazma) ara- sındaki geçişlerde düzenli fazdan düzensiz faza geçişler ısı alışı sonucunda, düzensiz fazdan düzenli faza geçişler ısı verişi sonucunda ger- çekleşir.

Plazma

Sıvı

Katı Gaz

Madde ısı alır. Madde ısı verir. Kırağılaşma

Süblimleşme

Buharlaşma

İyonizasyon Deiyonizasyon

Erime ^Donma

Yoğuşma

• Hal değişimi esnasında maddenin molekülle- rinin ortalama kinetik enerjisi değişmeyeceğin- den sıcaklık sabit kalır.

• Hal değişim sıcaklığındaki bir madde ısı aldığın- da varsa üst faza geçer. Isı verdiğinde varsa alt faza geçer. 0 °C deki buz ısı alırsa erir ve su haline geçer. 0 °C deki buz ısı verirse alt faz olma- dığı için sıcaklığı azalır ve buz olarak kalır. 100

°C daki su ısı alırsa gaz hale geçer. 100 °C deki su buharı ısı verirse su haline geçer.

TANIM - BİLGİ ^• Her maddenin 1 gramının hal değiştirmesi için alması ya da vermesi gereken ısı miktarına "Hal değiştirme ısısı" denir. (L ile gösterilir.)

L_erime Erime - Donma

Isısı (kal/gram)

L_buharlaşma Buharlaşma - Yoğuş-

ma Isısı (kal/gram)

Su 80 540

Cıva 2,8 65

Kurşun 5,9 208

Azot 6,1 47

Bazı maddelerin hal değişim ısıları

• Bir maddenin tamamının hal değiştirmesi için al- ması ya da vermesi gereken ısı

Q = m . L şeklinde modellenir.

Burada m maddenin kütlesi, L ise hal değişim ısısıdır.

• Sıcaklık

Zaman T₂

T₃

T₁

0

Katı maddenin ortalama kinetik enerjisi artıyor.

Maddenin bağ

potansiyel enerjisi artıyor ve sıvı hale geçiyor.

Sıvı maddenin sıcaklığı artıyor.

Sıvı hal değiştiriyor.

Q₁ = m.c.(T₂–T₁)

Q₃ = m.c.(T₃–T₂)

Q₂ = m.L_erime

Q₄ = m.L_bularlaşma

Madde ısı alırken maddenin sıcaklığı zamanla şekildeki gibi olur.

ÖRNEK 16

Erime - donma noktası T_e, kaynama - yoğuşma nok- tası T_k, erime ısısı L_e, buharlaşma ısısı L_b olan m kütle- li maddenin katı, sıvı, gaz halindeki öz ısısı c_k, c_s, c_g dır.

Bu madde T₁ sıcaklığından T₂ sıcaklığına gelene kadar maddeye Q kadar ısı veriliyor.

T₁ < T_e < T₂ < T_k olduğuna göre, Q neye eşittir?

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(13)

11 19. Yalnız III 17. Yalnız I 18. E

ÖRNEK 17

Suyun erime - donma sıcaklığı 0 °C, kaynama - yoğuş- ma sıcaklığı 100 °C dır.

Buna göre,

I. 0 °C deki buza ısı verme II. 0 °C deki buzdan ısı alma III. 0 °C deki suya ısı verme

işlemlerinden hemen sonra maddelerin sıcaklığı de- ğişmez?

ÖRNEK 18

Kurşunun erime noktası 327 °C, kaynama noktası 1750 °C dir. 327 °C deki katı kurşuna sabit hızla ısı verilerek kurşu- nun sıcaklığı 1500 °C ye yükseltiliyor.

Buna göre, kurşunun sıcaklığının zamanla değişi- mi hakkında söylenen aşağıdaki yargılardan hangi- si doğrudur?

A) Sürekli artar.

B) Önce artar, sonra sabit kalır.

C) Önce artar, sonra sabit kalır, sonra yine artar.

D) Önce sabit kalır, sonra artar, sonra yine sabit kalır.

E) Önce sabit kalır, sonra artar.

ÖRNEK 19

0 °C deki katı m gram sülfürün sıcaklığının maddeye verilen ısıya göre değişim grafiği aşağıdaki gibidir.

Sıcaklık (°C)

Maddeye verilen ısı 119°

444°

0 Q₁ Q₂ Q₃

Buna göre 300 °C deki m gram sülfürden |^Q2 - Q₁|

kadar ısı alınırsa sülfürün sıcaklığı hakkında söyle- nen,

I. Önce azalır, sonra değişmez.

II. Sürekli azalır.

III. Önce azalır, sonra değişmez, sonra yine azalır.

durumlarından hangileri gerçekleşemez?

Basıncın hal değişim sıcaklığına etkisi

• Dış basınç artarsa sıvıların kaynama noktası yükselir.

• Dış basınç artarsa erirken hacmi azalan maddelerde (su gibi...) erime noktası düşer, erirken hacmi artan maddelerde erime noktası yükse- lir.

KÖŞE TAŞI

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(14)

12 ^{22. t}_Buse^{> t}_Özge^{> t}_Yusuf 20. Yalnız II 21. I, II ve III

ÖRNEK 20

1 Atm basınç altında cıva ve suyun erime ve donma noktaları -39 °C ve 0 °C dir.

Sıcaklık (°C)

Zaman 0

–25

–50 Civa

Sıcaklık (°C)

Zaman 0

–5

–50 Su

-50 °C deki bir miktar katı cıva ve buz ısıtıldığında cıva ve buzun sıcaklığı şekildeki gibi değişiyor.

Buna göre,

I. Cıvanın bulunduğu ortamdaki basınç 1 Atm den az- dır.

II. Buzun bulunduğu ortamdaki basınç 1 Atm den çok- tur.

III. Buzun bulunduğu ortamdaki basınç 1 Atm den azdır.

Safsızlığın hal değişim sıcaklığına etkisi

• Saflığı bozulan maddelerin erime noktası dü- şer, kaynama noktası yükselir.

KÖŞE TAŞI

ÖRNEK 21

Maddelerin hal değiştirme sıcaklığı ile ilgili,

I. Kışın kar yağdığında kar üzerine tuz veya kum atıl- dığında karın erime noktası düşer ve kar kolay erir.

II. Yüksek dağ zirvelerinde atmosfer basıncı çok dü- şük olduğu için karın erime noktası yükselir ve ya- zın dahi kar zor erir.

III. Motorlu araçların radyotörlerindeki suya kışın kim- yasal katılır ve suyun donma noktası düşer dolayı- sıyla su zor donar.

Kaynama ve Buharlaşma

Kaynama: Sıvının buhar basıncının dış basın- ca eşit olması durumunda ısı alan sıvının her yerindeki moleküllerin fokurdayarak sıvıdan kopup ayrılmasıdır.

• Kaynama sıcaklığı sıvının cinsine ve dış basın- ca bağlıdır.

Buharlaşma: Isı alan sıvıların sadece yüze- yindeki moleküllerin her sıcaklıkta yüzey gerili- mini yenerek sıvıdan kopup sessiz ve yavaşça ayrılmasıdır.

• Buharlaşma hızı yüzey alanı ile doğru orantılı, açık hava basıncıyla ters orantılı, sıvının sıcak- lığıyla doğru orantılı, dış ortamdaki sıvı buha- rı miktarıyla ters orantılıdır. Ayrıca sıvı cinsi de buharlaşma hızını etkiler.

Sıvılar kaynarken de buharlaşırken de dışar- dan ısı almalıdır. Genellikle kaynarken dış ısı kaynağı gerekir ama buharlaşırken etraftaki maddelerden ya da sıvının yüzey kısmı olma- yan kısımlardan ısı alınır. Buharlaşan sıvıların iç kısımları veya bulunduğu kap soğur.

KÖŞE TAŞI

ÖRNEK 22

Buse, Özge ve Yusuf sıvıların buharlaşma hızını ince- lemek için üç deney yapıyor. Aynı sıcaklıktaki aynı küt- leli suyu aynı laboratuvarda S, 2S ve 2S genişlikli kaba koyup suların buharlaşarak tükenme süresini ölçüyorlar.

Buse Özge Yusuf

Vantilatör 2S

2S S

Yusuf suyun üst yüzeyine vantilatörle hava akımı yarat- tığında herbirinin ölçtüğü süre t_Buse, t_Yusuf, t_Özge oluyor.

Buna göre, t_Buse, t_Yusuf, t_Özge arasındaki büyüklük iliş- kisi nasıldır?

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(15)

13

Günlük yaşantıda buharlaşmanın etkileri ile doğrudan ya da dolaylı karşılaşırız.

•

Güneş ışığı altına kısa süreliğine bırakılan kesilmiş bir karpuzun yüzeyindeki sıvı buharlaşırken iç kıs- mından ısı alır ve iç kısım soğur.

•

Gözenekli yapıya sahip su testilerinden sızan dam- lacıklar buharlaşırken iç kısım soğur.

•

Ateşi yüksek olan bir çocuğun alnına ıslak bez kon- duğunda su buharlaşırken vücuttan ısı alır.

Sporcunun vücudundaki sıvı vücuttan ani ve büyük ısı alır ve hastalığa sebep olabilir.

•

Rüzgarlı bir havada çamaşırlar dış basınç azaldığın- dan buharlaşma hızı artar ve çamaşır çabuk kurur.

Günlük yaşantıda karşılaştığımız yoğunlaşma etkilerin- den bazıları;

•

Kışın kar yağarken havanın ısındığı gözlenir. Çünkü su donarken çevreye ısı verir.

•

Yaz aylarında içinde soğuk su bulunan bardağın dı- şındaki su buharları yoğuşur ve bardağın dışı ısla- nır.

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(16)

14 23. II, IV, III ve I

ÖRNEK 23

Üzerinde bir miktar su bulunan tahtanın üstündeki ca- mın içinde eter varken şekildeki gibi eterin yüzeyine üf- leniyor.

Hava akımı eter cam

tahta su

Eterin yüzeyine üflendiğinde cam ile tahta arasında- ki su donuyor. Bu olayın gerçekleşmesinde sebep - sonuç ilişkisi bakımından,

I. Isı veren sıvılar katı hale geçer.

II. Akışkanların hızı arttığında basıncı azalır.

III. Sıvılar buharlaşırken çevreden ısı alır.

IV. Dış basıncın azalması sıvıların buharlaşma hızını artırır.

prensiplerinin gerçekleşme sıralaması nasıldır?

Her madde kendine özgü belli bir basınç değerinden düşük basınç altındayken katı fazdan gaz faza ya da gaz fazdan katı faza sıvılaşmadan geçiş yapabilir.

Katı maddenin ısı alarak gaz haline geçmesine süb- limleşme, gaz maddenin ısı vererek katı hale geç- mesine kırağılaşma denir.

Dolaplardaki kıyafetlerimizi güveden korumak için dolaplara konulan naftalin 1 atm basınç altında oda sıcaklığında süblimleşir. Gaz naftalinin özkütlesi ha- vanınkinden büyük olduğu için dolabın üst kısmına yerleştirilir ki süblimleşince aşağı inerek tüm elbise- lere nüfuz etsin ve elbiseleri böceklerden korusun.

Havaların aniden soğuması sonucu ve ani rüzgarın basınç etkisini azaltmasıyla evlerin ve araba camla- rının yüzeyinde buz kristallerinin oluşması kırağılaş- maya örnektir.

Araba camlarında kırağılaşma etkisi oluşan buz tabakası

Ağaç ve çiçek yapraklarının üzerinde ani sıcaklık değişimi ile oluşan buz kristalleri

EĞ İTİ ME AYDINLATAN

DESTEK

(17)

15

1. E 2. D 3. E 4. C 5. C

TEST - 2

1. İlk sıcaklıkları eşit olan iki sıvı özdeş kaplara ko- nulup aynı koşullarda özdeş ısıtıcılarla ısıtıldığında birisinin diğerine göre daha kısa sürede kaynadığı gözleniyor.

Bunun nedeni, I. Kütle II. Özısı

III. Kaynama sıcaklığı

niceliklerinden hangilerinin farklı olması ile açıklanabilir?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I veya II D) II veya III E) I veya II veya III

2. Özdeş ısıtıcılarla aynı ortamda ısıtılan saf K, L ve M sıvılarının sıcaklık – zaman grafikleri şe kildeki gibidir.

T(sıcaklık)

t(zaman)

T K

10

T(sıcaklık)

t(zaman)

2T L

20

T(sıcaklık)

t(zaman)

2T M

10 T

Buna göre,

I. K, L ve M aynı sıvı olabilir.

II. L ve M sıvıları aynı olabilir, K onlardan farklıdır.

III. K, L ve M nin ısı sığaları aynıdır.

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III

3. Katılar erirken ve sıvılar buharlaşırken dış ortam- dan ısı alırlar.

Bu ilkeyle,

I. Kış aylarında kar erirken hava soğur.

II. Kış aylarında kar yağarken hava ısınır.

III. Kolonya dökülen bir el serinler.

IV. Bir spor müsabakası sonunda terlemiş olan sporcunun üşümeye başlaması

olaylarından hangileri açıklanabilir?

A) Yalnız II B) I ve II C) II ve IV D) III ve IV E) I, III ve IV

4. Aynı koşullarda ısıtılan eşit kütleli K, L, M katı maddelerinin sıcaklıklarının verilen ısıya bağlı değişim grafiği şekildeki gibidir.

M L Sıcaklık (°C) K

Isı (cal)

Buna göre,

I. Katı haldeki özısısı en büyük olan M dir.

II. Erime sıcaklığı en büyük olan K dir.

III. L ve M nin erime sıcaklıkları eşittir.

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III

5. I. Dış ortam sıcaklığı II. Madde miktarı III. Maddenin cinsi

Herhangi bir maddenin erime ısısı yukarıdaki

lerden hangilerine bağlıdır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III