Dokuma
Endiistrisindeki Son Geligmeler ve Yeni Eglimler
Ziya OZEK y . D o ~ D r . Uludag Un., Tekstil Muh. Bol., BURSA Son yrllarda teknoloii diinyasrnda ywannn pelismeler so- - . .. . nucu a&n otomasJon ;e 611fii toplumrc olmn gerrksinrmr do- hun~n endiisrrisindc rdriinumii oldul?cn rlei~stirnzislir. IT.
MA91 dokuma b8liimiine yansryarr bu'egiilim k ~ ~ ~ - I ' 9 3 ' d e de nrtnrah sOrmii$tiir. Molzinnlnrdu mnhsimunr verimlili- Bin; artnn malzinn ve dononrm otomasyonu, atkr ntma hurn- dn artrg, ile mnhinu iglemleri ue kullunrmmrn brc;itlegtirile- rek snglanmnsrnm ynnrsrru, makinnlnrm esnuk imnlat ue hulr ynnrt teknolojisine uygun geli$tirilmesi ue etlzin Oreti171 izleme sistemlerinin hullunrm~ hu dunemin tcmel c&imleri olmrytur.
RECENT DEVELOPMENTS AND NEW TRENDS IN WEAVING TECHNOLOGY
An increusing demnnd for the inuoluement of nutomntion and information techniques, due to the recentprogress in the world of technolo~y, the outlooh of wenving industly has changed. An importan; moue townrrls these trends has been observedin the ITMA'91 nndATME-I'93. Muin trends ofthe deuelopments hnue been incrensed nutomntion in machinery nnd equipments, incrensed wet? insertion rnfes nnd simplifi- cation of machine opernfion and use, which all nre to obtain mau'mum efliciency, nnd adnptnbility to flexible mruwfirctu- ring m ~ d qrrick response techniques, and the utilizntion of l~roduction rnonitoring systems.
1.ciniS
Ikibinli ylllar yaklag~rken teknolojideki son geligme- ler sonucu artan otomasyon ve bilgi toplumu olmn ge- reksinimi diger uretime ya da hizmete yonelik sektor- lerde oldu@ gibi tekstil endustrisinin de go~unumunu oldukw degigtirmigtir. Bu degigim heniiz tamamlan- nllg d e u d i r ve hatta giderek artan olcude surobilecegi- nin igaretlerini vermektedir. Tekstil iiretiminin onem- li bir agamasi olan dokuma endiist~isi de bu degigim iqinde kendini yenileyerek varolugunu surdurmek zo- rundadir. Dolcumac~l~lc tekstil uretiminde bir om %a- ma oldurn i ~ i u geligmeler iplikve dokuma hazlrbk tek- nolojileri ile boya-terbiye ve konfcksiyon toknolojilerin- deki geligmelere paralel olrnahd~r. Ornegin, yiiksek h ~ z - larda phgabilen bir dokuma makinasmm yiiksek ve- rimlere u l q m a s ~ i ~ n kullanmak zoiundn kalacag iplik kalitcsi mevcut iplik iiretiin teknikleiiyle yopilal~ilir ol- m a l ~ d ~ r . Aynca, degigime ugrayan yaln~zw. teknoloji ol- mayacak, hi5 kugkusuzyonetiiu anlaylgmm dn geligme-
si ve pgdaa yonetim tekniklerini uygulamas~ esas ola- caktw.
Tekstil mnkinalannm geligim sureci, genel olarak dunya ticaretindeve cevreleyen koqullarda yaganan ge- ligmelerden etkilenmektedir. Enerjiveigcilik maliyetle- rindeki arhg ile yiiksek sermaye maliyeti ve kalifiye ele- man teminindeki giicliigiin yanlslra surekli ~ogalan hammadde cegitliligi, hizli degigen ve karars~z tuketici talepleii ve de giderek a1ta.n cevre bilinci tekstil maki- nalannm geligtirilme & ~ g m a l a n n ~ karmagk bir igle- me donugtiirmekte ve rnaliyetini de yiikseltmektedir.
h a g b r m a ve geligtirme phgmalannda olduk@ yiikse- len maliyetleri kargllayabilmek i ~ i n pek cok tekstil ma- kinalan y a p ~ m c ~ l a r ~ birlegmek ve ozellikle helirli alan- larda uzmanlagarak s ~ l u bir igbirligi icinde geligtirme ve otomasyon cahgmalann~ surdurmek egilimi icinde- dirler. Diger tarafton, tekstil uretiminin ucuz iggiicune sahip geligmekte ya da az geligmig iilkelerde yayg-mlag- mas1 sonucu geligmig iilkele~in daha az iggiicune dayall tekstil endust~isi beklentisi de geligmelere yon ve~ici ol- mugtur.
Mekikli tezgahlar ile karg~lagtmldianda, modern melciksiz tezgahlann oldukp yiiksek h~zlarda atlu at- ma yetenekleri vard~r. Gunumuz dokuma teknolojisin- de,.tezgahlann I m potansiyeli hemen hemen tamamiy- la mekikqikli, kancal~, ya da alugkan jetli atlu atma sis- temlerine b a g l ~ d ~ r . Makina y a p ~ m c ~ l a n tezgahlannin mekanik phgma h ~ z limitle~ini; makina tnsanm~ndaki surekli iyilegtirme ve geliqtirme M ~ g m a l a n ve belki da- ha da onemlisi alQn bir gekilde inikroiglemcilerin ve elektronik donanimlann kullan~lmas~yla giderek arhr- maktad~rlar. Artan uretim lnzlannm esnelilik uzerin- deki olnmsuz etkisini en aza indirgeyen konstriiksiyon- lar da pazarm gozde makinalan olarak rekabet ganslnn-
IU yiikseltmektedirler. Diger taraftan ylllardir Avrupa- 11 tezgah yap~mcdanmn egemenliginde suren dokuma makindan alanmda, Japon yapnnc~lar bu geleneksel iistunlugii k~rnng sayd~rlar.
ITMA'91 'de sergilenen tezgahlann ust h ~ z s m ~ r l a n clort y ~ l oncesindeki teknolojiye gore mekik$iklide %lo, kancal~da 7620 ve hava jetlide %40 dolaylnda bir al-tIg gostermigtir. Su jetli tezga2lla1-a goste~ilen ilginin azal- dl@ da birbagka gercektir. ITMA191'de sergilenen top- lam 140 dokuma makinas~nm kancal~, hava jetli, me- kikcikli ve su jetli olarak da@l~mlan s ~ r a s ~ y l a 67, 60, 8 ve 5 olmugtur. ABD'de Nisan 1993'de yapilan ATME-I 93'de de havn jetli ve kancal~ tezgahlar ustunluklerini korumug, h ~ z h degigim ve otomasyon uygulamalan da- ha yiiksek performans elde edebilmek iqin dokuma ve y a r d ~ m c ~ donnn~mlannda artamk surmiigtiir.
Tekstil mnkinalannda teknolojik degi~im periyodu- nu belirleyen, yeni bulnglann ve son yenililderin ulus- Inraras~ duzeyde tekstil endustrisine t a n ~ l l d ~ f g ve yeni egilimleiin olugtugu geleneksel ITMA fuarlanmn 4.cii- su olan ITRL4'63 'den bu yana dokuma makinalannda yagananan gelismeler Tablo l'de Baetlennli$ir.
2. ATKI KAYIT HIZLARI
Dokuma n~akinalan h~zlannda son ylllarda genel bir arhy yuganmiqtx. ITMA'91, dortyll oncesindeki tek-
