Küresel ısınmanın bir sonucu olarak Türkiye’nin başına da büyük sorunlar açması beklenen kuraklık, sonunda tüm ülkeyi kavurmaya başladı. Uzmanlar, artık geri dönüşü mümkün olmayan kuraklık sorununa karşı çözüm olarak acilen yeni bir su politikası oluşturulmasını, susuzluğa dayanıklı tarım ürünlerine geçilmesini, sulama yöntemlerinde köklü değişikliğe gidilmesini öneriyor.
Tüm uyarılara karşın yetkililerin hiçbir önlem almaması sonucu Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde tarım neredeyse öldü. çiftçiler iflasın eşiğine gelirken ciddi bir gıda krizi de kapıya dayandı. İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük kentler de barajlardaki doluluk oranlarının düşmesi nedeniyle susuzluk tehdidi ile yaşamaya neredeyse alıştı.
Eski Ziraat Mühendisleri Odası Genel Başkanı ve Tema Vakfı Danışmanı Mahir Gürbüz, birçok konuda olduğu gibi yetkililerin kuraklık tehlikesini de ateş bacayı sardıktan sonra anladığını, ancak buna karşın hiçbir önlem alınmadığını vurguluyor. Ekonomik ve toplumsal sorunlara da kaynaklık eden kuraklığın en ağır, yaygın ve önemli sonuçlarının tarımda yaşanmaya başladığına dikkat çeken Gürbüz, su üretimi ve kullanımında çok ciddi bir politika değişikliğine ihtiyaç duyulduğunu söylüyor. Gürbüz, kuraklığa karşı alınması gereken başlıca önlemleri de şöyle sıralıyor:
• Kuraklığın tarımsal etkilerini azaltıcı yöntemleri benimseyen üreticileri özendirici, yönlendirici destekleme mekanizmaları uygulanmalıdır.
• Tarımsal kuraklık senaryolarında öncelik sulanmayan ve sulanamadığı için yağışa bağımlı olan tarım alanlarına verilmeli ve bu yönde bölgesel öncelikler belirlenmelidir.
• Tarımsal sulamalarda savurganlığın önlenmesi bakımından; devlet ve özel sulamalar dahil tüm sulama süreci bakanlıkça izlenmeli.
• Bir eylem planı kapsamında acilen temel nitelikli bir “Su Yasası” ıkarılmalıdır.
• Bu tür bir kurumsal yapı içerisinde bir “kuraklık izleme merkezi” oluşturulmalı.
• Su hasadına katkı ve yeni tarımsal arazi kazanımı amaçlarıyla ülke düzeyinde teraslama seferberliğine geçilmeli.
• Akarsuların yönetimi yabancı ülkelere kesinlikle bırakılmamalıdır.
• Akarsu kullanımında tasarruf sağlanması gerekçesi ile gündeme getirilen ve sulamanın özel kesim işleticiliğine bırakılması ile daha fazla kâr etmek amaçlarıyla tasarruf bir yana daha fazla su kullanımına yol açacak olan tasarıdan vazgeçilmeli ve bu konudaki kamu etkinliğinin arttırılmasına çalışılmalıdır.
• Sulama yatırımı performansının en az bir iki kat artırılması öngörülmelidir.
• Sulu tarımda “kısıtlı sulama yöntemi” ya da “yan ıslatmalı sulama yöntemi” gibi yeni teknikler yaygınlaştırılmalıdır.
• Su kullanımının denetlenemediği, aşırı su kullanımı yaratan yüzey sulamalar yerine su ekonomisi sağlayacak olan denetimli basınçlı sistemlerin kullanımı zorunlu kılınmalıdır.
• Gereksiz su kullanımına yol açan “sulama alanı büyüklüğüne göre sulama ücreti alınması” yöntemi yerine,
“kullanılan su miktarı ve ürün çeşidine göre değişen su bedeli” yöntemi uygulanmalıdır.
• Antidemokratik yapı gösteren “sulama birlikleri” yöntemi terk edilmeli, sulama yönetimleri bu amaçla kurulmuş kooperatiflere bırakılmalıdır. Kuraklık etkilerinin azaltılmasında etkin olacak ikinci yöntemi Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun titizlikle uygulanması oluşturmalıdır.
• Sulu ve susuz koşullarda hangi bölgelerde nasıl bir ürün deseni uygulanacağını ortaya koyan ülkesel ölçekli bir tarımsal arazi kullanım senaryosu çalışması yapılmalıdır.
ÖZLEM GÜVEMLİ Cumhuriyet 05.06.2008
