TEKNOFEST HAVACILIK, UZAY VE TEKNOLOJİ FESTİVALİ. İnsanlık Yararına Teknoloji Yarışması PROJE DETAY RAPORU

(1)

TEKNOFEST

HAVACILIK, UZAY VE TEKNOLOJİ FESTİVALİ

İnsanlık Yararına Teknoloji Yarışması PROJE DETAY RAPORU

PROJE KATEGORİSİ: SAĞLIK

PROJE ADI: İLERİ YAŞ BİREYLERDE SAĞLIK DESTEK UYGULAMASI

TAKIM ADI: SAĞLIMI KORUYORUM ZAMANA BIRAKMIYORUM

Başvuru ID:

TAKIM SEVİYESİ: ÜNİVERSİTE (BATMAN ÜNİVERSİTESİ)

(2)

İçindekiler

1. Proje Özeti (Proje Tanımı)

 Bu uygulamada; 65 yaş üstü raporlu ilaç kullanan bireylerin evde bakım sürecini desteklemek ilaç hatalarına bağlı olası sağlığı tehlikeye atacak, sağlığın korunmasını engelleyecek durumları en aza indirmek ve ilk yardım desteği sağlama niteliğinde olup akıllı ilaç kullanımı önemini vurgulamak ve hemşirelik uygulamalarında evde bakım hizmetleri konusunda hastayı bilgilendirerek iyileşme sürecinin desteklemesi amaçlanmıştır.

2. Problem/Sorun:

 Dünya nüfusu hızla yaşlanmakta ve 2020 yılı verilerine göre, Dünya nüfusunun %9,30’unu ( 727 milyon) 65 yaş ve üstü nüfus oluşturmaktadır ve bu oran 2050 yılında ikiye katlayarak %16’ya (1,5 milyar) ulaşması tahmin edilmektedir [1]. Türkiye’de yaşlı nüfus olarak kabul edilen 65 yaş ve üstü yaştaki nüfus, son beş yılda %21,90 artarak 2019 yılında 7 milyon 550 bin 727 kişiye ulaşmıştır.

Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı 2019 yılında %9,10'a yükselmiş olup bunun %55,80'nini kadın, %44,20'sini erkek nüfus oluşturmuştur [2]. Nüfus projeksiyonlarına göre, yaşlı nüfus oranının 2023 yılında %10,2; 2030 yılında %12,9; 2040 yılında %16,3; 2060 yılında %22,6 ve 2080 yılında

%25,6 olacağı öngörülmektedir [2].

 65 yaş ve üstü bireylerde vücutta tüm sistemlerinde yaşa bağlı fizyolojik ve patolojik değişiklikler oluşmaktadır. Bu yüzden olası günlük ya da akut stresle başa çıkabilme yetilerinin azalması, yaş ile birlikte fizyolojik, rezerv ve çoklu organ sistemlerinde risklerin ve düşme kaynaklı kırılganlığın artması klinik olarak tanımlamaktadır [3,4].

 DSÖ fiziksel aktiviteyi, iskelet kasları tarafından üretilen, enerji harcaması gerektiren herhangi bir bedensel hareket olarak tanımlarken, egzersizi ise fiziksel sağlığın arttırılması veya sürdürülmesi amacıyla planlanan veya yapılandırılan bir fiziksel aktivite türü olarak tanımlar. Bu nedenle 65 yaş ve üstü bireylerde evde fiziksel aktivitenin devamlılığı sağlığın korunmasının yanı sıra sosyal, psikolojik ve bilişsel yararlılık açısından önemli bir rol oynar [5].

 Artan yaşla birlikte düzenli egzersizlerin yapılması yaşla ilgili tüm nedenli mortalite ve morbiditenin azalması ile ilişkili olsa da olası bir düşme ve buna bağlı yaralanmaların orta çıkma riskini de berberinde getirmektedir. 65 yaş ve üstü bireylere özgül egzersiz önerileri, kişinin sağlık ve fiziksel aktivite düzeyine, mevcut hastalıkları ve fiziksel kısıtlılığına bağlı olarak değişim göstermektedir. Fiziksel egzersiz programı temel olarak aerobik egzersizleri, kuvvet çalışmalarını, denge ve esneklik egzersizlerini içeren aktiviteler ile desteklenir [6].

 Ayrıca 65 yaş ve üzeri bireyler yine yaşa bağlı ya da süregelen kronik hastalıklarından dolayı gün içerisinde birden fazla ilaç kullanmak zorunda kalmaktadır. Bu durum, yaşlı bireylerde sağlığın

(3)

korunması açısından oldukça önemlidir [7]. Evde bakım ve tedavisi devam eden yaşlı bireylerin ev içerisinde sık karşılaşılan düşme ile ilişkili yaralanmalar ile karşı karşıya gelmektedir [8]. Yapılan araştırmalarda, yaşlı bireylerin düşme nedeni ile acil servise getirilme sıklıklarının ve hastanede kalış sürelerini göz önünde bulundurduğumuzda evde sağlık bakımının devamlılığının sağlanması ve kontrol altında tutulmasının önemi artırmaktadır. Ayrıca birden fazla reçeteli ilaç kullanan yaşlı bireyler, reçete edilen ilaçların kullanımı üzerine çok fazla düşünceye kapılmaktadırlar. İlacını ne zaman alacağı, ilacının saatinin geçip geçmediği, ilacının miktarının ne kadar olduğu gibi problemler üzerine çok fazla düşünmektedir. Bu düşünceler bireyi günlük rutin işlerden alıkoymakta, sosyal yaşantısında ailesi ve arkadaşları ile olan sohbetlerinde aksama, günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmede yetersizlik, sağlığın sürdürülmesi ve korunmasında güçlük ve engeller yaşamasına neden olmaktadır. 65 yaş üstü bireylerin ilaç alma kaygısı ve buna bağlı anksiyete yaşamasına yol açmaktadır. Yapılan çalışmalar, bir günde alınan ilaç sayısı arttıkça ilaca uyumun azaldığı belirtilmektedir. Buradaki amaç birden fazla İlaç alan hasta bireylerin ilaç kullanımı ile ilgili uyumunu arttırmaktır [9].

 Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) akılcı ilaç kullanımını “bireylerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine göre uygun ilacın, uygun süre ve dozda, en düşük maliyetle ve kolayca sağlanabilmesi”

olarak tanımlanmıştır [10].

 Akılcı ilaç kullanımı (AİK) hastaya doğru tanının konmasından başlayıp, hastanın özelliklerine göre en etkin tedavinin seçilmesi, tedavinin başlanması, sonuçların izlenmesi ve değerlendirmesini içeren sistematik bir yaklaşımdır. İlaçtan beklenen en yüksek faydanın sağlanabilmesi için ilaçların bu şekilde kullanılması zorunludur. Akılcı ilaç kullanımı dışında kalan diğer uygulamalar akılcı olmayan ilaç kullanımı olarak değerlendirilmektedir [10].

 Akılcı ilaç kullanımı sayesinde toplum sağlığını gözetilir. Bireylerin yanlış şekilde, gereksiz yere, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı çeşitli sorunlar yaşanmasına neden olmaktadır. 65 yaş ve üstü bireylerde uygunsuz ilaç yazılması/kullanılması; hekim ve hemşirelerin evde bakım ve tedavi hakkında yeterli bilgilendirme yapmaması yanlış ilaç kullanımını kolaylaştırmaktadır [9].

 İlaçlar, uygun şekilde kullanılırsa hastalığı iyileştirmeye ve ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilmektedir. İlaç harcamaları, toplam sağlık harcamalarının yaklaşık %25'ini oluşturmaktadır. Bu nedenle rasyonel ve etkin kullanımı çok önemlidir. İlaçların akılcı kullanımı hastalar ve toplum için daha iyi ve daha güvenli sağlık bakımı sağlamaktadır.Doğru ilacın, doğru hastaya, uygun dozlarda ve uygun zaman aralıklarında verilmesi hem bireyin sağlığını hem de toplumsal refahı artırmada önem arz etmektedir [11].

(4)

3. Çözüm

65 yaş ve üstü bireylerde uygunsuz ilaç yazılması/kullanılması; hekim ve hemşirelerin evde bakım ve tedavi hakkında yeterli bilgilendirme yapmaması yanlış ilaç kullanımını kolaylaştırmaktadır.

Bu uygulamada amaç birden fazla İlaç alan hasta bireylerin ilaç kullanımı ile ilgili uyumunu arttırmaktır. Bu amaçla evde hem bakım ve tedavi programları hem de korunma yöntemlerinin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Akılcı ilaç kullanımı sayesinde 65 yaş ve üstü bireylerde toplum sağlığını gözetilip yanlış, gereksiz yere, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı gibi çeşitli sorunlar yaşanmasına engel olmaktadır. Ayrıca Rehabilitasyon, eğitim ve destek hizmetleriyle 65 yaş ve üstü bireylere özgül uygun bir egzersiz programı sunarak kişinin sağlık ve fiziksel aktivite düzeyi, mevcut hastalıkları ve fiziksel kısıtlılığına yönelik düzenli aktiviteye içerisinde olmalarının desteklemesi sağlanmaktadır.

(5)

(6)

4. Yöntem

Teknoloji günümüzde ileri boyutlara ulaştı. Gelinen noktada artık sağlık hizmeti sunumunun bir bütün olarak elektronik ortamda gelişmesi, verilerin saklanması, tanı ve tedavilerin yürütülmesi ve sonuçlarının değerlendirilmesi süreçlerinin de yine web tabanlı olarak sunumunu kapsamaktadır.

Dolayısıyla e-Sağlık, bir anlamda teknoloji çağında sağlığın yeni adı olarak karşımıza çıkmaktadır.

Bu yüzden bu amacımızı teknolojinin ulaştığı ileri boyutundan faydalanarak bir uygulama programı oluşturmak istiyoruz.

(7)

5. Yenilikçi (İnovatif) Yönü

 Bu uygulama ile ilgili literatür taranmış, arama motorlarında yapılan aramalarda proje ulusal ve uluslararası yenilik açısından ele aldığımızda inovasyon kategorisine girmektedir. Literatür taraması sonuç benzer uygulamalara rastlanmıştır. Ancak bu proje de uygulamayı diğer uygulamalardan farklı tutan özellikler;

 Gün içerisinde birden fazla ilaç kullanan yaşlı bireylerde; ilaçların aldığı saatleri belirten bir liste ve saatleri hatırlatması için görsel (ışıklı) ve sesli uyaran özelliği olan bir alarm sistemi ile ilaç kullanımında kolaylık sağlanması hedeflenmiştir. Ayrıca evde sağlık bakımında düşme ve ev içi kazalara bağlı oluşan yaralanmaları en aza indirmek için egzersiz programlarının planlanması ile 65 yaş üstü bireylerin daha konforlu bir yaşam sürdürmelerinde katkı sağlanması hedeflenmiştir.

 Mevcut kullanılan akıllı telefonlarda kullanıma uygun olması ve hatalı ilaç kullanımında yanlış zaman olgusuna bakarsak birey evde ilacını alırken ve evde bakım ve tedavinin devamlılığını sağlanırken hemşirelik mesleğinin en önemli görevlerinden biri olan taburculuk eğitimi ve evde bakım basamaklarının bu uygulama ile video gösterimi aracılığıyla anlatımı planlanmıştır. Olası hatalı ilaç kullanımı ve yaralanmaları en aza indirmek için ve acil butonu özelliği ile 112 komuta kontrol merkezince öncelikli yanıtlanması gereken çağrı kategorisinde değerlendirilmesi özelliğinden dolayı planladığımız uygulamanın varlığının yararlı olacağı düşünülmektedir.

6. Uygulanabilirlik

Planladığımız proje kullanımı mümkün olduğunca kolay olacaktır ve bireye tanıtımı Aile Sağlık Merkezlerinde çalışan hemşireler tarafından yapılacaktır

7. Tahmini Maliyet ve Proje Zaman Planlaması

2D Animasyon Tanıtım Filmi toplamda 5 adet kdv toplam 20.000TL tahmini bir maliyet düşünülmektedir.

(8)

Açıklama Toplam fiyat

o Sahne İllustrasyonlarının tasarlanması o Karakterlerin Tasarımı ve İllustrasyonu o Karakter detaylarının riglenmesi

o Karakter Animasyonlarının yapılması o Ses efektleri ve dublaj işleri

o Kurgu ve montaj Toplam 20.000,00 TL,

KDV %18 3.600,00 TL Ana toplam 23.600,00 TL

2d Animasyon vidomuz 20dk süre için fiyatlandırılmıştır. Adobe After Effects programı ile animasyonlar, Adobe Premiere programı ile kurgu ve montaj işleri yapılacaktır. Video çözünürlüğü 1920x1080p olup 30 FPS tir.

8. Proje Fikrinin Hedef Kitlesi (Kullanıcılar):

65 yaş ve üstü hastalar bu programı kullanacaktır. İlerleyen dönemlerde bu hedef kitle üzerine eklemeler uygulamaya ek aksiyonlar düşünülmektedir.

9. Riskler

Planladığımız uygulama herhangi bir risk barındırmamaktadır. Aksine var olan riskleri en aza indirmek hedeflenmektedir.

İşin Tanımı Ekim

2020

Kasım 2020

Aralık 2020

Ocak 2021

Şubat 2021 65 yaş ve üstü bireylerde sağlığın

korunması ve sürdürülmesine yönelik destekleyici öncüllerin belirlenmesi

X

Literatür Taraması X X

Verilerin Analiz Edilmesi X X

Uygulamanın Tasarımı X X

Uygulamanın Protitipinin oluşturulması X

Proje Raporu Yazımı

X

(9)

10. Kaynaklar

1. United Nations, World Population Ageing 2020 Highlights, October 2020 [İnternet]

https://www.un.org/development/desa/pd/ (Erişim Tarihi:19.06.2021).

2. Türkiye İstatistik Kurumu Haber Bülteni, İstatistiklerle Yaşlılar 2019, 18 Mart 2020 [İnternet] https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2019-33712 (Erişim Tarihi: 19.06.2021).

3. Yalçıntaş A., 65 Yaş Üstü Bireylerde Düşkünlük ve Egzersiz Düzeyleri, Araştırma Makalesi, Ankara Med J, 2020;(4):917-925 // 10.5505/amj.2020.53215

4. Soygüden A., Cerit E., Yaşlılar İçin Egzersiz Uygulamalarının Önemi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi - Yıl 8, Sayı 1, Haziran 2015;

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/86129

5. World Health Organization, Physical Activity [İnternet]

https://www.who.int/healthtopics/physical-activity (Erişim tarihi: 20.06.2021).

6. Ergün M., Yaşlılık ve Egzersiz, Spor Hekimliği Dergisi Cilt: 48, S. 131-138, 2013;

https://www.sporhekimligidergisi.org/tam-metin/36/tur

7. Düşme Şikâyeti ile Acil Servise Başvuran 65 Yaş ve üzeri Hastaların Düşme Nedenleri ve Risk Faktörlerinin Araştırılması, Konuralp Tıp Dergisi 2019;11(2): 217-226

8. Öztaş Ö.,Aalan G.K.,Yaşlı Bireylerin İlaç Uyumsuzluğu İle İlişkili İlaç Kullanım Davranışları ve Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi ile İlişkisi, HUHEMFAD-JOHUFON 2019,6(3), 132-140

9. http://www.akilciilac.gov.tr/?page_id=599#:~:text=Ak%C4%B1lc%C4%B1%20%C4

%B0la%C3%A7%20Kullan%C4%B1m%C4%B1%2C%20DS%C3%96'n%C3%BCn,u ygun%20maliyetle%20ve%20kolayca%20sa%C4%9Flayabilmeleridir.%E2%80%9D 10. Balçık P. Y., Sarıgül S.S., Akılcı İlaç Kullanımı: Aile Hekimlerinde Bir Uygulama,

Akılcı ilaç kullanımı: aile hekimlerinde bir uygulama. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 2020, 11(2), 402-412.

11. Ekenler Ş., Koçoğlu D., Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla İlgili Bilgi ve Uygulamaları, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2016, 3(3), 44-55;

12. Toygar Ş. A., E-sağlık uygulamaları, Yasama Dergisi, 101-123, 2018

13. Durgun H., Turan N., Kaya H., Evde Bakımda Hasta Güvenliğine Yönelik Kanıt Temelli Uygulamalar: Sistematik Derleme, JAREN 2020;6(2):366-74, doi:10.5222/jaren.2020.02419

(10)

14. Solmaz T., Evde Yaşayan 65 Yaş Ve Üzeri Yaşlı Bireylerin İlaç Kullanımı Ve Kendi Kendine İlaç Kullanım Yetisi, Yüksek Lisans Tezi, Konya–2008.

http://www.akilciilac.gov.tr/?page_id=81

15. Gürer A., Çırpan F.K., N. A.Özlen, Yaşlı Bakım Hizmetleri, Journal of Health Services and Education; 3(1): 1-6 ISSN: 2636-8285; DOI: 10.35333/JOHSE.2019.44