Başka bir yazarın eserini çalarak, kendisinin gibi göstermek
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 71.
Maddesi 3. bendinde “bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır” hükmü yer
almaktadır.
Alıntı yapılan eserin alenileşmiş olması
Alıntılanan eser, ana eserin önemli bir bölümünü oluşturamaz
- Alıntıların sayı ve uzunluğu:
- Eserle ticari rekabet etmek amacıyla kullanmama:
- Alıntıların yorumlara oranı:
Alıntılamanın belli olacak şekilde yapılması gerekir : Doğrudan ve dolaylı alıntılar
usulüne uygun yapılmalıdır.
Özensiz alıntı olarak da adlandırılan ve
“başkasına ait eserin kasten sahiplenmesini” amaçlamasa da kendisinden alıntı yapılan eser ya da eser parçasına yeterli ve dürüst biçimde atıf yapılmaması, “intihal” olarak isimlendirilmese de bir etik ihlaldir.
Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 71.
Maddesi 5. bendinde “bir eserle ilgili olarak
yetersiz, yanlış ya da aldatıcı nitelikte
kaynak gösteren” kişinin altı aya kadar
hapis cezası ile cezalandırılacağı ifade
edilmiştir.
1. Kasıtsız aşırma (unintentional plagiarism) ya da istemeden aşırma (inadvertent
Plagiarism): Gerekli ve uygun bilimsel prosedürlerin göz ardı edilmesi sonucu
ortaya çıkan aşırmadır. Burada istemeden başkasının düşünce, sözcük ya da verilerini kaynağını belirtmeden kullanma söz
konusudur.
(http://webs.purduecal.edu/integrity/dishonesty/definitions-plagiarism)
2. Kasıtlı aşırma (intentional plagiarism) ya da tam aşırma (complete Plagiarism): Kasıtlı ya da tam aşırma, başkasına ait düşünce ve
çalışmaları kendine mal etmek demektir.
3. Doğrudan aşırma (Direct Plagiarism): Bir
başkasının çalışmasını alıntı işaretlerini ya da dipnot biçiminde kaynak göstermeksizin,
kelimesi kelimesine kullanmak.
4. Yeniden İfade ederek aşırma (Paraphrased Plagiarism): Başka bir kişinin analiz ya da
sonuçlarını kaynağı göstermeden, kısaltarak yeniden ifade etmek.
5. Mozaik aşırma (Mosaic Plagiarism-patch writing): Çeşitli fikir, ifade ve paragrafları aldığı kaynak bilgilerini kaldırarak bir araya getirmek ve kaynakların tanımlanmasını
zorlaştırarak, başkalarının fikir ve sözcüklerini bir mozaik haline getirmek.
Prof.Dr. İnayet Aydın, Akademik Etik
6. Dolaylı Atıf -Kaçak Atıf (Aggregator): Etik dışı sayılan bu uygulamada yazarların okudukları kaynaklarda kullanılmış olan kaynakça ve
dipnotları kullanarak aslında o kaynakları hiç görmedikleri ve yararlanmadıkları halde
doğrudan özgün kaynağa atıfta bulunmalarıdır.
Böylece kendi yararlandıkları kaynağı yok
sayarak, sanki birincil kaynakları okumuş gibi
atıf yapmaktadırlar.
7. Kendinden aşırma: Başkalarının sözcük, düşünce ve kavramlarını aşırmak ne kadar etik dışı ise bir kişinin daha önce yayınlanmış kendi çalışmalarını sanki yeniymiş gibi sunması da etik dışı bir uygulamadır ve
“kendinden aşırma” adını almaktadır.
Buradaki sorun daha önce yayımlanmış olan düşünce, metin ve verilerin sanki yeni bir çalışmaymış gibi sunulması ve daha önceden yayımlandığı belirtilmeden bütün olarak ya da kısmen tekrar kullanılmasıdır.
Prof.Dr. İnayet Aydın, Akademik Etik
